Συλλογικές συμβάσεις: Η προπαγάνδα που κατέστρεψε την οικονομία

Γράφει η Σοφία Βούλτεψη

Όσο περνά (άπρακτος) ο καιρός, τόσο ενισχύονται οι υποψίες και επιβεβαιωνόμαστε όσοι πιστεύουμε πως η κυβέρνηση σκόπιμα κωλυσιεργεί για να φθάσει (πάλι) ο κόμπος στο χτένι, να υπογράψουν τα πάντα και να προβάλουν ξανά (το είπε ήδη ο πρωθυπουργός στην ομιλία του στη Ρώμη, αναφερόμενος στο 2015) το προπαγανδιστικό επιχείρημα «κάναμε την πολιτική επιλογή να μην τινάξουμε την Ελλάδα σε κομμάτια».
Στις 23 Μαρτίου, ο κ. Τσίπρας έστειλε μια επιστολή στους Γιουνκέρ, Τουσκ, προεδρεύοντες στη Σύνοδο Κορυφής και λοιπούς Ευρωπαίους ηγέτες, με την οποία τους ζητούσε να δώσουν μια «ξεκάθαρη απάντηση» για τα εργασιακά και για το κατά πόσο το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο και ειδικά σε ό,τι αφορά τις εργασιακές σχέσεις και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ ή για όλα
τα κράτη μέλη εκτός της Ελλάδας.
Ο κ. Τσίπρας ζητούσε την υποστήριξή τους «ώστε να υπερασπιστούμε μαζί το δικαίωμα της Ελλάδας να επιστρέψει στα δεδομένα του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου».
Οι απαντήσεις που έλαβε κινούνταν γύρω από την παραδοχή ότι το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο πρέπει να εφαρμόζεται χωρίς εξαιρέσεις.
Αμέσως ήλθαν οι γνωστοί πανηγυρισμοί εκ μέρους των γνωστών κυβερνητικών πηγών.
Στην πραγματικότητα, η επιστολή επέστρεψε ως μπούμερανγκ στον κ. Τσίπρα.
Αυτό προκύπτει από την απαντητική επιστολή του κ. Γιουνκέρ, όπου την επομένη ανέφερε μεν ότι «δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το κοινωνικό κεκτημένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ισχύει στην Ελλάδα όπως και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα-μέλος», υπενθύμιζε ωστόσο ότι από τον Μάιο του 2015 είχε υποστηρίξει (ο Γιουνκέρ) «δίκαια και αποτελεσματικά συστήματα συλλογικών διαπραγματεύσεων».
Υπενθύμισε επίσης πως όσον αφορά στις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, ανατέθηκε σε μια ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων να κάνει συστάσεις υπό το πρίσμα των βέλτιστων ευρωπαϊκών και διεθνών πρακτικών.
Και πως το πόρισμα των «σοφών» δόθηκε στη δημοσιότητα το περασμένο Φθινόπωρο. (Ως γνωστόν, το πόρισμα δημοσιοποιήθηκε από τον τότε αρμόδιο υπουργό κ. Κατρούγκαλο στις 30 Σεπτεμβρίου 2016).
Ο κ. Γιούνκερ αναφέρει πως υποστηρίζει τις συστάσεις των εμπειρογνωμόνων, προσθέτοντας πως από το ίδιο το πόρισμα προκύπτει ότι δεν υπάρχει μια ομοιόμορφη λύση στο κοινωνικό κεκτημένο ή στα οικονομικά εγχειρίδια σε ό,τι αφορά την οργάνωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Σημειώνοντας ότι «δεν υπάρχει χώρος ούτε για ιδεολογίες», υπενθύμισε επίσης ότι ο κ. Τσίπρας έχει ήδη δεσμευθεί να μην αντιστρέψει «τις μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν στο παρελθόν για να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα».
Με λίγα λόγια, όσα οι κ. Τσίπρας και οι λοιποί λένε για τα εργασιακά είναι ένα ακόμη παραμύθι. Για άλλη μια φορά κρύβουν την αλήθεια. Για τα εργασιακά έχουν ήδη συμφωνήσει!
Στο Συμπληρωματικό Μνημόνιο της 16^ης Ιουνίου 2016 – το οποίο έχει υπογράψει η κυβέρνηση - και στην αναφερόμενη στην αγορά εργασίας σελίδα 25, οι αναφορές είναι σαφείς:
-Οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να υιοθετήσουν τις ευρωπαϊκές καλές πρακτικές
-Απαιτείται εξισορρόπηση μεταξύ ευελιξίας και δικαιοσύνης για εργαζόμενους και εργοδότες, αλλά και να ληφθούν υπόψη τα πολύ υψηλά επίπεδα ανεργίας
-Η κυβέρνηση θα οργανώσει μια συμβουλευτική διαδικασία από ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων προκειμένου να αναθεωρηθεί ένας αριθμός υπαρχουσών ρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένων των ομαδικών απολύσεων, του λοκ-αουτ και των συλλογικών διαπραγματεύσεων, λαμβανομένων υπόψη των βέλτιστων πρακτικών διεθνώς και στην Ευρώπη.
-Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016, οι ελληνικές αρχές θα ευθυγραμμιστούν με τις βέλτιστες πρακτικές στην ΕΕ.
-Κάθε αλλαγή στο υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο θα γίνει μετά από συζήτηση και συμφωνία με τους Θεσμούς. Καμμιά αλλαγή στο ισχύον πλαίσιο όσον αφορά στις συλλογικές διαπραγματεύσεις δεν θα γίνει πριν από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, συμπεριλαμβανομένου και του άρθρου 103 του Ν 4172/2013
-Οι αλλαγές στην πολιτική της αγοράς εργασίας δεν πρέπει να οδηγήσουν σε πολιτικές του παρελθόντος, που δεν είναι συμβατές με τους σκοπούς της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
-Ο εξορθολογισμός του ισχύοντος εργατικού νόμου θα κωδικοποιηθεί με την ψήφιση ενός Κώδικα Εργατικού Νόμου ως τον Μάρτιο του 2017, με την υποστήριξη της τεχνικής βοήθειας.
Δηλαδή τα έχουν συμφωνήσει όλα από τον Ιούνιο του 2016 και τώρα κάνουν την επανάστασή τους!
Το πόρισμα των «Σοφών»
Το πόρισμα που παρουσιάστηκε σε συνέντευξη Τύπου από τον κ. Κατρούγκαλο τον περασμένο Σεπτέμβριο – και με το οποίο ο κ. Κατρούγκαλος συμφωνούσε - ανέφερε πως η Επιτροπή Ανεξάρτητων Ειδικών, υπό τον καθηγητή Jan van Ours, δεν «βλέπει» την ανάγκη για αυστηρότερους κανόνες σχετικά με την απεργία, αλλά ούτε και κάποιον επείγοντα λόγο για άρση της απαγόρευσης της ανταπεργίας (lockout).
Από την άλλη πλευρά, οι εμπειρογνώμονες δέχονταν τις ευέλικτες μορφές εργασίας, καθώς «η εργασία μειωμένου ωραρίου μπορεί να αποτρέψει τις ομαδικές απολύσεις».
Όσον αφορά στις συλλογικές συμβάσεις, αποφάνθηκαν πως αυτές θεωρούνται αντιπροσωπευτικές, εφόσον καλύπτουν το 50% των εργαζομένων της διαπραγματευτικής μονάδας του κλάδου/επαγγέλματος. Υποστηρίχθηκε επίσης ότι η ιεραρχία των συλλογικών διαπραγματεύσεων πρέπει να διέπεται από την αρχή της επικουρικότητας, όπου συμβάσεις που συνάπτονται σε επιχειρησιακό επίπεδο, εγγύτερα των εμπλεκόμενων εργαζομένων και επιχειρήσεων, υπερισχύουν συμβάσεων που συνάπτονται σε κλαδικό / ομοιοεπαγγελματικό / εθνικό επίπεδο.
Όσον αφορά στις ομαδικές απολύσεις, αποφάνθηκαν πως πριν ένας εργοδότης οδηγηθεί σε μια ομαδική απόλυση οφείλει να προχωρήσει καλόπιστα σε διαβούλευση και διαπραγμάτευση με τους εκπροσώπους των εργαζομένων. Βάσει των οικονομικών δυνατοτήτων της επιχείρησης, θα πρέπει να σχεδιαστεί ένα κοινωνικό πλάνο που θα παρέχει αποζημίωση στους εργαζόμενους που ενδεχομένως θα μείνουν άνεργοι για ένα αβέβαιο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει να παρέχεται επανεκπαίδευση στους εργαζόμενους που απολύονται, προκειμένου να ενισχυθούν οι πιθανότητες εύρεσης εργασίας. Οι ομαδικές απολύσεις θα πρέπει να ρυθμίζονται, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους ως ένα λειτουργικό εργαλείο για την προσαρμογή των επιχειρήσεων σε περιόδους κρίσης.
Με λίγα λόγια, το πόρισμα που η ίδια η κυβέρνηση είχε υιοθετήσει και παρουσιάσει εν χορδαίς και οργάνοις ουδαμού αναφέρει όλα αυτά τα ηρωικά που λένε σήμερα – καθυστερώντας την αξιολόγηση και καταστρέφοντας την οικονομία.
Και βέβαια, έχουν αποδεχθεί πως οι επιχειρησιακές συμβάσεις υπερισχύουν των εθνικών, καθώς επίσης έχουν ουσιαστικά αποδεχθεί και τις ομαδικές απολύσεις.
Τι πραγματικά συμβαίνει στην Ευρώπη
Και επιτέλους, ποιες είναι αυτές οι βέλτιστες πρακτικές και αυτό το ευρωπαϊκό κεκτημένο που ο κ. Τσίπρας δήθεν διεκδικεί για την Ελλάδα; Από τι δηλαδή «εξαιρείται» η Ελλάδα;
Στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης (αλλά και στην Ελλάδα, βεβαίως) οι συμβάσεις συνάπτονται σε κλαδικό ή τομεακό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο επιχειρήσεων, καθώς υπάρχουν ειδικές ρήτρες παρέκκλισης.
Άρα, δεν στέκουν οι ισχυρισμοί ότι μόνο στην Ελλάδα υπάρχουν παρεκκλίσεις.
Γι’ αυτό άλλωστε και στη Γερμανία οι εργαζόμενοι απεργούν σε επίπεδο κλάδων (μεταλλωρύχοι του συνδικάτου IG Metall, πιλότοι της Λουφτχάνσα και όχι το προσωπικό εδάφους ή το αντίθετο, μεταλλωρύχοι της βορειοδυτικής Γερμανίας και όχι όλης της χώρας)
Στις χώρες του βορρά οι αλλαγές στο σύστημα της διαπραγμάτευσης επήλθαν μετά από συμφωνία των κοινωνικών εταίρων, ενώ στις χώρες του νότου αυτό επιβλήθηκε στο πλαίσιο της εφαρμογής των προγραμμάτων διάσωσης.
Στη Γερμανία και στη Γαλλία η «παρέκκλιση» από τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας προβλέπονται από τις κλαδικές συμβάσεις, ενώ επιτρέπονται οι επιχειρησιακές. Στη Γερμανία, οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας περιέχουν ρήτρες που επιτρέπουν παρέκκλιση από τα οριζόμενα σε αυτές. Στη Γαλλία οι επιχειρησιακές συμβάσεις έχουν νομοθετηθεί και η αρχή της ευνοϊκότερης σύμβασης έχει αποδυναμωθεί.
Στην Ισπανία και στην Ιταλία οι αλλαγές επιβλήθηκαν κυρίως από την ΕΚΤ. Μάλιστα, στην Ισπανία ο νόμος του 2012 δίνει προτεραιότητα στις επιχειρησιακές συμβάσεις και επιτρέπει στις επιχειρήσεις να παρεκκλίνουν από τις συλλογικές. Και στην Ιταλία, οι κλαδικές συμβάσεις συνδυάζονται με τις επιχειρησιακές.
Στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία η υπερίσχυση των επιχειρησιακών συμβάσεων επιβλήθηκε όχι ως παρέκκλιση, αλλά ως κανόνας.
Στην Ιρλανδία, ακόμη και στον δημόσιο τομέα οι συλλογικές διαπραγματεύσεις πραγματοποιούνται σε κλαδικό επίπεδο, ενώ στον ιδιωτικό διεξάγονται σε επίπεδο επιχείρησης.
Στην Πορτογαλία η κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων έχει νομοθετηθεί, στο πλαίσιο του Μνημονίου.
Από τη στιγμή, λοιπόν, που παντού ισχύουν οι επιχειρησιακές συμβάσεις και οι ρήτρες παρέκκλισης υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης και υψηλής ανεργίας, ποιο είναι το ευρωπαϊκό κεκτημένο που διεκδικεί ο κ. Τσίπρας;
Και από τη στιγμή που όλα έχουν ελαστικοποιηθεί παντού και ο ίδιος έχει συμφωνήσει, τι ακριβώς κάνει πως επιδιώκει;
Πρόβλεψη: Ο κ. Τσίπρας με την κ. Αχτσιόγλου θα φέρουν ένα από τα παραπάνω μνημονιακά μοντέλα και θα το βαφτίσουν «βέλτιστη ευρωπαϊκή πρακτική». Θα υπογράψουν και το μόνο που θα έχει μείνει θα είναι η καταστροφή της οικονομίας.
Και όταν δεν υπάρχει οικονομία δεν υπάρχουν ούτε συλλογικές, ούτε κλαδικές, ούτε επιχειρησιακές συμβάσεις…