Ένα από τα συγκλονιστικότερα γεγονότα της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας υπήρξε η ηρωική Έξοδος των Ελεύθερων Πολιορκημένων του Μεσολογγίου. Πρόκειται για ένα γεγονός που συντάραξε όχι μόνο την ελληνική, αλλά και την παγκόσμια κοινή γνώμη. Τη νύχτα της 10ης προς 11η Απριλίου 1826 (ξημέρωνε Κυριακή των Βαΐων) οι ηρωικοί Μεσολογγίτες πραγματοποίησαν ένα ηρωικό άλμα προς την Λευτεριά, ένα άλμα προς την Αθανασία.
Έγιναν επτά προτάσεις παράδοσης, οι οποίες απερρίφθησαν. Το Μεσολόγγι αρνήθηκε την υποταγή. Λιμοκτονεί, αλλά δεν παραδίδεται. Για τους Ελεύθερους Πολιορκημένους ένας δρόμος μόνο υπάρχει. Είναι ο δρόμος των Ελεύθερων Μελλοθάνατων, που οδηγεί στην Ελευθερία ή στην Αθανασία. Το ΟΧΙ των Ελλήνων στην σκλαβιά και την ατίμωση είναι διαχρονική απάντηση
Στις απαιτήσεις των τουρκοαιγυπτίων να παραδώσουν την πόλη ο μεν Γιώργης Βάγιας σαν εκπρόσωπος των πολιορκημένων απάντησε. «Η φρουρά εδώ δεν είναι ραγιάδες, το θάνατο δεν τον συλλογάνται, παρά μόνον την τιμήν».
Ο δε Θανάσης Ραζηκότσικας ο αρχηγός της φρουράς που ηγήθηκε της αντίστασης του Μεσολογγίου και έπεσε από τους πρώτους κατά την ΕΞΟΔΟ απάντησε: «Τα κλειδιά της πόλης που ζητάτε είναι κρεμασμένα στις μπούκιες των κανονιών μας. Ελάτε να τα πάρετε».
ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ
Από τα τέλη Απριλίου 1825 δύο στρατιές, η Οθωμανική υπό τον Κιουταχή, και η Αιγυπτιακή υπό τον Ιμπραήμ Πασά, ξεκίνησαν την πολιορκία του Μεσολογγίου. Η δυνατότητα του ελληνικού στόλου να ανεφοδιάσει την πόλη είχε καταστεί αδύνατη, με αποτέλεσμα οι αμυνόμενοι να βρεθούν σε δυσχερέστατη θέση. Πολλές οικογένειες είχαν αρχίσει να στερούνται εντελώς τα απαραίτητα τρόφιμα και αναγκάζονταν να σφάζουν άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια και στη συνέχεια σκύλους, γάτες και ποντικούς. Ωστόσο και αυτά εξαντλήθηκαν. Στο Μεσολόγγι δεν υπήρχε πλέον ούτε βάτραχος ζωντανός. Οι 12.000 κάτοικοι του Μεσολογγίου γυναίκες, παιδιά, τραυματίες, γέροντες και μαχητές λιμοκτονούσαν. Έτσι στις 9 Απριλίου 1826, οι οπλαρχηγοί βλέποντας ότι δεν υπάρχει λύση, δεν περιμένουν τίποτε και από πουθενά, σε μυστική τους σύσκεψη στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα (κατ’ άλλους εκδοχή στο σπίτι του Τζαβέλα) μεταξύ των οποίων ο Επίσκοπος Ρώγων και Κοζύλης Ιωσήφ (από το ένα χέρι κράταγε το ευαγγέλιο και από το άλλο σπαθί) καθώς και ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, αποφάσισαν ομόφωνα να μην κάνουν κανένα συμβιβασμό και να επιχειρήσουν ηρωική έξοδο και να διέλθουν μέσα από τις τάξεις του εχθρού.
Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΞΟΔΟΣ
Οι στιγμές που ακολούθησαν το Σάββατο του Λαζάρου της 9ης Απριλίου 1826 μέσα στο Μεσολόγγι είναι ίσως οι πιο συγκινητικές στιγμές που εκτυλίχθηκαν σε όλη την Επανάσταση του 1821.
Άπαντες οι πολιορκημένοι εξομολογήθηκαν και κοινώνησαν. Αγκαλιάστηκαν και φιλήθηκαν. Ο πατέρας αντίκριζε για τελευταία φορά τη θυγατέρα. Ο αδελφός αγκάλιαζε για τελευταία φορά την αδελφή. Η μάνα θήλαζε για τελευταία φορά το μωρό. Ο γιος φιλούσε για τελευταία φορά το χέρι του πατέρα. Και η ευχή όλων ήταν: «Καλή αντάμωση στον άλλο κόσμο»!
Μόλις νύχτωσε, με φανάρια μετέφεραν τους τραυματίες σε οχυρωμένα σπίτια, και από εκεί να πεθάνουν πολεμώντας του τουρκοαιγύπτιους, όταν θα έμπαιναν στην εγκαταλειμμένη πόλη. Το μόνο που ζήτησαν ήταν να «μας αφήσετε τα παράθυρα ανοιχτά και ώρα καλή σας. Ο θεός να μας ανταμώσει στον άλλο κόσμο»
Οι μανάδες πότισαν τα παιδιά τους με αφιόνι για να κοιμηθούν και να μην καταλάβουν τι θα συμβεί και με το κλάμα τους προδώσουν τις θέσεις τους.
Περίπου στις 10 με 11 ώρα το βράδυ τρεις φάλαγγες ήταν έτοιμες για την μεγάλη έξοδο. Η πρώτη φάλαγγα που βρισκόταν στην αριστερή μεριά του τοίχους θα έβγαιναν, υπό την ηγεσία του Δημήτρη Μακρή από την τάπια της Λουνέτας.
Η δεύτερη φάλαγγα που βρίσκονταν στα δεξιά, υπό την ηγεσία του Νότη Μπότσαρη θα έβγαιναν από την τάπια του Ρήγα (“πόρτα” που σώζεται μέχρι σήμερα). Οι δύο αυτές φάλαγγες αποτελούνταν αποκλειστικά από πολεμιστές.
Η Τρίτη φάλαγγα αποτελούνταν από τα γυναικόπαιδα και για ασφάλεια θα τους συνόδευαν πολεμιστές. Κατά πάσα πιθανότητα υπό την αρχηγία του Θανάση Ραζηκότσικα. Η Τρίτη φάλαγγα θα έβγαινε από τις τάπιες του Μονταλαμπέρ και του Στουρνάρη, που βρίσκονταν στο πιο δεξί μέρος του περιτειχίσματος. Καθώς εκεί υπήρχε βάλτος και οι εχθροί δεν είχαν κάνει οχυρωματικά έργα, σκέφτηκαν ότι το πέρασμα των γυναικόπαιδων θα ήταν σχετικά πιο εύκολο. Οι καιρικές συνθήκες ευνοούσαν τους Εξοδίτες. Ένα μαύρο σύννεφο είχε καλύψει το φεγγάρι που ήταν 10 ημερών και μάλιστα άρχισε να ψιλοβρέχει.
Αφού ολοκληρώθηκε η έξοδος και οι εξοδίτες με αυτοσχέδιες γέφυρες που κατασκεύασαν πέρασαν την τάφρο του Μεσολογγίου προσπάθησαν να περάσουν μέσα από τις τάξεις του εχθρού με τα ξίφη στα χέρια.
Ο Αρτέμιος Μίχος που ήταν παρών γράφει ότι «η πρώτη φάλαγγα με τα ξίφη εις τας χείρας επέπεσεν ως αστραπή εις τα εχθρικά κανονιοστάσια και περιταφρώματα. Πολλοί εχθροί σκοτώθηκαν και άλλοι, έντρομοι, έτρεχαν προς τη θάλασσα και το στρατόπεδό τους για να σωθούν».
Το ίδιο πετυχημένη ήταν και η έξοδος της δεύτερης φάλαγγας, ωστόσο η τρίτη φάλαγγα με τα γυναικόπαιδα δεν κατόρθωσε να ακολουθήσει τις άλλες δύο.
Τότε ακούστηκε μια φωνή:
- «Πίσω, πίσω, ωρέ παιδιά!».
Ποιος φώναξε, δεν θα μάθουμε ποτέ. Εικάζεται ότι ήταν Αλβανός του Κιουταχή που μιλούσε ελληνικά ή κάποιος Μεσολογγίτης που λιποψύχησε. Πάντως το σίγουρο είναι ότι η ορμή της τρίτης φάλαγγας αναχαιτίσθηκε. Άλλοι υποχώρησαν προς στην πόλη. Δέχθηκαν όμως τις επιθέσεις Τούρκων, Αιγύπτιων και Αλβανών. Κάποιοι, όπως ο Πετροφίλης και ο Χινόπωρος, σκότωσαν τις γυναίκες τους να μην πέσουν στα χέρια των εχθρών και ύστερα, πολεμώντας γενναία, σκοτώθηκαν κι αυτοί. Πολλοί σκοτώθηκαν και άλλοι συνελήφθηκαν αιχμάλωτοι.
Οι άνδρες των άλλων δύο σωμάτων, συνέχιζαν με ορμή ν’ ανοίγουν δρόμο, κάνοντας μάχες σώμα με σώμα.
Οι ήδη υπάρχουσες δυνάμεις δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους εξοδίτες και μπήκαν στην μάχη και οι 2400 άνδρες της εφεδρείας του Ιμπραήμ. Και αυτοί αντιμετωπίστηκαν με επιτυχία. Το ιππικό αν και προκάλεσε σημαντικές απώλειες αναγκάσθηκε να υποχωρήσει.
Όσοι κατάφεραν να φτάσουν στην κορυφή του Ζυγού βρήκαν μια απρόσμενη βοήθεια. Εκεί βρισκόταν 100 περίπου Σουλιώτες με αρχηγούς τον Γιώργη και τον Θανάση Δράκα.
Αυτοί, βγάζοντας την πολεμική τους κραυγή "Ω ντέρα, ω μπούρα μπιτάα!", πήραν τους Αλβανούς φαλάγγι στον κατήφορο. «Ω θηρία...ω παλικάρια... απάνω τουυυς».
Η νύχτα της Εξόδου είναι μια από τις ιστορικότερες νύχτες για την ανθρωπότητα θα μείνει για πάντα στην ιστορία σαν σύμβολο εθελούσιας θυσίας στο βωμό της Ελευθερίας.
ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΤΗΣ ΕΞΟΔΟΥ
Οι πληροφορίες για τον αριθμό των νεκρών είναι αντιφατικές. Από τους 3.000 αγωνιστές που πήραν μέρος στην Έξοδο του Μεσολογγίου, σκοτώθηκαν περίπου 1500, δηλαδή οι μισοί. Ο Ιταλός γιατρός υπό τις διαταγές του Ιμπραήμ, Αλφόνσο Νούτσο Μάουρο γράφει για την Έξοδο: «Εδώ ένας άντρας πεσμένος καταγής, βουτηγμένος στο αίμα, με τα μαλλιά του ανάκατα, τα γκρίζα μουστάκια ανορθωμένα, μ’ ένα αμούστακο νέο, νεκρό, στο πλευρό του. Είναι ένας πατέρας, θύμα της πατρικής αγάπης και του πατριωτισμού του. Εκεί μια ομάδα από σκοτωμένους άντρες, γυναίκες, παιδιά. Ολόκληρη οικογένεια που θερίστηκε μ’ ένα μόνο χτύπημα. Παρακάτω, ένας αιγύπτιος γρεναδιέρος νεκρός πλάι σ’ ένα νεαρό ζευγάρι. Ένα παλικάρι που κρατάει ακόμα σφικτά το χέρι μιας κοπέλας, ντυμένης με μεταξωτή πουκαμίσα. Έπεσε, υπερασπίζοντάς την. Ένας κλαυθμυρισμός, τράβηξε την προσοχή μου. Μια μάνα νεκρή κρατώντας στα ξυλιασμένα της χέρια ένα μωρό με κατσαρά ξανθά μαλλιά, που μάταια βυζαίνει τον άψυχο μαστό της. Το σεβάστηκε ο θάνατος…».
Από τις γυναίκες μόνο 13 σώθηκαν με τρία ή τέσσερα παιδιά. Έφτασαν στο Ναύπλιο μετά από 10 ημέρες εξουθενωμένοι νηστικοί και ασθενείς. Η προσωρινή κυβέρνηση δεν έδινε χρήματα για να τους σιτίσει και επί 4 μήνες ανέλαβε να το πράξει αυτό η Μαντώ Μαυρογένους.
Στην Έξοδο του Μεσολογγίου πήραν μέρος και δύο Ουγγαρέζες επαναστάτριες. Η μία λεγόταν Μαρία Μπάροτι και μία φίλη της το όνομα της οποίας δυστυχώς δεν διασώζεται. Τραυματίσθηκαν και οι δύο και αιχμαλωτίσθηκαν. Δυστυχώς δεν έχουμε κάποια άλλη πληροφορία για τις δύο Ουγγαρέζες ηρωίδες.
Από τους φιλέλληνες που πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων Σκοτώθηκαν αρκετοί. Ο Γερμανός Συνταγματάρχης Ντελόνεϊ, ο Πολωνός Συνταγματάρχης Τζαρτζάφσκι, ο Ταγματάρχης Ντίτμαρ, οι Λοχαγοί Λούμπτοβ και Στιτσελβέργερ, οι Υπολοχαγοί Κλέμπερ και Ρόσνερ, ο βαρόνος Λάτερβαχ, ο Μεβιέ, ο Σιεφάου, ο Ούγγρος Καρλ και άλλοι « των οποίων τα ονόματα η ευγνωμονούσα Ελλάς ευλογεί εις τον αιώνα.
ΤΟΥΣ ΧΡΩΣΤΑΜΕ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΗ
ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥΣ Η ΜΝΗΜΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου