ΟΙ ΤΡΑΜΠΟΥΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΩ/ΛΟΥ

  Στη Γαλλία, όπου η δικαιοσύνη διατηρεί τον θεσμικό της χαρακτήρα χωρίς να επιτρέπει παρακωλύσεις, η Ζωή Κωνσταντοπούλου βρέθηκε αντιμέτωπη με κάτι που στην Ελλάδα είναι αδιανόητο, συνέπειες για τη συμπεριφορά της μέσα σε δικαστική αίθουσα. Κατά τη διάρκεια της δίκης του Αλεξάντερ Βίνικ, γνωστού και ως "Mr. Bitcoin," στο Εφετείο του Παρισιού, η κ. Κωνσταντοπούλου, ως συνήγορος υπεράσπισης, ξεπέρασε τα όρια της θεσμικής ευπρέπειας. Κατέφυγε σε χαρακτηρισμούς κατά των δικαστών, εκτόξευσε ύβρεις και επιχείρησε να παρεμποδίσει τη διαδικασία. Όταν το δικαστήριο αποφάσισε να την αποβάλει από την αίθουσα, εκείνη αρνήθηκε να φύγει. Η γαλλική δικαιοσύνη δεν έχασε χρόνο σε ατέρμονες διαπραγματεύσεις, η δίκη μεταφέρθηκε σε άλλη αίθουσα, ένας νέος δικηγόρος ορίστηκε αυτεπάγγελτα από τον κατάλογο, και η κ. Κωνσταντοπούλου βρέθηκε κλειδωμένη απ’ έξω. Η δίκη συνεχίστηκε κανονικά.

Η αποβολή της από τη γαλλική δικαστική αίθουσα δεν είναι απλώς μιά "ταπείνωση" για μιά δικηγόρο που έχει συνηθίσει να λειτουργεί με όρους πολιτικής αντιπαράθεσης. Είναι θεσμική απόδειξη ότι η Γαλλία διαφυλάσσει τη δικαστική της αξιοπιστία.

Στην Ελλάδα, ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, άρθρο 116 και, ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, άρθρο 335, προβλέπουν ότι οι δικηγόροι και λοιποί παράγοντες της δίκης οφείλουν να συμπεριφέρονται με σεβασμό απέναντι στο δικαστήριο. Ωστόσο, στην πράξη, οι ελληνικές δικαστικές αρχές σπανίως επιβάλλουν πραγματικές κυρώσεις για παρεκτροπές. Οι δικαστές ανέχονται μακροσκελείς πολιτικούς μονολόγους, ύβρεις κατά της έδρας και μιά γενικότερη κουλτούρα θεατρινισμού που απομακρύνει τη διαδικασία από τον πυρήνα της, την απονομή δικαιοσύνης.

Στον αντίποδα, το γαλλικό δίκαιο διαθέτει ισχυρότερα εργαλεία επιβολής της δικαστικής τάξης. Σύμφωνα με το Code de procédure pénale, Γαλλικός Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, οι δικαστές έχουν την εξουσία να αποβάλλουν από τη διαδικασία οποιονδήποτε παρεμποδίζει τη λειτουργία του δικαστηρίου και να αντικαθιστούν τον συνήγορο εφόσον η παρουσία του είναι αντίθετη πρός την ομαλή διεξαγωγή της δίκης. Αυτό δεν είναι θεωρητική πρόβλεψη, αλλά μιά πρακτική που εφαρμόζεται αυστηρά.

Η περίπτωση της κ. Κωνσταντοπούλου καταδεικνύει μιά βαθύτερη παθογένεια του ελληνικού δικαστικού συστήματος, την ανοχή απέναντι σε συμπεριφορές που δεν στοχεύουν στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων, αλλά στην πολιτική εργαλειοποίηση της δίκης.

Δικηγόροι που χρησιμοποιούν καταχρηστικά την δικονομία για να εμποδίσουν την απόδοση της δικαιοσύνης, ακόμη κι άν η συμπεριφορά τους θίγει τα ίδια τα συμφέροντα των εντολέων τους, έχουν μιά ιδιότυπη ασυλία. Η αποβολή ή αντικατάσταση ενός δικηγόρου είναι ασυνήθιστη, αφού οι δικαστές φοβούνται ότι μιά τέτοια κίνηση θα θεωρηθεί ως καταπάτηση δικαιωμάτων.

Στη Γαλλία, η αντίληψη είναι διαφορετική, το δικαστήριο δεν είναι χώρος πολιτικών αγορεύσεων ούτε πεδίο αυτοπροβολής. Είναι ένας θεσμός που επιβάλλει τάξη και σοβαρότητα, και η αποπομπή ενός δικηγόρου που προσβάλλει το δικαστήριο είναι απλώς μέρος της διαδικασίας εξασφάλισης της απονομής δικαιοσύνης.

Η αποβολή της Ζωής Κωνσταντοπούλου από το Εφετείο του Παρισιού θα έπρεπε να λειτουργήσει ως αφορμή για αυτοκριτική στο ελληνικό δικαστικό σύστημα. Το δικαστήριο δεν είναι τηλεοπτικό στούντιο, ούτε χώρος προσωπικής προβολής. Όταν οι δικαστές επιτρέπουν στους νομικούς εκπροσώπους να εκτρέπουν τη διαδικασία πρός όφελος του θεατρινισμού, υπονομεύουν τον ίδιο τον θεσμό της δικαιοσύνης.

Η λύση δεν είναι απλώς αυστηρότερες κυρώσεις, αλλά μια συνολική αλλαγή νοοτροπίας. Στην Γαλλία, η δικαιοσύνη δεν παραλύει όταν ένας συνήγορος επιχειρεί να την υπονομεύσει. Αντίθετα, συνεχίζει απρόσκοπτα, με τρόπο που διασφαλίζει τη θεσμική της υπόσταση.

Άν θέλουμε πραγματικά μιά δικαιοσύνη που λειτουργεί ανεξάρτητα και αξιόπιστα, η ελληνική έννομη τάξη πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα της Γαλλίας, όταν κάποιος παρεμποδίζει τη δικαιοσύνη, απλώς τον κλειδώνεις απ’ έξω και προχωράς!