Η Ζωή - Σοφία Παλαιολογίνα, ήταν κόρη του Θωμά Παλαιολόγου τελευταίου κληρονόμου της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ανεψιά του τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου. Γεννήθηκε το 1455 (δύο χρόνια μετά την Άλωση της Βασιλεύουσας) στο Δεσποτάτο του Μορέως και βαπτίσθηκε στον Μυστρά, όπου πήρε το όνομα Ζωή.
Δυστυχώς στις 29 Μαΐου του 1460 το Δεσποτάτο του Μορέως παρεδόθη από τον Δεσπότη του, Δημήτριο Παλαιολόγο, αδελφό του Θωμά Παλαιολόγου στους Οθωμανούς. Τότε ο Θωμάς Παλαιολόγος με την οικογένειά του διέφυγε στην Ενετοκρατούμενη Κέρκυρα, και λίγο αργότερα με την μεσολάβηση του Έλληνα Καθολικού Καρδινάλιου Βησσαρίωνα, μετέβη στην Ρώμη, όπου έγινε δεκτός από τον Πάπα Πίο τον Β΄, ο οποίος τον αναγνώρισε ως νόμιμο κληρονόμο του θρόνου της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Επί πλέον ανέλαβε να καλύψει τα έξοδα των βιοτικών αναγκών και τα έξοδα των παιδιών του χορηγώντας ετήσιο επίδομα το τεράστιο ποσό των 4.000 δουκάτων ετησίως. Την επιμέλεια και την κηδεμονία ανέλαβε ο ίδιος ο Βησσαρίων, ο οποίος φρόντισε να ανατραφούν σύμφωνα με το καθολικό δόγμα.
Τιτουλάριος Αυτοκράτορας πλέον ο Θωμάς Παλαιολόγος σε αντάλλαγμα αυτής της αναγνώρισης, αλλά και για να εξασφαλίσει πόρους προς το ζην και την υποστήριξη του Πάπα και των ευγενών της Ιταλίας σε απελευθερωτικό πόλεμο εναντίον των Οθωμανών, ασπάσθηκε τον Καθολικισμό και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ρώμη.
Η ζωή της βυζαντινής πριγκίπισσας θα αλλάξει ριζικά μετά την άνοδο στο θρόνο του Πάπα Παύλου του Β΄, ο οποίος θέλησε και να απαλλαγεί από το κόστος της συντήρησης των τριών ορφανών πριγκιπόπουλων, αλλά και να προωθήσει ένα διπλωματικό γάμο για την ζωή εξυπηρετώντας τα δικά του συμφέροντα.
Ο ΓΑΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΙΝΑΣ
Ο Καρδινάλιος Βησσαρίων συνέλαβε μια διπλωματική ιδέα. Ένας γάμος της προστατευόμενης Πριγκίπισσας Ζωής Παλαιολογίνας με τον ανερχόμενο ηγεμόνα της Ρωσίας Ιβάν τον Γ΄ θα εξυπηρετούσε πολλά συμφέροντα και θα έλυνε πολλά προβλήματα. Ο Πάπας Παύλος ο Β΄ συναίνεσε πρόθυμα στο σχέδιο του Βησσαρίωνα διότι εξυπηρετούσε πολλά συμφέροντα της Ρώμης.
Πρώτα απ’ όλα θα απαλλασσόταν από το κόστος της συντήρησης της Πριγκίπισσας και των δύο αδελφών της που ανερχόταν στο τεράστιο ποσό των 4.000 δουκάτων ετησίως.
Με τον γάμο θα μπορούσε η Καθολική Πριγκίπισσα Ζωή, να προσαρτήσει τους Ορθόδοξους Ρώσους στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
Ως ανερχόμενος ηγέτης και σύμμαχος πλέον Ιβάν ο Γ΄ με την δυναμική που θα αποκτούσε θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τους Τούρκους, και να πάρει την θέση του Βυζαντινού Αυτοκράτορα.
Από την πλευρά τους οι Ρώσοι είχαν ενθουσιασθεί με τον γάμο διότι:
Με την καταγωγή της νύφης ο Ιβάν ο Γ΄ αποκτούσε κύρος και δε θα ήταν πια ένας ασήμαντος ηγεμόνας, αλλά διάδοχος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και η Μόσχα δε θα ήταν μια απλή πόλη, αλλά η «Τρίτη Ρώμη», όπως την οραματιζόταν η Ρωσική διπλωματία. Έτσι θα ενισχυόταν το κύρος της Ρωσίας στην Δύση.
