ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΤΟΥ ΔΝΤ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ-ΜΙΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Της Μαρίας Νεγρεπόντη-Δελιβάνη

Η ομολογία λάθους του ΔΝΤ, που έγινε στις 3 Ιανουαρίου του 2013, από τον κορυφαίο μακροοικονομολόγο του Olivier Blanchard, δεν ήταν η πρώτη αναφορά για την αδιέξοδη στρατηγική του στην Ελλάδα....

Πριν από αρκετούς μήνες είχαν προηγηθεί και άλλες προειδοποιήσεις, από τον ίδιο, από την κυρία Christine Lagarde, από τον πρώην διευθυντή του ΔΝΤ Dominique Strauss-Kahn, αλλά και από τον οικονομολόγο του ΟΟΣΑ Reza Lahidji. Σε αντίθεση με τους κώδωνες κινδύνου, που προηγήθηκαν, αυτός ο τελευταίος προκάλεσε κάποιες αντιδράσεις.

Συνεπώς, χρειάζεται κάποια προσπάθεια αποκρυπτογράφησης, όχι μόνο της μέχρι πρόσφατα αδράνειας, στις προειδοποιήσεις για τις συνέπειες των μνημονίων, αλλά και των όψιμων αντιδράσεων, που πάντως εμφανίζουν ανορθόδοξες πλευρές. 

 Πιο συγκεκριμένα, αναφέρομαι στην εξ ουρανού ευκαιρία του λάθους του ΔΝΤ, που όμως παρέμεινε αναξιοποίητη από την ελληνική κυβέρνηση. Ενώ, και οι πρόσφατες αντιδράσεις του εξωτερικού προσπαθούν με μη σοβαρά επιχειρήματα να αποθαρρύνουν τη συνέχιση αυτής της συζήτησης, γύρω από το λάθος. Συνοπτικά, το διευθυντήριο της ΕΕ υποστηρίζει την ανάγκη συνέχισης και όχι διόρθωσης του λάθους.
Το πιθανότερο είναι ότι η, οπωσδήποτε, καθυστερημένη αυτή αναγνώριση λάθους του ΔΝΤ, οφείλεται στην ανησυχία των επικεφαλής του, σχετικά με το πάντοτε μη βιώσιμο ελληνικό χρέος. Υπενθυμίζω, ότι με βάση τη σχετική βιβλιογραφία, χρέος που υπερβαίνει το 90% του ΑΕΠ θεωρείται μη διαχειρίσιμο. 

Και το ελληνικό χρέος, παρά τις αλχημείες του Ιουλίου 2012, που τελικά το βάπτισαν βιώσιμο, με τις καλύτερες δυνατές συγκυρίες ελπίζεται ότι αυτό θα κυμανθεί το 2022 γύρω στο 124% του ΑΕΠ. Κάτω από τις συνθήκες αυτές, η επίσημη αναγνώριση του λάθους, από τον κ. Olivier Blanchard, εμπεριέχει σαφέστατα και προτροπή άμεσης μεταβολής του αποτυχημένου μείγματος στρατηγικής, που ακολουθείται στην Ελλάδα.
Και εδώ αρχίζουν οι παράδοξες αντιδράσεις εντός και εκτός της Ελλάδας. Καταρχήν, η ομολογία αυτή του κ. Olivier Blanchard έγινε δεκτή με εμφανή δυσφορία από το διευθυντήριο της ΕΕ, που έφθασε μάλιστα μέχρι σημείου διάψευσης του περιεχομένου της, ενώ από ελληνικής πλευράς υπήρξε υπέρμετρη αμηχανία, ωσάν το νέο να μην την αφορούσε και, συνεπώς να μην θεμελιώνει λόγο διαφωνίας της με το διευθυντήριο της ΕΕ. 

Οι αμφιλεγόμενες αυτές αντιδράσεις αντικατοπτρίζουν, πιθανότατα, την έρπουσα αντίθεση ανάμεσα στο ΔΝΤ και την ΕΕ. Η διαφωνία τους δεν περιορίζεται μόνο στους χειρισμούς της ΕΕ στην Ελλάδα, αλλά αφορά κυρίως στο καθεστώς της άγριας λιτότητας, που στραγγαλίζει κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια στην Ευρώπη, απειλώντας να συμπαρασύρει, στη δίνη μιας μακρόχρονης ύφεσης, και τις ΗΠΑ.
Ισχυρές, εξάλλου, ενδείξεις ενθαρρύνουν την άποψη, ότι η βαθύτερη αιτία της ενόχλησης της ΕΕ, από το λάθος του ΔΝΤ είναι ιδεολογική. Με βάση αυτή την υπόθεση, η Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε ως αρένα, που θα έκρινε την οριστική έκβαση της αντιπαράθεσης, ανάμεσα σε δύο κοσμοθεωρίες. Ανάμεσα δηλαδή στον παρεμβατικό Keynes και στους φιλελεύθερους Hayek και Friedman, που οραματίστηκαν την εξαφάνιση του κράτους. 

Δεν πρόκειται, συνεπώς, για λάθος, αναφορικά με τα μνημόνια και τα συμπαρομαρτούντα, αλλά για πείραμα, που τολμήθηκε για πρώτη φορά στην οικονομική ιστορία, παρότι απαγορεύεται δια ροπάλου ο πειραματισμός στις κοινωνικές επιστήμες. 

Το πείραμα φέρει το όνομα της εσωτερικής υποτίμησης. Οι πρωτεργάτες του εγχειρήματος φαίνεται ότι είχαν τη βεβαιότητα ότι αυτό θα κατέληγε οπωσδήποτε στην οριστική και αμετάκλητη διαγραφή του περάσματος του Keynes από τη Γη, εφόσον θα αποδείκνυε ότι η λιτότητα, και μόνο η λιτότητα οδηγεί στην ανάπτυξη. Το πείραμα, ωστόσο απέτυχε παταγωδώς. 

Το πείραμα, όμως, ευθύνεται για περισσότερες από 4000 αυτοκτονίες, για τη φτωχοποίηση 3,5 εκατομμυρίων Ελλήνων, για τη μείωση κατά 2 χρόνια της προσδόκιμης ζωής τους, για την δυσθεώρητου ύψους ανεργία, για την κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των εκτρώσεων, αλλά και των εγκαταλελειμμένων νεογνών, από γονείς που αδυνατούν να τα ζήσουν, 

για τη διάλυση ανθρώπινων ζωών και οικογενειών, για τον ανεξέλεγκτο πια αριθμό των νεόπτωχων αστέγων που προέρχονται από τη βαθμιαία καταστροφή της μεσαίας τάξης, για το απαράδεκτο καθημερινό θέαμα ολοένα περισσότερων Ελλήνων, που στον 21ου αιώνα αναζητούν την τροφή τους στα σκουπίδια, για την αποδόμηση του κράτους πρόνοιας και για αναρίθμητες ακόμη φρικαλεότητες που, φυσικά, δεν επιδέχεται άφεση αμαρτιών. και υποκατάστασής του από άλλο, με ανθρώπινους όρους πληρωμής του χρέους.
Παρότι, η αποτυχία του πειράματος «Ελλάς» ήταν εμφανής από την πρώτη περίοδο εφαρμογής του, ο σχεδόν θρησκευτικός φανατισμός της τρόικας, γύρω από τη λιτότητα, δεν επέτρεψε την έγκαιρη παραδοχή της. 

 Αντιθέτως, με επιχειρήματα πέρα από κάθε λογική, υποστηρίχθηκε, για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, ότι το πρόγραμμα δεν αποδίδει επειδή οι Έλληνες δεν είναι δήθεν σε θέση να το εφαρμόσουν σωστά. 

Ο κυριότερος, όμως, λόγος αποτυχίας των μνημονιακών μέτρων, πέρα από τη μονολιθική τους προσήλωση στη λιτότητα, ήταν και η εκκίνησή τους από τραγικά εσφαλμένες βασικές υποθέσεις. Ενδεικτικά αναφέρω ότι η αντιμετώπιση της όντως πολύ σημαντικής φοροδιαφυγής, στην Ελλάδα, επιχειρήθηκε από την τρόικα, χωρίς ουδόλως να ληφθεί υπόψη το γενεσιουργό της αίτιο, που είναι το σχεδόν τριπλάσιο ποσοστό μη μισθωτών στη συνολική ελληνική απασχόληση, σε σύγκριση με το αντίστοιχο μέσο των υπολοίπων ευρωπαϊκών οικονομιών. 

