62 χρόνια από το Τείχος του Αίσχους

Σάκης Μουμτζής

Στις 13 Αυγούστου 1961 ένα τείχος χώρισε το Δυτικό από το Ανατολικό τμήμα του Βερολίνου. Η κομμουνιστική ηγεσία της Ανατολικής Γερμανίας έλαβε αυτή την απόφαση για να σταματήσει τη φυγή των κατοίκων της προς τη Δύση. Ως γνωστόν αντίθετη ροή δεν παρατηρήθηκε. Ήταν προφανές πως αν δε γινόταν κάτι, η Ανατολική Γερμανία του Βάλτερ Ούλμπριχτ θα κατέρρεε. 

Αλλά για να καταλάβουμε τι έγινε το 1961 θα πρέπει να πάμε λίγο πιο πίσω, στα τέλη της δεκαετίας του 1940 όταν ο αποτυχημένος αποκλεισμός του Δυτικού Βερολίνου από τους Σοβιετικούς κατέστησε σαφές πως η συνύπαρξη ήταν αδύνατη. 

Στο εξαιρετικό βιβλίο του «Ψυχρός πόλεμος», ο συγγραφέας Τ.Λ. Χάρπερ υποστηρίζει πως ο Στάλιν προτιμούσε μια αποστρατιωτικοποιημένη και ενωμένη Γερμανία από μια διχοτομημένη Γερμανία. Η Ομοσπονδιακή Γερμανία ιδρύθηκε στις 23 Μαΐου 1949 και η Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας στις 7 Οκτωβρίου του ιδίου έτους. «Αν και έμελλε να γίνει το αγαπημένο τέκνο του Κρεμλίνου, στη γέννησή της η ΛΔΓ αποτελούσε ένα ανεπιθύμητο τέκνο για τον Στάλιν» κατά τον Χάρπερ. 

Από την άλλη μεριά της Γερμανίας, τη δυτική, ένας εμπνευσμένος ηγέτης ο Κόνραντ Αντενάουερ, συνειδητός Καθολικός, βλέποντας μακριά, εκτιμούσε πως μια οικονομικά ανεπτυγμένη Δυτική Γερμανία θα ασκούσε σημαντική πίεση στη ΛΔΓ σε όλα τα επίπεδα, ώστε τελικά θα πετύχαινε την επανένωση με τους δικούς της όρους. Οι εξελίξεις τον δικαίωσαν μετά από σχεδόν 40 χρόνια. 

Και οι επίγονοι του Στάλιν είχαν την ίδια θεώρηση με τον εκλιπόντα ηγέτη τους για το γερμανικό ζήτημα. Ο Μαλενκόφ, τρείς μήνες μετά το θάνατο του «πατερούλη» δήλωσε πως η βασική προτεραιότητα της Σοβιετικής Ένωσης ήταν η αποκατάσταση της ενότητας της Γερμανίας και η μεταμόρφωσή της σε ένα φιλειρηνικό κράτος, υπό αστικό καθεστώς. Λίγες μέρες μετά, στις 17 Ιουνίου 1953 εκατοντάδες χιλιάδες Ανατολικογερμανοί βγήκαν στους δρόμους του Βερολίνου, του Μαγδεμβούργου και άλλων πόλεων και κατέστρεψαν κτίρια του καθεστώτος, διαμαρτυρόμενοι για το χαμηλό βιοτικό τους επίπεδο και την έλλειψη ελευθεριών. 55 άνθρωποι σκοτώθηκαν από τα τεθωρακισμένα των Σοβιετικών και τους πολιτοφύλακες. 

Στη συνέχεια, όταν τελικά ο Νικήτα Χρουτσόφ παραμέρισε τους άλλους επιγόνους του Στάλιν, εφάρμοσε τη δική του πολιτική για το Γερμανικό ζήτημα που ήταν ταυτόσημη τόσο με του Βάλτερ Ούλμπριχτ όσο και με του Κόνραντ Αντενάουερ. Δύο κράτη. Έτσι δεν άκουσε την εισήγηση του Μολότοφ, το γερμανικό ζήτημα να συνδυαστεί με το αυστριακό, όταν τον Μάιο του 1955 οι τέσσερις νικήτριες δυνάμεις συμφώνησαν να αποχωρήσουν οι δυνάμεις κατοχής από την Αυστρία και αυτή να καταστεί μια ουδέτερη και αποστρατιωτικοποιημένη χώρα. Δηλαδή ο Μολότοφ είχε προτείνει την ίδια λύση και για τη διαιρεμένη και κατεχόμενη Γερμανία. 

Εν τω μεταξύ συνεχιζόταν η καθημερινή φυγή κατοίκων της Ανατολικής Γερμανίας προς τη Δύση. Η οικονομική κατάρρευση θα ήταν βέβαιη και έτσι η ηγεσία της ΛΔΓ μαζί με τη σοβιετική κατέληξαν στην ανέγερση ενός τείχους που θα εμπόδιζε αυτές τις ροές. Ήταν ολοφάνερο πως αυτό αποτελούσε ένα όπλο της Δύσης στον πόλεμο της προπαγάνδας που είχε φουντώσει, ένα όπλο που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον μέχρι και το 1989, όταν και γκρεμίστηκε θριαμβευτικά αυτό που κτίστηκε στις 13 Αυγούστου του 1961. 

liberal.gr