Όταν ο κομμουνισμός γυρίζει από την πίσω πόρτα

Γράφει ο
Θανάσης Παπανδρόπουλος

«Η βία του λαϊκισμού και η καλλιέργεια του ανορθολογισμού είναι η κοινή μήτρα όλων των φαιοκόκκινων πολιτικών σχηματισμών. Γι’ αυτό, τόσον ο εθνικοσοσιαλισμός όσο και ο κομμουνισμός έχουν διαπράξει τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία. Απευθύνονται, εξάλλου, στα κατώτερα ένστικτα του ανθρώπου και το μόνο πράγμα που γνωρίζουν καλά να καλλιεργούν είναι το μίσος… Υπό αυτή την έννοια διαφέρουν ως προς τις προθέσεις, αλλά όχι τις πρακτικές».
Αυτά υπογραμμίζει ο γνωστός Γάλλος διανοούμενος και συγγραφέας Πιερ-Αντρέ Ταγκιέφ, γνωστός στο παρελθόν για τις μαοϊκές του αντιλήψεις. Και η πραγματικότητα δείχνει να τον επιβεβαιώνει. Όπως προκύπτει από δύο μεγάλες δημοσκοπήσεις που έγιναν πρόσφατα στην Γαλλία και στην Γερμανία, η μεγάλη μάζα των ψηφοφόρων του Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λε Πεν και του κόμματος Εναλλακτική για την Γερμανία, αποτελείται από πρώην ψηφοφόρους και φίλους τόσον του ΚΚ Γαλλίας όσο και του
κομμουνιστικού καθεστώτος στην Ανατολική Γερμανία.
Το ίδιο φαινόμενο, μάς έλεγε πρόσφατα ο συνάδελφος Άνταμ Μίχνικ, παρατηρείται στην Πολωνία και στην Ουγγαρία. Σε αμφότερες τις χώρες ο εθνικολαϊκισμός είναι κομμουνιστογενής –γεγονός με ιδιαίτερη σημασία. Ιδρυτικό στέλεχος του εργατικού συνδικάτου Αλληλεγγύη και μετέπειτα διευθυντής της Γκαζέττα Βιμπόρσκα, της μεγαλύτερης πολωνικής εφημερίδας, ο Άνταμ Μίχνικ υποστηρίζει ότι στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, όπως βέβαια και στην πρώην κομμουνιστική ανατολική Γερμανία, τα ολοκληρωτικά καθεστώτα επηρέασαν σε βάθος νοοτροπίες και συμπεριφορές, με αποτέλεσμα σήμερα ένα πληθυσμιακό κομμάτι στις χώρες αυτές να στηρίζει τον εθνικολαϊκισμό και τις διάφορες εκδοχές του.
Μία από αυτές είναι η αντισημιτική συνωμοσιολογία, που παρατηρείται σε πολλά ακροδεξιά κόμματα της Ανατολικής Ευρώπης και σε ορισμένα αντίστοιχα της Δυτικής. Για παράδειγμα, η περίπτωση του ουγγρικού κόμματος Jobbik είναι εμβληματική. Σε πρωτοσέλιδο άρθρο της εφημερίδας του, υπό τον τίτλο Ουγγαρία: 100% Ισραήλ, διάβαζε κανείς: «Έφτασε η ώρα να το πούμε ξεκάθαρα. Το Ισραήλ είναι ταγμένο να κατακτήσει την Ουγγαρία. Αυτό είναι γεγονός. Ως απόδειξη αυτού απλώς κοιτάξτε το σύνολο του μονοπωλίου των ισραηλινών επενδύσεων και την ανάπτυξη στα ακίνητα. Οι Ρομά είναι ένα είδος βιολογικού όπλου σε αυτή την στρατηγική. Χρησιμοποιούνται ως μέσο κατά των Ούγγρων, όπως ακριβώς, για να χρησιμοποιήσουμε μία απλή αναλογία, ο εκχιονιστήρας γαντζώνεται στο φορτηγό».
