της Μαρίας Μαντουβάλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Αθηνών
Αποτελεί κοινό τόπο όλων των σοβαρών ερευνητών το ότι ο κλασικός πολιτισμός της Ελλάδας άσκησε ριζική επιρροή σε ολόκληρη την Ευρώπη και φυσικά και στη Γαλλία. Πρόσφατα μάλιστα υποστηρίχθηκε με ιδιαίτερη θέρμη το γεγονός αυτό, από το βήμα της Βουλής των Ελλήνων, από τον πρώτο πολίτη της Γαλλίας, τον Πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί. Και το υπογραμμίζω αυτό, γιατί ο Γάλλος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στέλνει κάποιο μήνυμα στη σημερινή μας εποχή του κινδύνου αφανισμού του ανθρώπου και του πολιτισμού.
Είπα ότι κορυφαίοι εκπρόσωποι της επιστήμης, της Φιλοσοφίας, της Μουσικής, της Λογοτεχνίας συνεχώς ανανεώνουν την νοσταλγία για την Αρχαία Ελλάδα χωρίς, βέβαια, παρανοήσεις και αντιεπιστημονικές εκδοχές. Αποδέχονται όλοι, σε γενικές γραμμές, ότι η Ελλάδα είναι πνευματική πατρίδα της Ευρώπης. Στην Αρχαία Ελλάδα ρίζωσε η παράδοση της Ευρώπης μαζί φυσικά αργότερα και με τον Χριστιανισμό. Εδώ στηρίχθηκε η μέθοδος, η σκέψη για έρευνα των δεδομένων και λύση των προβλημάτων. Δεν υπήρξε η Αρχαία Ελλάδα πρότυπο προς μίμηση, αλλά σπέρμα που γονιμοποίησε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, ιταλικό, γερμανικό, αγγλικό και γαλλικό. Οδήγησε σε νέες μορφές αναγεννήσεων και συχνά και σε πολιτικές μεταβολές, όπως οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές ομολογούν σε πλήθος γραπτών κειμένων τους.
Οι Ελληνικές πνευματικές και καλλιτεχνικές αξίες είναι κοινό γνώρισμα όλων των λαών, όσοι την πνευματική καταγωγή τους και την πατρότητα την ανάγουν στους Έλληνες. Ακόμη πρόσφατα υποστηρίχθηκε από Καθηγητή της Συνταγματικής Ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών, ότι το Αμερικανικό Σύνταγμα, που προηγήθηκε του γαλλικού, έχει ελληνικές ρίζες.
Ας έρθουμε τώρα στη Γαλλία. Είναι γνωστό από κορυφαίους μελετητές ότι η Ελλάδα της Δύσης εξελλήνισε τον αρχαίο κόσμο και έτσι πέτυχε το ελληνικό ιδεώδες να γίνει πρόγονος του ευρωπαϊκού.
Η εισαγωγή του ελληνικού αλφαβήτου στη χώρα των προγόνων των Γάλλων, δηλαδή των Γαλατών, και ο αποικισμός της Μασσαλίας από τους Φωκαείς της Ιωνίας, έκαναν τη Μασσαλία των Ελλήνων βασίλισσα της Μεσογείου. Αυτά έλεγε σε διάλεξή του σε σπουδαίο επιστημονικό ίδρυμα της Γαλλίας, στο Παρίσι, ο Διευθυντής της Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, G. Fougères. Αλλά και άλλοι διακεκριμένοι Γάλλοι σοφοί με ιδιαίτερη λατρεία προς την Ελλάδα και τον πολιτισμό της, με ενθουσιασμό, σε ανάλογες διαλέξεις τους, έπλεξαν το εγκώμιο της Ελλάδας, που με τις αποικίες της εξελλήνισε τον Αρχαίο Κόσμο και έτσι, όπως γράφει ο Α. Reinach, η Αθήνα, μετά τη Σαλαμίνα (480 π.Χ.), έγινε η Ελλάδα της Ελλάδας και σχηματίσθηκε η πρώτη Αθηναϊκή Αυτοκρατορία με τον Πίνδαρο, τον Περικλή, τον Φειδία. Και ο ίδιος προσθέτει: Τα ονόματα αυτά μας αρκούν για να αναπολήσουμε το τι υπήρξε τότε ο Ελληνισμός για την ανθρώπινη σκέψη. Ο Ελληνισμός συνεχίζει ο ίδιος, ρίχνει βαθειές ρίζες μέσα στα έθνη και παραμένει η βάση όλων των μεγάλων πολιτισμών του σύγχρονου κόσμου. Αυτά που ισχυρίζεται προκύπτουν, όπως τονίζει, από τις τελευταίες επιστημονικές έρευνες για την ιστορία του πολιτισμού. Αυτά τα έγραφε στις αρχές του 20ου αιώνα. Οι έρευνες των Γάλλων επιστημόνων πάνω στα Ελληνικά ακολουθούν αμέσως μετά τις αντίστοιχες έρευνες των Ιταλών του 15ου αιώνα, που ανακάλυψαν τον πολιτισμό των Αρχαίων Ελληνικών πόλεων της Μ. Ασίας του VII και VI π.Χ. αιώνα, και συνέλεξαν πλήθος χειρογράφων, επιγραφών, νομισμάτων.
