Τον καιρό που η Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχε φτάσει στο ανώτατο σημείο της δόξας
της, εκτινόταν από την Ισπανία έως
την Μεσοποταμία και από την Μεγάλη Βρετανία έως την Αφρική. Περιελάμβανε τα εδάφη της
σύγχρονης Ελλάδας της Τουρκίας του Ισραήλ και την Αίγυπτο την Βουλγαρία την
Σερβία την Αλβανία την Τύνιδα το Αλγέρι και το Μαρόκο. Επίσης μέρος της Ιταλίας
της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
Η πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας η πόλη-θρύλος, για χίλια και πλέον χρόνια αποτελούσε για όλο τον μεσογειακό κόσμο του Μεσαίωνα συνώνυμο της δύναμης, του πλούτου και του πολιτισμού. Η μοναδική πόλη που είναι χτισμένη επάνω σε δύο Ηπείρους Ευρώπη και Ασία, στη μακραίωνη ιστορία της υπήρξε πρωτεύουσα τεσσάρων διαδοχικών αυτοκρατοριών: της Ρωμαϊκής (330-395), της Βυζαντινής (395- 1453), της βραχύβιας Λατινικής (1204-1261) και της Οθωμανικής (1453- 1922).
Την ονόμασαν σταυροδρόμι των πολιτισμών, βασιλίδα των πόλεων, γιατί είναι η πόλη των αισθήσεων, των ατελείωτων θρύλων, των πολλαπλών αναμνήσεων, της μοναδικής κληρονομιάς της και του ένδοξου παρελθόντος της.
Ο ανυπολόγιστος πλούτος της πρωτεύουσας, η ομορφιά και η κομψότητά της εντυπωσίαζε όλους τους λαούς της Ευρώπης που ζούσαν σε βάρβαρη κατάσταση. Μέσα στην Κωνσταντινούπολη είχε συγκεντρωθεί τα δύο τρίτα του πλούτου όλου του κόσμου. Από την δημιουργία του κόσμου σε καμιά πόλη του κόσμου δεν είχε συσσωρευτεί τόσο πλούτος. Και όπως ευφυώς καταθέτει η διαπρεπής Ιστορικός και Βυζαντινολόγος Ελένη Γλυκατζή Αρβερέλ, η Κωνσταντινούπολη δεν ήταν Νέα Υόρκη δεν ήταν Λονδίνο δεν ήταν Παρίσι. Ήταν όλα μαζί.
ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Μια εικόνα του συσσωρευμένου πλούτου στην Βασιλεύουσα προσφέρει η καταγραφή του χρυσού του αργύρου των πολυτίμων μετάλλων και λίθων που χρησιμοποιήθηκαν για την διακόσμηση του ναού της Αγίας Σοφίας επί Ιουστινιανού.
Ο Ναός της Αγίας Σοφίας του Θεού για χίλια περίπου χρόνια, ήταν το κέντρο της πολιτικής, εκκλησιαστικής και πνευματικής ζωής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Για πάντα, όμως, θα είναι ένα από τα μεγαλύτερα ορόσημα του Χριστιανισμού. Εκεί, ο λαός γιόρτασε τους θριάμβους, εκεί θρήνησε τις συμφορές και εκεί αποθέωσε τους νέους αυτοκράτορες. Για την κατασκευή του Ναού χρειάστηκαν 320 κεντηνάρια χρυσού, τα οποία υπολογίζονται να είχαν κόστος γύρω στα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ! Ήταν ένα αρχιτεκτόνημα με πρωτοφανέρωτο μυθικό πλούτο. Δεν ξανάδαμε ποτέ κάτι παρόμοιο στον παγκόσμιο ορίζοντα. Όπως καταθέτουν οι ιστορικοί της εποχής «Άστραφτε ο ναός από μάλαμα ασήμι και πανάκριβα σπάνια πετράδια, και προκαλούσε θαυμασμό και δέος για το μεγαλείο και την ομορφιά των καλλιτεχνημάτων».
Από τους τρούλους έως το δάπεδο κυριαρχούσαν ο χρυσός, ο άργυρος, το ελεφαντόδοντο και τα σπάνια πολύτιμα πετράδια. Διαμάντια ρουμπίνια σμαράγδια, όνυχες κλπ. Το χρυσάφι το ασημί και τα σπάνια πετράδια σε μυθικές ποσότητες κάλυπταν τον χώρο του ιερού και τα διάφορα διακοσμητικά στοιχεία.
Η Αγία Τράπεζα, σύμφωνα με την επιθυμία του Ιουστινιανού, έπρεπε να κατασκευασθεί από υλικό πολυτελέστερου του χρυσού, να είναι πολύχρωμη μαρμαίνουσα και ακτινοβολούσα. Οι τεχνικοί πρότειναν να πλαστουργηθεί από μια καινούργια μοναδική ύλη που θα προέκυπτε από ανάμιξη στο χυτήριο πολύτιμων μετάλλων και κάθε λογής πετραδιών. Και αυτό ακριβώς έγινε. Οι κίονες που στήριζαν την Αγία Τράπεζα ήταν ολόχρυσοι και διακοσμημένοι με πολύτιμους λίθους.
Ο Άμβωνας και η Σολέα διακοσμήθηκαν με σαρδόνυχα και πολύτιμους λίθους μαργαριτάρια σμαράγδια και χρυσό, ο δε σταυρός του Άμβωνα ήταν ατόφιος από συμπαγή χρυσό τα δε ανώφλια και οι παραστάδες των θυρών από άργυρο, ελεφαντόδοντο και κεχριμπάρι.
Πάνω από 1000 τα εκκλησιαστικά σκεύη από συμπαγή χρυσό και άργυρο, σταυροί μανουάλια καντήλια χρυσάργυρα και διακοσμημένα με πολύτιμους λίθους.
Τα εγκαίνιά του τελέστηκαν στις 27 Δεκεμβρίου του 537. Τότε, σύμφωνα με τον θρύλο, ο Ιουστινιανός θαμπωμένος από την ομορφιά του Ναού, πήγε κοντά στον Άμβωνα, σήκωσε τα χέρια του ψηλά και αναφώνησε «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομόν!», θέλοντας έτσι να εκφράσει τον θαυμασμό του για το μνημείο το οποίο ήταν πιο θαυμαστό από τον Ναό του Σολομώντα στα Ιεροσόλυμα.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΡΟΛΟ ΝΤΙΛ
Μια ειδυλλιακή εικόνα της Κωνσταντινουπόλεως μας δίνει Γάλλος
Ιστορικός, αυθεντία στην Βυζαντινή Ιστορία, ο Κάρολος Ντιλ στο σπουδαίο σύγγραμμά του « Πριγκίπισσες της Δύσης και Βυζαντινή Πορφύρα», όπου μεταξύ των
άλλων γράφει και τα εξής:
«Τον καιρό που τα απειθάρχητα στίφη των σταυροφόρων ξεχύνονταν και εισέβαλαν στα εδάφη της βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η Κωνσταντινούπολη ήταν ακόμα μια από τις πιο θαυμαστές πόλεις της οικουμένης.
Στην αγορά της πραγματικό κέντρο του πολιτισμένου κόσμου, σωρεύονταν και πουλιόνταν προϊόντα απ’ όλα τα μέρη του κόσμου.
Από τα χέρια των βιοτεχνών της παράγονταν όλα εκείνα τα πολυτελή και εκλεπτυσμένα αντικείμενα που γνώρισε ο Μεσαίωνας.
Στους δρόμους της κυκλοφορούσε ένα παρδαλό και βουερό πλήθος ντυμένο με πολυτελή και φανταχτερά ρούχα, τόσο όμορφα, ώστε σύμφωνα με τα λόγια κάποιου συγγραφέα της εποχής όλοι τους έμοιαζαν με βασιλόπουλα.
Στις πλατείες της, με τα παλάτια και τα περιστύλια δέσποζαν τα αριστουργήματα της κλασικής γλυπτικής. Στις εκκλησίες με τους κολοσσιαίους τρούλους τα ψηφιδωτά χρύσιζαν ανάμεσα στα πορφυρά υφάσματα και τα μάρμαρα.
Στα μεγάλα αυτοκρατορικά παλάτια των Βουκολέοντα και των Βλαχερνών, τόσο απέραντα, που θαρρούσες ότι ήταν ξέχωρες πολιτείες μέσα στην πρωτεύουσα, η ατέλειωτη σειρά των διαμερισμάτων απέπνεε άφθονη πολυτέλεια.
Οι ταξιδιώτες που επισκέφθηκαν την Κωνσταντινούπολη τον 12ο αιώνα οι προσκυνητές της σταυροφορίας που έκαναν τον κόπο να καταγράψουν με την απλοϊκή τους γλώσσα τις εντυπώσεις τους, ο Βενιαμιν ο Στριτιτελ ο Βελαδουίνος ο Ροβερτος ντε κλαρί δεν κρύβουν τον θαυμασμό τους όταν περιγράφουν αυτή την ασύγκριτη πόλη. Οι τροβαδούροι της δύσης που άκουσαν για τα μεγαλεία της μιλούν για την Κωνσταντινούπολη σαν να ήταν τόπος ονείρων που τον φαντάσθηκαν χρυσά να στραφταλίζει».
Η ΑΙΘΟΥΣΑ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΤΙΟΥ
Ο διαπρεπής συγγραφέας Βάλτερ Γκέραλντ μας δίνει μια περιγραφή της αίθουσας υποδοχής του παλατιού:
«Η μεγάλη αίθουσα των δεξιώσεων όπου γίνονται δεκτοί οι ξένοι πρεσβευτές και οι εξέχοντες ξένοι που την είχε γεμίσει η φαντασία του Θεόφιλου, μοιάζει σαν να έχει βγει από κάποιο παραμύθι από τις χίλιες και μια νύχτες.
Ο νάρθηκας κατασκευασμένος σε ρυθμό βασιλικής είναι χωρισμένος στα πλάγια με κολώνες που στηρίζουν κυκλικές εξέδρες και φωτίζονται από επτά πολυελαίους.
Ο αυτοκρατορικός θρόνος στημένος πάνω σε μία εξέδρα στην οποία οδηγούν έξι σκαλοπάτια τοποθετημένα σε ένα κοίλωμα που διαμορφώνεται στην άκρη της αίθουσας σκιάζεται από χρυσά πλατανόφυλλα.
Στα κλαδιά είναι σκαρφαλωμένα χρυσά πουλιά. Μπροστά στον θρόνο είναι ξαπλωμένα δυο χρυσά λιοντάρια. Στα πλάγια φρουρούν χρυσοί γύπες. Απέναντι είναι τοποθετημένα χρυσά εκκλησιαστικά όργανα. Καθώς και ένα μεγαλοπρεπές ντουλάπι με πέντε προθήκες που έχουν το σχήμα πύργου.
Τις ημέρες των ακροάσεων εκθέτουν εκεί τα πιο ωραία κοσμήματα του στέμματος που λούζονται από ένα σοφά ρυθμισμένο μυστικό φωτισμό. Την ώρα που μπαίνει ο πρεσβευτής ένας μυστικός μηχανισμός βάζει σε κίνηση όλα τα χρυσά ζώα που είναι γύρω στον αυτοκρατορικό θρόνο. Τα πουλιά που δείχνουν γαντζωμένα στο πλάτανο αρχίζουν να κελαηδούν. Οι γρύπες ανασηκώνονται στο υπόβαθρό τους, τα λιοντάρια ανορθώνονται βγάζοντας τρομερούς βρυχηθμούς
Και να την στιγμή που ο πρεσβευτής υποκλίνεται μπροστά στην αυτοκρατορική μεγαλοπρέπεια ο θρόνο ανεβαίνει απότομα προς τα πάνω φτάνοντας σχεδόν μέχρι την οροφή».
ΓΡΑΦΕΙ ΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΧΡΟΝΙΚΟ
Προτού ο Ρώσος ηγεμόνας Βλαδίμηρος Α΄ ασπασθεί τον Χριστιανισμό, έστειλε πρεσβείες από τους σοφούς του στους Μουσουλμάνους, στους Βούλγαρους του Βόλγα, στους Ιουδαίους Χαζάρους και στους Ορθόδοξους Χριστιανούς της Κωνσταντινουπόλεως. Όταν οι σοφοί επέστρεψαν απογοητεύθηκε από όσα του είπαν. Αντίθετα όταν επέστρεψαν οι απεσταλμένοι του από την Κωνσταντινούπολη και του είπαν τι συνάντησαν έμεινε έκθαμβος.
Γράφει
χαρακτηριστικά το πρώιμο ρωσικό χρονικό:
«Τελευταία πήγαμε και στη χώρα των
Γραικών (Grecii) που μας οδήγησαν εκεί που λατρεύουν τον δικό τους Θεό (στην
Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης). Πράγματι δεν γνωρίζαμε αν βρισκόμασταν στα
ουράνια ή πάνω στη γη μια και ποτέ δεν είχαμε ξαναγνωρίσει μια τέτοια ομορφιά
και τόση μεγαλοπρέπεια. Τα λόγια μας δεν είναι αρκετά για να την περιγράψουμε…
Τώρα γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι σ’ εκείνον τον τόπο ο Θεός κατοικεί ανάμεσα
στους ανθρώπους των οποίων η λατρεία και οι τελετές είναι πολύ ομορφότερες από
εκείνες των άλλων λαών».
Γράφει ο Σπίνος Κωνσταντίνος
Kspin.gr@gmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου