Παναγιώτης Σέκερης, ο ανιδιοτελής πατριώτης και ευεργέτης του έθνους

Η περίπτωση των αδελφών Σέκερη συνιστά ίσως το πιο κραυγαλέο παράδειγμα κατάφωρης αδικίας που επεφύλαξε το νεοελληνικό κράτος στους συντελεστές της σύστασής του. Ακόμα και στη γενέτειρα τους, την Τριπολιτσά, άλλοι περισσότερο ή λιγότερο ήρωες του Αγώνα, επισκιάζουν την προσφορά και την υστεροφημία τους.

Κατά τη διάρκεια της βενετοκρατίας (1687-1715) δεν εντοπίζεται στην Τριπολιτσά οικογένεια με το επώνυμο Σέκερη. Σε έγγραφο της δημογεροντίας του Άργους (1 Απριλίου 1798), μεταξύ των προκρίτων της επαρχίας, εμφανίζεται κάποιος Νικόλαος Σέκερης. Στην Τριπολιτσά ο Δημήτριος Σέκερης, έμπορος της πόλης, θα νυμφευτεί τη Χάιδω και θα αποκτήσουν το πρώτο τους παιδί, τον Παναγιώτη, το 1783. Από τις μετεπαναστατικές αναφορές των αδελφών Σέκερη πληροφορούμαστε πως κατοικούσαν κοντά στο

Πηγάδι του Σεφέρη (μέχρι πρότινος υπήρχε στην οδό Σέκερη…). Στις 4 Απριλίου του 1798, σύμφωνα με τα χρονικά σημειώματα του Ρήγα Παλαμήδη, τα οποία είναι έγκαιρα χρονολογικά, δολοφονήθηκε στην Τριπολιτσά κάποιος Σέκερης από έναν Τούρκο, ο πατέρας των γνωστών αδελφών. Το περιστατικό αυτό καθόρισε τη ζωή και τη σταδιοδρομία του Παναγιώτη Σέκερη.

Ο Παναγιώτης Σέκερης, ο μεγαλύτερος από τα τέσσερα αδέλφια, έμαθε τα πρώτα γράμματα στην Τριπολιτσά και κατόπιν μαθήτευσε στη Σχολή της Δημητσάνας. Κατά τη διάρκεια των διακοπών της Σχολής ο Παναγιώτης Σέκερης είδε ένα Τούρκο να δολοφονεί για ασήμαντη αιτία τον πατέρα του μέσα στο εμπορικό του κατάστημα. Ο Παναγιώτης Σέκερης φοβούμενος για την ίδια του τη ζωή κατέφυγε στις Σπέτσες σε εμπόρους συγγενείς του και εργάστηκε στην επιχείρησή τους. Σύντομα μετέβη στην Κωνσταντινούπολη όπου ίδρυσε δική του εμπορική επιχείρηση, απόκτησε 15 περίπου ιστιοφόρα, με ένα από τα οποία διέφυγε το 1821 από την Πόλη και κατέλαβε σημαντική θέση στο διεθνές εμπόριο της εποχής. Το είδος των επιχειρήσεων του δεν είναι γνωστό, ωστόσο, σύμφωνα με τις εμπορικές πρακτικές της εποχής, θα επεκτεινόταν σε χρηματιστικές και δανειοδοτικές υποθέσεις. Το 1821 η περιουσία του έφτανε το ποσό του ενός εκατομμυρίου γροσίων! Ήδη το 1808, μόνιμα πια στην Πόλη, ο Παναγιώτης Σέκερης φρόντισε για την εκπαίδευση των αδελφών του, Αθανασίου και Γεωργίου. Το 1811 ο Γεώργιος αναχωρεί από την Πόλη για σπουδές στα διεθνή εκπαιδευτικά κέντρα και καταλήγει το 1813 στο Παρίσι, όπου και παρέμεινε έως το 1821. Επέστρεψε στο Μοριά για να συνεισφέρει στον Αγώνα, λόγω όμως των κακουχιών, απεβίωσε τον Νοέμβριο του 1822.

Ο Αθανάσιος Σέκερης, αφού συμπλήρωσε τις σπουδές του στην Πόλη, ασκήθηκε κοντά στο μεγάλο του αδελφό στο εμπόριο και το 1816 εγκαταστάθηκε στην Οδησσό ως συνέταιρος του μεγαλέμπορου αδελφού του. Ο Αθανάσιος στην Οδησσό ανήκε στην ανώτατη τάξη, διότι διέθετε περιουσία τουλάχιστον 20.000 ρουβλίων με δικαιώματα εξωτερικού και εσωτερικού εμπορίου, βιοτεχνίας και πλοιοκτησίας. Η μύηση του Γεωργίου Σέκερη στη Μόσχα από το Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ αποτέλεσε την απαρχή της κατοπινής μυήσεως των αδελφών του, από τους οποίους ο Παναγιώτης ως ο πλουσιότερος θα καταστεί ο χρηματοδότης της Φιλικής Εταιρείας.

Η μύηση του Παναγιώτη Σέκερη στη Φιλική Εταιρεία στις 5 Μαϊου 1818, μετά τη μεταφορά της έδρας της Φιλικής Εταιρείας από την Οδησσό στην Πόλη το 1818, απέβη σωτήρια για τη Φιλική Εταιρεία μετά το θάνατο του Νικόλαου Σκουφά στις 31 Ιουλίου 1818. Τα αδέλφια υπήρξαν οι αποκλειστικοί χρηματοδότες της Φιλικής Εταιρείας. Ο Παναγιώτης Σέκερης, το1846, θα παρουσιάσει στοιχεία για τη συνεισφορά του στη Φιλική Εταιρεία και τον Αγώνα που ανέρχονταν στο ποσό των 425.000 γροσίων.

Αναφέρει (σε δική μας απόδοση): «Υπήρξε μια εποχή που σε νέα ηλικία ήμουν τόσο πλούσιος και απολάμβανα κάθε αγαθό του κόσμου… όμως όλα αυτά τα θεωρούσα τόσο μάταια διότι έλειπε η ελευθερία της Πατρίδος. Για την απόκτηση της ελευθερίας περιφρόνησα τα αγαθά μου και από πλουσιότατος κατάντησα φτωχότατος και δεν ντρέπομαι να το ομολογήσω… Αλλά δεν μετανιώνω για τις θυσίες μου και ευχαριστώ το Θεό που μου έδωσε τόσα πλούτη για να τα καταθέσω στον βωμό της ελε*Oleέ να απαιτήσω κάτι για τα όσα προσέφερα. Απλά ζητώ κάτι γιατί έχω οικογένεια και είμαι με το ένα πόδι στον τάφο».

(Ας συγκριθεί η τύχη του φτωχού Σέκερη με την τύχη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη που πεθαίνει, το 1843, την επαύριο του πολυτελούς γάμου που διοργάνωσε για τον γιο το, Κολλίνο…).
Βιβλιογραφία

1) Αναστάσιος Ν. Γούδας, Βίοι παράλληλοι των επί της αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών, Αθήνα 1872, τ. Ε΄, σσ. 93-120.

2) Αθανάσιος Θ. Φωτόπουλος, Οι κοτζαμπάσηδες της Πελοποννήσου κατά τη δεύτερη τουρκοκρατία (1715-1821), εκδόσεις Ηρόδοτος, Αθήνα 2005.

3) Δόμνα Βισβίζη-Δοντά, «Η ανεξαρτησία της Ελλάδος και η οικογένεια Σέκερη», Μνημοσύνη τ. 16 (2003-2005) 283-340.

Συντάκτης: Βασίλης Δ. Σιακωτός (Φιλόλογος – Ιστορικός)