Στη Γαλλία, από το 1535, ο βασιλεύς Φραγκίσκος ο Α΄ καλεί Ελληνιστές, ακόμη και τον Ιανό Λάσκαρι, ιδρύει Βιβλιοθήκη και το Collège de France και θεμελιώνει την Κλασική Φιλολογία στη Γαλλία από τον 16ο αιώνα, με μεγάλους επιστήμονες όπως τον Ισαάκ Casaubon, τον Ροβέρτο και Ερρίκο Στέφανο, τον Ιωσήφ Σκάλιγκερ. Όλοι με ευρύτατη αρχαιομάθεια, εκδότες και σπουδαίοι λεξικογράφοι. Ο Πρόδρομος της Γαλλικής Αναγέννησης, ο Γάλλος Guillaume Budé, υπερασπίστηκε με σθένος τα ελληνικά απέναντι στις επιφυλάξεις της Σορβόννης. Ο Ερρίκος Β΄ Στέφανος εκδίδει το περίφημο έργο του Θησαυρό της Ελληνικής Γλώσσας (Thesaurus Graecae Linguae) καθώς και πολλούς Έλληνες Συγγραφείς.
Ο Joseph Justus Scaliger, που ο Wilamowitz τον ονομάζει «πρίγκιπα στο κράτος της Φιλολογίας», είναι από τους μεγαλύτερους φιλολόγους του κόσμου, θεμελιωτής της επιστημονικής επιγραφικής.
Ο Γάλλος Δουκάγγιος (Charles du Cange) κατά τον Krumbacher «ένας από τους μεγαλύτερους λόγιους όλων των εποχών» και κατά τον Wilamovitz ανυπέρβλητος, έγραψε το περίφημο λεξικό του «Glossarium ad scriptores mediae et infirmae Graecitatis». Ο ίδιος εξέδωσε και Βυζαντινούς ιστορικούς.
Ο Bernard de Montfaucon, ερευνητής δώδεκα χιλιάδων περίπου χειρογράφων, θεμελιώνει την διπλωματική φιλολογία και παλαιογραφία. Οι πρωτοπόροι αυτοί Γάλλοι του 16ου και 17ου αιώνα στηρίχθηκαν στις συλλογές χειρογράφων, επιγραφών, νομισμάτων, έργων τέχνης που είχαν μεταφέρει οι διάφοροι Γάλλοι πρεσβευτές και αρκετοί περιηγητές, που οι ίδιοι είχαν αληθινό έρωτα για την Ελληνική Επιστήμη, ανεξάρτητα από την αποστολή που εκτελούσαν.
Έτσι η «αρπαγή», σε εισαγωγικά, των χειρογράφων και μνημείων εξασφάλισε και την διάσωσή τους και την άνετη μελέτη και έκδοσή τους καθώς και την προστασία τους από τις μετέπειτα καταστροφές, όπως του Μοροζίνη και των Τούρκων. Επομένως ήταν άφθονα τα έργα υποδομής της Ελληνικής αρχαιότητας στη Γαλλία, ώστε να είναι ευχερής η προσέγγισή τους και η μελέτη τους με εμφανή τα σημάδια σε όλα τα έργα τους, όπου η επίδραση είναι άμεση και δηλώνεται επανειλημμένα από τους ίδιους. Αυτή η επίδραση των Ελληνικών ιδεών ασκείται και στη γαλλική Επανάσταση αφού ο Rabelais, o Montaigne, o Βολταίρος, ο Ρουσσώ, ο Μοντεσκιέ μεταξύ πολλών άλλων, με την ωραία γαλλική τους γλώσσα αναβιώνουν την ομορφιά και το πνεύμα της Αρχαίας Ελλάδας. Από το 1635 είχε ιδρυθεί η Γαλλική Ακαδημία και παλαιότερα, όπως είπαμε, επί Φραγκίσκου του Α΄, το Collège de France, που καλλιεργούσαν με θαυμάσιο τρόπο τα Ελληνικά.
Άλλωστε η Γαλλία λίγα χρόνια μετά την εφεύρεση της τυπογραφίας, από το 1471, και συστηματικά αργότερα χρησιμοποιεί Ελληνικά τυπογραφικά στοιχεία, όπως μας πληροφορεί, σε πρόσφατο δημοσίευμά του, ο καθηγητής Jean Irigoin. Οι πηγές βέβαια υπήρχαν άφθονες, κυρίως τον καιρό του Φραγκίσκου Α΄, με συλλέκτες τους Pelissier, d’ Aramon, Postel, Gilles, Belon και κυρίως τον Budé και αργότερα τον Choiseul – Gouffier και άλλους. Από το 1846, που ιδρύθηκε η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών, η επιστημονική τροφοδοσία είναι ισχυρότερη και οι Γάλλοι, εκτός από τους Έλληνες, έχουν την ευκαιρία να συνεχίζουν τις ελληνικές τους αναγνώσεις. Να σημειώσω εδώ ότι στα μεταγενέστερα χρόνια μέχρι σήμερα η Ελληνική Αρχαιότητα στη Γαλλία εμπλουτίζεται και με την διάδοχο της Αρχαιότητας Βυζαντινή Γραμματεία, πλούσια σε παραγωγή έργων φιλολογίας και τέχνης, όπως αυτά εμφανίζονται, μεταξύ άλλων, στις περίφημες εκδόσεις των Sources Chrétiennes, των Κέντρων Βυζαντινών Σπουδών και σχολιάζονται από τους περίφημους Ελληνιστές και Βυζαντινολόγους Γάλλους της εποχής μας.
Άλλωστε ποτέ δεν έπαυσαν οι έρευνες και γύρω από την Αρχαιότητα, αφού σήμερα ακόμη έχουμε θαυμάσια δημοσιεύματα γύρω π.χ. από τον Πάνα, τον θεμελιωτή του Αρκαδισμού, με κορυφαίους ερευνητές, όπως ο Philippe Borgeaud, η Madeleine Jost κ.ά. Σήμερα το κέντρο του Παρισιού κοσμεί ο Πάνας, έργο Έλληνα γλύπτη, του Φάνη Σακελλαρίου. Ο περίφημος πίνακας του Πουσσέν (Nicolas Poussin), στο Μουσείο του Λούβρου, με θέμα «Οι Ποιμένες της Αρκαδίας» και την περιβόητη επιτύμβια επιγραφή ΕΤ ΙΝ ARKADIA EGO, έχει επηρεάσει πλήθος Γάλλων καλλιτεχνών, φιλοσόφων και λογοτεχνών: Th. Gautier, Pascal, Rabelais, Dacier, Fontenelle, Clemenceau, Apollinaire, Contesse de Noaille, Hugo, Barthelemy κ.ά.
Η Αρχαιότητα ποτέ δεν πέθανε, δεν είναι μουσειακό είδος. Στην ιστορία της Ευρώπης των λαών ο Γάλλος ιστορικός Duroselle επισημαίνει σε ένα μικρό κεφάλαιο την «Ελληνική επιρροή», γράφοντας ότι οι Έλληνες ήταν προικισμένοι μέσα στους αιώνες με ένα αληθινό πνεύμα ευφυΐας και νοημοσύνης και ότι από τις αρχές της ιστορίας τους κατείχαν ήδη την Ιλιάδα και την Οδύσσεια και ότι αυτοί είναι εφευρέτες της φιλοσοφικής σκέψης και ότι έβαλαν τα θεμέλια της επιστήμης. Ακόμη ότι δημιούργησαν το τραγικό θέατρο με Αισχύλο, Σοφοκλή και Ευριπίδη, το κωμικό με Αριστοφάνη, την πλούσια και πολυμερή ιστορία με τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη και ότι ο Σωκράτης, οι μαθητές του Πλάτων και Ξενοφών, έπειτα ο Αριστοτέλης έδωσαν λαμπερά δείγματα διαλεκτικής με το διάλογο και ότι αργότερα η λατινική φιλολογία με όλη της τη λαμπρότητα από τον 1ο αι. π.Χ. αρδεύεται από την Ελλάδα, αλλά δεν μας εξηγεί την διαχρονική επιρροή της Ελλάδας και του Βυζαντίου στην ιστορία των λαών της Ευρώπης.
