Νονοί της ασφάλτου

Δημήτρης Παγαδάκης

Δεν θεωρώ διόλου τιμητικό για οποιοδήποτε ιστορική ή μη προσωπικότητα το να χαρίζουν το όνομα της σε ένα τούνελ της εθνικής οδού.

Δεν μου φαίνεται καν κολακευτική η σύνδεση της μνήμης της με ένα τεχνητό υπόγειο όρυγμα που ανοίγεται για να επιτρέψει τη διάβαση ενός αυτοκινητοδρόμου. Ανέκαθεν, άλλωστε, πίστευα ότι είναι τουλάχιστον αισθητικά άκομψο να σχετίζεται ένα καταξιωμένο πρόσωπο, γενικώς με μια “τρύπα”.
Προφανώς, οι κεντροευρωπαίοι -που δεν έχουν τη δική μας ανεξάντλητη φαντασία, ούτε το πλήθος θρυλικών ηρώων, ενδόξων μαρτύρων και παραδειγματικών μύθων- είναι λογικό να μην βαφτίζουν κάθε σήραγγα που φτιάχνουν. Τις αποκαλούν σεμνά ως “περάσματα” με ταπεινά τοπωνύμια σαν  αυτά των Μον Μπλαν, Σαν Γκοτάρντο, Άρλμπεργκ κλπ. Ακόμη και την υποθαλάσσια σήραγγα της Μάγχης,  με κατανοητή μετριοφροσύνη, την ονομάζουν σύντομα, απλά, λιτά και ευνημόνευτα ως Channel Tunnel.

Αντιθέτως εδώ, στο νοτιότατο άκρο της Βαλκανικής, μια κυβέρνηση που αδυνατεί να υπερασπισθεί  την ονομασία προέλευσης της φέτας και της ελιάς Καλαμών λανσάρει τα επώνυμα λαγούμια. Δεν θα σχολιάσω το όνομα κάθε σήραγγας ξεχωριστά, τόσο στην κοιλάδα των Τεμπών όσο και στην Ολυμπία Οδό. Είτε φέρουν ονόματα λαϊκών αγωνιστών είτε πρωταγωνιστριών τηλεοπτικών εκπομπών το ίδιο μου κάνει. Πόσο μάλλον όταν πίσω από τις “φιρμάτες” ταμπέλες κρύβεται η  ολοκληρωτική αποστράγγιση κάθε κοινοτικού πόρου που προοριζόταν για πολλαπλά έργα υποδοµών;

Θα σταθώ μόνο στη τελετουργική σκηνοθεσία μιας βολικής ονοματοδοσίας που ενέχει υστεροβουλία, αν όχι καπηλεία. Δεν πρόκειται, άλλωστε, για συμβολικές ονοματοθεσίες που επεκτείνουν τη νοηματοδοτική τους απόδοση πέραν του αισθητού μιας οδικής στοάς. Ούτε αυτές  παραπέμπουν στην εγρήγορση ή την ενεργοποίηση της μνήμης. Ειδικά της αυτοκινούμενης Ελλάδας που ταλαιπωρείται με φτηνές σακάρακες, λογαριάζοντας τη κοστοβόρα βενζίνη και τα πανάκριβα διόδια.

¨Όλο αυτό το πανηγυριώτικο ριάλιτι που παίζεται ζωντανά στα εγκαίνια των νέων αυτοκινητοδρόμων αποτελεί την ιδιάζουσα παρέμβαση μιας κυβέρνησης που αυτοπροσδιορίζεται σχεδόν ως μοναδικός κληρονόμος μιας λαϊκής παρακαταθήκης. Με επιδίωξη να συγκεράσει φύρδην μίγδην στο κοκτέιλ της δικής της αφήγησης την επανάσταση του 21, την εθνική αντίσταση με εμφυλιοπολεμικές υπομνήσεις και τη μεταπολιτευτική προσφορά συγκεκριμένων πολιτικών με γαρνιτούρα τη κοινωνική ευαισθησία.
Ωστόσο αυτή η κυβερνητική παράσταση επωφελούς οικειοποίησης αγωνιστικών αλλά και διχαστικών σελίδων της πρόσφατης ιστορίας ερμηνεύτηκε με μια λίστα τουρλού ονομάτων ριγμένων στη άσφαλτο. Για να επιβεβαιώσει απλώς το αυτονόητο:  ότι η κρατική ονοματοδοσία ήταν ανέκαθεν εξωραϊστικό όργανο ιδεολογικών μεταγγίσεων και απλοϊκό εργαλείο προπαγάνδας.

Κατά τη ταπεινή μου γνώμη, αν η επικοινωνιακή ονοματοδοσία των νέων σηραγγών έπρεπε να  αντικατοπτρίζει μόνο τη δική της συνεισφορά στο τεχνικό έργο, το ιδανικότερο θα ήταν, εν όψει μελλοντικών μετονομασιών, να βαφτίζει κάθε τούνελ που εγκαινιάζει με το φιλοσοφημένο στοχασμό «ποιος ζει ποιος πεθαίνει;”. Υπό αυτή την ανάγνωση η κυβέρνηση θα όφειλε να είναι μάλλον ανακουφισμένη, μια και με τη πινακίδα «Μαύρη Ώρα» υπάρχει ήδη σήραγγα στον Ασπρόπυργο.