Την 4η του μηνός Βοηδρομιώνος (27 Αυγούστου) του 479 π.Χ. έλαβε χώρα η θρυλική μάχη των Πλαταιών, όπου διακρίθηκαν για την γενναιότητά τους 3.000 Μεγαρείς πολεμιστές. Η αποφασιστική νίκη των Ελληνικών δυνάμεων στην μάχη των Πλαταιών σήμανε το τέλος της περσικής εισβολής στην Ελλάδα, που είχε απειλήσει να σβήσει το εκκολαπτόμενο δημοκρατικό πείραμα των ελληνικών πόλεων-κρατών.
Δεν ήταν απλώς μια στρατιωτική νίκη. Ήταν μια καθοριστική στιγμή στην ιστορία της Ελλάδας και του ευρύτερου μεσογειακού κόσμου. Η ήττα του στρατού του Μαρδόνιου ουσιαστικά τερμάτισε τις περσικές φιλοδοξίες στην Ελλάδα και εξασφάλισε την ελληνική ανεξαρτησία. Η νίκη επέτρεψε την άνθηση του κλασικού ελληνικού πολιτισμού, ο οποίος θα είχε αξιοσημείωτα επιτεύγματα στη φιλοσοφία, την τέχνη, την επιστήμη και την πολιτική. Τα ιδανικά της δημοκρατίας, που αναπτύχθηκαν για πρώτη φορά στην Αθήνα, θα επηρέαζαν τελικά την πολιτική σκέψη σε όλο τον κόσμο
Η ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΞΕΡΞΗ
Ο Ξέρξης βλέποντας το όνειρό του που θέριεψε με άμετρες φιλοδοξίες, φρούδες υποσχέσεις και ψεύτικες ελπίδες ο Μαρδόνιος για την κατάκτηση της Ελλάδος να βυθίζεται στα νερά της Σαλαμίνας, αποφασίζει να επιστρέψει στην Περσία. Πίσω του άφησε τον Μαρδόνιο με 300.000 επιλεγμένο στρατό και 1.000 αξιόμαχους ιππείς με σκοπό να κυριεύσουν την Ελλάδα. Αυτός αποφασίζει να περάσει το χειμώνα στη φιλική του Θεσσαλία, να ανασυντάξει το στρατό του και την άνοιξη να εξαπολύσει τη μεγάλη επίθεση.
Την άνοιξη του 479 π.Χ ο Μαρδόνιος ετοιμάζεται για την μεγάλη επίθεση. Παράλληλα όμως σκέφτεται να προσεταιρισθεί τους Αθηναίους δια της διπλωματικής οδού. Γι’ αυτό στέλνει στην Αθήνα, ως αντιπρόσωπό του, τον βασιλέα της Μακεδονίας Αλέξανδρο Α΄, για να ανακοινώσει τις αποφάσεις του στην Εκκλησία του Δήμου, που είναι κράμα απειλών και δελεαστικών υποσχέσεων. Οι Αθηναίοι αν και ευρίσκονταν σε άθλια κατάσταση λόγω του ότι πριν από 10 μήνες ο Ξέρξης κατέστρεψε την Αθήνα και τις γύρω αγροτικές περιοχές, απέρριψαν μετά βδελυγμίας της προτάσεις του Μαρδονίου. Θυμωμένος ο Μαρδόνιος εισβάλλει στην Αθήνα την οποία καταλαμβάνει χωρίς μάχη, αφού οι Αθηναίοι βρήκαν ασφάλεια στην Σαλαμίνα στον Πόρο και την Πελοπόννησο.
Τα Μέγαρα προς το παρόν τα αποφεύγει. Έχει πληροφορίες ότι στον Ισθμό, που απέχει μόλις πέντε ώρες δρόμο από το μεγαρικό κάμπο, οργανώνεται ελληνικό στρατόπεδο. Γνωρίζει επίσης, πως οι Μεγαρείς έχουν αρκετό στρατό, καλά εκπαιδευμένο και ότι στην πόλη έγιναν συμπληρωματικά οχυρωματικά έργα. Έτσι περιορίζεται σε μικρής κλίμακας αιφνιδιαστικές επιθέσεις, περισσότερο αναγνωριστικές, που εύκολα ή δύσκολα, αποκρούονται.
ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΑ ΜΕΓΑΡΑ
Στα Μέγαρα, ηγεσία και λαός αποφασίζουν να μην εγκαταλείψουν την πόλη. Σε σύσκεψη που γίνεται στο Πρυτανείο, στην οποία παίρνουν μέρος και αντιπροσωπείες από την Αθήνα και τις Πλαταιές, αποφασίζεται να αναχωρήσουν αμέσως εκπρόσωποι των τριών πόλεων για τον Ισθμό με σκοπό να πείσουν τους Πελοποννήσιους, να ενισχύσουν το Ελληνικό στράτευμα και να προχωρήσουν προς την Αττική και τη Βοιωτία. Το επόμενο πρωινό βρίσκει τους απεσταλμένους στο δρόμο προς την Κόρινθο.
Οι Μεγαρείς ενημερώνουν για τις αποφάσεις τους και πιέζουν με διάφορα επιχειρήματα, ιδιαίτερα τους Σπαρτιάτες, για άμεση εκστρατεία. Οι Σπαρτιάτες πείστηκαν. Τις επόμενες ημέρες, οι δυνάμεις τους, με αρχηγό τον Παυσανία, περνούν από τα Μέγαρα, όπου ενισχύονται με 3.000 Μεγαρείς οπλίτες. Δε μένουν στο μεγαρικό κάμπο, αλλά στρατοπεδεύουν τελικά στο Θριάσιο πεδίο. Την ίδια ώρα, 8.000 Αθηναίοι και 600 Πλαταιείς, ενώνονται μαζί τους και σχηματίζεται, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, μια δύναμη περίπου 110.000 ανδρών (38.700 οπλίτες και 71.300 ελαφρά οπλισμένοι.).
Μέσα Αυγούστου του 479 π.Χ., ξεκινούν για τη Βοιωτία, περνώντας τον Κιθαιρώνα από τον ίδιο περίπου δρόμο που συνδέει και σήμερα την Ελευσίνα με τις Ερυθρές (περιοχή Κάζα). Ο Παυσανίας καταλαβαίνει, ότι λόγω της έλλειψης ιππικού, ο αγώνας σε ανοικτό μέρος θα είναι άνισος. Έτσι, οι ελληνικές δυνάμεις δεν προχωρούν προς την ανοικτή πεδιάδα, αλλά αναπτύσσονται κατά μήκος, στους πρόποδες και στις πλαγιές του βουνού, απέναντι ακριβώς από την εχθρική παράταξη.
Ο Μαρδόνιος δεν προσπαθεί να εμποδίσει τους Έλληνες να περάσουν τον Κιθαιρώνα, αφού ο σκοπός του είναι να τους προσελκύσει στην πεδιάδα. Γι’ αυτό, όταν τους βλέπει να σταματούν και να στρατοπεδεύουν στους πρόποδες και στις πλαγιές, στέλνει αμέσως εναντίον τους το ιππικό του.
ΜΑΧΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΜΕΓΑΡΙΤΩΝ
Ενώ οι Έλληνες νοιώθουν ασφαλείς σ’ αυτήν την θέση, ο Μαρδόνιος θέλει να τους εξαναγκάσει να βγουν να τον αντιμετωπίσουν. Γι’ αυτό διέταξε τον ίππαρχο Μασίστιο, διαπρεπή και ανδρείο ευγενή, να τους επιτεθεί με όλο το ιππικό. Ο Μασίστιος φορώντας την εντυπωσιακή του πανοπλία από χρυσάφι, σίδερο και χαλκό και ιππεύοντας το χρυσοστολισμένο του άλογο από την ξακουστή για τα άλογα της Νήσα της Μηδίας, οδηγεί τις περσικές ύλες κατά των Ελλήνων με απίστευτη ορμή. Οι βαριά οπλισμένοι Πέρσες ιππείς και ιπποτοξότες βρίσκουν εύκολο στόχο την παράταξη των Μεγαρέων, που είχαν λανθασμένα παραταχθεί πιο μπροστά από τους υπόλοιπους σε πεδινό έδαφος και κυριολεκτικά τους σκεπάζουν με μια θανατηφόρα βροχή από βέλη και ακόντια. Οι Μεγαρείς αντιστέκονται με γενναιότητα και κρατούν τις θέσεις τους, υφίστανται όμως σημαντικές απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες. Οι επελαύνοντες Πέρσες τους χλευάζουν με φωνές αποκαλώντας τους «γυναίκες».
Καθώς η φθορά τους συνεχίζεται οι Μεγαρείς στέλνουν στον Παυσανία κήρυκα ζητώντας να τους αντικαταστήσει με άλλο Ελληνικό σώμα γιατί αυτοί δεν αντέχουν άλλο την πίεση, ειδάλλως απειλούν ότι θα αναγκασθούν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους. Αμέσως σπεύδουν προς ενίσχυση 300 επίλεκτοι οπλίτες Αθηναίοι, και ένα μικρό σώμα τοξοτών, υπό την αρχηγία του λοχαγού Ολυμπιόδωρου. Η εσωτερική αυτή μετακίνηση στο ελληνικό μέτωπο φέρνει αποτέλεσμα στην άμυνα, αφού οι τοξότες καταφέρνουν και συγκρατούν τα κύματα των του περσικού ιππικού. Παρ’ όλα αυτά η συμπλοκή διαρκεί επί μακρόν και παραμένει αμφίρροπη.
Όμως το απρόοπτο εισδύει παντού και συμβαίνει το αναπάντεχο. Κατά την διάρκεια τακτικής υποχώρησης των Περσών ιππέων και στροφής τους για νέα επίθεση ένα αθηναϊκό βέλος βρίσκει το άλογο του Μασίστιου στα πλευρά. Ο πόνος ερεθίζει το ζώο το οποίο ανασηκώνεται στα πίσω πόδια και ρίχνει τον αναβάτη του στο έδαφος. Οι Αθηναίοι οπλίτες τον περικυκλώνουν και αρχίζουν να τον δορατίζουν. Τελικώς ένας οπλίτης καταφέρνει να τον σκοτώσει, καρφώνοντας του την κάτω άκρη του δόρατος στο μάτι μέσα από το άνοιγμα του κράνους.
Καθώς οι Πέρσες ιππείς στρέφονται να επιτεθούν εκ νέου, διαπιστώνουν ότι ο αρχηγός τους είναι νεκρός, και εφορμούν να πάρουν την σωρό του. Γύρω της γίνεται μεγάλη μάχη σκληρή και στο τέλος οι βάρβαροι αναγκάζονται να αποχωρήσουν με σημαντικές απώλειες.
ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΠΕΡΣΩΝ
Το γεγονός ότι αποκρούσθηκε η επίθεση του ισχυρού περσικού ιππικού και σκοτώθηκε ένας τόσο λαμπρός Πέρσης, ενίσχυσε σημαντικά το φρόνημα των Ελλήνων συμμάχων την δεδομένη στιγμή, αντιθέτως κλόνισε αρκετά το χάνουν το ηθικό τους και αρχίζουν να υποχωρούν. Η πρώτη ελληνική νίκη, με πρωταγωνιστές τους Μεγαρείς, είναι γεγονός.
Μετά απ’ αυτή την επιτυχία, άνεμος αισιοδοξίας πνέει στο ελληνικό στρατόπεδο. Ο Παυσανίας αποφασίζει να προχωρήσει και να παρατάξει το στρατό του πιο κοντά στις Πλαταιές. Οι μεγαρικές δυνάμεις παραμένουν στο κέντρο της παράταξης, το οποίο παρουσιάζεται τώρα ενισχυμένο και στημένο σε πιο κατάλληλη τοποθεσία από την προηγουμένη. Ανάλογες κινήσεις γίνονται και από το Μαρδόνιο.
Οι επόμενες ημέρες, περνούν με διάφορες κινήσεις τακτικής και από τα δύο αντιμαχόμενα μέρη, για να αποκτήσουν το ένα ή το άλλο πλεονέκτημα, χωρίς να λείπουν οι συμπλοκές. Την παραμονή της τελικής αναμέτρησης, μετά από συνεδρίαση του πολεμικού συμβουλίου, αποφασίζεται μερική υποχώρηση, μέσα στη νύχτα, προς την κατεύθυνση των Πλαταιών. Τα στρατεύματα του κέντρου της παράταξης (Μεγαρείς, Κορίνθιοι κ.ά.), τα πιο καταπονημένα από τις επιθέσεις του περσικού ιππικού, στέκονται κοντά στο ναό της Ήρας.
Την επόμενη μέρα δόθηκε η τελική αναμέτρηση. Ο περσικός στρατός υπέστη για μια ακόμα φορά συντριπτική ήττα. Όσοι γλίτωσαν επέστρεψαν ταπεινωμένοι στην Περσία.
ΑΘΑΝΑΤΟΙ ΝΕΚΡΟΙ
Η πόλη των Μεγάρων έδωσε το παρόν, στον απελευθερωτικό αυτό αγώνα δείχνοντας, για άλλη μια φορά, την αγάπη και το ενδιαφέρον της για τον Ελληνισμό. Για τις απώλειες των Μεγαρέων δεν έχουμε πληροφορίες. Ξέρουμε όμως, ότι μένουν στην περιοχή, άλλες δέκα ημέρες, για να θάψουν και να τιμήσουν τους νεκρούς τους. Κατά τον Ηρόδοτο, οι ελληνικοί τάφοι – τύμβοι γίνονται στην αρχή του δρόμου των Πλαταιών προς τα Μέγαρα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό ΗΛΙΟΥ
«ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ» ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ
«ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ» Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου
«ΟΙ ΒΑΡΒΑΡΟΙ» Κωνσταντίνου Πλεύρη εκδ. ΗΛΕΚΤΡΟΝ
«ΟΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» Χάρη Θεοδωράτου
«ΟΙ ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ» Κλεάνθη Ζουμπουλάκη Διανομή από ΤΥΠΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
«ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ» τεύχος 35 Ιουλίου 1999
«ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ» Μιχάλη Ξυδιά-Σπίνου Κωνσταντίνου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου