Τα γεγονότα της τραγικής αυτής περιόδου, όπως γνωρίζετε ξεκινούν πολύ νωρίτερα ,όμως για οικονομία χρόνου θα αναφερθούμε στον Σεπτέμβριο του 1947, όταν στην 3η ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ εγκρίθηκε το «Σχέδιο Λίμνες», το οποίο ήταν στρατιωτικό σχέδιο του λεγόμενου Δημοκρατικού Στρατού (ΔΣΕ) με στόχο τη δημιουργία απελευθερωμένης περιοχής σε Μακεδονία, Θράκη με κέντρο τη Θεσσαλονίκη και ανακήρυξη προσωρινής κυβέρνησης με τρεις βασικούς σκοπούς, ένας εξ αυτών ήταν να αναληφθεί αποφασιστική επιθετική προσπάθεια για τη δημιουργία
ελεύθερης περιοχής στον χώρο Κόνιτσα – Μέτσοβο, Γρεβενά – Τσοτύλι – Νεστόριο. Για την επίτευξη των παραπάνω είχε προβλεφθεί η αναδιοργάνωση του λεγόμενου ΔΣΕ από ανταρτικό σε τακτικό και ο τριπλασιασμός της δύναμής του ως την άνοιξη του 1948.Κατόπιν των παραπάνω, την 24 Δεκεμβρίου 1947 ανακοινώθηκε από το ΚΚΕ ο σχηματισμός "Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης’’ και πρόθεση της ηγεσίας του ήταν να καταληφθεί μια κωμόπολη της Ηπείρου, ώστε να εγκατασταθεί σε αυτή η "προσωρινή κυβέρνηση". Μετά λοιπόν την αποτυχημένη επιχείρηση κατάληψης του Μετσόβου την 18 Οκτωβρίου 1947, επιλέχθηκε η Κόνιτσα.
Την 24 Δεκ 1947, η διάταξη των αντιπάλων στην ευρύτερη περιοχή ήταν:
Α. Ανταρτικές Δυνάμεις (Υπό τον Μάρκο Βαφειάδη)
1.Η 16 ΤΑΞ (Παλαιολόγου) στην περ. ΛΥΚΟΜΟΡΟ - ΜΠΟΥΡΑΖΑΝΙ με 3 ΤΑΓΜΑΤΑ
2.Η 32 ΤΑΞ (Σοφιανού) στην περ. ΠΕΚΛΑΡΙ – ΝΙΚΑΝΩΡΑΣ με 4 ΤΑΓΜΑΤΑ
3.Η 38 ΤΑΞ (Αγράφων) στην περ. ΖΑΓΟΡΙΟΥ με 3 ΤΑΓΜΑΤΑ
4. Διλοχία Δολιοφθορέων στην περ. ΠΩΓΩΝΙΑΝΗΣ
5. ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΗ ΠΥΡΧΙΑ στον ΝΙΚΑΝΩΡΑ και στην Γ/Φ ΣΚΟΡΔΙΛΗ
6. Η 27ΤΑΞ (Υψηλάντη) Ακώς του υψ. ΜΟΥΡΓΚΑΝΑ με 2 ΤΑΓΜΑΤΑ και
7. Η 15 ΤΑΞ (Χειμάρρου) στην περ. υψ. ΒΕΛΟΥΝΑ- ΜΕΓΑΛΗ ΡΑΧΗ – ΤΑΒΕΡΑ – Νως ΜΟΥΡΓΚΑΝΑΣ με 4 ΤΑΓΜΑΤΑ .
Β. Εθνικές Δυνάμεις (Υπό την VIII MΠ με Δκτή τον Ταξχο Αντωνόπουλο Μιχαήλ)
1. Η 75 ΤΑΞ (Σχης Δόβας Κων/νος) στην ΚΟΝΙΤΣΑ με 2 ΤΠ, ΜΑΥ, Ουλαμό ΠΠΒ, και Ουλαμό όλμων 4,2'' με την εξής διάταξη:
α. 582 ΤΠ με τρείς Λόχους αμυντικά εγκατεστημένους Βως και Ανκώς της ΚΟΝΙΤΣΑΣ (Υψ. ΜΑΚΡΟΒΟΥΝΙ, ΠΡ. ΗΛΙΑΣ και ΑΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ) ,Λόχο και Δρία ΜΑΥ στην Γ/Φ ΜΠΟΥΡΑΖΑΝΗ .
