Θανατική ποινή; Ποτέ ξανά

Ματίνα Ηρειώτου

Γιατί σοκάρομαι κάθε φορά που ένα αποτρόπαιο έγκλημα αποκαλύπτεται; Γιατί σχεδόν 25 χρόνια τώρα δεν έχω ξεχάσει το βλέμμα του Αντώνη Δουρή του παιδοκτόνου- βιαστή της Ερμιόνης; Μα γιατί δεν είμαι σαν αυτόν, δεν είμαι (δεν είμαστε) σαν τον πατέρα της Άννυς ή της Στέλλας.

Γιατί δεν μπορώ να πάρω την απόφαση να σκοτώσω, ακόμη κι αν αυτή η απόφαση αφορά τέτοιους ανθρώπους. Γιατί, σε αντίθεση με αυτούς, οι περισσότεροι σεβόμαστε ως θεμελιώδες την ανθρώπινη ζωή και συνεπώς η συναίνεση στη θανατική ποινή αναιρεί αυτό τον σεβασμό.

Για την Ευρώπη και τον πολιτισμό της δεν υπάρχει ζήτημα και συζήτηση για τη θανατική ποινή. Οι εγκληματίες αντιμετωπίζονται στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματος που εξ ορισμού στοχεύει στο σωφρονισμό, στην επανένταξη και όχι στην εκδίκηση της κοινωνίας για λογαριασμό των θυμάτων. Τα κενά, τα «παραθυράκια», τα στραβά και τ'ανάποδα, αν θέλετε, του σωφρονιστικού συστήματος είναι υπαρκτά, αδιαμφισβήτητα και αναδεικνύονται πολλές φορές με τραγικό τρόπο, αλλά οι δυσλειτουργίες ενός συστήματος δεν επιτρέπουν την κατάργησή του, επιβάλλουν τη βελτίωσή του.

Ο γενικός -και δικαιολογημένος, αν θέλετε- θυμός της κοινής γνώμης για έναν στυγνό δολοφόνο δεν νομιμοποιεί ένα κράτος να πράξει το ίδιο, να σκοτώσει. Καμία δολοφονία δεν απετράπη όσο ίσχυε η θανατική ποινή και κανένα έγκλημα δεν αποτρέπεται από τη δαμόκλειο σπάθη της αυστηρής τιμωρίας: Έχει καταγραφεί ότι οι κλέφτες- πορτοφολάδες στην Αγγλία του 19ου αιώνα έκαναν «πάρτι» κατακλέβοντας το πλήθος που συγκεντρωνόταν για να παρακολουθήσει το δημόσιο κρέμασμα ...κλεφτών που είχαν την ατυχία να συλληφθούν. Δεν είχε σταμάτησεατήει το έγκλημα στην Ελλάδα όσο ίσχυε η θανατική ποινή, δεν είχαν σταματήσει  οι κλοπές ή άλλα εγκλήματα επειδή κάποτε, αλλού, τιμωρούνταν με ακρωτηριασμό. Άλλωστε ο εγκληματίας δεν σκέπτεται τι θα του συμβεί αν πιαστεί, κάνει ό,τι κάνει πιστεύοντας ότι δεν θα πληρώσει για τις πράξεις του.

Κι ας πάμε και λίγο παραπέρα. Οι ποινές δεν μπορεί να επιβάλλονται α λα καρτ: απλός φόνος ισόβια, φόνος με φρικτή περιύβριση του θύματος θανατική ποινή. Αυτό μοιάζει με «ανταγωνισμό» αγριότητας και βίας ανάμεσα στον εγκληματία και το κράτος, που οφείλει να αποδώσει δικαιοσύνη. Συμφωνούμε, ελπίζω, ότι αυτό είναι το ζητούμενο: η Δικαιοσύνη και όχι η πρόκληση φαύλου κύκλου βίας. Κι ας σκεφτούμε και κάτι ακόμη: Πόσοι άνθρωποι στο παρελθόν τιμωρήθηκαν με την εσχάτη των ποινών και εκ των υστέρων αποδείχθηκε η αθωώτητά τους; Ποιά συγγνώμη, με ποιό τρόπο μπορεί να επανορθώσει το κράτος δικαίου απέναντι σ' αυτούς τους ανθρώπους, όταν έχει επιβάλει την οριστική των ποινών;

Συνεπώς η θανατική ποινή:
-δεν είναι μέσο εκδίκησης, γιατί ο στόχος δεν είναι η ικανοποίηση της κοινής γνώμης στο όνομα του θύματος
-δεν λειτουργεί αποτρεπτικά για την τέλεση νέων εγκλημάτων
-δεν αποκαθιστά το άδικο που προκάλεσε ο δράστης,  αφού η επιβολή της δεν φέρνει πίσω τα θύματα
-δεν επιτρέπει αποκατάσταση αν διαπιστωθεί ότι επιβλήθηκε άδικα

Και κάτι τελευταίο, αλλά όχι έσχατο: Ακόμη και με τις συνθήκες που παρέχει στον Μπρέιβικ η Νορβηγία, αυτός εξακολουθεί να ζει μόνος, με τον εαυτό του και τη μνήμη των πράξεων και των θυμάτων του. Εχετε σκεφτεί πόσο βαριά τιμωρία είναι η στέρηση της Ελευθερίας;