Μία άλλη εκδοχή του ευρωπαϊκού εθνικολαϊκισμού είναι η αντίθεσή του με την παγκοσμιοποίηση και το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Στην ρητορική της Μαρίν Λε Πεν δίνεται ιδιαίτερο βάρος στην απειλή για τις θέσεις εργασίας που συνιστούν η μετανάστευση και η απελευθέρωση του εμπορίου, το δε ευρώ εμφανίζεται ως η βασική αιτία της ανεργίας στην Γαλλία. Αν προσέξει κανείς τα κατά καιρούς λεγόμενα της Μαρίν Λε Πεν στην χώρα της και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ), θα διαπιστώσει πολλά κοινά σημεία με αντίστοιχες θέσεις του ΚΚΕ και των αριστερών συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ. Ας μην ξεχνάμε, εξάλλου, το εγκώμιο της Γαλλίας επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου στον Αλέξη Τσίπρα όταν ο τελευταίος, ως αρχηγός της ελληνικής αξιωματικής αντιπολίτευσης, είχε επισκεφθεί το ΕΚ το 2014.
Ένας άλλος «εχθρός» του εθνικολαϊκισμού είναι οι «ελίτ» –οι οποίες προφανώς αντικαθιστούν τους «αστούς» της κομμουνιστικής ρητορικής. Στην Γερμανία, για παράδειγμα, οι εκπρόσωποι του ακροδεξιού Pegida της ανατολικής Γερμανίας, προκειμένου να προσφέρουν απλές λύσεις και εξηγήσεις που αναζητούν οι άνθρωποι, υποδεικνύουν «κόμματα-ενόχους», καθώς και τραπεζίτες, επιχειρηματίες, δημοσιογράφους και φιλελεύθερους πολιτικούς ως υπεύθυνους δεινών –τα οποία οι νέοι «σωτήρες», ανερχόμενοι στην εξουσία, θα εξαλείψουν δια της μαγικής οδού. «Είμαστε ο λαός», λέει το προκλητικό τραγούδι το οποίο, δεδομένης της βάσης του Pegida στην ανατολική Γερμανία, έχει σχεδιαστεί για να επικαλεστεί την αναλογία ανάμεσα στην πολιτική ελίτ της πρώην Ανατολικής Γερμανίας και την «πολιτική τάξη» της σημερινής Γερμανίας.
Η χονδροειδής αντιπαράθεση ανάμεσα σε «εμάς που βρισκόμαστε εδώ κάτω» και σε «εκείνους που βρίσκονται εκεί πάνω» είναι η τακτική των εθνικολαϊκιστών. Μία τακτική εμπνευσμένη από την περίφημη «πάλη των τάξεων» του Καρόλου Μαρξ, η οποία σήμερα έχει εξελιχθεί σε αντιπαράθεση των «απλών πολιτών» με τις «ελίτ». Τώρα, ποιες ακριβώς είναι αυτές οι «ελίτ» και ποια τα χαρακτηριστικά τους, ο εθνικολαϊκισμός δεν κάνει τον κόπο να μάς το εξηγήσει.
Ο υπογράφων αδυνατεί, έτσι, να καταλάβει γιατί η πάμπλουτη Μαρίν Λε Πεν είναι λιγότερο ελίτ από τον ίδιο, ή πώς ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι εκφράζει καλύτερα τον μέσο Ιταλό από έναν μορφωμένο δημοσιογράφο της Ρεπούμπλικα.
Όσο τα ερωτήματα αυτά θα παραμένουν αναπάντητα τόσο ο εθνικολαϊκισμός, ως μεταμφιεσμένος κομμουνισμός, θα προσπαθεί να εμπεδώσει την παρουσία του στα πολιτικά δρώμενα της Ευρώπης και όχι μόνον.