Η ισχυρή αυτή ιδιορρυθμία, απαιτούσε φυσικά μεθόδους που σε κάποιο βαθμό θα την εξουδετερώνουν, όπως λ.χ. η πρόταση του N.Kaldor περί προοδευτικής φορολόγησης της κατανάλωσης και όχι του εισοδήματος. Εξίσου ανεδαφική είναι και η υπόθεση της τρόικας, περί δήθεν υπερμεγέθους δημόσιου τομέα, στην Ελλάδα, παρότι αυτό δεν υπερβαίνει το μέσο αντίστοιχο των χωρών της ΕΕ.
Στο μεταξύ, όμως, μεσολάβησαν έπαινοι, για τις δήθεν προόδους της Ελλάδας, από τον ΟΟΣΑ, από την κυρία Μέρκελ, αλλά και από τον δύσκολο υπουργό Οικονομικών της τον κ. Schäuble, με αποτέλεσμα να αχρηστεύσουν το επιχείρημα περί της δήθεν ελληνικής ευθύνης στο αδιέξοδο. 

Γι αυτό κρίθηκε απαραίτητη η ομολογία του λάθους από το ΔΝΤ. Η ΕΕ, όμως, δεν ήταν ούτε έτοιμη, αλλά ούτε και διατεθειμένη να δεχθεί την αποτυχία του πειράματός της, και η διαφωνία της εκφράστηκε με καταιγισμό κοινών δηλώσεων των κ.κ. Draghi, Oli Rhen, Jerry Rice, Schäuble της κυρίας Lagarde κ.ά. που έσπευσαν να υποβαθμίσουν, να αμφισβητήσουν και ακόμη έμμεσα να διαψεύσουν το περιεχόμενο του λάθους του κ. Olivier Blanchard, με αποκορύφωμα την υπογράμμιση της τυπικής φράσης ότι δηλαδή « το ΔNT δεν έχει υιοθετήσει τις απόψεις του». Και, όμως, ήταν η ΕΕ που απαίτησε τη συμμετοχή του ΔΝΤ στην ελληνική διάσωση, για να αξιοποιήσει το know-how του.

Παρά, το λάθος, λοιπόν του ΔΝΤ, που προκάλεσε μέχρι και 200% μεγαλύτερη ύφεση από αυτήν που είχε, αρχικά, προβλεφθεί, εξακολουθεί ο μονόδρομος, για την Ελλάδα, που της συνέχισης της πιστής εφαρμογής του λάθους, και μάλιστα χωρίς δικαίωμα συζήτησης ή επεξηγήσεων, κάπως δηλαδή μια μορφή του «πίστευε και μη ερεύνα». 

Ταυτόχρονα, ωστόσο, οι μνημονιακοί, εντός και εκτός της χώρας σπεύδουν να βεβαιώσουν ότι άρχισαν να διακρίνουν κάποιο φως στα σκοτάδια που προέρχεται:

*Πρώτον, από την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων, παρότι το περιεχόμενό τους παραμένει αδιευκρίνιστο πάντοτε, αν εξαιρεθούν βέβαια αυτές που άρχισαν με εντελώς εσφαλμένη βάση υποθέσεων και που οδήγησαν σε τραγικά αποτελέσματα.

*Δεύτερον, από την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, οι οποίες- και ποιος θα το αρνηθεί; - συνίστανται στο γρήγορο ξεπούλημα των πάντων, σε εξευτελιστική τιμή: λιμανιών, αεροδρομίων, σιδηροδρόμων, νησιών, κτιρίων, ακρογιαλιών, υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, αλλά και των αγέννητων αποδόσεων πλουτοπαραγωγικών πηγών.
Το λάθος του ΔΝΤ, αν και θα μπορούσε, δεν ανέκοψε δυστυχώς την φρενήρη κούρσα της Ελλάδας προς το γκρεμό.

Άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Le Monde (γαλλικά και σε ηλεκτρονική μορφή στις 12.03.2013) και 843 άτομα το συνιστούν

Το πρόβλημα , συνεπώς, του λάθους του ΔΝΤ δεν ανακοινώνεται για πρώτη φορά και διερωτώμαι τι μπορεί να επιδιώκεται με τη χθεσινή αναμόχλευσή του