Έτσι έχουμε μια συμφωνία μεταξύ Ρώμης και Μόσχας βασισμένη σε αμοιβαία συμφέροντα. Η μεν Ρώμη θα πετύχαινε την Ένωση των δύο Εκκλησιών, η δε Μόσχα έπαιρνε το πολυπόθητο δικαίωμα στη διαδοχή της Αυτοκρατορίας.
Ο Πάπας Παύλος Β΄, θέλοντας να προσεταιρισθεί τους Ορθόδοξους Ρώσους στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, μετά από επίπονες και σκληρές διαπραγματεύσεις δύο και πλέον ετών, επέτυχε να ευοδωθεί το συνοικέσιο της Ζωής με τον Ιβάν Γ΄, μεγάλο πρίγκιπα της Μόσχας.
Η ΖΩΗ ΜΕΤΑΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΜΟΣΧΑ
Η Ζωή Παλαιολογίνα υπήρξε μια ευφυής ανυπέρβλητη και δυναμική προσωπικότητα, τολμηρή, με πολιτικό ένστικτο μεγάλη μόρφωση, εκλεπτυσμένους τρόπους, και έντονη διπλωματική ικανότητα. Με όπλα την αγάπη και την πίστη έγινε η πρώτη γυναίκα Τσαρίνα, και άσκησε τεράστια επιρροή στην ρωσική ιστορία. Το θάρρος της η δυναμικότητά της και η διπλωματική της ευφυΐα φάνηκε όταν πέρασε τα ρωσικά σύνορα, δεν δίστασε να αποκηρύξει τον καθολικισμό και με τόλμη και παρρησία δήλωσε ότι επανέρχεται στην Ορθόδοξη Πίστη κερδίζοντας τις καρδιές των Ρώσων. Τότε έλαβε το όνομα Σοφία ως πιο αντιπροσωπευτικό της καταγωγής της και της πίστης της. Αναμφίβολα με την παρουσία της στη Μόσχα σφράγισε τη μεσαιωνική πολιτική και πολιτιστική ιστορία της Ρωσίας, γεγονός που αναγνώριζαν και αναγνωρίζουν και σήμερα οι Ρώσοι.
Η Ζωή - Σοφία Παλαιολογίνα στις 24 Ιουνίου του 1472 αναχώρησε από την Ρώμη για την Μόσχα που εκείνη την εποχή το ταξίδι διαρκούσε πέντε με έξη μήνες. Συνοδευόταν από αντιπροσώπους του Πάπα και πολλούς Έλληνες ευγενείς, πολιτικούς, στρατιωτικούς, λόγιους, γραμματικούς, επιστήμονες, αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, μουσικούς, τεχνίτες, εργάτες, που μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως βρήκαν άσυλο στην Δύση. Ανάμεσά τους ο πλέον μορφωμένος Έλληνας του 15ου αιώνα, ο Μιχαήλ Μάρουλος, ο οποίος διετέλεσε γραμματέας της και προσωπικός της σύμβουλος, ο Γεώργιος Ταρχανιώτης ο οποίος υπηρέτησε τον Ιβάν Γ΄ ως διπλωμάτης, ο αδελφός του Δημήτριος Ταρχανιώτης που διετέλεσε αυλάρχης στην Τσαρική Αυλή, ο Θεόδωρος Ράλλης διπλωματικός σύμβουλος του Ιβάν Γ΄, ο αδελφός του Δημήτριος Ράλλης στρατιωτικός σύμβουλος του Ιβάν Γ΄, ο μοναχός Μάξιμος ο Αγιορείτης θρησκευτικός καθοδηγητής της και αναδιοργανωτής της Ρωσικής Εκκλησίας.
Στις 12 Νοεμβρίου του 1472 η πομπή έφτασε στην Μόσχα η οποία την εποχή εκείνη η πόλη ήταν φτωχική και αραιοκατοικημένη με την πλειοψηφία των σπιτιών να ήταν ξύλινα. Κέντρο της Μόσχας ήταν το Κρεμλίνο, όπου υπήρχαν ελάχιστα πέτρινα κτίρια ενώ υπήρχαν και αρκετές εκκλησίες.
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ-ΣΟΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ
Η Ζωή- Σοφία Παλαιολογίνα έφερε στον σύζυγό της την πολυτιμότερη προίκα του καιρού εκείνου. Τους τίτλους της ενδοξότερης Αυτοκρατορίας του κόσμου, της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έτσι ο Ιβάν ο Γ΄ θεωρώντας τον εαυτό του μοναδικό κληρονόμο του Βυζαντινού θρόνου, πήρε και τα σύμβολα των Βυζαντινών. Υιοθέτησε το κίτρινο χρώμα των Παλαιολόγων και τον Δικέφαλο Αετό του Βυζαντίου, ως αυτοκρατορικό σύμβολο των Τσάρων και της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, το οποίο καταργήθηκε με την επικράτηση των Μπολσεβίκων το 1917 και επανήλθε μετά την παταγώδη κατάρρευση του σοβιετικού καθεστώτος.
Επειδή οι γιοι των βυζαντινών αυτοκρατόρων ελάμβαναν το τίτλο του καίσαρα έτσι και ο Ιβάν Γ΄ πήρε αυτόν τον τίτλο, από την παραφθορά του λατινικού caesar (σέζαρ), που στα ρωσικά είναι Τσαρ (Τσάρος), και ανέλαβε την υποχρέωση να διαφυλάξει την Ορθοδοξία όπως την υπεράσπιζαν πριν οι βυζαντινοί Αυτοκράτορες.
Οι διαπρεπείς Έλληνες που συνόδευαν την Παλαιολογίνα στελέχωσαν τις υπηρεσίες του κρατικού μηχανισμού της Ρωσίας μεταφέροντας όλη την τεχνογνωσία στην διοίκηση στο νομικό σύστημα στην διπλωματία και την υιοθέτηση στοιχείων του βυζαντινού πρωτοκόλλου και τελετουργικού και προσέδωσαν στην ρωσική αυλή την πολυπόθητη μεγαλοπρέπεια και λαμπρότητα.
Η τέχνη και ο πολιτισμός εισέρευσαν μαζί με την Παλαιολογίνα στην Ρωσία και εξωράϊσαν κυρίως την Μόσχα. Έλληνες αρχιτέκτονες που ακολούθησαν την Παλαιολογίνα στην Ρωσία έκτισαν εντυπωσιακά οικοδομήματα Βυζαντινού ρυθμού. Στο Κρεμλίνο έχτισαν τα τείχη, τα ανάκτορα το μουσείο βιβλιοθήκες και ναούς με ομορφότερων όλων τον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου το 1475. Το πολυεδρικό ανάκτορο ακόμη και σήμερα οι Ρώσοι υποδέχονται τους ξένους ηγέτες που επισκέπτονται την Μόσχα στην περίφημη «Χρυσή Αίθουσα». Έργο Ελλήνων αρχιτεκτόνων ήταν και η Μητρόπολη Αρχαγγελος Μιχαήλ, όπου ο τσάρος μετέφερε τα οστά των αρχαίων ηγεμόνων της Μόσχας.
Ανάμεσα στα κειμήλια του Κρεμλίνου ο Έλληνας επισκέπτης θα μπορούσε με υπερηφάνεια να διαβάσει στα Ελληνικά το Σύμβολο της Πίστεως. κεντημένο σε μια αρχιερατική στολή με 70.000 μαργαριτάρια σταλμένη από τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννη Παλαιολόγο.
Με τα ανάκτορα τα τείχη τους πύργους τους τάφους τους ναούς τα μουσεία τις βιβλιοθήκες το Κρεμλίνο αναγνωρίστηκε ως το ωραιότερο οικοδόμημα της Ευρώπης του 15ου αιώνα.
Η Ζωή - Σοφία έφερε μαζί της εξήντα κάρα γεμάτα βιβλία, σπάνιους θησαυρούς που γλύτωσαν από το μένος των Οθωμανών όταν άλωσαν την Κωνσταντινούπολη. Τα βιβλία φυλάχθηκαν στις υπόγειες βιβλιοθήκες του Κρεμλίνου.
Έπεισε τον διστακτικό σύζυγό της να αντιταχθεί και να αποτινάξει τον ταταρικό ζυγό από τη χώρα του, αφού οι Ρώσοι ήταν υποτελείς στον εκάστοτε χάνο των Τατάρων, να απελευθερώσει την πατρίδα του και να συνενώσει τα διάφορα ανεξάρτητα δουκάτα και πριγκιπάτα κάτω από την εξουσία του. Έτσι, στον τίτλο "τσάρος" προστέθηκε και το "πασών των Ρωσιών".
Δημιούργησε υπηρεσία ασφαλείας και μυστικών υπηρεσιών κατά τα πρότυπα των μυστικών υπηρεσιών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η οποία αποτέλεσε την πρόγονο ης μετέπειτα τσαρικής «Ορχάνα». Την συμβολή της αυτή αναγνωρίζουν μέχρι και σήμερα οι Ρωσικές αρχές, σύμφωνα με την δήλωση του τέως διευθυντή της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσίας, Αλεξέϊ Πατρούσεφ στις 19/12/2007, Ημέρα των Σωμάτων Ασφαλείας: «Η χώρα τιμά την Σοφία για την προσφορά της καθώς προστάτευσε την Ρωσία από τους εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου