Η ΘΕΣΜΙΚΗ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:  ΣΠΙΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Η «Αμφικτιονία» ήταν Συνέδριο πόλεων ή λαών προς κοινή λατρεία ιερού τινός. Με την πάροδο του χρόνου τα συνέδρια αυτά ασκούσαν και πολιτική επιρροή. Η σπουδαιότερη Αμφικτιονία ήταν η Δελφική, η οποία ονομαζόταν «το Κοινό των Ελλήνων Συνέδριον». Κάθε πόλη έστελνε δύο αντιπροσώπους εκ των οποίων ο ένας ονομαζόταν Ιερομνήμων ο δε έτερος Πυλαγόρας. Το συνέδριο συνήρχετο δυο φορές το χρόνο την άνοιξη στους Δελφούς και το Φθινόπωρο στις Θερμοπύλες.

Η «Ηλιαία» ήταν το πολυπληθέστερο δικαστήριο των Αθηνών. Αποτελείτο από 6.000 κληρωτούς δικαστές, εκ των οποίων οι 500 ήταν τακτικοί και 100 αναπληρωματικοί. Δικαίωμα δικαστού είχε

κάθε πολίτης Αθηναίος που είχε υπερβεί το 30^ο έτος της ηλικίας του, δεν όφειλε στο δημόσιο και δεν είχε χαρακτηρισθεί άτιμος.

Ο «Άρειος Πάγος» θεωρείτο το παλαιότερο δικαστήριο των Αθηνών για το οποίο θρυλείται ότι είχε δικάσει και τον θεό Άρη και τον αυτοβούλως προσελθόντα Ορέστη. Επειδή κατά την παράδοση το αποτέλεσμα της εκδίκασης ήταν ισοψηφία εκ μέρους των δικαστών, η θεά Αθηνά έδωσε την ψήφο της υπέρ του κατηγορουμένου Ορέστη. Από τότε η αμφιβολία είναι υπέρ του κατηγορουμένου.

Το «Πρυτανείο» ήταν δημόσιος οικίσκος όπου ετρέφοντο με δημόσια δαπάνη οι πρέσβεις ξένων πόλεων και άλλοι επίσημοι ξένοι που φιλοξενούνταν στην πόλη.  Ήταν συγχρόνως και το θρησκευτικό κέντρο της πόλεως η κοινή εστία στην οποία εφυλάσσετο το «άσβεστο πυρ». 

Η «Ολυμπιακή Εκεχειρία» ή «ανακωχή» καθιερώθηκε για την διακοπή των πολέμων και γενικώς κάθε εχθροπραξιών κατά την διάρκεια των Πανελληνίων αγώνων της Ολυμπίας, για να δύνανται να μετέχουν ή να παρίστανται εις αυτούς όλοι οι Έλληνες και αυτοί οι διαμαχόμενοι. Η εκεχειρία άρχιζε με την προαγγελία της εορτής από ιερούς κήρυκες. Όποιος την παραβίαζε δικαζόταν προ του ιερού του Διός και ο καταδικασθείς ή γινόταν δούλος του καθυβρισθέντος θεού ή πλήρωνε βαρύ πρόστιμο.

Η «Ολυμπιακή Εκεχειρία» συνετέλεσε στην ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ όλων των Ελλήνων και την εξημέρωση των ηθών, ως γνωστόν οι Πανελλήνιοι Αθλητικοί Αγώνες κατά την αρχαιότητα ήσαν από τις λίγες εκδηλώσεις του αισθήματος της εθνικής των Ελλήνων ενότητας.

Ο θεσμός του «Εράνου» ήταν διαδεδομένος στην Ελλάδα από την εποχή του Ομήρου. Στην κλασική Ελλάδα οι «Έρανοι» αποτελούσαν οικονομικές ενώσεις τα μέλη των οποίων χρησιμοποιούσαν κοινό κεφάλαιο για ειδικούς σκοπούς (προικοδότηση, απελευθέρωση δούλων κλπ). Ονομάσθηκαν «Έρανοι» από τον επικεφαλής των μελών τους «Ερανάρχη».

Οι εορτές προ τιμήν του Διόνυσου τελούνταν στην Αθήνα το δεύτερο δεκαήμερο του Ελαφηβολιώνος (περίπου αρχές Απριλίου) και ήταν τέσσερεις: α) Τα κατ’ αγρούς Διονύσια, β) Τα Λήναια, γ) Τα Ανθεστήρια και δ) Τα αστικά (εν άστει) Διονύσια, τα οποία εκαλούντο και Τα Μεγάλα Διονύσια. Κατά την διάρκεια των εορτών συνέρρεαν πολλοί ξένοι στην Αθήνα για να παρακολουθήσουν την μεγάλη πομπή και την παράσταση των νέων κωμωδιών και τραγωδιών.     

Οι «Δικαστές του Άδη» ήταν ο Μίνως, ο Ραδάμανθυς, και ο Αιακός, μυθικοί βασιλιάδες και γιοι του Δία. Οι δύο πρώτοι καταγόταν από την Κρήτη και ο τρίτος από την Αίγινα. Ο Πλάτων αναφέρει και τέταρτο δικαστή τον Τριπτόλεμο γιο του βασιλιά της Ελευσίνας Κελεού και ένα από τους νομοθέτες των Αθηνών. 

Στην Αθήνα του «Χρυσού Αιώνα» υπήρχαν τράπεζες στην στοά της αγοράς, όπου οι πολυπληθείς ξένοι αντάλλαζαν τα νομίσματά τους. Οι τραπεζίτες που ονομαζόταν αργυραμοιβοί ή κολλυβιστές ήσαν κατά το πλείστον μέτοικοι που απολάμβαναν της απολύτου εμπιστοσύνης των Αθηναίων. Οι τραπεζίτες εδέχοντο και καταθέσεις χρημάτων ευπόρων Αθηναίων με μικρό τόκο τα οποία επανεδάνειζαν με μεγαλύτερο τόκο.

Στην αρχαία κοινωνία η γυναίκα ήταν υποχρεωμένη να φροντίζει «τα του οίκου», τα ζητήματα του σπιτιού. Το έργο αυτό δεν ήταν καθόλου ασήμαντο. Γιατί στη  κλασσική αρχαιότητα η διάρθρωση της οικονομίας στηριζόταν στην λειτουργία του «οίκου». Από εκεί έχει προέλθει ο όρος «οικονομία»: η διαχείριση και κατανομή εργασιών και αγαθών του «οίκου», του νοικοκυριού. Σπουδαίος λοιπόν ο ρόλος της γυναίκας στην αρχαιότητα, αλλά αφανής γιατί επισκιαζόταν από τις αντρικές δραστηριότητες   

Στα σημερινά χρόνια η Σπάρτη είναι η μοναδική πόλη στο κόσμο που σε κανένα υψηλό επισκέπτη της δεν δίνει το χρυσό κλειδί της πόλεως και τούτο γιατί ήταν η μοναδική πόλη στην αρχαιότητα που ήταν ατείχιστη, αφού για τείχη είχε τα σώματα των αντρών της.