β. 584 ΤΠ, εγκατεστημένο αμυντικά σε 4 Σημεία Στηρίγματος στα Υψ. ΙΤΙΑΣ, Πρ. ΗΛΙΑΣ Εξοχής ,Βως ΚΟΝΙΤΣΑΣ.
2. Η 76 ΤΑΞ (Σχης Ασημάκης Βασίλειος) στα ΔΟΛΙΑΝΑ με το 581 ΤΠ, το 17 ΤΕΘ ,το 18 ΤΕΘ και το 24 ΤΧΦ
3. Η 43 ΤΑΞ (Σχης Καρδάρας Κων/νος) στο ΜΕΤΣΟΒΟ με το 527 ΤΠ , το 528 ΤΠ, το 8 ΤΕΘ και 16 ΤΕΘ.
4. Η 74ΤΑΞ (Σχης Ιατρίδης Δημήτριος) στη Γ/Φ ΜΠΑΛΝΤΟΥΜΑ με το 627 ΤΠ και το 628 ΤΠ.
Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι η αναλογία δυνάμεων στην Κόνιτσα ήταν υπέρ των ανταρτών .
Την 25 Δεκεμβρίου 1947 μαζί σχεδόν με τις καμπάνες των εκκλησιών στις 6:30 το πρωί, ακούγονται οι πρώτες εκρήξεις βλημάτων στο υψ. του Πρ. ΗΛΙΑ ΕΞΟΧΗΣ και οι πρώτες ριπές κατά του 582 ΤΠ στο υψ. του Πρ. ΗΛΙΑ ΚΟΝΙΤΣΑΣ.
Την 07:00 προσβάλλεται το 584 ΤΠ στα υψ. ΙΤΙΑΣ.
Την 07:40 οι υπερασπιστές της Γ/Φ στο ΜΠΟΥΡΑΖΑΝΙ, δέχονται σφοδρή επίθεση από αντάρτες της 16 ΤΑΞ. Ο αγώνας είναι άνισος. Ο Δκτής του Λόχου, Λγός Βήττος Θεόδωρος πέφτει ηρωικά και μέχρι την 09:15 η Γ/Φ και το υψ. ΒΙΓΛΑ καταλαμβάνετε από τους αντάρτες αποκόπτοντας την οδό ΚΑΛΠΑΚΙΟΥ – ΚΟΝΙΤΣΑΣ.
Την 12:30, ο Διοικητής της 75 ΤΑΞ Σχης Δόβας Κωνσταντίνος, καταγόμενός από την Κόνιτσα ,τραυματίζεται βαρέως και τη διοίκηση αναλαμβάνει ο Δκτής του 584 ΤΠ, Ανχης Παλλαντάς Γεώργιος.
Τη Ν της 25/26 Δεκ, 2 τάγματα ανταρτών της 38 ΤΑΞ προωθήθηκαν από την περ. ΖΑΓΟΡΙΟΥ και εγκαταστάθηκαν αμυντικά στα υψ. Ανκώς και Βως ΚΑΛΠΑΚΙΟΥ (υψ. Νως ΑΡΙΣΤΗΣ, ΓΚΡΑΜΠΑΛΑΣ μέχρι Υψ. 1044 ΚΑΤΩ ΠΕΔΙΝΑ).
Έτσι οι αντάρτες αρχικά επέτυχαν την απομόνωση του πεδίο της μάχης Βως ΚΑΛΠΑΚΙΟΥ και την περίσφιξη του Εθνικού Στρατού στην Κόνιτσα .
Οι επιθέσεις συνεχίσθηκαν και την επόμενη ημέρα, ενώ τη Ν 26/27 Δεκ το 584 ΤΠ συμπτύσσεται και εγκαθίσταται στο ΚΑ ΚΟΝΙΤΣΑΣ.Ο ελιγμός αυτός διέσωσε την πόλη, γιατί στις 20:45 η επίθεση ανταρτών από τον πεδινό διάδρομο είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη αρκετών οικιών στα ΝΔ της. Η αντεπίθεση της 75 ΤΑΞ, διαρκεί μέχρι το πρωί της 28 Δεκ, πλην όμως δεν επιτυγχάνεται πλήρης εκκαθάριση.
Νέα επίθεση ανταρτών εκδηλώνεται τη Ν της 28 Δεκ στις 02:00 και προκαλεί σοβαρές απώλειες στο 582 ΤΠ το οποίο συμπτύσσεται στο υψ. ΠΡ. ΗΛΙΑΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ, ενώ η 75 ΤΑΞ αναδιατάσσει το 584 ΤΠ .
Εν τω μεταξύ οι φίλιες δυνάμεις της 43 και της 76 ΤΑΞ, έχουν εμπλακεί σθεναρά Βως ΚΑΛΠΑΚΙΟΥ με τους αντάρτες της 38 ΤΑΞ και της 16 ΤΑΞ.
Τη Ν 28 Δεκ, η Γ' ΜΚ με 4 ΛΟΚ προωθείται στην περ. ΑΝΩ ΡΑΒΕΝΙΑ.
Την 29 Δεκ, η 75 ΤΑΞ ολοκληρώνει την εκκαθάριση των καταληφθέντων οικείων από τους αντάρτες.
Κατόπιν των παραπάνω ο Βαφειάδης διατάσσει τη σχεδίαση και προπαρασκευή αποφασιστικής ενεργείας κατά του Αυχένος ΠΑΝΑΓΙΑΣ – ΠΡ. ΗΛΙΑ για την 31 Δεκ.
Τη Ν 29/30Δεκ η Γ' ΜΚ διείσδυσε διά μέσου των εχθρικών γραμμών και επιτιθέμενη αιφνιδιαστικά το ίδιο βράδυ καταλαμβάνει τα υψ. Βως ΓΕΡΟΠΛΑΤΑΝΟΥ και Δυτ. Υψ. ΒΙΓΛΑ ,στα νώτα της εχθρικής τοποθεσίας. Η Μοίρα αποκρούει τις αντεπιθέσεις των ανταρτών και ενισχύεται από την 76 ΤΑΞ η οποία καταλαμβάνει το υψ. ΓΚΡΑΜΠΑΛΑ.
Την 31 07:00 Δεκ εκδηλώνεται η σχεδιασθείσα σφοδρή επίθεση των ανταρτών της 32 ΤΑΞ κατά της 75 ΤΑΞ, αρχικά στον ΑΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΟ και την 19:30 κατά του ΠΡ. ΗΛΙΑ. Ο αγώνας διεξάγεται εκ του συστάδην και οι επιθέσεις αποκρούονται.
Μέχρι το ΤΦ της 31 Δεκ, η 43 ΤΑΞ έχει αφιχθεί στην Γ/Φ ΜΠΟΥΡΑΖΑΝΙΟΥ και η 76 ΤΑΞ, στην περ. ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ. Ταυτόχρονα το 527 ΤΠ και το 24ΤΧΦ(-),προελαύνουν και αφού ανατρέπουν διαδοχικές αντιστάσεις στην περ. υψ. ΚΛΕΙΔΩΝΙΑΣ,ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ και Γ/Φ ΣΤΟΜΙΟΥ, εισέρχονται στην ΚΟΝΙΤΣΑ την 19:50 .
Οι επιχειρήσεις συνεχίζονται και τις επόμενες ημέρες και η 43 ΤΑΞ (Στρατηγείο, 528 ΤΠ και 2Λ/24 ΤΧΦ), εισήλθε τις απογευματινές ώρες της 2 Ιαν 1948 στην ΚΟΝΙΤΣΑ, όπου και ανέλαβε τη Διοίκηση. Ουσιαστικά ο αγώνας είχε κριθεί, παρότι η εκκαθάριση των τελευταίων αντιστάσεων ολοκληρώθηκε το ΤΦ της 6Ιαν οπότε έληξε η μάχη.
Οι μεγάλες απώλειες καταδεικνύουν το μένος των συγκρούσεων Νεκροί: 104 ΕΣ, 240 αντάρτες. Τραυματίες: 356 ΕΣ, 77 αντάρτες χωρίς να υπολογισθούν όσοι μεταφέρθηκαν στον ΓΡΑΜΜΟ ή στην ΑΛΒΑΝΙΑ. Αγνοούμενοι: 53 ΕΣ.
Στις επιχειρήσεις καθοριστική ήταν η συμμετοχή της πολεμικής αεροπορίας η οποία επιχειρούσε από το αεροδρόμιο στην ΚΑΤΣΙΚΑ ενώ με ιδιαίτερο ηρωισμό και αυταπάρνηση πολέμησαν οι δυνάμεις της Χωροφυλακής .
Ιδιαιτέρα σημαντική ήταν η συνεισφορά του τοπικού πληθυσμού που τάχθηκε ηρωικά στο πλευρό των Εθνικών Δυνάμεων και συνέβαλλε ουσιαστικά στη νίκη. Η πόλη τιμήθηκε για αυτό με τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος.
Αναμφισβήτητα, η Μάχη της Κόνιτσας ήταν καθοριστικής σημασίας για τις μετέπειτα εξελίξεις έως τον Αύγουστο του 1949 και θα απαιτούσε χρόνο η ανάλυση των συμπερασμάτων της. Ποιο ήταν όμως το ουσιώδες όφελος της νίκης του Εθνικού Στρατού στη Κόνιτσα και μετέπειτα στο Γράμμο και στο Βίτσι;
Επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Τάκη Λαζαρίδη «Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι...» όπου απομυθοποιεί τα γεγονότα της εποχής εκ των έσσω. Ο εν λόγω συγγραφέας μέλος του ΚΚΕ, καταδικάσθηκε αρχικά σε θάνατο το 1952 και σε ισόβια στη συνέχεια για την συμμετοχή του στην υπόθεση των ασυρμάτων .Γράφει μεταξύ άλλων για την ήττα των κομμουνιστών:
Το «ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι» δεν είναι, λοιπόν, παραδοξολογία. Εκφράζει πλήρως την πραγματικότητα. Αν είχαμε κερδίσει, αν είχαμε πάρει την εξουσία, ή χώρα μας θα είχε ακολουθήσει τη μοίρα των άλλων χώρων της Ανατολικής Ευρώπης, που προσδέθηκαν στο σοβιετικό άρμα. Θα είχε μετατραπεί σ' έναν ακόμα δορυφόρο της Μόσχας. Ως γνήσιοι και ορθόδοξοι μαρξιστές-λενινιστές, οι Ζαχαριάδης-Ιωαννίδης και Σία θα είχαν επιβάλλει τη «δικτατορία του προλεταριάτου- την προσωπική τους δηλαδή δικτατορία- προκειμένου να συντρίψουν την «αντεπανάσταση» και να οδηγήσουν τη χώρα μας στο «σοσιαλιστικό μετασχηματισμό». Και επειδή ισχυρή θα ήταν αντίσταση του δημοκρατικού και φιλελεύθερου Ελληνικού Λαού, η «δικτατορία του προλεταριάτου» θα έπαιρνε την πιο στυγνή κι ανελέητη μορφή. Τηρουμένων των αναλογιών ,η πατρίδα μας θα είχε μετατραπεί σε δεύτερη Αλβανία. Το ίδιο όπως και κείνη υπανάπτυκτη, καθυστερημένη και ανελεύθερη.
Αποκομίζουμε πλέον τους καρπούς της θυσίας των ηρωικών Αξιωματικών και οπλιτών του ΕΣ στη μάχη της Κόνιτσας, στον Γράμμο και στο Βίτσι, οι οποίοι ενώ δικαιώθηκαν από την ιστορία δυστυχώς η Ελληνική Πολιτεία στο πλαίσιο της εθνικής συμφιλίωσης, επιδιώκει συστηματικά από το 1981 και μετά να ξεχαστούν, προτάσσοντας την εθνική ενότητα και ομοψυχία, την αναγκαιότητα των οποίων κανείς δεν αμφισβητεί.
Απούσα λοιπόν και όχι ευγνωμονούσα όπως όφειλε η Ελληνική Πολιτεία σήμερα. Γιατί, μήπως αυτοί που έπεσαν μαχόμενοι ή πολέμησαν δεν έφεραν το Ελληνικό Εθνόσημο στη στολή εκτελώντας τις διαταγές του Ελληνικού Κράτους;
Πως μπορεί να ερμηνευτεί ακόμη και η παράλειψη συντήρησης των υφισταμένων Μνημείων του Α΄ΣΣ στο υψ. Γκέσος και του 582 ΤΠ στο φυλάκιο Μπουραζανίου;
Γιατί στο Μνημείο των Αθανάτων που ανεγέρθη το 2023 από το ΓΕΕΘΑ στο Στρατόπεδο Στρατάρχη Παπάγου,Στρατηγός της νίκης το 1949, και περιλαμβάνει τα ονόματα 121.692 πεσόντων στους αγώνες του Έθνους δεν αναγράφονται τα ονόματα των 15.628 πεσόντων Αξιωματικών και Οπλιτών του ΕΣ της υπόψη περιόδου;
Ποιοι επιδιώκουν μονομερώς τη λήθη για τη συγκεκριμένη περίοδο;
Μήπως θα ήταν περισσότερο επωφελές για την εθνική συμφιλίωση να αναγνωρισθούν και όχι να ξεχασθούν οι ευθύνες και τα σφάλματα που αιματοκύλησαν τότε την Πατρίδα, ώστε να μην επαναληφθούν;
Εμείς λοιπόν σήμερα δεν έχουμε κανένα λόγο να ξεχάσουμε τα γεγονότα της τραγικής περιόδου1943-1949 και τηρούμε το αρχέγονο ελληνικό έθος της αποτίσεως τιμής στους πεσόντες του ΕΣ και το χριστιανικό καθήκον της προσευχής για την ανάπαυση των ψυχών τους.
Το Παράρτημα Ιωαννίνων της ΕΑΑΣ με τις ευλογίες της Ιεράς Μητροπόλεως ΔΠΚ θα συνεχίσει σε πείσμα των καιρών, να τιμά τους ήρωες του Εθνικού Στρατού στο Γράμμο, στη Βούρμπιανη και στη Κόνιτσα οι θυσίες και οι αγώνες των οποίων μας εμπνέουν υπερηφάνεια και δείχνουν τον δρόμο του χρέους, της θυσίας και της τιμής.
ΑΘΑΝΑΤΟΙ
Νικόλαος Μπόχτης
Ταξίαρχος Πεζικού ε.α.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΔΙΣ/ΓΕΣ ,«Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΑΥΤΗΝ ΓΕΓΟΝΟΤΑ», ΔΙΣ/ΓΕΣ/1973
ΔΙΣ/ΓΕΣ ,«ΑΡΧΕΙΑ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ», ΔΙΣ/ΓΕΣ/1998
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΙΟΝ.ΚΟΥΡΚΟΥΤΑΣ,«Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ», Α ΕΚΔΟΣΗ,ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΛΑΣΓΟΣ, ΑΘΗΝΑ 2017
ΤΑΚΗΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ,«ΕΥΤΥΧΩΣ ΗΤΤΗΘΗΚΑΜΕ ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ...»,Γ ΕΚΔΟΣΗ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΛΑΣΓΟΣ, ΑΘΗΝΑ 2003
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου