Χωρικά ύδατα, υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ στο Αιγαίο

- 12 Νοεμβρίου 2013: Σύμφωνα με τους τίτλους, «Σε ελληνικά χωρικά ύδατα μπήκε τουρκική φρεγάτα», έφτασε, δε, μέχρι τη Σκύρο και την Εύβοια.

Με μία προσεκτικότερη ματιά στα δημοσιεύματα, βέβαια, και σε αντίθεση με το παρελθόν, όπου δεν δίνονταν λεπτομέρειες, μπορεί κάποιος να παρατηρήσει ότι η παραβίαση των χωρικών υδάτων δεν έγινε παρά μόνο για μισή ώρα, δηλαδή για 13 περίπου μίλια, όση ήταν και η διαδρομή του στα σημεία των χωρικών υδάτων των δύο νησιών που εφάπτονται λόγω απόστασης μικρότερης των 6 νμ μεταξύτους.

Η παραβίαση έγινε μόνο στα σημεία Α – Β, μόνο μεταξύ Σκύρου και Εύβοιας, και μόνο για μισή ώρα. Μετά, όπως λέει και η ανακοίνωση του ΓΕΕΘΑ, η φρεγάτα «εξήλθε από τα Ελληνικά Χωρικά Ύδατα νοτίως Ν. Σκύρου την 23:04, συνεχίζοντας τον πλου του προς νοτιοανατολικό Αιγαίο.» Λέει, λοιπόν, ότι αφού βγήκε από τα ελληνικά χωρικά ύδατα της Σκύρου, μπήκε στα διεθνή ύδατα του νοτιοανατολικού Αιγαίου. Εκεί τελείωσε και η αρμοδιότητα και η δικαιοδοσία του ΓΕΕΘΑ. Αφού  πέρασε τα 6 νμ της Σκύρου, κυκλοφορούσε μέσα στο κεντρικό και νοτιοανατολικό Αιγαίο, μεταξύ Χίου και Εύβοιας, στο κέντρο του Αρχιπελάγους, ανενόχλητο, γιατί δεν έχει δικαιοδοσία το ελληνικό κράτος. Το ίδιο ισχύει και  για το πώς έφτασε στη Σκύρο από την έξοδό του από τον Ελλήσποντο. Ανενόχλητο, γιατί έπλεε σε διεθνή ύδατα, όπου δεν έχει αρμοδιότητα το ελληνικό κράτος, γιατί δεν αποτελεί κομμάτι της κυριαρχίας του.

Ελπίζω ότι στο μεγάλο χάρτη, έστω κι αν είναι δυσδιάκριτα τα σημεία Α-Β, μπορείτε κι εσείς να διαπιστώσετε ότι πλέον οι τίτλοι «Σε ελληνικά χωρικά ύδατα τουρκική φρεγάτα» αναφέρονται μόνο στο σημείο που είναι τόσο μικρό στο χάρτη, ώστε να είναι δυσδιάκριτο.Από τα εκατοντάδες μίλια που διέσχισε στο Αρχιπέλαγος, μόνο τα 13ήταν παραβίαση χωρικών υδάτων. Ολόκληρη η υπόλοιπη διαδρομή, δηλαδή ολόκληρο το Βόρειο και Κεντρικό Αιγαίο, και μετά το Νοτιοανατολικό, δεν είναι ελληνική επικράτεια. Είναι διεθνή ύδατα. Κι έτσι είναι με το σημερινό σύστημα των 6 ή 12 νμ.

Οι περισσότεροι θα έχετε στο μυαλό σας αυτόν εδώ τον χάρτη, ο οποίος, μάλιστα, τιτλοφορείται ως «Η οριοθέτηση των χωρικών υδάτων, ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας».

 

Ο χάρτης αυτός ούτε με την πραγματικότητα έχει σχέση, ούτε με το Δίκαιο της Θάλασσας. Αν «επιμένετε» ότι αυτός είναι ο χάρτης, 1^ον πείτε μου πού θα γίνει η αύξηση των 6 σε 12 νμ, και , 2^ον, όπως είδαμε, το ΓΕΕΘΑ γράφει για μισή ώρα παραβίασης και μόνο, κι αυτό μεταξύ Σκύρου και Ευβοίας.

Ο πραγματικός χάρτης των χωρικών υδάτων με το σημερινό σύστημα των 6, ή των 12 νμείναι αυτός. Το λευκό είναι Διεθνή Ύδατα, δηλαδή όχι κομμάτι της ελληνικής επικράτειας.

Εάν διπλασιαστούν τα 6 σε 12 νμ, δεν είναι αλγεβρική η αύξηση, δηλαδή το διπλάσιο σε χωρικά ύδατα, αλλά γεωμετρική. Από το 40% του Αιγαίου που κατέχουμε σήμερα, θα πάμε στο 60%. Το υπόλοιπο 40%, δηλαδή σχεδόν το μισό Αιγαίο, θα παραμείνει Διεθνή Ύδατα ή/και τουρκικά.

Επίσης, απ’ό,τι βλέπετε στο χάρτη, την ίδια πορεία που έκανε η τουρκική φρεγάτα στις 12 Νοέμβρη μέσα στο Βόρειο, στο Κεντρικό και στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο, θα μπορούσε να την κάνει και με τα 6, αλλά και με τα 12 νμ. Η καρδιά του Αιγαίου με το σημερινό σύστημα των 6 ή 12 νμ είναι ή θα παραμείνει διεθνή ύδατα. Με λίγα λόγια, σήμερα, κι όπως μπορείτε να δείτε στο χάρτη, μια φρεγάτα έχει κάθε δικαίωμα να φτάνει μέχρι τα 6 νμ από το Σούνιο χρησιμοποιώντας τα διεθνή ύδατα. Ίσως να το καταλάβετε καλύτερα αν σκεφτείτε ότι με το σημερινό σύστημα, το  7^ο ναυτικό μίλι από το Σούνιο είναι διεθνή ύδατα. Τι θα αλλάξει αν πάμε στα 12? Θα μπορεί να φτάνει μέχρι τα 12 νμ από το Σούνιο, ή καλύτερα, επειδή παρεμβάλλονται νησιά μπροστά από το Σούνιο, μέχρι τα 12 νμ από τις ακτές της Εύβοιας και της Σκύρου, στο κέντρο του Αρχιπελάγους.

Τι μπορεί να κάνει η ΑΟΖ? Τίποτα. Δεν είναι επιχείρημα εναντίον της Τουρκίας. Υπενθυμίζω τη δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας όταν είχε έρθει στην Ελλάδα και ρωτήθηκε για το θέμα της ΑΟΖ : «Πρώτα τα χωρικά ύδατα και η υφαλοκρηπίδα, και μετά η ΑΟΖ.»

Επίσης, κι αφού έχει γίνει λόγος για «διεθνή ύδατα», βλέπω ότι κάποιοι ακόμη χρησιμοποιούν τον όρο «διεθνή χωρικά ύδατα». Δηλαδή, μπορεί να είναι διεθνή τα ύδατα του Αιγαίου, αλλά είναι δικά μας διεθνή.. Δεν είναι έτσι. Υπάρχουν τα «χωρικά ύδατα» -territorialsea- και τα «διεθνή ύδατα» -internationalwaters-. «Διεθνή χωρικά ύδατα» ΔΕΝ υπάρχουν. Η διαφορά είναι ότι στα χωρικά ύδατα έχεις «κυριαρχία», ενώ στα διεθνή δεν έχεις. Υπενθυμίζω πως άλλο είναι η «κυριαρχία» – χωρικά ύδατα, εναέριος-, κι άλλο τα απλά «κυριαρχικά δικαιώματα» -υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ-, όπου η επιφάνεια της θάλασσας είναι διεθνή ύδατα.

- 13 Νοεμβρίου 2013 : Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας απαντά στην συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας σε βουλευτές, για την «ευρωπαϊκή ΑΟΖ».

Αναφέρεται στο τι είναι ΑΟΖ, αλλά και στο αν υπάρχει «ευρωπαϊκή ΑΟΖ» : «Αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελεί η αλιεία. Επειδή λοιπόν ο πυρήνας της έννοιας της ΑΟΖ ιστορικά είναι η αλιευτική ζώνη. Πράγματι, λόγω αλιευτικής πολιτικής υπάρχει μια είσοδος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο θέμα αυτό. Αλλά αυτή την στιγμή μιλάμε για ΑΟΖ ως εθνικό κυριαρχικό δικαίωμα και αυτό είναι κρατικό, ούτε εκχωρείται ούτε μπορεί να την διαχειριστεί η Ε.Ε.»

Επομένως, «ευρωπαϊκή ΑΟΖ» σημαίνει ευρωπαϊκή αλιεία. Ήταν άλλη η συζήτηση για τους υδρογονάνθρακες ως ενεργειακοί πόροι, γιατί αφορούν άλλη ζώνη, την Υφαλοκρηπίδα, κι έγινε το Μάη στη Σύνοδο Κορυφής. Ο πρωθυπουργός δεν μίλησε για ΑΟΖ, αλλά για Υφαλοκρηπίδα. Μάλιστα, αναφέρεται και στην κυπριακή, όχι ΑΟΖ, αλλά υφαλοκρηπίδα. Όχι μόνο σε επίπεδο Διεθνούς, αλλά και Ευρωπαϊκού Δικαίου, οι υδρογονάνθρακες είναι η υφαλοκρηπίδα. Παραθέτω το ακριβές απόσπασμα :

“Περιλήφθηκε για πρώτη φορά ρητή αναφορά στην έρευνα και την εκμετάλλευση των εγχώριων ενεργειακών πόρων της Ευρώπης, πράγμα που ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Ελλάδα και την Κύπρο καθώς το είπα ξεκάθαρα υπάρχουν πολύ ισχυρές ενδείξεις για ύπαρξη σοβαρών ενεργειακών κοιτασμάτων στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Όπως βρέθηκαν και αξιοποιούνται ήδη στην κυπριακή υφαλοκρηπίδα. Είναι λοιπόν προς το συνολικό συμφέρον όλης της Ευρώπης να προχωρήσει η εκμετάλλευση των εγχώριων πλουτοπαραγωγικών πηγών. Μάλιστα έγινε τελικά δεκτή η πρότασή μου στο κείμενο των συμπερασμάτων να υπάρχει δηλαδή ειδική αναφορά σε εγχώριες πηγές ενέργειας, χερσαίες και θαλάσσιες, ώστε να συμπεριλαμβάνει ξεκάθαρα και τον θαλάσσιο ενεργειακό πλούτο των κρατών – μελών.”

Το ίδιο έγινε και στην επίσκεψή του στην Τουρκία, όπου έκανε λόγο για «υφαλοκρηπίδα».

Ενδεικτικά, στα δημοσιεύματα που αναφέρονται στην ΑΟΖ, βάζουν «ΑΟΖ» στον τίτλο και καμιά δεκαριά φορές μέσα, και αναφέρουν στο τέλος και για μια φορά τη λέξη «υφαλοκρηπίδα» για να είναι καλυμμένοι. Το ίδιο ισχύει και για τους δημοσιογράφους, αλλά και για κάποιους πολιτικούς … Πάνω σε μύθους στηρίχτηκε το «κατασκεύασμα της ΑΟΖ». Ξεκίνησε από την «ΑΟΖ του Καστελλόριζου», καθώς η Τουρκία έστελνε ερευνητικά πλοία στη θαλάσσια περιοχή του Καστελλόριζου. Κι έβγαιναν τότε δημοσιεύματα για την ΑΟΖ που θα έσωζε την Ελλάδα, από τους ίδιους τύπους που ανακάλυψαν μετοχές των 600 δις που, επίσης, θα έσωζαν την Ελλάδα από το χρέος, χωρίς κανείς ποτέ να εξηγήσει τι παραπάνω προσφέρει η «ΑΟΖ του Καστελλόριζου» από την υφαλοκρηπίδα του. Και δεν προσφέρει τίποτα. Για την ακρίβεια, ΔΕΝ περιλαμβάνει την εξόρυξη υδρογονανθράκων. Το ίδιο ισχύει και για το Αιγαίο. Ας δούμε και το αποτέλεσμα της ΑΟΖ, εάν προσφέρει κάτι παραπάνω σε σχέση με την Τουρκία. Η Ελλάδα συμπεριέλαβε την ΑΟΖ στις θαλάσσιες ζώνες στις διερευνητικές επαφές. Ποια ήταν η απάντηση των Τούρκων? Αφορούσε στην αλιεία.

Κάποιοι μπορεί να πουν ότι η ΑΟΖ συμπεριλαμβάνει την υφαλοκρηπίδα.

Εάν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ είναι το ίδιο, που δεν είναι, επειδή είναι δύο διακριτές και ξεχωριστές ζώνες, τότε γιατί βάφτισαν κάποιοι την υφαλοκρηπίδα «ΑΟΖ»? Ποιος είναι ο σκοπός, εφόσον, εάν είναι δύο διακριτές ζώνες, στην οριοθέτηση είναι το ίδιο ακριβώς και πάντοτε συμπίπτουν? Ή εάν δεν είναι δύο διακριτές ζώνες ,και η ΑΟΖ συμπεριλαμβάνει την υφαλοκρηπίδα, ποιος είναι ο λόγος να μιλάμε για την ΑΟΖ κι όχι για την υφαλοκρηπίδα, αφού είναι το ίδιο? Τι παραπάνω προσφέρει? Τίποτα, παρά μόνο τα ύδατα από το βυθό μέχρι και κάτω από την επιφάνεια. Αυτό και μόνο περιλαμβάνει η ΑΟΖ, κι όχι (και) την υφαλοκρηπίδα.

Υπάρχουν δύο διακριτές ζώνες : η Υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ. Η ονομασία Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη προέρχεται από την ονομασία Αποκλειστική Αλιευτική Ζώνη. Όλα τα άρθρα της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας που αναφέρονται στην ΑΟΖ περιλαμβάνουν τη μεταναστευτικότητα των ψαριών, την προστασία τους κλπ. Τα άρθρα που αφορούν στην εξόρυξη υδρογοναναθράκων ΔΕΝ συμπεριλαμβάνονται στην ΑΟΖ, κι ας λέει ο ορισμός ότι η ΑΟΖ συμπεριλαμβάνει το βυθό και το υπέδαφος. ΔΕΝ μπορείς να κάνεις τίποτα στο βυθό και το υπέδαφος, αν δεν χρησιμοποιήσεις το καθεστώς της Υφαλοκρηπίδας. Η ΑΟΖ ΔΕΝ συμπεριλαμβάνει την Υφαλοκρηπίδα. Το άρθρο 56 (3) είναι σαφές. Είναι δύο διακριτές ζώνες. Για να οριοθετήσεις, δε, ΑΟΖ, είναι απαραίτητο να οριοθετήσεις την υφαλοκρηπίδα. Μόνη της η ΑΟΖ δε σου δίνει τα δικαιώματα της υφαλοκρηπίδας. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης το 1982 στην υπόθεση Λιβύης/Μάλτας ήταν επίσης σαφές : Υφαλοκρηπίδα χωρίς ΑΟΖ γίνεται. ΑΟΖ χωρίς Υφαλοκρηπίδα ΔΕΝ γίνεται. Διαβάστε, παρακαλώ, το άρθρο «Γιατί η Ελλάδα δεν μπορεί να βγάλει πετρέλαιο στο Αιγαίο, αν δεν οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα» στην εφημερίδα «Δημοκρατία».

Γιώργος Χρήστου

Δικηγόρος LLM Kent

olympia