Οι Έλληνες που πρόσφεραν πολλά και πέθαναν στην ψάθα

Γράφει ο
Κώστας Παδουβάς

Ο συνδυασμός μεγάλης προσφοράς (περιλαμβανομένης της ζωής εφόσον χρειαστεί) χωρίς οικονομικό είτε άλλο αντίκρισμα, αποδεικνύουν τη μεγάλη αγάπη προς την πατρίδα. Αδιαμφισβήτητα παραδείγματα τέτοιας υστεροφημίας δημιουργήθηκαν από ακραιφνείς και αναγνωρίσιμους  Έλληνες  που έφυγαν πάμπτωχοι (κοινώς στη ψάθα=ο θάνατος του φτωχού).
- Το παράδειγμα του Καπετάνιου και της πραμάτειας:
Το δημιούργησαν οι ανιδιοτελείς πράξεις του Οπλαρχηγού-Στρατηγού της επανάστασης 1821 Νικήτα Σταματελόπουλου ή Ν ι κ η τ α ρ ά του Τουρκοφάγου (1782 - 1849) από τη Νέδουσα (Μεγάλη Αναστάσοβα) του Ταΰγετου.
Έζησε σε όλη τη ζωή του  στο πνεύμα της δικής του ρήσης : Η
μοίρα μου το θέλησε να γίνω καπετάνιος, μα δε θα ήτανε σωστό να κάνω πραμάτεια το καπετανλίκι μου για να καζαντίσω!!!”. Ακόμη και το πολύτιμο σπαθί που του προσφέρθηκε ως επάθλου μετά την κατάληψη της “Τριπολιτσάς”, το δώρισε για ενίσχυση των Δημοσίων Εσόδων. 
Λίγα χρόνια πριν από το θάνατό του, φυλακίστηκε στην Αίγινα προληπτικά (ως Ρωσόφιλου που ίσως να έφερνε Ρώσο Πρίγκιπα να αντικαταστήσει το βασιλιά Όθωνα). Ξεχασμένος , τυφλός και πάμφτωχος αποφυλακίστηκε για να καταλήξει επαίτης σε δρόμο του Πειραιά, όπου βρήκε και παρέδωσε στον ιδιοκτήτη του “πουγκί” γεμάτο χρημάτων. Πέθανε  67 ετών πάμπτωχος με τις μνήμες του έντιμου αγωνιστή για την ελευθερία της πατρίδας.
- Το παράδειγμα του Φιλικού και επαναστάτη Αγωνιστή που είχε σπίτι του την πατρίδα και χωράφια του την Ελλάδα:
Το δημιούργησαν οι πράξεις του Α ν δ ρ έ α  Λ ό ν τ ο υ (1786-1845), γόνου πλούσιας οικογένειας του Αιγίου (Βοστίτσας) που διέθεσε τα πλούτη του για τους σκοπούς της επανάστασης του 1821. Όταν του συστήθηκε να κρατήσει χρήματα για να μην ψωμοζητήσει το σπίτι του είπε: “Σπίτι μου είναι η Πατρίδα! Χωράφια μου είναι η Ελλάδα!..”
Επί βασιλείας Όθωνα  του απονεμήθηκε ο βαθμός του Συνταγματάρχη (1835) και στη συνέχεια διορίστηκε Στρατιωτικός Επιθεωρητής, υπουργός στρατιωτικών (1843), Εσωτερικών (1844) και αντιπρόεδρος της Εθνικής Συνέλευσης για το Σύνταγμα του 1844. Στις εκλογές 1845 εκλέχτηκε βουλευτής αλλά έχασε την έδρα του από παρεμβάσεις πολιτικών του  αντιπάλων. Απογοητευμένος από την αχαριστία και καταπονημένος από τις στερήσεις “των αναγκαιοτάτων” εξ αιτίας της ενσυνείδητης πενίας, οδηγήθηκε στην αυτοκτονία την 27-9-1845
- Το παράδειγμα του εύπορου πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας με τη λιτή ζωή:
Το δημιούργησε  ο Ι ω ά ν ν η ς Κ α π ο δ ί σ τ ρ ι α ς (1776-1831) με τις πολυμερείς προσφορές μέσα και έξω στην Ελλάδα, τον λιτό τρόπο προσωπικής διαβίωσης και την αδιάλειπτη φιλοπατρία του.
Γόνος πλούσιας Κερκυραϊκής οικογένειας, είχε επιτυχείς αρχικές εγκυκλοπαιδικές σπουδές στα Λατινικά, Ιταλικά, Γαλλικά, που ολοκληρώθηκαν στην ιατρική επιστήμη στην Πάδοβα της Ιταλίας.  Ανέλαβε και διεκπεραίωσε με επιτυχία υποθέσεις στην τότε ανεξάρτητη Ιόνιο  Πολιτεία, στη  Ρωσία των Τσάρων ως Γραμματέας Εξωτερικών (αντίστοιχος του υπουργού εξωτερικών), στην Ελβετία (δημιούργησε τα Καντόνια και το  σύγχρονο κράτος), ως διπλωματικό στέλεχος είτε διορισμένος εκπρόσωπος της Ρωσίας σε διεθνή forum. Καθιερώθηκε ως διεθνής σπουδαίος άνδρας Ελληνικής καταγωγής. Έλαβε αλλεπάλληλες ηθικές αμοιβές και τέλος επελέγη ως πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας. Αποποιήθηκε ακόμη και τις δικαιούμενες αμοιβές εκ των υπηρεσιών του,  με την πάγια απάντηση: “μου επαρκούν τα εισοδήματά μου για να ζήσω”.
Οι πιο χαρακτηριστικές αφιλοκερδείς υπηρεσίες του  στην Ελλάδα είναι η εξάσκηση του ιατρικού επαγγέλματος δωρεάν και η μη ανάληψη του μισθού του ως Κυβερνήτη των Ελλήνων.
Εμπαθείς και αγνώμονες αντιπολιτευόμενοι  τον δολοφόνησαν στο Ναύπλιο την  9-10-1831 (27-9-1831 με το τότε Ιουλιανό ημερολόγιο).
Μετά την ανεξαρτησία της Ελλάδας την κυβέρνησαν μέχρι σήμερα περίπου (60)  Πρωθυπουργοί-Κυβερνήτες σχηματίζοντας πάνω από ενενήντα (90) Κυβερνητικά σχήματα. Τα  αξιοσημείωτα  παραδείγματα προσφοράς και λιτού βίου είναι  τα παρακάτω:
-Το παράδειγμα μεγάλης προσφοράς, λιτού βίου, με την κάπα Τσοπάνου:
Το δημιούργησε ο Μεσολογγίτης Ζηνόβιος (Ζαφείριος) Βάλβης (1800-1886), που συνήθιζε να ντύνεται με κάπα Τσοπάνου. Οι εγκύκλιες  σπουδές άρχισαν από τη Σχολή της Χάλκης ως θεολόγου και συνεχίστηκαν στην Πίζα της Ιταλίας ως νομικού. Σταδιοδρόμησε ως δικαστικός, δικηγόρος και κοινοβουλευτικός σε διάφορα αξιώματα στη Βουλή των Ελλήνων.
Σχημάτισε κυβερνήσεις δυο φορές ως Πρωθυπουργός (13-2 έως 25-31863, 16-4 έως 26-7-1864) και διετέλεσε Πρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας Πέθανε πάμπτωχος αρνούμενος να παραλάβει το παραμικρό επίδομα από το κράτος για να μην επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Η οικογένεια με τα εννέα παιδιά του δέχτηκε την κρατική συνδρομή για την στοιχειώδη επιβίωσή της.
- Το παράδειγμα  του ταλαντούχου  νεότερου Πρωθυπουργού της Ελλάδας Επαμεινώνδα Δεληγιώργη (18291879):
Αριστούχος διδάκτορας της Νομικής, βαθιά κοινοβουλευτικός με πολύπλευρη μόρφωση, χειμαρρώδη λόγο και καταπληκτική ευγλωττία, ένας ευρωπαϊστής πολιτικός οπαδός των σκοπών της Γαλλικής επανάστασης (φυλακίστηκε ως αντιδυναστικός), υπηρέτησε το δημόσιο συμφέρον και μόνο. Εκλέχτηκε βουλευτής στο τότε ηλικιακό όριο των 30 ετών.
Στην εικοσαετία του πολιτικού του βίου ορκίστηκε έξι (6) φορές Πρωθυπουργός με βραχύβιες θητείες (1865, μόλις 36 ετών, 1870,1872, 1876, 1877), επτά (7) φορές υπουργός εξωτερικών, τέσσερις (4) Δικαιοσύνης, τρεις (3) Εσωτερικών και από μια Οικονομικών και Παιδείας (23 κυβερνητικά αξιώματα σε 20 χρόνια!).Ήταν μία από τις σπουδαιότερες πολιτικές και δημοσιογραφικές προσωπικότητες του 19ου αιώνα, χρηστός, ενάρετος και ισχυρός πολιτικός.
Πέθανε και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, θρηνούμενος μαζί με τα επτά(7) παιδιά και τη σύζυγό του Ξανθή από ομοϊδεάτες και αντιπάλους του. Η καρδιά του αρχικά εναποτέθηκε στο Ηρώον του Μεσολογγίου, αλλά μετά το 1912 μεταφέρθηκε στον τάφο του στην Αθήνα. Στην οικογένειά του χορηγήθηκε σύνταξη 500 δραχμών από την Πολιτεία για να “μην πεινάσουν τα παιδιά του”.
- Το παράδειγμα Χαριλάου Τρικούπη (1832-1896):
Γιος Πρωθυπουργού (Σπυρίδωνα) και από μητέρα το γένος Μαυροκορδάτου σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια στο Παρίσι επί 3 χρόνια για τον τίτλο του αριστούχου Διδάκτορα της Νομικής. Άρχισε τη σταδιοδρομία του ως Διπλωμάτης και αφού εργάστηκε για την πλήρη ενσωμάτωση των Ιονίων νήσων στην Ελλάδα (1856-1864), παραιτήθηκε για να εκλεγεί βουλευτής Μεσολογγίου (1865).
Στα επόμενα χρόνια ανέλαβε καθήκοντα υπουργού Εξωτερικών δυο φορές,  σχημάτισε 7 κυβερνήσεις (1875,1878 , 1880, 1882 οπότε αναδιοργάνωσε τη Σχολή Ευελπίδων, την Αστυνομία και τη Χωροφυλακή, και θέσπισε νόμους προσόντων μονιμότητας και προαγωγών Δημοσίων Υπαλλήλων. Τα έτη 1886,1892 και 1893-95 σχημάτισε τις λοιπές κυβερνήσεις. 
Με κρατικά δάνεια εξασφάλισε την αποξήρανση της λίμνης ΚΩΠΑΪΔΑΣ, την κατασκευή των Ελληνικών σιδηροδρόμων, τη διάνοιξη της Διώρυγας Κορίνθου και την ανάπτυξη της παιδείας. Η φράση “δυστυχώς επτωχεύσαμεν” επισφράγισε την τότε πτώχευση της χώρας, με συνέπεια στις εκλογές του 1895 να μην εκλεγεί βουλευτής αν και υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους πολιτικούς της Ελλάδας.
Πουλώντας προοδευτικά τη μεγάλη περιουσία του για να ζήσει λιτά, αυτοεξορίστηκε στη Γαλλία. Πέθανε στις Κάννες. Ενταφιάστηκε στην Αθήνα με απλή κηδεία, σύμφωνα με την τελευταία επιθυμία του, πάμπτωχος μετά από 19 έτη πολιτικού βίου εκ των οποίων 11 περίπου Πρωθυπουργός.
- Το παράδειγμα του λιτού βίου του Πρωθυπουργού Γεωργίου Καφαντάρη(1873-1946):
Γεννήθηκε στην Ανατολική Φραγκίστα Ευρυτανίας. Σπούδασε Νομικός στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στην πολιτική εισήλθε το 1905 ως αντιβασιλικός βουλευτής. Κατέλαβε αξιώματα Γενικού Γραμματέα Υπουργείου Οικονομικών, Υπουργού Οικονομικών, Εσωτερικών, Δικαιοσύνης, Αντιπροέδρου Κυβέρνησης και βραχυχρόνιου Πρωθυπουργού (6-2 έως 12-3-1924).
Δεν απέκτησε ούτε σπίτι. Όταν του προσφέρθηκε δωρεάν ένα σπίτι διαμονής από πολιτικό μηχανικό χρειάστηκε να προηγηθεί συμβολαιογραφική πράξη με δήλωση του δωρητή ότι δεν θα προβάλει καμιά αξίωση προκειμένου να γίνει δεκτή η δωρεά του.
-Το παράδειγμα του Στρατηγού και Πρωθυπουργού Νικολάου Πλαστήρα (1883-1953):
Γεννήθηκε στο Μορφοβούνι Καρδίτσας. Κατατάχτηκε στο στρατό τον Δεκέμβριο 1903 ως υπαξιωματικός. Φοίτησε στη Σχολή Υπαξ/κών Κέρκυρας 1910-1912 και αποφοίτησε ως Ανθυπολοχαγός πεζικού. Έγινε  γνωστός για τη γενναία και ηρωική εμπόλεμη και επαναστατική δράση του σε όλους τους πολέμους και τις καθεστωτικές επαναστάσεις της σταδιοδρομίας του, κερδίζοντας τον τιμητικό προσωνύμιο “Μαύρος καβαλάρης” και 2 προαγωγές επ’ ανδραγαθία (σε Αντισυνταγματάρχη, Συνταγματάρχη).
Το  έπος  1940 τον βρήκε αυτοεξόριστο στις Κάννες, αντιπολιτευόμενος την Κυβέρνηση Ι. Μεταξά και τη Βασιλεία.  Εμφανίστηκε στο πολιτικό προσκήνιο της Ελλάδας αμέσως μετά την απελευθέρωση 1944,  κατά την έναρξη των Δεκεμβριανών συγκρούσεων. Τότε σχημάτισε την πρώτη βραχυχρόνια Κυβέρνησή του 3-1 έως 8-4-1945. Παραιτήθηκε από την πολιτική λόγω της αδιαλλαξίας των αντιπάλων της  αναπόφευκτης εσωτερικής σύρραξης 1946-49, μετά τη λήξη της οποίας κυβέρνησε την Ελλάδα ως φτωχός Πρωθυπουργός (15-4 έως 21-8-1950 και  27-10 1951 έως 11-10-1952).
Έμεινε στην ιστορία για τον απόλυτα λιτό τρόπο διαβίωσης, μη αποδεχόμενος δώρα.  “Τα δώρα φέρνουν και αντίδωρα” έλεγε. Οι μισθοί-συντάξεις του μοιράζονταν σε άπορα ορφανά παιδιά. Λίγο πριν πεθάνει είπε: “Όλα για την Ελλάδα”, αφήνοντας στην ορφανή προσφυγοπούλα ψυχοκόρη του 216 δραχμές  και δέκα (10) δολάρια!
Ο γιατρός που υπέγραψε το πιστοποιητικό θανάτου μέτρησε στο σώμα του 27 σπαθιές και 9 σημάδια από βλήματα.