ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΗΚΑΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ για να ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΗ η ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝ από ΧΟΙΡΟΥΣ στον ΑΝΘΡΩΠΟ.

Γράφει ο Καθηγητής Τριανταφυλλίδης Κωνσταντίνος
  
Δημιουργήθηκαν, με τη μεθοδολογία επεξεργασίας DNA, που είναι γνωστή ως CRISPR-Cas9, ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΚΛΩΜΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΧΟΙΡΟΙ που είναι χωρίς ρετροϊούς
Η ζωή λίγων μόνο ατόμων σώζεται από την αλτρουιστική και ανώνυμη συνεισφορά συνανθρώπων τους, δηλ. εθελοντών δοτών οργάνων. Για τη στοιχειώδη κάλυψη των αναγκών σε μοσχεύματα
θα έπρεπε να υπάρχουν τουλάχιστον 25 δότες/1.000.000 κατοίκους της χώρας μας και μόλις το 1% περίπου των Ελλήνων πολιτών έχει δηλωθεί ως δωρητές οργάνων! Με απλά λόγια, στη χώρα μας ο αριθμός των δοτών παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα, σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Ως εκ τούτου οι επιστήμονες, στη χώρα μας, αλλά και παγκόσμια, αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης του υπαρκτού προβλήματος, δηλ. της απουσίας ικανού αριθμού οργάνων για μεταμόσχευση. Μία λύση είναι η χρησιμοποίηση οργάνων από ζώα για μεταμοσχεύσεις, δηλαδή οι ξενομεταμοσχεύσεις (αλλομεταμοσχεύσεις).
Η πρώτη προσπάθεια ξενομοσχεύματος επιχειρήθηκε το 17ο αιώνα, όταν έγινε μετάγγιση αίματος από πιθήκους σε άνθρωπο με δραματικές επιπτώσεις στην υγεία του δέκτη.
Εκτός από τους πιθήκους, ως κατάλληλη επιλογή παραγωγής μοσχευμάτων χρησιμοποιείται ο χοίρος λόγω του γεγονότος ότι τα όργανά του μοιάζουν σε φυσικό μέγεθος και λειτουργία και είναι κατάλληλα μοσχεύματα για τον άνθρωπο. Επιπρόσθετα, ο χοίρος έχει σύντομη περίοδο αναπαραγωγής, παράγει πολλούς απογόνους και μπορεί να γίνει χειρισμός του γονιδιώματός του.
Αν παραβλέψουμε τα ηθικά διλήμματα, που εγείρονται από τη μεταμόσχευση οργάνων από ζώα, εξακολουθούν να παραμένουν δύο μεγάλα προβλήματα που πρέπει να υπερπηδηθούν, προτού οι ξενομεταμοσχεύσεις αποτελέσουν μία βιώσιμη λύση:
Πρώτα – πρώτα ανησυχίες προκύπτουν από την πιθανή μεταφορά νέων μολυσματικών ζωονόσων από τα ζώα στον άνθρωπο, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πανδημίες. Είναι γνωστό ότι οι χοίροι, έχουν αρκετούς ιούς που έχουν τη δυνατότητα να μολύνουν τον άνθρωπο. Μία λύση στο πρόβλημα αυτό θα ήταν το ζώο δότης να είναι ελεύθερο από ιούς. Πράγματι επιστημονική ομάδα ανακοίνωσε ότι κατόρθωσε να επεξεργαστεί το γονιδίωμα των χοίρων για να απενεργοποιήσουν μια οικογένεια 25 ενδογενών ρετροϊών (Dong Niu et al., Inactivation of porcine endogenous retrovirus in pigs using CRISPR-Cas9. Science, 10 Αυγούστου 2017). Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποίησαν την μεθοδολογία απόλυτης ακρίβειας επεξεργασίας του DNA, που είναι γνωστή ως CRISPR. ΄Επειτα κλωνοποίησαν τα ελεύθερα από ιούς χοίρους και δημιούργησαν πληθυσμό γενετικά τροποποιημένων και κλωνοποιημένων χοίρων για πιθανή χρήση οργάνων τους σε ξενομεταμοσχεύσεις.
ΔΕΥΤΕΡΟ. Η μεγαλύτερη δυσκολία μεταμόσχευσης οργάνων από ζώα είναι η απόρριψή τους. Η μεταμόσχευση κάποιου οργάνου, π.χ. καρδιάς ή ήπατος, από γουρούνι σε άνθρωπο συνεπάγεται την απόρριψή τους μέσα σε λίγες ώρες (διαδικασία οξείας απόρριψης). Ουσιαστικά η απόρριψη γίνεται από τα προϋπάρχοντα φυσικά αντισώματα του δέκτη. Ειδικότερα, τα φυσικά αντισώματα συνδέονται στα ειδικά ακραία υδατανθρακικά επιτόπια Gal alpha-1,3Gal που συνθέτονται στους χοίρους από το ένζυμο γαλακτοζυλοτρανσφεράση. Ο υδατάνθρακας Gal alpha-1,3Gal παράγεται στα κύτταρα του χοίρου, όχι όμως και του ανθρώπου από τα κύτταρα του οποίου απουσιάζει το ένζυμο.
Η επιστημονική ομάδα εργάζεται να δημιουργήσει πληθυσμούς χοίρων που να είναι συμβατοί με τον άνθρωπο. Από την άλλη (βλέπε βιβλίο μου ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΖΖΩΩΝ, δεύτερη έκδοση) για να μην απορρίπτονται τα μοσχεύματα των χοίρων δημιουργήθηκαν ήδη, με μεθοδολογίες γενετικής μηχανικής, κλωνοποιημένα γουρούνια που δεν έχουν κανένα γονίδιο α-Gal και ως εκ τούτου τα όργανά τους και τα αιμοποιητικά κύτταρά τους είναι καταλληλότερα για μεταμοσχεύσεις, οπότε δημιουργούνται λιγότερα προβλήματα στις ξενομεταμοσχεύσεις (Wang ΖΥ, et al. 2014β). Ως εκ τούτου, θα πρέπει αυτά τα εντυπωσιακά πιλοτικά αποτελέσματα να δοκιμαστούν στην κλινική πράξη, εφόσον βεβαίως επιλυθούν και τα βιοηθικά, κλπ. προβλήματα.