Είναι γενικά γνωστό από έρευνες ακόμη και στα Αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών της Γαλλίας, αλλά και από πλήθος Απομνημονευμάτων Γάλλων, ότι η επιρροή της Ελληνικής αρχαιότητας στη Γαλλία κατά τον 18ο αιώνα αλλά και αργότερα ήταν τεράστια, τουλάχιστον στο ιδεολογικό περικάλυμμα των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης.
Η Ελληνομανία, γράφουν, κυριαρχεί παντού· όχι μόνο στις ιδέες της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας, των Νόμων αλλά ακόμη και στον τρόπο ένδυσης των γυναικών. Πλήρης ανατροπή του καθιερωμένου τρόπου και αντικατάσταση με χλαμύδες – εσθήτες τύπου Αθηνάς, Δήμητρας, Άρτεμης. Με όλα τα ελληνικά γύρω τους, κυρίως την εποχή του Διευθυντηρίου, νοιώθουν, όπως γράφουν, ότι βρίσκονται στην πραγματική τους πατρίδα, δηλαδή την Ελλάδα. Η μεταμόρφωση γίνεται και στο χτένισμα των μαλλιών, που γίνεται με απομίμηση της Αφροδίτης και της Ασπασίας. Τα Αρχαία αγάλματα οδηγούν τη μόδα. Αλλά και οι καλλιτέχνες – ζωγράφοι της εποχής παρουσιάζουν Ελληνικά θέματα, όπως τα: Ψυχή, οι Αρχαιότητες της Αθήνας κ.ά.
Έτσι με την επιστροφή στην αρχαία τέχνη οι Γάλλοι της Επανάστασης έγιναν κληρονόμοι της Αθήνας. Και όπως γράφουν: η Αθήνα είναι το λίκνο της Ελευθερίας, ο ναός όπου αυτή (η Ελευθερία) λατρεύτηκε για πρώτη φορά από τις Μούσες, είναι η Πατρίδα τόσων ηρώων.
Ο Ναπολέων όμως περιόρισε την υπερβολή, τουλάχιστον στο ντύσιμο των γυναικών αφού, κατά τον βιογράφο του Ε. Λούντβιχ, απαγόρευσε το αραχνοΰφαντο στις γυναίκες και το γυμνό στις μυθολογικές αναπαραστάσεις, που ήταν της μόδας στην Επανάσταση κι όταν ήθελαν να στήσουν σε μια δημόσια πλατεία μια βρύση που παρίστανε Ναϊάδες, που οι μαστοί τους εκτόξευαν πίδακες νερού, διέταζε να βγάλουν από κει αυτές τις «παραμάνες» και δήλωνε πως «οι Ναϊάδες ήταν παρθένες».
Η επίδραση των κλασικών είναι διαχρονική. Γράφει ο Ελληνιστής καθηγητής Highet:
«Μετά τη Γαλλική Επανάσταση ξαναγεννήθηκε το πνεύμα της Ελλάδας και της Ρώμης. Σπάνια, η κλασική επίδραση στη σύγχρονη ζωή ήταν τόσο δυναμική και πλατιά, τόσο καθαρά χαραγμένη και σπάνια την υποδέχτηκαν με τόσο ενθουσιασμό, όσο την περίοδο αυτή. Στην επαναστατημένη Γαλλία η λατρεία των κλασικών άλλαξε όλες τις τέχνες, εισέβαλε στην κοινωνική ζωή, διαμόρφωσε την πολιτική σκέψη… Την επανάσταση την έκαναν οι μορφωμένοι στοχαστές, που είχαν πάρει στα σοβαρά την κλασική τους παιδεία και θέλησαν να εξαφανίσουν την έσχατη διαφθορά της εποχής τους, όπως ισχυρίζονταν. Αναβίωναν συνειδητά την δημοκρατική Ρώμη και την ελεύθερη Ελλάδα και συνδύαζαν την κλασική μορφή με επαναστατικό περιεχόμενο… Η τέχνη της επαναστατημένης Γαλλίας είχε, κατά κύριο λόγο, Ελληνική προέλευση».
Βέβαια να σημειώσω εδώ ότι δεν ευθύνεται η Ελλάδα για τους μαζικούς αποκεφαλισμούς και τις βαρβαρότητες με την καταστροφή και βεβήλωση της χριστιανικής τέχνης και των συμβόλων της με ασυνήθιστο μίσος. Ίσως εδώ τα πρότυπα να ήταν ρωμαϊκά. Άλλωστε κάθε εποχή παίρνει από την Αρχαιότητα ό,τι της αρμόζει. Π.χ. δεν βρίσκεται στους Έλληνες συγγραφείς η σεξουαλική ελευθεριότητα. Στην Ελλάδα η ελευθερία σήμαινε δημοκρατία, που γέννησε ένα Παρθενώνα.
Τελειώνοντας θα κλείσω με μια προτροπή του Ακαδημαϊκού Παναγιώτη Ζέπου, από ομιλία του με θέμα «Ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός και το Μήνυμα των Δελφών». Το όρισε ως μήνυμα ειρήνης, ευνομίας, φιλίας, επιείκειας, ενότητας και συνδιαλλαγής και πρόσθεσε:
«Η πίστη στα δελφικά ιδανικά διατηρεί δια μέσου των αιώνων την ακτινοβολία στην ευρωπαϊκή παιδεία και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και έγινε μήνυμα ευρωπαϊκό και θεμέλιο του ευρωπαϊκού πολιτισμού».
Εγώ θα προσθέσω, ως αναγκαίο για την εποχή μας, και το Μήνυμα του Αποστόλου των Εθνών Παύλου. Είναι το μήνυμα της Αγάπης>****
*** Ομιλία της Πανεπιστημιακού στην Ελληνογαλλική ημερίδα που διοργανωσε η “Απογευματινή” το Νοέμβριο του 2008
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
– Les Études Classiques aux XIXe et XXe siècles: Leur place dans l’ histoire des Idées, Genève 1980
- Jean Irigoin, Les Debuts de la Tyrographie Grecque, Daedalus, Paris – Athènes 1992
- Histoire de la France des origins à 1789, Éditions du Progrès, Moscou 1978
- Ε. Παναγόπουλος, Οι Ελληνικές ρίζες του Αμερικανικού Συντάγματος, Εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα 1996
- «Η Εξελλήνισις του Αρχαίου Κόσμου. Διαλέξεις γενόμεναι εις την Σχολήν των Ανωτέρων Κοινωνικών Σπουδών των Παρισίων, υπό Ad. Reinach, G. Leroux, J. Hatzfeld, A. Jardé, A. Croiset, V. Chapot, P. Jouguet, Th. Reinach, G. Colin, Αθήνα 1932, Μετάφρασις Ξ. Μακκά. Α΄ Γαλλική έκδοση 1914
- Spyridon G. Pappas, La France et la Grèce, à l’ époque du Directoire, Athènes 1907
- Gilbert Highet, H Κλασική παράδοση. Ελληνικές και ρωμαϊκές επιδράσεις στη λογοτεχνία της Δύσης, Μετάφραση Τζένη Μαστοράκη, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1988
- Κ. Βουρβέρη, Εισαγωγή εις την Αρχαιογνωσίαν και την Κλασσικήν Φιλολογίαν, Αθήνα, 1975
- Κ. Βουρβέρη, Κλασσική Παιδεία και Ζωή, Αθήνα 1969, αριθμ. 14 «ΕΛΛΑΣ και ΕΣΠΕΡΙΑ»
- Ιωάννου Συκουτρή, Μελέται και άρθρα, Αθήνα 1956
- Ν. Λούρος, «500 χρόνια από τη Γέννηση του François Rabelais (1483 – 1553)», Νέα Εστία 115 (15.5.1984)
- M. Mαντουβάλου, «Όψεις του Αρκαδικού Ιδεώδους» στο: Συνέκδημος Φιλολογικός, Αθήνα 1990 σελ. 165 – 248
- La Nozione di «Romano» tra Cittadinanza e Universalità». (Da Roma alla Terza Roma. Documenti e Studi). Collezione diretta da Pierangelo Catalano e Paolo Siniscalco. Studi II, 21 Aprile 1982, Edizioni Scientifiche Italiane, Napoli 1984
- Εμιλ. Λούντβιχ, Ναπολέων, Μεταφραστής Σπ. Σκιαδαρέσης, Εκδ. Γκοβόστη x.x.
- Παν. Ζέπος, Ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός και το Μήνυμα των Δελφών, Νέα Εστία, 15 Ιουνίου 1978 (ανάτυπο)
- Οχτώ Δοκίμια του Montaigne, Μετάφραση Κλ. Παράσχου (Collection de l’ Institut Français d’ Athènes), Αθήνα 1957
- Jean – Baptiste Duroselle, L’ Europe. Histoire des ses peuples, έκδ. Perrin 1990
- Reinhard Herbig, PAN, Vittorio Klostermann, Frankfurt am Main, 1949
- Madeleine Jost, Sanctuaires et Cultes d’ Arcadie, (École Française d’ Athènes), Paris 1985
- Revue Encyclopédique, Paris (πολλοί τόμοι)
- Μagazin Encyclopédique, Paris (πολλοί τόμοι)
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα (www.pneuma.gr)
Η κ. Μαρία Μαντουβάλου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Αθηνών.
Κατάγεται από τη Μάνη. Γεννήθηκε στον Πειραιά. Είναι απόφοιτος του Ραλλείου και της φιλοσοφικής σχολής του
Πανεπιστημίου Αθηνών. Μεταπτυχιακή υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών, έκανε τις μεταπτυχιακές της σπουδές
στη Ρώμη και στο Βερολίνο. Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Χούμπολντ του Βερολίνου. Δίδαξε ως προσκεκλημένη καθηγήτρια
σε Πανεπιστήμια του Καναδά και τη Γερμανία.
Από το 1968 ως το 1975 ήταν απολυμένη από το Πανεπιστήμιο από το τότε πολιτικό καθεστώς. Από το 1974 ως το 1976
διετέλεσε μέλος της επιτροπής του υπουργείου παιδείας για τη δημοκρατική αποκατάσταση στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα. Το 1976 θα επιστρέψει «αυτοδικαίως»στο Πανεπιστήμιο με τη συντακτική πράξη «Περί αποκαταστάσεως της
νομιμότητας εις τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα».
Είναι ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος πολλών διεθνών επιστημονικών και ανθρωπιστικών Ομίλων και Συλλόγων, ενώ συχνά
αποτελεί μέλος σε επιτροπές κρίσεων θεατρικών και λογοτεχνικών διαγωνισμών. Μέλος του Δ.Σ. του Πολεμικού Μουσείου
Αθηνών, Ιδρύτρια του «Πνευματικού ΟΗΕ», πρόεδρος της «Αρκαδικής Ακαδημίας», Ιδρυτικό μέλος και μέλος του Δ.Σ. του
Διαβαλκανικού Φορέα «Η Χάρτα του Ρήγα». Ιδρυτικό μέλος του «Ομίλου Μελέτης Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του
Πανεπιστημίου Αθηνών». Ιδρυτικό μέλος του Ελληνοαραβικού Συνδέσμου.
Έχει κάνει επιστημονική έρευνα σε πολλά μέρη του κόσμου. Έχει δώσει πλήθος συνεντεύξεων και διαλέξεων στην Ελλάδα
και το εξωτερικό. Έχει μετάσχει σε πλήθος διεθνών συνεδρίων (Πανεπιστήμια Στρασβούργου, Βερολίνου, Μόντρεαλ,
Γαλλία, Αγγλία, Βαλκανικές Χώρες), με πλούσιο συγγραφικό επιστημονικό έργο, καθώς και σε διεθνείς αποστολές στη
Βοσνία, τη Σερβία, το Ιράκ, τη Λιβύη, την Αμερική, τη Γαλλία και αλλού.
Για πολλά χρόνια διευθύντρια του Φιλολογικού Τμήματος του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» και Γραμματέας
Σύνταξης του ομώνυμου περιοδικού «Παρνασσός». Διευθύντρια των «Νυχτερινών Σχολών Παρνασσού», του οποίου ήταν
ιδρυτικό μέλος Γυμνασίου-Λυκείου.
Διδάσκει και στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο της Εταιρίας των Φίλων του Λαού, ενώ διετέλεσε Αντιπρόεδρος της Εταιρείας
Ελληνοσερβικής Φιλίας.
Έργα της:
-Ο Ρήγας στα βήματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
-Ο Αδαμάντιος Κοραής συγγραφέας της «Ελληνικής Νομαρχίας» (1806). Ιδεολογική υποδομή του Νεώτερου Ελληνισμού.
-Συνέκδημος Φιλολογικός.
-Κείμενα και μελέτες Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Γραμματείας.
-Άπαντα Λορέντζου Μαβίλη από τα χειρόγραφα.
-Μακεδονική λογοτεχνία
Αθανάσιος Πάριος,
Γεώργιος Δροσίνης,
Αστέρης Κοββατζής.
-Ολυμπιακοί Αγώνες και Ρήγας, Ρήγας και μεσόγειος κ.α.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου