Ο Δρ Σ. Κριμιζής, ο γράφων και οι διαπρεπείς νομικοί
Ευγενία και Παναγιώτης Νικολούδης στο εξοχικό
των τελευταίων στα Μεστά (31-8-2001)
Ο Δρ Σταμάτιος Μ. Κριμιζής έχει στο ενεργητικό του μια μακροχρόνια και διακεκριμένη καριέρα σαν εκπαιδευτικός και πρωτοπόρος ερευνητής με πειράματα στα σπουδαιότερα διαστημικά προγράμματα των Η.Π.Α....
καθώς και της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Είναι διευθυντής του Τμήματος Διαστημικής Φυσικής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Τζωνς Χώπκινκς των Η.Π.Α. (JHU/ALP). Από αυτή τη θέση διευθύνει τις δραστηριότητες 600 περίπου επιστημόνων, μηχανικών και τεχνικού και βοηθητικού προσωπικού. Στις βασικές δραστηριότητες του τμήματος Διαστημικής Φυσικής που διευθύνει, περιλαμβάνεται ο σχεδιασμός, η κατασκευή, ο τεχνικός έλεγχος και η αποστολή στο διάστημα ολοκληρωμένων δορυφόρων και επιστημονικών οργάνων, τα οποία εκτελούν μετρήσεις πάνω σε διαστημικές αποστολές της NASA γύρω από τη γη, τους άλλους πλανήτες και τον ήλιο.
Τα επιστημονικά ενδιαφέροντα του Δρ Κριμιζή συμπεριλαμβάνουν περιβαλλοντολογικά προβλήματα της γης, τις μαγνητόσφαιρες της γης, των πλανητών και άλλων διαπλανητικών σωμάτων, τα ηλιακά φαινόμενα και τη φυσική πλάσματος στο διαπλανητικό χώρο. Έτσι με την καθοδήγησή του, το τμήμα Διαστημικής Φυσικής διενεργεί πρωτοποριακή έρευνα σε όλα τα πεδία της Διαστημικής Επιστήμης, από την ατμόσφαιρα της γης μέχρι τον ήλιο, το διαπλανητικό χώρο, τους πλανήτες, τους κομήτες, τους αστεροειδείς και
άλλα διαστημικά σώματα. Μέχρι τώρα έχει εκτελέσει πάνω από 60 δορυφορικές αποστολές στο διάστημα και έχει κατασκευάσει πάνω από 100 επιστημονικά όργανα, έχοντας έτσι επιβληθεί σαν το ίδρυμα που συνδυάζει την υπεροχή στη διαστημική μηχανική με τη βαθιά επιστημονική έρευνα. Τα προγράμματα του τμήματος χρηματοδοτούνται από τη NASA, το Ναυτικό και άλλες Κυβερνητικές υπηρεσίες.
Ο Δρ Σ. Κριμιζής με τη σύζυγό του λογοτέχνη
Μαρία Αναστασοπούλου στο Ηραίο της Σάμου
Ο Δρ Σταμάτης Κριμιζής γεννήθηκε στο Βροντάδο της Χίου. Εκεί τελείωσε Δημοτικό και το Γυμνάσιο. Γιος Έλληνα μετανάστη που πηγαινοερχόταν στην Αμερική, μετά το θάνατο του πατέρα του πήγε στην Αμερική όπου και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, απ` όπου έλαβε το πτυχίο της φυσικής το 1961 και στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα, όπου υπό την καθοδήγηση του J. A. Van Allen, που ανακάλυψε τις ραδιενεργούς ζώνες Βάναλλεν γύρω από τη γη, απόκτησε Μαστερς και Διδακτορικό στη φυσική το 1963 και 1965 αντίστοιχα. Η διδακτορική διατριβή του Δρ Κριμιζή πάνω στο μοντέλο διάδοσης των πρωτονίων προερχομένων από τις εκλάμψεις του ήλιου (Krimigis, s. m., Interplanetary diffusion model for the time behavior of intensity in a solar cosmic ray event, J. Geophys. Res. 70, 2943-2960, 1965) ήταν η πρώτη μελέτη που ερμήνευσε τη διαπλανητική διάδοση των πρωτονίων μέσα από μια διαδικασία διάχυσης και έγινε γνωστή σαν «το μοντέλο Κριμιζή» στην ανάπτυξη του θέματος για τις επόμενες δυο δεκαετίες. Αμέσως μετά την απόκτηση του διδακτορικού του διπλώματος, ο Δρ Κριμιζής προσελήφθη σαν επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Αϊόβα, όπου δίδαξε για τρία χρόνια. Από το 1972 προήχθη στη βαθμίδα του ισότιμου καθηγητή στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Τζωνς Χώπκινς.
Σα μεταπτυχιακός ακόμα φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα, ο Δρ Κριμιζής εξελέγη από τη NASA σαν συνερευνητής του Van Allen για το πείραμα του Πανεπιστημίου που εστάλη με το διαστημόπλοιο Mariner 4, που ήταν η πρώτη τότε αποστολή στον Άρη. Ο ίδιος επινόησε, σχεδίασε και κατασκεύασε τον πρώτο μετρητή στερεάς κατάστασης που εστάλη ποτέ στο διάστημα. Συμπτωματικά, το ερευνητικό όργανο του Mariner 4, εκτός από τη μελέτη των στοιχείων στην περιοχή του Άρη, ανακάλυψε την εκτόξευση ηλεκτρονίων υψηλής ενεργείας στις εκλάμψεις του ηλίου (Van Allen, J. A. and S. M. Krimigis, Impulsive Emission of ~40 kev electronics from the sun, J. Geophys. Res., 70, 5737-5751, 1966), ένα φαινόμενο που έκτοτε χρησιμοποιείται κατά κανόνα στην εξερεύνηση της απελευθέρωσης ηλιακής ενεργείας μέσω ακτίνων Χ και μικροκυμάτων.
Ο Δρ Σταματης Μ. Κριμιζής
Την ίδια χρονική περίοδο, σαν ιθύνων ερευνητής (Lead Investigator) στο πείραμα μετρήσεως ιόντων υψηλής ενεργείας του δορυφόρου Injun 4, σχεδίασε, κατασκεύασε και απέστειλε στο διάστημα (Νοέμβρης 1964) τον πρώτο μετρητή, που είχε την ικανότητα να διακρίνει πυρήνες Ηλίου από πρωτόνια, μέσω του οποίου ανακάλυψε το συστατικό Ήλιο (άλφα σωματίδιο) στις ραδιενεργούς ζώνες της γης (Krimigis, S. M. and Van Allen, Geomagnetically trapped alpha particles, J. Geophys. Res., 72, 5779-5797, 1967).
Σαν κύριος δημιουργός και ερευνητής του πειράματος του Μετρητή Στερεάς Κατάστασης στο Injurn-5, ο Δρ Κριμιζής, εν συνεχεία, επινόησε και κατασκεύασε ένα πρωτοποριακό σύστημα, που ανακάλυψε την παρουσία πυρήνων βαρύτερων από το Ήλιο, παγιδευμένων στις ζώνες Βαναλλεν (Krimigis et al, Trapped energetic nuclei Z>3 in the Earth`s outer radiation zone, J. Geophys. Res. 75, 4210-4215, 1970).
Την άφιξη του Δρ Κριμιζή στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Τζων Χώπκινς, ακολούθησε η επιλογή του σαν Πρώτου Ερευνητή (Principal Investigator) για το πείραμα της Μέτρησης Φωρτισμένων Σωματιδίων (CPME) των διαστημοπλοίων Explorer 47 και 50, που εκτοξεύθηκαν το 1972 και 1973 αντίστοιχα.
Το όργανο του πειράματος στο διαστημόπλοιο Explorer 50 λειτουργεί ακόμα και σήμερα και παρέχει την πιο πλήρη πηγή δεδομένων για τα ηλιακά σωματίδια υψηλής ενεργείας.
Κανένα όργανο από όσα έχουν εκτοξευθεί μέχρι σήμερα στο διάστημα δεν έχει δώσει πιο πλήρη στοιχεία.
Το 1971 ο Δρ Κριμιζής ανέπτυξε προ-ενισχυτές ευαίσθητους σε πολύ χαμηλές ενέργειες, που οδήγησαν στην κατασκευή οργάνου για την εξερεύνηση σωματιδίων φορτισμένων με χαμηλή ενέργεια στους απώτερους πλανήτες. Το όργανο αυτό (Low Energy Charged Particle ή LECP) που κατετέθη μαζί με άλλες 300 προτάσεις επιστημονικών εξερευνητικών οργάνων προς έγκριση στη NASA, επελέγη μεταξύ των 10 που εστάλησαν με τα διαστημόπλοια Voyager 1 και 2. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο διαγωνισμό αυτό, το LECP του Δρ Κριμιζή θεωρήθηκε σαν τελειότερο εκείνου που είχε υποβάλει ο πρώην καθηγητής του Van Allen για το ίδιο πείραμα. Ο Δρ Κριμιζής υπήρξε τότε (1971) ο νεώτερος Principal Investigator, που εξέλεξε ποτέ η NASA. Η επιτυχία των Voyager 1 και 2, που εκτοξεύτηκαν το 1977, είναι γνωστή, ενώ τα όργανα LECP στέλλουν ακόμη πολύτιμες πληροφορίες. Οι ανακαλύψεις που οφείλονται στα LECP είναι πάρα πολλές για να παρουσιαστούν με λεπτομέρεια. Είναι αρκετό να αναφερθεί ότι τουλάχιστον 150 εργασίες έχουν δημοσιευθεί από τα δεδομένα που έχουν στείλει μέχρι σήμερα.
Ο Δρ Κριμιζής καθαρίζει τα χιόνια στο σπίτι του
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο Δρ Κριμιζής συνέλαβε την ιδέα ενός διαστημικού πειράματος που θα εξερευνούσε τις πηγές των ραδιενεργών πηγών της γης. Το πείραμα έγινε γνωστό σαν AMPTE (Active Magnetospheric Particle Tracer Explorers) και τελικά εξελίχθηκε σε μια διεθνή συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ, Γερμανίας και Αγγλίας. Ο Δρ Κριμιζής ήταν ο ιθύνων (Principal Investigator) της ομάδας των ΗΠΑ.
Στα πλαίσια του ίδιου προγράμματος το 1984 εκτοξεύθηκαν 3 διαστημόπλοια, που μεταξύ άλλων δημιούργησαν και τον πρώτο τεχνικό κομήτη του ηλιακού μας συστήματος. Το AMPTE πρόσφερε υλικό για πάνω από 500 δημοσιευμένες επιστημονικές εργασίες. Τη δεκαετία του `80 ο Δρ Κριμιζής ήταν ο βασικός παράγων στην ανάπτυξη μιας νέας τεχνολογίας για τη φωτογράφηση των Μαγνητοσφαιρικών πλασμάτων. Η τεχνική αυτή βασίστηκε σε πρωτότυπες παρατηρήσεις πάνω στις πληροφορίες που έστειλαν τα Voyager με σκοπό να εξερευνηθούν τα αφόρτιστα άτομα υψηλής ενέργειας (Energetic Neutral Atoms or ENA), που είχαν επισημανθεί στον δακτύλιο αερίων του δορυφόρου του Δία Ηώ. Ο ίδιος ηγήθηκε στην κατασκευή μιας ΕΝΑ φωτογραφικής συσκευής με την οικονομική υποστήριξη ενός καινοτομικού ερευνητικού κονδυλίου της NASA (1985). Πάνω σ` αυτή τη φωτογραφική συσκευή βασίστηκε η κατασκευή ενός νέου οργάνου για τη φωτογράφηση των μαγνητοσφαιρών (Magnetosphere Imaging Instrument or MIMI) που εκτοξεύθηκε πάνω στο διαστημόπλοιο Cassini στην αποστολή στον Κρόνο, το 1997.
Ο Δρ Κριμιζής είναι ξανά ο ιθύνων ερευνητής ( Principal Investigator) στο πείραμα αυτό. Πάνω στις ανακαλύψεις αυτές βασίζει το τμήμα Διαστημικής της NASA άλλες αποστολές.
Παράλληλα με την προώθηση της τεχνολογίας και της επιστήμης, ο Δρ Κριμιζής κατάφερε να ανάγει το επιστημονικό πρόγραμμα του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Τζων Χώπκινς από μια ολιγάριθμη επιστημονική ομάδα
το 1968, σε ένα πολυάριθμο τμήμα διαστημικής ερευνητικής δραστηριότητας με μεγάλη ποικιλία προγραμμάτων, από θέματα Ωκεανογραφίας μέχρι Αστροφυσικής.
Η ομάδα φυσικής πλάσματος του τμήματός του, έχει αναγνωριστεί σαν η μεγαλύτερη και η πιο πετυχημένη και πρωτοποριακή στις ΗΠΑ. Κάτω από την επίβλεψη του Δρ Κριμιζή, το ALP κατασκεύασε στο πρόγραμμα Discovery (Near or Near Earth Asteroid Rendezvous), που εκτοξεύθηκε και έφτασε μέχρι τον Αστεροειδή Έρωτα όπου και προσεδαφίσθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2001.
Ένας από τους κρατήρες του Έρωτα ονομάζεται Χίος (HIOS) κοντά στον μεγάλο κρατήρα Ψυχή. Έτσι τ` όνομα του νησιού, πήγε στα… επουράνια. Κι ο Δρ Κριμιζής φυσικά δεν έμεινε μόνο στη γη. Το 1979 η Διεθνής Αστροναυτική Ένωση (International Astronautical Union) έστειλε και το δικό του όνομα στον ουρανό, μετονομάζοντας τον Αστεροειδή 1979 UH, σε 8323 KRIMIZIS.
Η εκτόξευση τουNEAR
Πολλές οι τιμητικές διακρίσεις πριν και μετά απ` αυτήν. Αναφέρουμε μερικές ενδεικτικά όπως το μετάλλιο της NASA για εξαιρετικό επιστημονικό επίτευγμα (NASA Medal for Exceptional Scientific Achievement) το 1980 και για δεύτερη φορά το 1986, το ομαδικό βραβείο (Group Achievement Award) για τα προγράμματα Voyager, AMPTE, Galileo και Ulysses από τη NASA, το βραβείο για εξαιρετικό επιστημονικό επίτευγμα από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος για το Πρόγραμμα Ulysses.
Η επιστημονική προσφορά του Δρ Κριμιζή έχει αναγνωριστεί από πολλούς επιστημονικούς οργανισμούς όπως την Αμερικανική Εταιρεία Φυσικής (American Physical Society), που τον εξέλεξε Διακεκριμένο Μέλος (Fellow) για εξαιρετική προσφορά στην καταγραφή και ερμηνεία του πλάσματος στις μαγνητόσφαιρες των πλανητών και στην ηλιόσφαιρα, το 1983, όπως και στην Αμερικανική Γεωφυσική Ένωση (ACU), to 1980. Έχει βραβευθεί από τη Διεθνή Ακαδημία Αστροναυτών και την Ακαδημία AHEPA το 1994. Στο Παγκόσμιο Διαστημικό Συνέδριο του 2002 του παρεδόθη το Βραβείο Διαστημικών Επιστημών COSPAR , την υψίστη τιμητική διάκριση που η παγκόσμια διαστημική επιστημονική κοινότητα έχει δώσει.
Το 1993 εξελέγη μέλος της Διεθνούς Αστροναυτικής Ακαδημίας (International Academy of Astronautics), είναι συνεργαζόμενο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, έχει τιμηθεί από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας με τον Χρυσό Σταυρό του Φοίνικα και βραβεύθηκε επίσης από το Ελληνοαμερικανικό Ινστιτούτο.
Η επιστημονική αναγνώριση του Δρ Κριμιζή τον έχει επιβάλλει σε παγκόσμια κλίμακα σαν ομιλητή ή οργανωτή σε εθνικά και διεθνή συνέδρια για τη διαστημική φυσική. Έχει δώσει διαλέξεις σε πολλές ξένες χώρες όπως Αυστραλία, Καναδά, Κίνα, Ιαπωνία, Ρωσία, Ισραήλ και όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Έχει υπηρετήσει σαν Πρόεδρος, Σύμβουλος ή μέλος σε Δ. Σ. πάνω από 36 επιστημονικών και τεχνολογικών επιτροπών για τη NASA, την Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ και τη Διεθνή Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τη Διαστημική Φυσική (Fachbeirat) του Max-Plank-Institute.
Σαν Πρόεδρος της Επιτροπής για την Ηλιακή και τη Διαστημική Φυσική της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών (1983-86) η οποία προδιέγραψε το διαστημικό ερευνητικό πρόγραμμα της NASA για την περίοδο 1985-2001 ο Δρ Κριμιζής συνέθεσε την γνωστή «Αναφορά Κριμιζή» που είχε τέτοια απήχηση ώστε έγινε εισήγηση στη Βουλή των Αντιπροσώπων (Congress) για την έγκριση του προγράμματος και ήταν η πρώτη φορά που μια αναφορά της Ακαδημίας Επιστημών στηρίχθηκε με απόφαση του Κογκρέσου.
Οι τόσες επιτυχίες του Δρ Κριμιζή όπως είναι φυσικό τράβηξαν την προσοχή των μέσων ενημέρωσης όλου του κόσμου. Η συνέντευξη τύπου που έδωσε για τις ανακαλύψεις του στο Voyager 1, παρουσιάστηκε στην πρώτη σελίδα των New York Times στις 10 Ιουνίου 1979 μετά από τη συνάντηση του διαστημοπλοίου με το Δία και δεύτερη φορά τον Οκτώβριο του 1981 μετά τη συνάντηση του Voyager 2 με τον Κρόνο. Ανάλογες μεταδόσεις έκαναν τα διεθνή πρακτορεία καθώς και τα μεγαλύτερα τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά δίκτυα της Αμερικής και όλου του κόσμου.
Το μικρό διαστημόπλοιο NEAR προσεδαφίζεται στον Έρωτα
Στις 26 Μαρτίου 1986 είχε προσκληθεί με άλλους 5 επιστήμονες σε γεύμα στον Λευκό Οίκο με σκοπό να ενημερώσει τον Πρόεδρο Ρήγκαν για το πείραμα LECP στο Voyager και το πρόγραμμα συνεργασίας AMPTE με Γερμανία και Αγγλία.
Πήρε επίσης μέρος στην ενημέρωση του Προέδρου Μπους στις 7 Ιουλίου 1990, για την επιτυχή συνάντηση του Voyager με τον Ποσειδώνα στις 25 Αυγούστου 1989 και τον Δεκέμβριο του 1987 ήταν ένας από τους προσκεκλημένους στη συνάντηση με τον Πρόεδρο Κορμπατσώφ στην πρώτη επίσκεψη του τελευταίου στην Αμερική.
Πολύ λίγος ο χώρος στο Περιοδικό μας κι οι γνώσεις μου πενιχρές για ένα τέτοιο αφιέρωμα, που έγινε όμως με αγάπη κι ήταν χρέος τιμής σ` εκείνον που τόσα έχει προσφέρει στην ανθρωπότητα.
Το αποφάσισα στις 16 Αυγούστου όταν ευρισκόμενος στο σπίτι του ζεύγους Κριμιζή στο Βροντάδο της Χίου (ημέρα του Αγ. Σταματίου) πληροφορήθηκα ότι θα έφευγε επειγόντως στην Αμερική, λόγω βλάβης στο διαστημοπλοίου CONTOUR και της απαραίτητης εκεί παρουσίας του.
Η πίκρα για την απουσία του από την ωραία παρέα μας στην Παφυλίδα την μεθεπομένη, αντισταθμίστηκε από την περηφάνια που όλοι νοιώσαμε και νοιώθουμε. Τα ίδια αισθήματα αγάπης και θαυμασμού πλημμυρίζουν τις καρδιές όλων όσων είχαμε την τύχη να τον γνωρίσουμε από κοντά (και όχι μόνο) και να γινόμαστε κοινωνοί της γνώσης του, «τυραννώντας» τον, όσες φορές ο περιορισμένος του χρόνος επέτρεπε να μας χαρίζει τη συντροφιά του.
Βαγγέλης Ρουφάκης
Θερμά ευχαριστώ τη φίλη και συνεργάτιδα του περιοδικού μας λογοτέχνη Μαρία Αναστασοπούλου-Κριμιζή, μα και τον ίδιο, για το υλικό που ευχαρίστως μου παραχώρησαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου