Ελληνικά νομίσματα – χαρτονομίσματα – λίρες,μια ιστορική αναδρομή που θα σας εντυπωσιάσει!

Με τον όρο Νόμισμα έχει επικρατήσει να περιγράφουμε δύο διαφορετικές έννοιες.

Το Νόμισμα (Κέρμα), το αντικείμενο το οποίο έχει υλική υπόσταση.

Νομισματική μονάδα, η οποία μπορεί να είναι

έννοια άυλη όπως ήταν το ευρώ πριν το 2002 ή η ευρωπαϊκή λογιστική μονάδα (ECU).

Αν και οι δύο έννοιες είναι πολύ κοντά παρόλα αυτά δεν ταυτίζονται. 

Για παράδειγμα νόμισμα (νομισματική μονάδα) της Ελλάδας ήταν η δραχμή όμως κυκλοφορούσαν νομίσματα (κέρματα) των 20, 50, 100 δραχμών αλλά και νομίσματα (κέρματα) των 10,20 κτλ λεπτών τα οποία ήταν νομίσματα (κέρματα) αλλά όχι νομίσματα (νομισματικές μονάδες) 

Το νόμισμα είναι μικρό κομμάτι από κράμα μετάλλων σε σχήμα δίσκου, με ορισμένο βάρος και περιεκτικότητα, το οποίο στις επιφάνειές του έχει επιγραφές, αριθμούς και παραστάσεις που δηλώνουν την αξία του και πιστοποιούν την κρατική εγγύηση με την οποία αυτό κυκλοφορεί ως χρήμα και χρησιμοποιείται από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα για εμπορικές συναλλαγές.

Πριν την θέσπιση του χαρτονομίσματος κυκλοφορούσαν νομίσματα από πολύτιμα μέταλλα, όπως χρυσό και άργυρο τα οποία είχαν σημαντική αξία. Ωστόσο στις μέρες μας η χρήση των νομισμάτων περιορίζεται σε αγορές μικρής αξίας.

Για να αναγνωρίζεται ένα αντικείμενο ως νόμισμα πρέπει να πληρεί τις εξής προδιαγραφές:

Έχει τυποποιημένη μορφή, βάρος και σύσταση

Είναι τυπωμένη πάνω σε αυτό η αρχή που το παράγει

Εκδίδεται σε μεγάλες ποσότητες και χρησιμοποιείται ευρέως στις συναλλαγές.

Στις σύγχρονες κοινωνίες το νόμισμα μαζί με τα χαρτονομίσματα αποτελεί την πιο συνηθισμένη μορφή χρήματος.

Το χαρτονόμισμα είναι ένα είδος αξιόγραφου, γραμμάτιου, ή υποσχετικής στην οποία ο εκδότης αναγράφει το ποσόν και το είδος του νομίσματος το οποίο θα καταβάλει στον κομιστή.

Εκδίδεται συνήθως από πιστωτικά ιδρύματα όπως είναι οι τράπεζες και γι αυτό είναι ευρέως γνωστό και ως τραπεζογραμμάτιο. 

Σπανιότερα και ανάλογα με την νομοθεσία της κάθε χώρας ή τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν μπορεί να εκδοθεί και από άλλους όπως από το ίδιο το κράτος, τον στρατό, επιχειρήσεις ή και ιδιώτες. Χρησιμοποιείται στις συναλλαγές ως χρήμα αξίας ίσης με την ονομαστικής του αξία. 

Σήμερα στις περισσότερες χώρες τα τραπεζογραμμάτια εκδίδονται από τις κεντρικές τράπεζες των χωρών.

Τα πρώτα Ελληνικά νομίσματα

Ο Ιωάννης Καποδίστριας στις αρχές του 1828 έκανε μια προσπάθεια νομισματικής τακτοποίησης , προσδιορίζοντας όλα τα ξένα νομίσματα που κυκλοφορούσαν σε γρόσια.

Στη Δ’ Εθνική συνέλευση που έγινε τον Ιούλιο του 1828 στο Άργος ο Καποδίστριας υπέβαλε το σχέδιο προς έγκριση για την δημιουργία Εθνικού νομίσματος.

Ένας φοίνικας θα ισοδυναμούσε με ένα γαλλικό φράγκο, το 1/100ό του, το λεπτό με δύο γράνες Μάλτας ενώ προβλέπονταν και πολλαπλάσιά του. Επίσης ένα λεπτό θα ήταν ίσο με ένα Τούρκικο παρά. Με αυτό τον τρόπο καθοριζόταν η σχέση του φοίνικα με τα Ευρωπαϊκά νομίσματα, αλλά και με τα Τουρκικά τα οποία συνέχιζαν να χρησιμοποιούνται στις συναλλαγές. Χρυσά πολλαπλάσια του Φοίνικος θα ήταν η Αθηνά, αξίας 20 φοινίκων, η Ημίσεια Αθηνά, αξίας 10 φοινίκων. Προβλέπονταν, επίσης αργυρά, η Αιγίδα αξίας 5 φοινίκων, η Ημίσεια Αιγίδα αξίας 2,5 φοινίκων και ο Μισός Φοίνικας. 

Όσον αφορά τα χάλκινα, προτάθηκαν το «λεπτόν», «το «δεύτερον», ίσο με μισό λεπτό και το «πεντάριον», ίσο με 5 λεπτά.

Στη μία όψη του νομίσματος θα εμφανιζόταν ο μυθολογικός φοίνικας με το σήμα του σταυρού πάνω από το κεφάλι του, δεξιά του ηλιακές ακτίνες και η κυκλική επιγραφή «Ελληνική Πολιτεία» και από την άλλη θα έφερε, μεταξύ κλαδιών ελιάς και δάφνης, την κυκλική επιγραφή «Κυβερνήτης Ι. Α. Καποδίστριας» και χρονολογία.

Τα πρώτα Ελληνικά χαρτονομίσματα

Το πρώτο ελληνικό χαρτονομίσματα είναι οι Φοίνικες και εκδόθηκε επί κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια την 1 Ιουλίου 1831, 3 χρόνια μετά την κυκλοφορία των κερμάτων.

Ήταν τυπωμένα στην μια όψη και έφεραν χειρόγραφες υπογραφές και αρίθμηση από την εθνική τραπεζική επιτροπή.

Η εκτύπωση έγινε στην Αίγινα, και σύντομα απαγορεύτηκαν οι συναλλαγές μεταξύ των πολιτών και γίνονταν δεκτά μόνο στα δημόσια ταμεία.

Σήμερα τα χαρτονομίσματα αυτά είναι πάρα πολύ σπάνια και εμφανίζονται μόνο στις σχετικές δημοπρασίες συλλεκτών.

Τα χιλιάρικα

Μια αναμόχλευση της μνήμης στην εποχή της δραχμής με την παρουσίαση χαρτονομισμάτων των χιλίων δραχμών.

Τα ελληνικά χαρτονομίσματα των χιλίων δραχμών, τα χιλιάρικα, που μαζί με το εθνικό μας νόμισμα θυσιάστηκαν για χάρη του Ευρώ. 

Του «ευρώ», που δημιούργησε την κρίση και μας έκανε να αναθεωρήσουμε την σιγουριά του και τα επιτεύγματά του.

Αξιόγραφα, γραμμάτια ή υποσχετικές που έφεραν επάνω τους αναγραφόμενη την ονομαστική τους αξία. Εκδόθηκαν από πιστωτικά ιδρύματα – τράπεζες και χρησιμοποιήθηκαν στις συναλλαγές ως χρήμα αξίας χιλίων δραχμών.

Το χιλιάρικο της μεταπολεμικής περιόδου. Κυκλοφόρησε από την Τράπεζα της Ελλάδος το 1950. Από το ψηφιδωτό της Πομπηίας, έργο του Απελλή , απεικονίζει την μάχη της Ισσού. 

Αποσύρθηκε από την κυκλοφορία στα μέσα της δεκαετίας του 1970. 

Η ποιότητα κατασκευής του χαρτονομίσματος για την εποχή του, ήταν εξαιρετικά πρωτοποριακή. 

Το καλύτερο ίσως ελληνικό χαρτονόμισμα, που κυκλοφόρησε η Τράπεζα της Ελλάδος.

Χαρτονόμισμα 1.000 δραχμών έκδοσης 1953. Εμπρόσθια ΄Οψη: Φίλιππος Β΄ Βασιλεύς Μακεδονίας. Οπίσθια όψη: Αρχαϊκός Λέων.

Στη δεκαετία του 1930 οπότε και κυκλοφορούσε το επισημασμένο χιλιάρικο της Εθνικής τράπεζας ο υπόκοσμος της εποχής του είχε δώσει το παρατσούκλι «λάχανο» ή «λαχανίδα» λόγω του χρώματός του και του μεγάλου μεγέθους του.

Το πρώτο κατοχικό χιλιάρικο (1η Οκτωβρίου 1941)

Το χαρτονόμισμα των 1.000 δραχμών του 1956, το πρώτο μετά από την μεγάλη νομισματική μεταρρύθμιση του 1954 και γνώρισε αλλεπάλληλες αλλά και ολόιδιες επανεκδόσεις μέχρι το 1970, οπότε κυκλοφόρησε ο νέος τύπος. 

Πρόκειται για ένα από τα πιο καλαίσθητα ελληνικά χαρτονομίσματα και εκτυπώθηκε στην Ελλάδα. 

Θέμα και στις δύο όψεις του ο Μέγας Αλέξανδρος.

Διάφορα άλλα χιλιάρικα παλαιότερης εποχής.

Το πενηντάρικο

Το χαρτονόμισμα 50 δραχμών, κοινώς πενηντάρικο, αποτέλεσε για πολλούς το πρώτο τους χαρτζιλίκι στην δεκαετία του 70′.

Το εικονιζόμενο πενηντάρικο κυκλοφόρησε τον Δεκέμβρη του 1978 και έμεινε στην κυκλοφορία μέχρι τον Μάρτη του 2002, αν και είχε χαθεί νωρίτερα από τα πορτοφόλια λόγω των μεταλλικών πενηντάρικων.

Στη μία όψη εικονίζεται η κεφαλή του Ποσειδώνα και στην άλλη η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα στο πλοίο της «Αγαμέμνων».

Διάφορα άλλα ελληνικά χαρτονομίσματα και νομίσματα

Χαρτονόμισμα 100 δισ. δραχμών!!!

Στις 3 Νοεμβρίου του 1944, κυκλοφόρησε το μεγαλύτερο σε ονομαστική αξία ελληνικό χαρτονόμισμα.

Πρόκειται για εκείνο των 100 δισεκατομμυρίων δραχμών, το οποίο φέρει την υπογραφή του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Ξενοφώντα Ζολώτα. Ωστόσο, η ουσιαστική του αξία ήταν σχεδόν μηδαμινή.

Γενικά, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, υπό την πίεση της οικονομικής κατάρρευσης της Ελλάδας και του υπερπληθωρισμού, η δραχμή γνώρισε τη μεγαλύτερη απαξίωση στην ιστορία της. Τυπώθηκαν χαρτονομίσματα με ονομαστική αξία ακόμα και δισεκατομμυρίων δραχμών, που η ανταλλακτική τους αξία όμως ήταν μηδαμινή.

Το χαρτονόμισμα των 100 δισεκατομμυρίων δραχμών ακολούθησε τις εκδόσεις των 5, 25 και 200 εκατομμυρίων και 2 δισεκατομμυρίων. Σε σημερινές τιμές και με βάση τη χρυσή λίρα Αγγλίας, η πραγματική αξία του δεν θα πρέπει να ξεπερνούσε τα σημερινά 10 λεπτά του ευρώ. 

Τελικά, αποσύρθηκε λίγες ημέρες μετά την κυκλοφορία του.

Στην μετακατοχική περίοδο, έγιναν δύο νομισματικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να αποκτήσει η Ελλάδα ένα σταθερό νόμισμα. 

Η πρώτη έγινε τον Νοέμβριο του 1944, οπότε η υποτιμημένη δραχμή αντικαταστάθηκε με μια νέα, με ισοτιμία που ορίστηκε σε 50.000.000.000 παλιές δραχμές για κάθε 1 νέα. 

Η δεύτερη μεταρρύθμιση σημειώθηκε μία δεκαετία αργότερα, το 1954, όταν η δραχμή αντικαταστάθηκε ξανά με μία νεότερη με αναλογία 1000 δραχμές προς 1 νέα.

Νομίσματα

Η χρυσή λίρα

Η χρυσή λίρα Αγγλίας εμφανίστηκε για πρώτη φορά σαν νόμισμα πολλούς αιώνες πριν. 

Το 1489 ο Ερρίκος VII έκοψε τις πρώτες λίρες. 

Ηταν ένα πολύ βαρύ νόμισμα για την εποχή, και αντιστοιχούσε σε 20 σελίνια. Κόπηκε πάλι κατά το τέλος της δυναστείας των Τυδώρ, το 1603. 

Το 1817 επανεμφανίστηκε σαν νόμισμα μιας ευρείας νομισματικής ματαρρύθμισης, και έκτοτε κυριάρχησε παγκοσμίως λόγω της επέκτασης της Μεγάλης Βρετανίας σε όλο τον κόσμο.

Από την εποχή εκείνη και μέχρι σήμερα η χρυσή αγγλική λίρα είναι ένα παγκόσμιο συναλλακτικό μέσο και ένα νόμισμα καταφυγής σε περιόδους αστάθειας και κρίσεων. 

Τηρουμένων των αναλογιών μπορούμε να αντιστοιχήσουμε την χρυσή λίρα με άλλα παγκόσμια νομίσματα άλλων ιστορικών περιόδων όπως το ασημένιο αθηναικό τετράδραχμο ή τον ρωμαικό και βυζαντινό σόλιδο.

Βικτωριανή Εποχή

Η Βικτωρία υπήρξε βασίλισσα της Μεγάλης Βρετανίας επί 64 χρόνια από το 1837 έως το 1901. 

Ήταν μία περίοδος μεγάλης ακμής της Βρετανίας και απόλυτης κυριαρχίας της χρυσής αγγλικής λίρας.

Οι πρώτες βικτωριανές λίρες κυκλοφόρησαν το 1838 και έφεραν στην μπροστά όψη μία νεανική προτομή της Βικτωρίας, και στην πίσω όψη ένα θυρεό.

Σε επόμενες εκδόσεις επί βασιλείας Βικτορίας το 1881, 1887, 1893, εμφανίστηκαν πορτρέτα της βασίλισσας σε μεγαλύτερη ηλικία και στην πίσω όψη ο άγιος Γεώργιος που σκοτώνει τον δράκο.

Εδουάρδος

Ο Εδουάρδος πρωτότοκος γιός της Βικτορίας ανέβηκε στο θρόνο το 1901, σε ηλικία 60 ετών, λόγω της μακροβιότητος της μητέρας του. 

Επί της βασιλείας του κυκλοφόρησε μόνο μία σειρά λίρες το 1902.

Βασιλεία Γεωργίου V

Η βασιλεία του Γεώργιου σημαδεύτηκε από την έναρξη του Ά παγκόσμιου πολέμου. 

Μεταξύ των άλλων συνταρακτικών που συνέβησαν την εποχή εκείνη, η Τράπεζα της Αγγλίας απέσυρε από την κυκλοφορία την χρυσή λίρα σαν συναλλακτικό νόμισμα και κυκλοφόρησε τα τραπεζογραμμάτια (χαρτονομίσματα). Μετά το τέλος του πολέμου, τα χαρτονομίσματα παρέμειναν και η χρυσή λίρα ματατράπηκε σε συλλεκτικό και αποθησαυριστικό νόμισμα. 

Παρόλα αυτά το αγγλικό νομισματοκοπείο συνέχισε να εκδίδει νέες σειρές από λίρες. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Γεωργίου κυκλοφόρησαν δύο νέες εκδόσεις το 1925 και το 1932 με την ίδια παράσταση.

Ελισάβετ II

Τις τελευταίες δεκαετίες που βασίλισσα της Αγγλίας είναι η Ελισάβετ, έχουν γίνει ακόμη δύο εκδόσεις χρυσών λιρών για επενδυτές και συλλέκτες. 

Το 1957 και 1968 με νεανική προτομή της βασίλισσας,και το 2002και 2005 μεπροτομή της βασίλισσας σε μεγαλύτερη ηλικία.

Λίρες από τις αποικίες

Το βασιλικό νομισματοκοπείο του Λονδίνου έχει την ευθύνη για την έκδοση και κυκλοφορία της λίρας. 

Το βασιλικό νομισματοκοπείο έδινε κατά καιρούς άδειες σε επιμέρους νομισματοκοπεία των αποικιών της Βρετανίας να εκδίδουν λίρες. 

Στην παρακάτω φωτογραφία αποτυπώνονται τα μικρά σημαδάκια που καθορίζουν το νομισματοκοπείο που έκανε την έκδοση.

Τεχνικά χαρακτηριστικά

Ένας από τους λόγους απόλυτης επικράτησης της χρυσής λίρας σαν επενδυτικό νόμισμα είναι η σταθερότητα των τεχνικών προδιαγραφών της μέσα στα 200 χρόνια κυκλοφορίας της.

Διάμετρος 22 – 22,05 χιλιοστά (πρακτικά 22)

Βάρος μικτό 7,988805 -8,00101 γραμμάρια (πρακτικά 8)

Κράμα χρυσού 22 καράτια ή 917/1000

Πραγματική ποσότητα χρυσού σε κάθε λίρα 7,3224 γραμμ. ή 0,235421 ουγγιές καθαρού χρυσού (troy ounces).

Τιμή χρυσής λίρας

Στην ερώτηση «Πόσο κάνει σήμερα μία χρυσή λίρα» η απάντηση είναι όσο ανάγκη έχει ο πωλητής και όσο ανυπόμονος είναι ο αγοραστής.

Μπορείτε όμως να βρείτε μία «σωστή» και δίκαιη τιμή για τη χρυσή λίρα σήμερα με τον εξής τρόπο:

Βρίσκετε την σημερινή τιμή του χρυσού….και πολλαπλασιάζετε την τιμή αυτή επί 0.007542. Η τιμή που προκύπτει είναι μία σωστή τιμή για την χρυσή λίρα. Και σωστή σημαίνει φτηνή για να πουλήσετε, και ακριβή για να αγοράσετε. Ο αριθμός 0.007542 που σας προτείνουμε δεν βγαίνε από αλχημιστικό εργαστήριο.

Είναι το βάρος του χρυσού που περιέχεται στη λίρα, προσαυξημένο κατά το (αυθαίρετο) 3%, σαν συλλεκτική αξία του νομίσματος.

Για παράδειγμα η τιμή του χρυσού την ημέρα που γράφεται αυτό το κείμενο είναι 42.235 ευρώ ανά κιλό. Αν πολλαπλασιάσουμε αυτό τον αριθμό επί 0,007542 βρίσκουμε 318,54 ευρώ. 

Αυτή είναι η σημερινή τιμή της λίρας που αναζητούμε.