Δείτε το μεγαλύτερο πέτρινο ηχείο του κόσμου - Το θέατρο της Επιδαύρου 340-330 π.Χ.

 Γράφει η Μαρισία Σπίνου 
Φοιτητρια Παντείου Πανεπιστημίου

Από τα πιο σημαντικά μνημεία της ελληνικής αρχαιότητας, είναι το περίφημο θέατρο στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου, το τελειότερο και διασημότερο μνημείο του είδους, που συνδυάζει την τέλεια ακουστική, την κομψότητα , τις συμμετρικές αναλογίες και όπου η τεχνολογία κατασκευής του παρέμεινε αξεπέραστη, όπως και το πνεύμα που το ανέδειξε.
Κατασκευάσθηκε στη δυτική πλευρά του Κυνορτίου όρους, στα
τέλη της κλασικής εποχής, γύρω στο 340-330 π.Χ., στο πλαίσιο της γενικής ανοικοδόμησης του ιερού, και χρησιμοποιήθηκε τουλάχιστον έως τον 3ο αι. μ.Χ. . Σε αυτό τελούνταν οι μουσικοί, ωδικοί και δραματικοί αγώνες των Ασκληπιείων, κάθε τέσσερα χρόνια την άνοιξη, μετά τα Ίσθμια, καθώς και άλλες παραστάσεις δραμάτων, που συμπεριλαμβάνονταν στη λατρεία του Ασκληπιού.

Το θέατρο είναι έργο του Πολύκλειτου του Νεότερου, του αρχιτέκτονα που είχε κτίσει εντός του ιερού και τον αινιγματικό <<θόλο>>(κυκλικό μνημείο αγνώστου χρήσεως) . Οι δυο αυτές κατασκευές του Πολυκλείτου στην Επίδαυρο συγκέντρωσαν τον θαυμασμό των συγχρόνων του για την αρμονική και καλαίσθητη παρουσία τους.

Ο θόλος βρίσκεται σήμερα σε πολύ άσχημη κατάσταση ενώ το θέατρο εξακολουθεί να διατηρείται σε πολύ άριστη κατάσταση. Το κοίλο του θεάτρου είναι κτισμένο στην πλαγιά του λόφου με ασβεστόλιθους και στα άκρα του στηρίζεται με πώρινους τοίχους ενώ οι κερκίδες του είναι από λευκό τιτανόλιθο, στρέφεται προς βορρά με μικρή απόκλιση προς δυτικά, έτσι ώστε οι θεατές έβλεπαν το ιερό άλσος και τα άλλα οικοδομήματα. Η οικοδόμησή του έγινε σε δύο φάσεις.

Αρχικά υπήρχε μόνο το κάτω διάζωμα, χωρητικότητας περίπου 6.210 θεατών, ενώ στα μέσα του 2ου αι. π.Χ. προστέθηκε το ανώτερο τμήμα, το «επιθέατρον» και η χωρητικότητα του θεάτρου αυξήθηκε σε 14.000-15.000 θεατές. Ένα πλακόστρωτο διάζωμα, πλάτους 1,90 μ., χωρίζει το τμήμα του κοίλου, που κτίστηκε αρχικά, από το νεότερο. Το κατώτερο μέρος έχει 34 σειρές εδωλίων, που με 13 ακτινωτές κλίμακες διαιρούνται σε 12 ίσες κερκίδες, ενώ το ανώτερο αποτελείται από 21 σειρές εδωλίων, και με 12 επί πλέον ακτινωτές κλίμακες, κάθε κερκίδα του διαιρείται στα δύο.

Η πρώτη και η τελευταία σειρά του αρχικού τμήματος, καθώς και η πρώτη σειρά του νέου έχουν καθίσματα με ερεισίνωτα(καθίσματα με πλάτη). Το κοίλο περιβαλλόταν από ένα διάδρομο και έναν πώρινο προστατευτικό τοίχο, με είσοδο στο κέντρο του. Στις παρόδους κτίστηκαν μνημειακά δίθυρα πρόπυλα, από τα οποία ράμπες ανόδου οδηγούσαν στο προσκήνιο, ενώ ένας πλατύς διάδρομος χωρίζει το κοίλο από την ορχήστρα. Η ορχήστρα έχει σχήμα τέλειου κύκλου με διάμετρο 20 μ. και στο κέντρο της σώζεται η βάση για το βωμό του Διόνυσου, τη θυμέλη.

Η εξαίσια αρμονία του θεάτρου οφείλεται στο μοναδικό του σχεδιασμό, βασισμένο σε κανονικό πεντάγωνο, στο οποίο εγγράφεται η ορχήστρα, καθώς και στη χρήση τριών κέντρων για τη χάραξη των καμπύλων σειρών των εδωλίων, από την οποία προκύπτει το ιδιαίτερο ωοειδές σχήμα του κοίλου: το πρώτο, στο κέντρο της ορχήστρας για τη χάραξη των κεντρικών κερκίδων, και τα άλλα δύο σε ίση απόσταση από αυτό, για τη χάραξη των ακριανών κερκίδων, της αριστερής και της δεξιάς αντίστοιχα.

Με το τέχνασμα αυτό, όπως και με άλλα, π.χ. το λάξευμα κοιλοτήτων στη βάση των εδωλίων, ο αρχιτέκτονας βελτίωσε την απορρόφηση ή την αντανάκλαση των ηχητικών κυμάτων. Για την ενίσχυση του ήχου κατά την διάρκεια των παραστάσεων χρησιμοποιούσαν διάφορα μεγάλα ορειχάλκινα αγγεία, που τοποθετούνταν σε κατάλληλα σημεία του οικοδομήματος.

Επίσης ένα άλλο αξιοπρόσεκτο σημείο είναι ο εργονομικός σχεδιασμός των θέσεων που εξασφάλιζε την απρόσκοπτη παρακολούθηση των θεατρικών έργων χωρίς να μουδιάζουν τα πόδια αλλά και χωρίς ενοχλήσεις από τους διπλανούς ή τους θεατές της πίσω σειράς.

Η πρώτη ανασκαφή του έγινε το 1829 από τον Γάλλο αρχαιολόγο Blone αλλά αποκαλύφθηκε πλήρως με τις ανασκαφές του Π. Καββαδία τα έτη 1881-83. Από το 1988, τη συντήρησή του ανέλαβε η Ομάδα Εργασίας Επιδαύρου. Το σκηνικό οικοδόμημα, που ήλθε στο φως ερειπωμένο, ήταν κτισμένο με πωρόλιθους και περιλάμβανε το προσκήνιο και μία διώροφη σκηνή, πλαισιωμένη με παρασκήνια.

Σήμερα το θέατρο αυτό προκαλεί δέος στον επισκέπτη και σκορπά ρίγη συγκίνησης λόγω της αρχιτεκτονικής του αρτιότητας, της πλήρους εναρμόνισής του με το φυσικό τοπίο και της τέλειας ακουστικής του. Άλλωστε δεν θεωρείται τυχαία το τελειότερο και μεγαλύτερο πέτρινο ηχείο του κόσμου.

Από το 1955 οπότε και καθιερώθηκε το Φεστιβάλ Επιδαύρου, κάθε καλοκαίρι μεγάλοι Έλληνες και ξένοι ηθοποιοί καταθέτουν την ψυχή τους στο μεγαλείο αυτού του σπουδαίου χώρου ερμηνεύοντας αρχαίο δράμα κι οδηγούν το θεατή στην «κάθαρση» του αριστοτελικού ορισμού της τραγωδίας.