Από: Αντιστράτηγο ε.α. Ιωάννη Κρασσά

«Η νίκη ανήκει σ’ αυτούς που είναι έτοιμοι να πληρώσουν το τίμημά της» Σουν Τσουν (544-496 π.Χ.), Κινέζος στρατηγός, συγγραφέας και φιλόσοφος. 

Η Επιδίωξη της Ισχύος

Από την αρχή της ιστορίας η κατάκτηση της νίκης αποτελεί το ζητούμενο των πολεμικών συγκρούσεων. Οι άνθρωποι έχουν επινοήσει πλήθος μεθόδων και μέσων προκειμένου να εξουδετερώσουν τους αντιπάλους τους, ή να τούς υποχρεώσουν σε υποταγή. Στην εξελικτική μας πορεία η χρησιμοποιήσει μη επανδρωμένων οχημάτων στο πεδίο της μάχης ήταν αναμενόμενη. Το μέσο ήταν γνωστό πριν από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, (βλέπε: Η Ουκρανική Επιχείρηση «Ιστός της Αράχνης (1 Ιουνίου 2025)») η τεχνολογική εξέλιξη όμως διεύρυνε το πεδίο της χρησιμοποιήσεως του, σε βαθμό που εξέπληξε ακόμη και αυτούς που το επινόησαν. 

Κατά Ξηρά, Θάλασσα και Αέρα

Ο όρος «Μη Επανδρωμένο Όχημα (Unmanned Vehicle)» περιγράφει την απουσία ανθρώπου από οποιαδήποτε κατασκευή, η οποία έχει τη δυνατότητα μεταφοράς ατόμων ή αντικειμένων. Για τα μικρού μεγέθους ηλεκτροκίνητα κατευθυνόμενα εναέρια μη επανδρωμένα οχήματα χρησιμοποιείται ο όρος «drone», ο οποίος στην αγγλική γλώσσα περιγράφει το βούισμα που παράγουν τα φτερά των μελισσών όταν αιωρούνται. Η λέξη «drone» χρησιμοποιείται πλέον ευρέως με αποτέλεσμα να έχει καταστεί συνώνυμη με τις λέξεις «μη επανδρωμένο όχημα». Τα drones δύνανται να ίπτανται, να πλέουν στην επιφάνεια του νερού, ή υποβρυχίως και να κινούνται επί του εδάφους κατευθυνόμενα εξ αποστάσεως ή βάσει προκαθορισμένου προγράμματος.

Η πλοήγηση και ο έλεγχος των drones επιτυγχάνεται με την συνδυαστική χρησιμοποίηση των εξής προηγμένων τεχνολογιών :

  1. Το Σύστημα Εντοπισμού Θέσεως [GPS (Global Positioning System), βασιζόμενο στο Παγκόσμιο Δορυφορικό Σύστημα Πλοηγήσεως [Global Navigation Satelite Systems (GNSS)].
  2. Το Σύστημα Αδρανειακής Πλοηγήσεως [Inertial Navigation System (INS)], το οποίο βασίζεται στη χρήση γυροσκοπίων και επιταχυνσιόμετρων[1] για ακριβή πλοήγηση χωρίς GPS.
  3. Αισθητήρες αποφυγής εμποδίων (οπτικούς και υπερήχων).
  4. Ετικέτες Αναγνωρίσεως Ραδιοσυχνοτήτων[2] [Radio-Frequency IDentification (RFID) tags] για την ακριβή καθοδήγηση στη τοποθεσία προσγειώσεως.

Το μέγεθος, το σχήμα, οι κινητήρες τους και ο εξοπλισμός τους (οπλικά συστήματα, αισθητήρες, κάμερες κλπ) τοποθετούνται αναλόγως των επιχειρησιακών τους αποστολών. Η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης στο λειτουργικό τους σύστημα θα περιορίσει την ανθρώπινη καθοδήγηση και θα μειώσει το χρόνο εκτελέσεως των αποστολών.

Για την καλύτερη καθοδήγηση, τα ηλεκτροκίνητα drones διαθέτουν κάμερα η οποία είναι συνδεδεμένη με τα γυαλιά ή την οθόνη του χειριστού, χάριν της οποίας παρακολουθεί τη ροή του βίντεο σε πραγματικό χρόνο. Αυτή η εφαρμογή δημιουργεί την αίσθηση στο χειριστή ότι οδηγεί το drone, όπως οι πιλότοι πετούν τα αεροσκάφη. Αυτά τα drone ονομάζονται FPV (First Person View), ο οποίος αποδίδεται στα ελληνικά ως «Οπτική Πρώτου Προσώπου», ή «Προβολή Πρώτου Προσώπου», ή «Εικόνα Πρώτου Προσώπου».

Τα drones δύνανται να εκτελέσουν ένα ευρύ φάσμα αποστολών με ταχύτητα και ακρίβεια, μειώνοντας κατά πολύ τις ανθρώπινες απώλειες. Η ευρεία χρησιμοποίησή τους στο Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο έχει αναβαθμίσει κατά πολύ το ρόλο τους στις στρατιωτικές επιχειρήσεις. 

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

Αποστολές Εξουδετερώσεως και Καταστροφής Στόχων

  • Βομβαρδισμοί Ακριβείας. Τα drones δύνανται να εξοπλιστούν με βόμβες βαρυτητος, ή κατευθυνόμενες[3] όπως και με πυραύλους για την εξάλειψη προκαθορισμένων στόχων με μεγάλη ακρίβεια.
  • Βομβαρδισμοί Ευκαιρίας. Οπλισμένα περιφερόμενα drones μπορούνε να καταστρέφουν τυχαία εμφανιζόμενους στόχους, είτε συντριβόμενα επ’ αυτών (Drones αυτοκτονίας) είτε απελευθερώνοντας το φορτίο τους. Είναι κυρίως ιπτάμενα, αλλά μπορεί και θαλάσσια, τα οποία ονομάζονται «Περιπλανώμενα Πυρομαχικά (loitering Munitions)»
  • Βομβαρδισμοί Παρενοχλήσεως. Οπλισμένα χαμηλού κόστους drones, σε μεγάλους αριθμούς, χρησιμοποιούνται για συνεχείς βομβαρδισμούς με σκοπό την εξάντληση των εχθρικών δυνάμεων.

Αποστολές Πληροφοριών, Επιτηρήσεως και Αναγνωρίσεως [ISR (Information, Surveillance, Reconnaissance)»

  • Παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο. Drones εξοπλισμένα με κάμερες δύναται να εκπέμπουν εικόνες και βίντεο των εχθρικών δραστηριοτήτων σε πραγματικό χρόνο.
  • Συνεχής Επιτήρηση. Εφοδιασμένα με υπέρυθρους και θερμικούς αισθητήρες μπορούν να διεξάγουν επιτήρηση επί μακρόν χρόνο σε μεγάλες περιοχές καθ’ όλο το εικοσιτετράωρο, ανεξαρτήτως των καιρικών συνθηκών.  
  • Αναγνώριση Στόχων. Αφορά στην αποστολή συντεταγμένων εχθρικών στόχων σε μονάδες πυροβολικού, ή σε αεροσκάφη. 

Αποστολές Υποστηρίξεως

  • Εφοδιασμός. Τα drones μπορούν να μεταφέρουν εφόδια, πυρομαχικά, εκρηκτικά, ιατρικό και εξοπλισμό επικοινωνιών στις μονάδες των πρόσω με ταχύτητα και ασφάλεια.
  • Διακομιδές. Ειδικά εξοπλισμένα drones μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκκένωση τραυματιών σε κέντρα πρώτων βοηθειών ή σε νοσοκομεία εκστρατείας.
  • Έρευνα και Διάσωση Τα drones μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό και την παροχή βοήθειας αγνοούμενου προσωπικού σε εχθρικές περιοχές. 

Αποστολές Ηλεκτρονικού Πόλεμου

  • Ηλεκτρονικά Μέτρα. Τα Drones δύνανται να παρεμβάλλουν εχθρικά συστήματα επικοινωνιών, ραντάρ και άλλων ηλεκτρονικών λειτουργιών, με σκοπό να τα καταστήσουν ανενεργά ή να τα παραπλανήσουν.
  • Ηλεκτρονικά Αντίμετρα. Να προστατέψουν από εχθρικές ενέργειες τα δικά μας ηλεκτρονικά συστήματα.
  • Επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο. Τα drones μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραβίαση, διακοπή και πρόκληση βλαβών σε εχθρικά συστήματα υπολογιστών, δικτύων, ή ψηφιακών συσκευών.
  • Συλλογή και Ανάλυση Πληροφοριών [SIGINT (SIGnals INTelligence)].  Αφορά στη διαδικασία υποκλοπής, αναλύσεως και αξιολογήσεως ηλεκτρομαγνητικών σημάτων από εχθρικά συστήματα επικοινωνιών και ραντάρ. 

Τρόποι Χρησιμοποιήσεως

  • Μεμονωμένο Drone. Ένα drone μπορεί να εντοπισθεί δυσκολότερα και συνίσταται για αποστολές αναγνωρίσεως και επιτηρήσεως.
  • Σμήνη Drones. Δεκάδες, ή εκατοντάδες drones χαμηλού κόστους είναι ικανά να εξουδετερώσουν εχθρικά τμήματα, ή να καταστρέψουν τα μέσα του εχθρού. Το 2024 η Ουκρανία κατασκεύασε 4,5 εκατομμύρια Drones, ενώ το 2025 η παραγωγή αναμένεται να ανέλθει στα 10 εκ. Στην Ουκρανία στις περιοχές του μετώπου που διεξάγονται μάχες χρησιμοποιούνται ημερησίως κατά μέσον όρο 3.000 drones εκατέρωθεν.
  1.                                                                                                                         Σμήνη drones.

Λειτουργικές Αδυναμίες

  1. Περιορισμένη Εμβέλεια. Ο χρόνος πτήσεως των ηλεκτροκίνητων drones εξαρτάται από τη διάρκεια ζωής της μπαταρίας, σε αντίθεση με τα drones με κινητήρες καυσίμου τα οποία μπορούν να κινηθούν σε μεγάλες αποστάσεις επί πολύ χρόνο.
  2. Έδαφος και Καιρός. Οι χαράδρες και τα βουνά επηρεάζουν την λήψη των σημάτων καθοδηγήσεως των drones, με αποτέλεσμα την απώλεια ελέγχου. Οι ισχυροί άνεμοι και οι βροχή επηρεάζουν τη πορεία τους και τους ηλεκτρονικούς αισθητήρες τους, με αποτέλεσμα την αδυναμία εκτελέσεως της αποστολής τους.
  3. Ηλεκτρονικός Πόλεμος. Τα drones είναι ευάλωτα σε ηλεκτρονικές παρεμβολές από τις οποίες μπορεί να χαθεί ο έλεγχος, να συντριβούν, η ακόμα και αναληφθεί η πλοήγησή τους από τον εχθρό. Η χρήση εκτυλισσόμενης οπτικής ίνας αποκλείει τις ηλεκτρονικές παρεμβολές, περιορίζοντας όμως την ακτίνα δράσεως.

Τεχνικές Αναχαιτήσεως των Drones (Counter Drone Techniques)

Εντοπισμός. Τα drones δύνανται να εντοπισθούν με τη χρήση ραντάρ, συσκευών αναλύσεως ραδιοσυχνοτήτων, καμερών, ακουστικών αισθητήρων, ή με συνήθη οπτικά μέσα.

Καταστροφή.

  1. Ηλεκτρονικά Μέσα. Ο πλέον συνήθης τρόπος εξουδετερώσεως των ιπτάμενων drones επιτυγχάνεται με παρεμβολή των ραδιοκυμάτων πλοηγήσεως (Jamming), με αποτέλεσμα την απώλεια ελέγχου.
  2. Πολεμικά Μέσα. Tα drones μπορεί να καταστραφούν από αντιαεροπορικά συστήματα, όπλα ευθυτενούς τροχιάς, λέιζερ υψηλής ενεργείας, όπως επίσης από λεπτά δίχτυα που εκτοξεύονται από το έδαφος, ή από drones αναχαιτήσεως.
  3. Anti drone δίχτυα. Για την προστασία από επιθέσεις drones, δίχτυα μεταλλικά ή από σχοινί χρησιμοποιούνται κατά κόρο σε οχήματα και σε δρόμους στην Ουκρανία.

Τι Έπεται ;

Η εξέλιξη των Drones στο μέλλον θα εστιασθεί:

  1. Στη βελτίωση των μηχανικών τους τμημάτων και τα ανταλλακτικά τους.
  2. Στα υλικά κατασκευής.
  3. Στην ευκολία συναρμολογήσεως.
  4. Στην αναβάθμιση του λειτουργικού τους συστήματος.
  5. Στις Διακλαδικές Επιχειρήσεις Drones. Η χρησιμοποίηση επίγειων, ιπτάμενων και θαλάσσιων drones σε συνδυασμένες επιχειρήσεις στρατού, ναυτικού και αεροπορίας.
  6. Στη χρησιμοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), προκειμένου να αποκτήσουν: Αυτονομία, δυνατότητα χάραξη πορείας, αναγνώριση στόχων, ικανότητα ταχείας λήψεως αποφάσεων, αυτόματη εκπομπή ηλεκτρονικών μέτρων και αντιμέτρων, επικοινωνία μεταξύ τους

