Μνημόνια: Ποια μέτρα επιβλήθηκαν, ποιοι μας δάνεισαν, πού πήγαν τα λεφτά.. Γράφει ο Δημήτριος Γκιόκας

Τα κυριότερα μέτρα που επιβλήθηκαν

Μνημόνιο 1 (2010)... • Κατάργηση 13ου και 14ου μισθού στους δημοσίους υπαλλήλους
• Κατάργηση 13ης και 14ης σύνταξης
• Περικοπές επιδομάτων, υπερωριών, οδοιπορικών δημοσίων υπαλλήλων.
• Αύξηση ΦΠΑ: υψηλός από 19% στο 21% και λίγο αργότερα στο 23%. Μεσαίος από το 9% στο 11% και μετά στο 13%. Χαμηλός από το 4,5% στο 5% και τελικά στο 6,5%
• Μεγάλες αυξήσεις φόρου σε βενζίνη, καπνό, αλκοολούχα ποτά
• Αύξηση αντικειμενικών τιμών ακινήτων
• Αύξηση φόρου εισαγωγής αυτοκίνητων Μεσοπρόθεσμο (2011)
• Μείωση αφορολόγητου ορίου αρχικά στα €8.000 κι έπειτα στα €5.000
• Έκτακτη εισφορά για εισοδήματα άνω των €12.000
• Τέλος επιτηδεύματος στους ελεύθερους επαγγελματίες
• Ειδική ασφαλιστική εισφορά για την καταπολέμηση της ανεργίας
• Παρακράτηση στις επικουρικές συντάξεις
• Θεσμός της εργασιακής εφεδρείας
• Φόρος ακινήτων μέσω ΔΕΗ - ΕΕΤΗΔΕ
• Ενιαίο μισθολόγιο δημοσίων υπαλλήλων
• Περικοπές σε εφάπαξ και συντάξεις Μνημόνιο 2 (2012)
• Μείωση βασικού μισθού κατά 22% από €751 σε €586 και σε €490 (-35%) για τους νέους κάτω των 25 ετών
• Πρόβλεψη για κατάργηση 150 χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων (τελικώς αποχώρησαν 7.500 μέχρι το τέλος του 2014)
• Ατομικές ή επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας
• Μείωση αμυντικών δαπανών
• Περικοπές στη φαρμακευτική δαπάνη
• Μείωση στο πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων
• Μειώσεις σε συντάξεις άνω των €1.000
• Αύξηση φόρου στο υγραέριο και έκτακτη εισφορά στα φωτοβολταϊκά

Μνημόνιο 3 (2015)
• Αύξηση εισφορών υγείας 2% στις κύριες και 6% στις επικουρικές συντάξεις
• Μετακίνηση πλήθους προϊόντων από το 13% στο 23% ΦΠΑ. Πιθανή αύξηση ΦΠΑ στο 24%
• Σταδιακή κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ των νησιών του Αιγαίου
• Επαναφορά της μειωμένης κατά 30% έκτακτης εισφοράς
• Αύξηση του φορολογικού συντελεστή επιχειρήσεων από 26% σε 29%
• Αύξηση προκαταβολής φόρου επόμενου έτους στο 100%
• Αύξηση φόρου ασφαλίστρων
• Κατάργηση φοροαπαλλαγών (αγροτών, ΕΝΦΙΑ κτλ)
• Αύξηση φόρου τυχερών παιχνιδιών
• Πιθανή μείωση αφορολόγητου, αύξηση συντελεστών και έκτακτης εισφοράς
• Πιθανή αύξηση φόρου: ακίνητης περιουσίας (ΕΝΦΙΑ), σε βενζίνη, καπνό, ποτά, τέλη κυκλοφορίας, τέλη συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας, μερίσματα
• Αύξηση ορίων ηλικίας, μείωση εφάπαξ. Πιθανή μείωση επικουρικών και υψηλών κύριων συντάξεων

Τα μέτρα σε αριθμούς (ποσά σε € δισ.)

Σημαντικά γεγονότα
• 3/2011: Συμφωνία για 1% χαμηλότερο επιτόκιο δανεισμού και επιμήκυνση αποπληρωμής κατά 7,5 έτη
• 6/2011: Απόφαση για ίδρυση του ταμείου ιδιωτικοποιήσεων
• 7/2011: Επιμήκυνση αποπληρωμής των δανείων σε 30 έτη και περίοδος χάριτος 10 ετών για την πληρωμή των τόκων του 2ου μνημονίου
• 9/2012: Κούρεμα ιδιωτικού χρέους (PSI) ύψους €105 δισ.
• 2013-2014: 1η ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών. Χρηματοδότηση από μηχανισμό στήριξης €37 δισ.
• 2015: 2η ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών. Χρηματοδότηση από μηχανισμό στήριξης €5,6 δισ.

Οι προβλεπόμενες δράσεις που ΔΕΝ εφαρμόσθηκαν ή εφαρμόσθηκαν ημιτελώς 1. Καταβολή ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος 2. Άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων 3. Αποκομματικοποίηση δημόσιου τομέα 4. Αξιολόγηση δημοσίων υπαλλήλων 5. Αναδιάρθρωση (συγχώνευση ή κατάργηση) κατακερματισμένων, και ανενεργών δημόσιων οργανισμών 6. Ενιαίο μισθολόγιο (δεν εφαρμόσθηκε στον ευρύτερο δημόσιο και στις ΔΕΚΟ) 7. Μεταρρύθμιση στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης (πχ. e-justice) 8. Πάταξη του λαθρεμπορίου καυσίμων και τσιγάρων 9. Εφαρμογή σχεδίου καταπολέμησης της φοροδιαφυγής 10. Πρόσληψη 2.000 φορολογικών ελεγκτών 11. Ενδυνάμωση της επιθεώρησης εργασίας, καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας 12. Προώθηση εξαγωγών. Ανταγωνιστικότητα γεωργίας 13. Παρεμβάσεις για διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας (πχ. υπηρεσίες μιας στάσης) 14. Εθνικό κτηματολόγιο 15. Επίλυση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων 16. Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου 17. Κλειστά ενοποιημένα νοσήλια στα νοσοκομεία 18. Μηχανοργάνωση νοσοκομείων 19. Ηλεκτρονική πλατφόρμα για τις δημόσιες συμβάσεις (e-procurement - ΕΣΗΔΗΣ) 20. Ενίσχυση ανεξάρτητων αρχών (Ανταγωνισμού, ενέργειας κτλ)

Δράσεις που πραγματοποιήθηκαν 1. Διαύγεια 2. Ηλεκτρονικά συστήματα εργασίας «Ήλιος, Εργάνη, Ερμής» 3. Ηλεκτρονική συνταγογράφηση φαρμάκων 4. Ηλεκτρονικές φορολογικές δηλώσεις 5. Περαιτέρω αυτονόμηση ΕΛΣΤΑΤ, ΓΓΔΕ (παρουσιάζονται κατά καιρούς εμπόδια) 6. Εισαγγελέας οικονομικών εγκλημάτων 7. Δυνατότητα άρσης τραπεζικού απορρήτου 8. Μηνιαία δημοσίευση των οικονομικών στοιχείων του κράτους (έσοδα - έξοδα, οφειλές κτλ) 9. Δημιουργία Ενιαίας Αρχής Πληρωμών 10. Λειτουργία Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ)

Ποιοι μας δάνεισαν

Ευρώπη: Γερμανία €59 δισ., Γαλλία €44, Ιταλία €39, Ισπανία €26, Ολλανδία, €12, Λοιποί €24

Πού πήγαν τα λεφτά των μνημονίων

Εξέλιξη δημοσιονομικού ελλείμματος 2009-2015 (ως προς % του ΑΕΠ)

Εξέλιξη οικονομικών μεγεθών 2009-2015

Σύγκριση με Πορτογαλία, Ιρλανδία

Λόγοι που τα προγράμματα δεν απέδωσαν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα

1. Δε συντάχθηκε κανένα ολοκληρωμένο, ρεαλιστικό σχέδιο εξόδου από την κρίση

2. Υπερφορολόγηση και αδυναμία πάταξης της φοροδιαφυγής

3. Οριζόντιες, τυφλές περικοπές, αντί για στοχευμένη μείωση των κρατικών δαπανών

4. Μη πραγματοποίηση των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών

5. Δε δόθηκε βάρος στην ενίσχυση της παραγωγής, της καινοτομίας και των εξαγωγών

6. Δε δημιουργήθηκε δίχτυ κοινωνικής προστασίας των πιο αδύνατων (παρότι προβλεπόταν)

7. Δεν υπήρξε κλίμα εθνικής ομοψυχίας

8. Οι κυβερνήσεις επέδειξαν αναβλητικότητα στην επίλυση των προβλημάτων, ώστε να αποφύγουν το πολιτικό κόστος

9. Προσπάθησαν να προστατεύσουν τα προνόμια της εκλογικής πελατείας τους

Δημήτριος Γκιόκας