Στο σκοτάδι μαστορεύουν πέντε ποντικοί ή μια άσκηση αντιδεοντολογικής πρακτικής

Γράφει η Σοφία Βούλτεψη

Είχα αποφασίσει να μην ασχοληθώ με το θέμα – κυρίως επειδή δεν απαντώ σε κακόπιστα σχόλια και διαδικτυακές αναπαραγωγές χωρίς την αναγκαία δημοσιογραφική διασταύρωση.
Το άρθρο, όμως, του Ερρίκου Μπαρτζινόπουλου στο «Έθνος της Κυριακής» (τον οποίο εντάσσω στους καλόπιστους, πλην όμως και εκείνος αναπαρήγαγε τη διαστρέβλωση), αποδεικνύει πως το περιστατικό αποτέλεσε μια άσκηση αντιδεοντολογικής δημοσιογραφικής πρακτικής.
Και ως άσκηση, καλό είναι να την αναλύσουμε.
Πρόκειται για τον τρόπο με τον οποίο η διαδικτυακή έκδοση της
εφημερίδας «Ποντίκι» παρουσίασε δυο-τρεις φράσεις μου στην εκπομπή του Γ. Παπαδάκη στον «Αντέννα», την προηγούμενη Πέμπτη.
Ο (τηλεφωνικός) διάλογος (σχετικά με τη ΔΕΗ), που την επομένη το «Ποντίκι» υποχρεώθηκε να δημοσιεύσει αυτούσιο, είχε ως εξής:
ΔΕΛΑΤΟΛΑΣ: Κα Βούλτεψη το 2011 λέγατε ότι είστε κατά της ιδιωτικοποίησης.
ΒΟΥΛΤΕΨΗ: Δεν κατάλαβα, ποιος ήταν κατά της ιδιωτικοποίησης των …;
ΔΕΛΑΤΟΛΑΣ: Η ΝΔ με αλλεπάλληλες δηλώσεις βουλευτών και η κυβέρνηση.
ΒΟΥΛΤΕΨΗ: Μισό λεπτό, η ΝΔ δεν ήταν κυβέρνηση το 2011. Βουλευτές το 11 μπορούσαν να λένε ό,τι θέλουν, τι θα πει αυτό τώρα; Ότι τι; Εμείς μιλάμε ως υπεύθυνη κυβέρνηση, επίσημα. Τι θα πει οι βουλευτές λέγανε και τώρα λένε οι βουλευτές της ΝΔ. Το προνόμιο το έχουν μόνο οι…
Την προηγουμένη, όμως, ο ιστότοπος είχε αναφερθεί στον διάλογο με τον ακόλουθο τρόπο:
Τίτλος: «Βούλτεψη για ΔΕΗ: Το 2011, δεν ήμασταν κυβέρνηση, μπορούσαμε να λέμε ό,τι θέλουμε».
Και από κάτω: «Όταν ρωτήθηκε να εξηγήσει γιατί η ΝΔ το 2011 υπερασπιζόταν το δημόσιο χαρακτήρα των δικτύων της ΔΕΗ, είπε ότι “η ΝΔ το 2011 δεν ήταν κυβέρνηση, οι βουλευτές μπορούσαν να λένε ό,τι θέλουνε”!».
Επομένως, ο μεν τίτλος αναφέρεται σε κάτι που δεν ειπώθηκε ποτέ, από τη δε δήλωση, μια τελεία έγινε κόμμα και στη λέξη «βουλευτές» (και επομένως όχι μόνο βουλευτές της Ν.Δ., αλλά γενικά βουλευτές που ενδεχομένως σήμερα δεν είναι στη Βουλή) προστέθηκε το άρθρο «οι» - άρα «οι βουλευτές της Ν.Δ.».
Στην πραγματικότητα, η απάντηση είχε δύο σκέλη: Πρώτον, ότι το 2011 η Ν.Δ. δεν ήταν κυβέρνηση. Τελεία. Και δεύτερον, ότι «βουλευτές το 2011 μπορούσαν (σ.σ. είχαν το δικαίωμα στην ελευθερία λόγου και γνώμης) να λένε ό,τι θέλουν». Γι’ αυτό και έκανα την αντιπαραβολή με το σήμερα, λέγοντας «εμείς μιλάμε ως υπεύθυνη κυβέρνηση, επίσημα».
Μπορούσα άλλωστε να έχω υπόψη μου δηλώσεις και να κρίνω απόψεις πολιτικών που μπορεί να μην έχουν καν εκλεγεί;
Επιπλέον, όπως έχω ξαναπεί, θεωρώ πολύ σταλινική και πολύ φασιστική και πολύ δογματική την άποψη ότι κάποιος μπορεί να έχει μια γνώμη σε μια δεδομένη στιγμή και να μην την αλλάξει ποτέ μέχρι να πεθάνει.
Ως γνωστόν, τα δεδομένα αλλάζουν, τα πρόσωπα αλλάζουν, η ζωή αλλάζει.
Αλλά δεν είναι καν αυτό το θέμα μου.
Το θέμα μου είναι η δημοσιογραφική δεοντολογία.
Είναι προφανές πως ο τίτλος «Το 2011 δεν ήμασταν κυβέρνηση, μπορούσαμε να λέμε ό,τι θέλουμε» - που προφανώς παρέσυρε και τον συνάδελφο κ. Μπαρτζινόπουλο, ο οποίος μάλιστα πρόσθεσε και τη δική του εκδοχή και μάλιστα σε εισαγωγικά («δεν έχει σημασία τι έλεγε η ΝΔ το 2011 για τη ΔΕΗ», επειδή «τότε η ΝΔ ήταν αντιπολίτευση») δεν ανταποκρίνεται στον πραγματικό διάλογο και είναι παραπλανητικός.
Δυστυχώς και οι εντός εισαγωγικών φράσεις που χρησιμοποίησε ο αγαπητός συνάδελφος δεν υπάρχουν πουθενά – αλλά δέχομαι ότι παρασύρθηκε από τον παραπλανητικό τίτλο, τον οποίο όμως έλαβε ως δεδομένο, αν και αρχή της δημοσιογραφίας είναι να αναζητούμε την άλλη άποψη.
Επειδή η δυσφήμηση και η διαστρέβλωση αποτελούν επίσης ανώτατο στάδιο του γκεμπελισμού (ειδικά στην εποχή του διαδικτύου), υπενθυμίζω ότι ένας παραπλανητικός τίτλος, μια τελεία που μετατρέπεται σε κόμμα και ένα άρθρο που προστίθεται, είναι παραπάνω από αρκετά για να υπηρετηθεί η γκεμπελική αρχή της δυσφήμησης.
Μάλιστα, όταν την περασμένη Παρασκευή, στην πρωινή εκπομπή του «Μέγκα» είπα πως το απομαγνητοφωνημένο κείμενο διαφέρει εντελώς από αυτό που δημοσιεύθηκε, η απάντηση του ιστότοπου ήταν πως η δήλωσή μου «αναρτήθηκε πριν έρθει η περίφημη απομαγνητοφώνηση την οποία επικαλείται η κα Βούλτεψη. Αλίμονο εάν η δημοσιογραφία περίμενε τα απομαγνητοφωνημένα δελτία Τύπου των κυβερνητικών εκπροσώπων».
Ως γνωστόν, η διόρθωση είναι χειροτέρα του λάθους (κυρίως στη δημοσιογραφία).
Διότι πράγματι, ο δημοσιογράφος δεν χρειάζεται και δεν πρέπει να περιμένει επίσημες απομαγνητοφωνήσεις για να κάνει το ρεπορτάζ του.
Απλώς… κάνει ο ίδιος την απομαγνητοφώνηση και αποδίδει σωστά μια δήλωση.
Αλλά ο Σολζενίτσιν έλεγε πως τα δεινά της δημοσιογραφίας είναι η βιασύνη και η επιπολαιότητα.
Και κάποιοι δάσκαλοί μας στη δημοσιογραφία έλεγαν πως ανάμεσα στο μαύρο και στο άσπρο υπάρχουν άπειρες αποχρώσεις του γκρίζου…
(Με τον κακόπιστο αρθρογράφο του Capital.gr, ο οποίος θεωρεί ότι θα δοξαστεί ασχολούμενος συστηματικά μαζί μου, δεν ασχολούμαι).
Υ.Γ. Όλα αυτά μου θύμισαν το παιδικό ποιηματάκι του Ζαχαρία Παπαντωνίου: Στο σκοτάδι μαστορεύουν πέντε ποντικοί, τι σκεπάρνια, τι πριόνια, τι μαστορική. Σε ντουλάπι νοικοκύρη βάλθηκαν να μπουν, χραπ ο ένας χραπ ο άλλος, κόβουν και τρυπούν.
Μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν υπήρχαν σκεπάρνια και πριόνια, αλλά τίτλοι, κόμματα και άρθρα.
Δηλαδή, κάτι χειρότερο…