Συμπεράσματα- Διαπιστώσεις

  • Σ’ ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο τεχνολογικά περιβάλλον, η εκμετάλλευση της τεχνολογίας των drones θα συμβάλλει αποτελεσματικά στην αύξηση των αμυντικών ικανοτήτων των κρατών.
  • Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις επιβάλλεται να προμηθευτούν τα κατάλληλα drones, στοχεύοντας στην αύξηση των επιχειρησιακών τους δυνατοτήτων, πάντοτε με γνώμονα την καλύτερη εκτέλεση της αποστολής τους (υπεράσπιση εδαφικής ακεραιότητος και εθνικής κυριαρχίας).
  • Τα διδάγματα από τη χρήση των drones στον Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο πρέπει να τα αναλύσουμε λεπτομερώς και να τα αξιοποιούμαι καταλλήλως, αλλιώς θα βρεθούμε προ εκπλήξεων.
  • Θα πρέπει να ενσωματώσουμε την χρησιμοποίηση τους στις επιχειρησιακές τακτικές και να προσαρμόσουμε αντιστοίχως τα πολεμικά μας σχέδια.
  • Ο χειρισμός και η χρήση των Drones είναι αναγκαίο να εισαχθούν στην εκπαίδευση του προσωπικού και στην διεξαγωγή των ασκήσεων.
  • Να μην ξεχνάμε ότι κάνουμε εμείς στον εχθρό, μπορεί να κάνει και ο εχθρός σε εμάς.

 

Αντιστράτηγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

Νοέμβριος 2025

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. «Πώς τα drones αλλάζουν τον σύγχρονο πόλεμο» Ερευνητικό Κέντρο του Στρατού της Αυστραλίας. How are Drones Changing Modern Warfare (Australian Army Research Centre).
  2. «Μια σύντομη ιστορία των drones» Αυτοκρατορικό Πολεμικό Μουσείο. A Brief History of Drones (Imperial War Museum).
  3. «Μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα μάχης» Wikipedia. «Unmanned Combat Aerial Vehicles» Wikipedia.
  4. «Ο Ρωσο-Ουκρανικός πόλεμος των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, νεωτερισμός στα μέτωπα» Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών. «The Russia Ukraine Drone War, innovation on the Fronlines» Center for Strategic and International Studies.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Το επιταχυνσιόμετρο είναι ένας αισθητήρας που μετρά την επιτάχυνση ενός αντικειμένου, μετατρέποντας τις δυνάμεις που προκαλούνται από την κίνηση σε ηλεκτρικό σήμα. Ανιχνεύει αλλαγές στην ταχύτητα, την κατεύθυνση ή τη δύναμη της βαρύτητας και οι κοινές εφαρμογές περιλαμβάνουν την περιστροφή της οθόνης σε έξυπνα κινητά (smartphones), την ανίχνευση συγκρούσεως στα αυτοκίνητα και την παρακολούθηση κραδασμών στα μηχανήματα. 

[2] Η Ετικέτα Αναγνωρίσεως Ραδιοσυχνοτήτων [Radio-Frequency IDentification (RFID) tag] είναι μια ασύρματη συσκευή που χρησιμοποιεί ραδιοκύματα για την αναγνώριση και την παρακολούθηση αντικειμένων, αποθηκεύοντας και μεταδίδοντας πληροφορίες σε έναν καταγραφέα. Αποτελείται από ένα μικροτσίπ και μια κεραία, η οποία του επιτρέπει να στέλνει ψηφιακά κωδικοποιημένες πληροφορίες για την ακριβή καθοδήγηση στο επιλεγμένο σημείο της προσγειώσεως. 

[3] Η βόμβα βαρύτητας δεν διαθέτει σύστημα καθοδηγήσεως και απλώς αφήνεται, ακολουθώντας μια βαλλιστική τροχιά, εξαρτώμενη από τη ταχύτητα του εναέριου μέσου. Είναι γνωστή και ως βόμβα ελευθέρας πτώσεως. Ο όρος περιέγραφε τη  συντριπτική πλειοψηφία των από αέρος ριπτόμενων βομβών μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Η κατευθυνόμενη βόμβα, αναπτύσσει πτερύγια μετά την άφεση από το αεροσκάφος και χρησιμοποιεί συστήματα καθοδηγήσεως [GPS (Global Positioning System), ή πλοήγηση με λέιζερ για να πλήξει με ακρίβεια το στόχο.

ΤΕΛΟΣ