Στη Μήλο, το όμορφο νησί των Κυκλάδων, γνωστό σε όλον τον κόσμο από το περίφημο άγαλμα της Αφροδίτης που απέσπασαν βίαια οι Γάλλοι το 1820, υπάρχει ένα από τα πιο αξιόλογα χριστιανικά μνημεία όλου του κόσμου: οι περίφημες Κατακόμβες της Μήλου, το τρίτο σε αξία χριστιανικό μνημείο μετά τους Αγίους Τόπους και τις Κατακόμβες της Ρώμης. Έργο των Χριστιανών της πρώτης περιόδου, όταν, προσπαθώντας να διαφύγουν από τους διώκτες τους και να ασκήσουν ήσυχα τη λατρεία τους , κατέφυγαν μέσα στη γη.
Κοντά στο χωριό Τρυπητή και σε μικρή απόσταση από το αρχαίο
θέατρο βρίσκονται οι χριστιανικές κατακόμβες. Οι κατακόμβες συγκεντρώνουν ετησίως μεγάλο αριθμό επισκεπτών, γύρω στις 30.000, σύμφωνα με τους φύλακες.
Όπως και άλλα μνημεία των Κυκλάδων, τις κατακόμβες εξερεύνησε πρώτος ο ελληνιστής L. Ross το 1845, ο οποίος αναφέρει ότι είχαν ήδη συληθεί ακολούθησαν ο Γάλλος Bayet το 1878, ο Γ. Λαμπάκης το 1907. Η συστηματική μελέτη τους όμως οφείλεται στον καθηγητή Γ. Σωτηρίου το 1927.
Πρόκειται για ένα υπόγειο νεκροταφείο, σκαλισμένο στο μαλακό πέτρωμα της περιοχής, που χρονολογείται στον 2ο αι. μ.Χ. και συνέχισε να χρησιμοποιείται έως τα τέλη του 5ου αι. μ.Χ. Πρέπει να ήταν το νεκροταφείο της πρώτης χριστιανικής κοινότητας του νησιού που προσπαθούσαν να διαφύγουν της προσοχής των Ρωμαίων.
Το μνημείο αποτελείται από τρεις κατακόμβες με ισάριθμους νεκρικούς θαλάμους (Α, Β και Γ) και μικρότερους διαδρόμους, που ξεκινούν από κάθε νεκρικό θάλαμο. Το συνολικό μήκος φτάνει τα 190 μ., ενώ το πλάτος των διαδρόμων κυμαίνεται μεταξύ 1 και 5 μ. Το ελάχιστο ύψος τους είναι 1,60 μ., ενώ το μέγιστο δεν ξεπερνά τα 2,50 μ. Κάποιοι όμως διάδρομοι έχουν σφραγιστεί και οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι υπάρχουν πολλά ακόμα μέτρα διαδρόμων που δεν έχουν ανακαλυφθεί.
Η κατασκευαστική μορφή αυτού του μνημείου είναι σημαντική. Σκαμμένο σε ένα βραχώδες υλικό όχι και τόσο στέρεο, δημιουργεί την εντύπωση της κολοσσιαίας κατασκευής και συνακόλουθα της συνεχούς επιτήρησης και μέριμνας που απαιτούσε. Οι νεκρικοί θάλαμοι και οι δευτερεύοντες διάδρομοι παρουσιάζουν την ίδια διαμόρφωση. Στις πλευρές τους είναι λαξευμένοι τοξωτοί τάφοι (αρκοσόλια), ενώ τάφοι υπάρχουν συχνά και στο δάπεδο. Οι τάφοι ήταν σκεπασμένοι με λίθινες πλάκες, από τις οποίες διατηρούνται στην αρχική τους θέση μόνο κάποια τμήματα.
Μερικοί τάφοι έχουν κόγχες για την τοποθέτηση λύχνων ή νεκρικών προσφορών. Τα αρκοσόλια ήταν επιχρισμένα με κονίαμα, χρώματος μπλε στο εσωτερικό, ενώ το εξωτερικό τους περίγραμμα ήταν διακοσμημένο με μια κόκκινη ταινία. Αρκετές επιγραφές βρέθηκαν στις κατακόμβες και αποτελούν πρόσθετη απόδειξη του ταφικού χαρακτήρα του μνημείου. Μετρήθηκαν εκατοντάδες τάφοι, μονοί ή πολλαπλοί, δεκάδες αρκοσόλια στους τοίχους.
Η κατακόμβη Α έχει έναν ιδιαίτερα ευρύχωρο ταφικό θάλαμο, στον οποίο βρίσκουμε διπλούς τάφους, που ερμηνεύονται ως οικογενειακοί. Σε έναν τάφο ενός δευτερεύοντος διαδρόμου σώζεται επιγραφή, που μας πληροφορεί ότι εκεί αναπαυόταν η Στεφανίς, κόρη του Μήλωνος. Η κατακόμβη Β παρουσιάζει κάποια αξιοπρόσεκτα χαρακτηριστικά. Εκεί βρίσκουμε το μοναδικό διώροφο τάφο. Κάποιοι τάφοι του θαλάμου Β είχαν, σύμφωνα με το Γ. Σωτηρίου, μνημειώδη πρόσοψη,
αποτελούμενη από ένα ζεύγος πεσσών και ένα θωράκιο που έκλεινε το μεσοδιάστημα. Σε ένα από τα αρκοσόλια του θαλάμου αυτού υπήρχε γραπτή αναπαράσταση ενός ιχθύος, γνωστού χριστιανικού συμβόλου, η οποία δε σώζεται σήμερα. Στο μέσον του θαλάμου υπάρχει ένας βράχος, ο οποίος ερμηνεύτηκε ως Αγία Τράπεζα.
Αυτό σημαίνει ότι οι κατακόμβες είχαν και λατρευτικό χαρακτήρα. Λόγω του σχήματός του όμως, που θυμίζει σαρκοφάγο, διατυπώθηκε και η υπόθεση ότι πρόκειται για τον τάφο κάποιου επιφανούς προσώπου ή ενός από τους πρώτους επισκόπους της χριστιανικής κοινότητας της Μήλου.
Σε ένα αρκοσόλιο του θαλάμου Β σώζεται και η πιο γνωστή από τις επιγραφές που βρέθηκαν στις κατακόμβες. Μας πληροφορεί για τα ονόματα των πρώτων χριστιανών, καθώς και για τις βαθμίδες του κλήρου. Στον κεντρικό θάλαμο της κατακόμβης Γ διατηρούνται ίχνη τοιχογραφίας όπου εικονίζονται κλαδιά με άνθη και πτηνά. Πρόκειται για μια από τις λίγες σωζόμενες παλαιοχριστιανικές τοιχογραφίες.
Σε αρκοσόλιο της παρουσιάζεται επίσης το φαινόμενο της αντιστροφής των γραμμάτων Α έως Ω. Τα γράμματα είναι τοποθετημένα μέσα σε κόκκινους κύκλους με την σειρά Ω έως Α. Δε γνωρίζουμε τίποτε σχεδόν για τον τρόπο κατασκευής τους ούτε και το είδος των εργαλείων που χρησιμοποιήθηκαν για την κοπιαστική κατασκευή αυτή, που σύμφωνα με τις φιλολογικές πηγές, γινόταν κυρίως τις νύχτες για να μην τους ανακαλύψουν οι Ρωμαίοι.
Οι κατακόμβες πέρασαν από πολλές περιπέτειες , γέμισαν χώματα, σφραγίστηκαν και ανακαλύφθηκαν τυχαία στη σύγχρονη εποχή. Η σημερινή μορφή των κατακομβών οφείλεται σε κάποιες επεμβάσεις του 20ού αιώνα ,και είναι επισκέψιμες μονάχα στο κεντρικό τους τμήμα, δίνοντας όμως ακόμη και έτσι την δυνατότητα στους επισκέπτες, της περισυλλογής και του θαυμασμού , μαζί με την κατάνυξη που αποπνέει το μοναδικό στον ελλαδικό χώρο, έργο.
ΠΗΓΗ:Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΔΜΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου