Τα DNA ΤΕΣΤ ΑΠΟΚΑΛΠΤΟΥΝ ΠΟΛΛΑ ΜΥΣΤΙΚΑ, ΑΛΛΑ αφήνουν ΚΑΙ ΑΝΕΞΙΤΗΛΑ ΙΧΝΗ στο διαδίκτυο και αλλού, π.χ. η μεγαλύτερη εταιρεία παρέδωσε/πούλησε τα γενετικά στοιχεία χιλιάδων πελατών σε φαρμακευτική εταιρεία..

Γράφει ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης
Με αφορμή πρόσφατο ερώτημα φίλου στο ΦΒ για να κάνει DNA τεστ για την εθνικότητά του, και την απάντησή μου, που μάλλον δεν τον ικανοποίησε, θέτω υπόψη των φίλων μου ορισμένα στοιχεία για τα τεστ DNA ελπίζοντας ο φίλος ου στο ΦΒ θα γνωρίζει τις εκπληκτικές δυνατότητες, αλλά και τα σοβαρά μειονεκτήματα αυτών των αναλύσεων.
Οι αποκαλούμενες εταιρείες ανάλυσης DNA απευθείας προς τον καταναλωτή, όπως είναι η 23andMe, η Ancestry και η Helix διαφημίζουν ότι με βάση τις πληροφορίες σχετικά με τη γενετική μας σύσταση έχουν τη δυνατότητα να αποκαλύψουν την καταγωγή
μας, την πατρότητα, την αθλητική ικανότητα και να μας ενημερώσουν για την κατάσταση της υγείας μας και ακόμη να μας καθοδηγήσουν για το σωστό διαιτολόγιό μας. Ο πελάτης συμπληρώνει ειδικό ερωτηματολόγιο, αποδεχόμενος τους όρους της εταιρείας, στέλνει ποσότητα σάλιου και πληρώνει περίπου 200 ευρώ.
1. Τι αναλύουν οι εταιρείες. Οι περισσότερες εταιρείες δεν αναλύουν όλη την αλληλουχία του DNA μας, αλλά αναλύουν μόνο μέρος του γονιδιώματός μας.
2. Τι μπορούμε να μάθουμε από ένα τεστ DNA; Τα συμπεράσματα είναι αξιόπιστα όταν πρόκειται να αποκαλυφθούν σχέσεις συγγένειας, π.χ. αναγνώριση οικογενειακών σχέσεων όπως γονείς, παππούδες, θείες, θείους και ακόμη και δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια. Πέρα από αυτό το σημείο, όλα τα άλλα συμπεράσματα είναι ασαφή ή και αναξιόπιστα.
3. Προσδιορισμός εθνικότητας. Η προϊστορία του ανθρώπου χαρακτηρίζεται από πολλά επεισόδια επιμειξίας ανάμεσα σε διάφορους πληθυσμούς. Οπότε, αν στα συμπεράσματα υπάρχει η πρόβλεψη ότι είστε κατά 50% ΄Ελληνας, 25% Ιταλός, 15% Βαλκάνιος και 10% ΄Αγγλος αυτό που στην πραγματικότητα σημαίνει είναι ότι είστε γενετικά παρόμοιος με άλλους ανθρώπους που αποτελούν μέρος του συνόλου δεδομένων αναφοράς DNA που έχει συλλέξει η εταιρεία από ΄Ελληνες, Ιταλούς, Βαλκάνιους και ΄Αγγλους. Επειδή κάθε εταιρεία χρησιμοποιεί διαφορετικό αλγόριθμο και σύνολο γενετικών δεδομένων, τα αποτελέσματά σας ενδέχεται να διαφέρουν ανάλογα με την εταιρεία που χρησιμοποιείτε.
4. Τι γίνεται αν διαπιστωθεί ότι είστε φορέας κάποιας σοβαρής ασθένειας; Οι γενετικές εξετάσεις δεν εντοπίζουν τη ασθένεια - εντοπίζουν αν έχετε γονίδια που ενδέχεται να σας δημιουργήσουν κίνδυνο ανάπτυξης κάποιας ασθένειας. Χρειάζεστε απαραίτητα τη συμβολή ειδικού γιατρού για να σας ερμηνεύσει τα αποτελέσματα πριν τρελαθείτε. Αξίζει να σημειωθεί ότι η 23andMe είναι η μόνη εταιρεία ελέγχου DNA απευθείας προς τον καταναλωτή – που με την έγκριση της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α. - ενημερώνει τους πελάτες της σχετικά με τον κίνδυνο ασθένειας για ελάχιστες περιπτώσεις.
5. Πόσο δημοφιλή είναι τα τεστ DNA που είναι διαθέσιμα στο εμπόριο; Περισσότερα από 100 εκατομμύρια έχουν κάνει τεστ DNA. Βέβαια πρόκειται για ψυχαγωγική γενετική στις περισσότερες των περιπτώσεων,!! ενώ η προσβασιμότητα αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται παγκοσμίως.
6. Μπορούν οι εργοδότες ή οι ασφαλιστές εταιρείες να έχουν πρόσβαση στις γενετικές πληροφορίες μου; Με την ισχύουσα νομοθεσία στις ΗΠΑ, ένας ασφαλιστής ζωής θα μπορούσε να ζητήσει τα δεδομένα και να λάβει αποφάσεις σχετικά με την ασφαλιστική κάλυψη σας.
7. Το απόρρητο των πληροφοριών. Όταν δημοσιεύεται κάτι στο διαδίκτυο ένα από τα πράγματα που πρέπει να προσέξετε είναι η ασφάλεια σας και συγκεκριμένα η προστασία των προσωπικών σας δεδομένων. Τον Απρίλιο, η αστυνομία της Καλιφόρνιας έπιασε κατά συρροή δολοφόνο από τα στοιχεία που συγγενείς του είχαν αναρτήσει στο διαδίκτυο. Επιπρόσθετα, η εταιρεία 23andMe ανακοίνωσε ότι μοιράζεται τα ανώνυμα γενετικά δεδομένα των καταναλωτών με τον φαρμακευτικό γίγαντα GlaxoSmithKline. Η πειρατεία, δηλ. το χακάρισμα των στοιχείων σας. Ακόμη πιο εντυπωσιακό. Πρόσφατα, η εταιρεία γενεαλογίας MyHeritage.com αποκάλυψε ότι υπήρξε θύμα σοβαρής παραβίασης από χάκερς. Τέλος, πολλοί καταναλωτές δεν συνειδητοποιούν ότι όταν αναρτούν τις γενετικές τους πληροφορίες, αναρτούν επίσης την σχετική γενετική σύσταση συγγενών τους.
8. Από πρόσφατη μελέτη στην Αυστραλία προέκυψε ότι οι καταναλωτές αυτών των υπηρεσιών ούτε καν γνώριζαν ότι πρόκειται για εταιρείες "άμεσα σε καταναλωτή". Πολλοί εξέφρασαν σκεπτικισμό σχετικά με τους τύπους διαθέσιμων δοκιμών και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν οι πληροφορίες. εκφράστηκαν επίσης ανησυχίες σχετικά με την ιδιωτική ζωή και τις δυνατότητες διάκρισης (Sylvia A Metcalfe και συν. Australians’ views on personal genomic testing: focus group findings from the Genioz study. European Journal of Human Genetics, 1-12, Αύγουστος 2018)
9. Στην Ευρώπη, οι πρόσφατα θεσπισθέντες κανόνες προστασίας της ιδιωτικής ζωής, που είναι γνωστοί ως Γενικοί Κανονισμοί για την Προστασία των Δεδομένων, ίσως προσφέρουν στους καταναλωτές μεγαλύτερη διαφάνεια ως προς τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα δεδομένα τους από ότι στις ΗΠΑ.