Υπόθεση Ρίχτερ: Η Μάχη της Κρήτης και η προσπάθεια αναθεώρησης της Ιστορίας

Γράφει ο
Δρ Ιωάννης Παρίσης

Ένα βιβλίο για τη Μάχη της Κρήτης, συγγραφέας του οποίου είναι ο Γερμανός καθηγητής Ιστορίας Χάινς Ρίχτερ(Heinz Richter), προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και εντάσεις, κυρίως στην Κρήτη, πολλές δημοσιεύσεις, ακόμη και μία δίκη. Ο λόγος ήταν ότι στο βιβλίο αυτό, που εκδόθηκε και στην Ελλάδα, ο Ρίχτερ χαρακτηρίζει την εισβολή των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη ως «ιπποτική και δίκαιη», υποβαθμίζει τη σημασία του Κρητικού αγώνα και επιδιώκει να δικαιολογήσει τα εγκλήματα των γερμανικών δυνάμεων κατοχής τα οποία θεωρεί ότι «ήταν ένα μέσον για να αποφευχθούν χειρότερα αντίποινα», ενώ αναφέρεται σε «βαναυσότητες των Κρητών κατά των Γερμανών».
Όλα άρχισαν τον Νοέμβριο 2014, όταν το Πανεπιστήμιο Κρήτης αποφάσισε να ανακηρύξει τον Ρίχτερ επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης, κάνοντας δεκτή την σχετική εισήγηση του επίκουρου καθηγητή Ανδρέα Στεργίου (ο οποίος
υπήρξε φοιτητής του Ρίχτερ), γεγονός που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις εκ μέρους κυρίως της κοινωνίας της Κρήτης. Το θέμα ανέδειξε ο επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Μανούσος Παραγιουδάκης, ο οποίος από το 2011, με επιστολή του προς τον Ρίχτερ είχε παραθέσει αναλυτικά τις ανακρίβειες που περιείχε το βιβλίο του, επισημαίνοντας: «Λυπούμαι να πω, ότι δίνετε την εντύπωση του ιστορικού – συνηγόρου των Γερμανών εισβολέων-κατακτητών.» Επίσης, τον Νοέμβριο ου 2014, σε επιστολή του προς τον Πρύτανη κ. Ευριπίδη Στεφάνου εξέφραζε ερωτήματα για το αν θα έπρεπε να αποδοθεί η τιμή σε ένα συγγραφέα που αποδομεί τον δίκαιο και ηρωικό αγώνα των Κρητών ενάντια στους ναζί. Όπως απεδείχθη στη συνέχεια, πολλοί από τούς καθηγητές του Πανεπιστημίου Κρήτης συνήνεσαν στην απονομή της τιμητικής διάκρισης χωρίς να έχουν αντιληφθεί την ουσία του θέματος, «παρασυρθέντες» από τον εισηγητή.
Σε άρθρο του  της 25/11/14 ο καθηγητής Κώστας Λάβδας, πρώην Πρόεδρος του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και Διευθυντής του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης, επέκρινε την ενέργεια, την οποία χαρακτήρισε «ατόπημα», και σημείωνε: «Κάκιστα έγινε όπως έγινε, εν μέσω κατάληψης στο πανεπιστήμιο και με παραβίαση κάθε διαδικαστικής νόρμας. Ας μου επιτραπεί να θυμίσω ότι, μια ημέρα πριν το ατόπημα με την ανακήρυξη εν μέσω κατάληψης, είχα επισημάνει από την τηλεόραση ότι η τελετή θα έπρεπε να αναβληθεί. Δυστυχώς δεν εισακούστηκα. (…) Η απόφαση του Τμήματος αποκαλύπτει, κατ’ ελάχιστο, έλλειψη γνώσης και έλλειψη ευαισθησίας απέναντι στην Κρήτη, τους ανθρώπους της και τα βιώματά τους. Αλλά η επιμονή στην αναγόρευση, αφού η τελετή ματαιώθηκε λόγω διαμαρτυριών στη δημοσιότητα της πόλης, δείχνει ασυγχώρητη αλαζονεία και αποτελεί απρέπεια. Ενόψει της αναλυτικής και εξαιρετικά ενδιαφέρουσας παρέμβασης του Στρατηγού κ. Παραγιουδάκη και της όλης συζήτησης που προκλήθηκε αναφορικά με το συγκεκριμένο βιβλίο -ένα βιβλίο που δεν είχε απασχολήσει το Τμήμα αλλά που αφορά άμεσα την Κρήτη και την ιστορία της- η αναγόρευση θα έπρεπε να είχε αναβληθεί, ώστε το ζήτημα να συζητηθεί πολύ αναλυτικά, διεξοδικά και με νηφαλιότητα.»
«Εβδομήντα πέντε χρόνια μετά τη Μάχη της Κρήτης, η οποία δικαίως τυγχάνει της οικουμενικής αναγνώρισης, ο κ. Ρίχτερ επιτίθεται με ωμό και αντιεπιστημονικό τρόπο στην ιστορία μας, επιχειρώντας, μάταια, να σπιλώσει την ηρωική και καθολική Αντίσταση του λαού μας στον Άξονα», σημειώνει ο Δρ Αριστομένης Συγγελάκης, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου.
Η Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ) έλαβε θέση με επιστολή της προς το Πανεπιστήμιο Κρήτης, τον Νοέμβριο του 2014, στην οποία επισημαίνει, μεταξύ των άλλων: «Θα υποστηριχθεί ίσως ότι κάθε επιστήμονας είναι ελεύθερος να διατυπώνει επιστημονικές εκτιμήσεις και συμπεράσματα εφόσον αυτά προέρχονται από ανάλογη έρευνα. Πράγματι έτσι είναι. Κανείς δεν υποστηρίζει ούτε την παρεμπόδιση της επιστημονικής έρευνας, ούτε – πολύ περισσότερο, φυσικά – την… απαγόρευση συγγραμμάτων!!! Εν προκειμένω όμως δεν κρίνεται το έργο του συγγραφέα, αλλά η απόφαση του Πανεπιστημίου Κρήτης να του απονεμηθεί επί τιμή ο ανώτερος πανεπιστημιακός τίτλος. Το τελευταίο σημαίνει ότι αποδεχόμαστε τις απόψεις του ή ακόμα χειρότερα, ότι τον επιβραβεύουμε για την «προσφορά» του (!!!)

Πυρά έχει δεχθεί ο Ρίχτερ και από ξένους ιστορικούς -μεταξύ των οποίων και Γερμανοί – για τα όσα υποστηρίζει στο βιβλίο του για την Μάχη της Κρήτης. Ειδικότερα:
α)  Μια δημόσια κριτική προέρχεται από τον κορυφαίο Νεοζηλανδό ερευνητή David Filer, που δημοσιεύτηκε το 2013στο επιστημονικό περιοδικό “Journal of New Zealand Studies”, του Πανεπιστημίου “Victoria” του Ουέλινγκτον. Ο Filer υποστηρίζει ότι ο Ρίχτερ στο συγκεκριμένο βιβλίο δεν έχει λάβει υπόψη τις πηγές καθώς και κρίσιμα για το θέμα αρχεία. (David Filer: Commentary on Heinz Richter, “Operation Mercury, the Invasion of Crete”).
β)  Επίσης, πυρά δέχθηκε ο Ρίχτερ και στην πατρίδα του, όπου αναδημοσιεύθηκε κείμενο του 2012, του ιστορικού Ralf Klein, ο οποίος ασχολείται με θέματα Γερμανών εγκληματιών πολέμου και απόδοσης αποζημιώσεων στα θύματα της Βέρμαχτ στην Ελλάδα. Ο Klein, αποδομεί τους επίμαχους ισχυρισμούς του Ρίχτερ, επισημαίνοντας ότι «ο Ρίχτερ εν μέρει βασίζεται σε απροκάλυπτη προπαγάνδα της Βέρμαχτ με τελείως άκριτο τρόπο».
γ)   Ο Γερμανός ιστορικός και δημοσιογράφος Eberhad Rondholz, επίσης ασκεί κριτική στον Ρίχτερ. Σε ημερίδα που διοργανώθηκε στις 20/5/15 στο Ηράκλειο με θέμα «Η Μάχη της Κρήτης και η κατοχή: πολιτικές, ιστορικές και νομικές διαστάσεις», ο Rondholz αναφέρθηκε στα εγκλήματα των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής (Γερμανικές Οπτικές της Μάχης της Κρήτης)επισημαίνοντας την εμφάνιση «τάσεων αναθεωρητισμού προκειμένου να σωθεί η χαμένη τιμή της Βέρμαχτ».
Προφανώς όλα αυτά ήταν γνωστά στους εισηγητές της πρότασης για την απονομή στον Ρίχτερ της τιμητικής διάκρισης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Κάνει εντύπωση γιατί απεκρύβησαν τόσο από τους λοιπούς καθηγητές όσο και από την ευρύτερη κοινωνία.
Το φθινόπωρο του 2015, ο Εισαγγελέας Ρεθύμνου παρέπεμψε τον Ρίχτερ σε δίκη που διεξήχθη τον Δεκέμβριο, για τα όσα γράφει στο βιβλίο του, κάνοντας χρήση του «αντιρατσιστικού» νόμου 4285/2014. Κάποιοι, γνωστών απόψεων και ιδεολογίας πολιτικοί, καθηγητές, νομικοί και δημοσιογράφοι, δημιούργησαν σύγχυση (ηθελημένα ή αθέλητα) μπλέκοντας τις αντιδράσεις, με την παραπομπή του Ρίχτερ σε δίκη. Όμως η παραπομπή ήταν απόφαση του Εισαγγελέα και ουδόλως σχετίζεται με τις αντιδράσεις για την ενέργεια του Πανεπιστημίου Κρήτης να τον τιμήσει. Το δικαστήριο αθώωσε τελικά τον Ρίχτερ, κρίνοντας ότι το συγκεκριμένο άρθρο του νόμου «αντίθετο με το Σύνταγμα και το ευρωπαϊκό δίκαιο», χωρίς να εξετάσει την ουσία της υπόθεσης.
Ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης Δημήτρης Ξενάκης, λέει: «Δεν δικάστηκε ο κ. Ρίχτερ, δικάστηκε ο αντιρατσιστικός νόμος και γι’ αυτόν αποφάνθηκε το Δικαστήριο. Σε αυτήν, επομένως τη βάση, είναι σα να μην έγινε η δίκη Ρίχτερ. Γι’ αυτό οι πανηγυρισμοί τόσο του ίδιου, όσο και αυτών που τον υποστήριζαν, μου κάνουν εντύπωση, διότι δεν θα έπρεπε να πανηγυρίζουν. Το έργο του κ. Ρίχτερ έχει ήδη στιγματιστεί και στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι δεν θα έπρεπε ποτέ αυτή η υπόθεση να πάει στο δικαστήριο. Θα έπρεπε να έχει επιλυθεί εντός των πανεπιστημιακών πλαισίων.»
Κάποιοι Έλληνες πανεπιστημιακοί και διανοούμενοι έσπευσαν να υπερασπιστούν τον Ρίχτερ. Επικεφαλής ο γνωστός Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Διαλόγου για την Παιδεία Αντώνης Λιάκος. Αντίθετα, ιστορικοί όπως ο καθηγητής Γιώργος Μαργαρίτης υποστήριξαν ότι ο Ρίχτερ, δεν αναθεωρεί απλώς την Ιστορία, αλλά προβαίνει σε προπαγάνδα επιχειρημάτων αιτιολόγησης εγκλημάτων των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής. Υποστήριξη προς τον Ρίχτερ πρόσφεραν επίσης κινήσεις ναζιστικών αντιλήψεων στην Ελλάδα, υμνητές του Χίτλερ, με δημοσιεύματα που επιτίθονταν κατά εκείνων που αντέδρασαν για το βιβλίο του.
Ήδη, από δημοσιεύματα του γερμανικού τύπου (DieWelt και Spiegel) μέσα στον Φεβρουάριο 2016, αποκαλύπτεται σιγά-σιγά κάποιος άλλος ρόλος του Ρίχτερ. Τώρα που τελείωσαν τα σχετικά με τις αντιδράσεις για την ανακήρυξή του σε επίτιμο διδάκτορα από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, και τη δίκη του, αποκαλύπτει τις πραγματικές απόψεις ή επιδιώξεις του που σχετίζονται με την «απόσβεση» των γερμανικών υποχρεώσεων-αποζημιώσεων προς τη χώρα μας. Ο Ρίχτερ ισχυρίζεται ότι η Ελλάδα είναι εκείνη που χρωστά στη Γερμανία και μάλιστα περίπου 83 εκατομμύρια ευρώ. Σε δεκασέλιδο άρθρο του στο περιοδικό «THETIS» (Themata Ellinika Technis kai Istorias) που εκδίδει ο ίδιος μαζί με τον Ράινχαρντ Στούπεριχτ από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης ,προσπαθεί να αποδομήσει τις αξιώσεις της χώρας μας, υποστηρίζοντας ακόμη ότι το κατοχικό δάνειο δεν υφίσταται!
Οι εκτιμήσεις του Ρίχτερ προφανώς φάνηκαν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, το οποίο, σύμφωνα με ρεπορτάζ του περιοδικού Spiegel, τον κάλεσε να πραγματοποιήσει διάλεξη στους υπαλλήλους του όπου οι υφιστάμενοι του Σόιμπλε βομβάρδισαν τον ιστορικό με ερωτήσεις σχετικά με το εάν η Γερμανία οφείλει όντως χρήματα στην Ελλάδα. Η απάντησή του Ρίχτερ ήταν ότι αντιθέτως, η Ελλάδα χρωστά στη Γερμανία, επικαλούμενος ως πηγή του έγγραφο της Ράιχσμπανκ από τον Απρίλιο του 1945.
«Ο κ. Ρίχτερ απροκάλυπτα, πλέον, καταφεύγει  στην προπαγάνδα για να υπηρετήσει τους σχεδιασμούς του βαθέος γερμανικού κράτους.» σημειώνει ο Δρ Αριστομένης Συγγελάκης. «Προκλητικά δηλώνει ότι το ζήτημα των γερμανικών πολεμικών επανορθώσεων δεν υφίσταται! Φτάνει δε στο σημείο να ισχυρισθεί, με τη χρήση χαλκευμένων, πιθανότατα, εγγράφων, ότι η Ελλάδα οφείλει κιόλας στη Γερμανία από τα χρόνια της Κατοχής!»
Μετά από τις αποκαλύψεις αυτές, αποκτά ενδιαφέρον να μάθουμε ποιοι ήταν οι πραγματικοί στόχοι του «ιστορικού» συγγράμματός του Ρίχτερ για την Μάχη της Κρήτης. Ενδιαφέρον έχει επίσης να μάθουμε τι ρόλο έπαιξαν οι εγχώριοι υποστηρικτές του. Ποιοι τον στήριξαν ηθελημένα και ποιοι έπαιξαν τον ρόλο του… «χρήσιμου ηλίθιου».Σημαντικό είναι επίσης το τι θα πράξει το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το οποίο προφανώς έχει εκτεθεί τιμώντας τον Ρίχτερ. Όπως δήλωσε σε τηλεόραση της Κρήτης στις 18/2/16, ο εκτελών χρέη Πρυτάνεως κ. Μιχ. Ταρουδάκης, ήδη στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης έχουν ξεκινήσει συζητήσεις για να το ενδεχόμενο ανάκλησης του τίτλου του επιτίμου διδάκτορα που απενεμήθη στον Γερμανό καθηγητή.
Από την πλευρά του, ο νεοεκλεγείς Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, καθηγητής της Ιατρικής κ. Οδυσσέας Ζώρας αποδέχθηκε ότι σε σχέση με την κοινωνία της Κρήτης, για το Πανεπιστήμιο  υπάρχει σοβαρό θέμα. Όπως είπε η υπόθεση ανάκλησης της αναγόρευσης Ρίχτερ σε επίτιμο διδάκτορα, εμπίπτει στη αυτοτέλεια των τμημάτων όπως αυτό της Πολιτικής Επιστήμης που τον αναγόρευσε. Ωστόσο, αμφισβήτησε τα δύο βασικά κριτήρια της απονομής: της διεθνούς εμβέλειας του Ρίχτερ για το επιστημονικό του έργο και της προαγωγής της Ελλάδας και του Πανεπιστημίου Κρήτης στο υπόλοιπο κόσμο.
-Ο Ιωάννης Παρίσης είναι Υποστράτηγος ε.α., Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Κρήτης, Πρόεδρος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ) – www.acastran.org