Η λέξη "Πομάκος" εικάζεται ότι προέρχεται από το ελληνικό Πομάξ (πότης) εξαιτίας της παλιάς συνήθειας των.....
Θρακών να πίνουν πολύ, ή από το "ιππομάχοι" (οι Αρχαίοι Θράκες ήταν δεινοί ιππείς πολεμιστές).
Η μαζική στροφή στο ισλάμ έγινε κατά τον 16ο και 17ο αιώνα. Σύμφωνα με τους Κώδικες της Μητροπόλεως Φιλιππουπόλεως και τον Τσέχο ιστορικό και σλαβολόγο Κωνσταντίν Γιόζεφ Γίρετσεκ (Konstantin Josef Jireček), στα μέσα του 17ου αιώνα, οι προύχοντες των Πομάκων συμφώνησαν να εξισλαμιστούν ομαδικά, προκειμένου να επιβιώσουν.
Οι Πομάκοι φαίνεται ότι εξισλαμίστηκαν πλήρως στα τέλη του 18ου αιώνα. Έως τότε ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι[15]. Οι Πομάκοι άρχισαν να εξισλαμίζονται σταδιακά, από την Οθωμανική κατοχή (αρχές του 15ου αιώνα) επί Σουλτάνου Σελήμ Α΄, έως το τέλος του 18ου αιώνα. Ο μοναχός Παχώμιος Ρουσάνος (1508-1553), που επισκέφτηκε την ορεινή Ξάνθη, έγραψε το 1550 ότι μόνο 6 ή 9 χωριά είχαν στραφεί στο
Κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1877-1878), οι Πομάκοι επαναστάτησαν κατά των βλέψεων της Βουλγαρίας και ίδρυσαν την αυτόνομη πολιτεία με την ονομασία "Δημοκρατία του Ταμράς", σε εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα οποία θα περιλαμβάνονταν στην υπό αυτονόμηση Ανατολική Ρωμυλία. Το 1886 η Οθωμανική κυβέρνηση αποδέχτηκε την προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας στη Βουλγαρία, και έτσι ήρθε το τέλος για την αυτόνομη πολιτεία των Πομάκων.
Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, πολλοί Πομάκοι συμμετείχαν στην πλευρά των Ελλήνων, έναντι των Βουλγάρων και των Τούρκων. Αξιοσημείωτη είναι η μορφή του Αλή Ζεΐρ Χαβούζ, από τη Δράμα, ο οποίος πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Μετά το Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, οι Πομάκοι ξεσηκώθηκαν κατά της Βουλγαρικής κατοχής (στην οποία είχε περιέλθει όλη η Δυτική Θράκη).
Στις 16 Αυγούστου του 1913, ξέσπασε το επαναστατικό κίνημα στις περιοχές Κοσούκαβακ (σημερινό Κρούμοφγκραντ Βουλγαρίας), Μαστανλί (σημερινό Μόμτσιλγκραντ Βουλγαρίας) και Κάρντζαλι. Οι επαναστάτες κατέλαβαν επίσης την Κομοτηνή, την Ξάνθη και το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης (Δεδέαγατς). Την 1η Σεπτεμβρίου 1913 ιδρύθηκε στην Κομοτηνή η "Προσωρινή Διοίκηση Δυτικής Θράκης" (Garbi Trakya Hukumet i Muvakkatesi). Η Οθωμανική διοίκηση δεν υποστήριξε τους επαναστάτες και έτσι, με την ανοχή Ελληνικής και Οθωμανικής κυβέρνησης, η περιοχή παραδόθηκε στο Βουλγαρικό στρατό στις 30 Οκτωβρίου 1913. Οι επαναστάτες (αν και μουσουλμάνοι) αναζήτησαν στήριξη, κυρίως από την Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) διορίστηκε Έλληνας δήμαρχος. Μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, 8 Πομάκοι βουλευτές της Βουλγαρικής βουλής, απευθυνόμενοι στις κυβερνήσεις της Ελλάδος και Γαλλίας, ζήτησαν να προστατευτεί η εθνική και θρησκευτική τους ιδιαιτερότητα από τη Βουλγαρική διοίκηση.
Για ιδεολογικούς και πολιτικούς λόγους, οι Πομάκοι υπέστησαν κατά περιόδους πιέσεις ώστε να αλλάξουν τα τουρκικά/μουσουλμανικά ονόματά τους σε βουλγαρικά (1912, 1942, 1962 και 1971-4), όπως επίσης τους δόθηκε αργότερα το δικαίωμα να ανακτήσουν τα ονόματά τους (1913, 1945, 1964 και 1990).
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με αντιπροσώπους τους στη Διάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι το 1946, οι Πομάκοι της Βουλγαρίας επανέφεραν το αίτημα για ένωση με την Ελλάδα. Ο διευθυντής του ραδιοφωνικού σταθμού της Ουάσινγκτον Άλμπερτ Βέρνερ, παρουσίασε το θέμα ως εξής: "Ένα ακόμη πρόβλημα μειονότητας παρουσιάστηκε σήμερα στην Ουάσινγκτον στο πρόσωπο των Πομάκων, οι οποίοι είναι αρχαία ελληνική φυλή, ιστορούμενη από την προ του Μεγάλου Αλεξάνδρου εποχή [...] Οι Πομάκοι ποιούνται νυν έκκληση προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και προς το Αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών και ζητούν την διενέργεια δημοψηφίσματος, για να ελευθερωθούν από τη Βουλγαρία και να απολαύσουν την ελευθερία την οποία απολαμβάνουν οι Πομάκοι της Ελλάδας [...]". Ο τύπος επίσης έγραφε: "Το παρελθόν Σάββατον εις το ξενοδοχείο Πενσυλβάνια έλαβε χώρα συνέντευξις προς τους αντιπροσώπους του Αμερικανικού και Ελληνικού τύπου εκ μέρους των κ.κ. Χαμδή Χουσεΐν, πρώην βουλευτού Ροδόπης και Χακή Σουλεϊμάν, αποτελούντων από την αντιπροσωπεία των Πομάκων Θράκης. Οι Πομάκοι εξέθεσαν προς τον τύπο τας απόψεις των και τα δίκαιά των, ζητούντες την ένωσιν των με την Ελλάδα". Η προσπάθεια των Πομάκων δεν τελεσφόρησε διότι είχε προηγηθεί η διανομή της Ευρώπης μεταξύ των τριών μεγάλων δυνάμεων στη Γιάλτα, τον Φεβρουάριο του 1944.
Σε επιστολή του προς τον πρωθυπουργό της Ελλάδας Γεώργιο Παπανδρέου και την υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων Άννα Διαμαντοπούλου, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πομάκων Ξάνθης, στις 17 Μαρτίου 2010, ζήτησε την ίδρυση δημόσιων, μη μειονοτικών σχολείων στα πομακοχώρια, ώστε να μην αναγκάζονται οι μαθητές να μαθαίνουν την τουρκική, μια γλώσσα ξένη προς αυτούς. Την επιστολή υπογράφουν ο πρόεδρος του συλλόγου, Ταχήρ Κόντε, η γραμματέας Αλιέ Εφέντη και ο ταμίας Χαμδή Εφέντη.
Υπάρχει κανείς που αμφιβάλλει που θέλουν να πρόσκεινται "εθνικά" οι Πομάκοι μετά την ιστορικλη αυτή αναδρομή; Ας δούμε τώρα τη μαρτυρία ενός Πομάκου δασκάλου όπως την δημοσίευσε η Ζαγάλισα.
"Γεννήθηκα σε Πομακοχώρι του νομού Ροδόπης ή σε «χωριό του ορεινού όγκου», όπως το αποκαλούν οι «Τούρκοι» και οι ελληνόγλωσσοι πολιτικοί.
Οι συνθήκες ζωής στο χωριό ήταν δύσκολες. Δεν είχαμε δρόμους. Το πιο σημαντικό πρόβλημα ήταν η ανεργία.
Έτσι, ο πατέρας μου αποφάσισε ότι δύο δρόμοι υπάρχουν: ή να μπω στην Ειδική Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης για να γίνω δάσκαλος ή να πάω στην Τουρκία και να γίνω ιμάμης.
Στο χωριό μου εκείνη την εποχή είχε γίνει μόδα να γίνεσαι δάσκαλος στην ΕΠΑΘ ή ιμάμης. Ήταν ένας τρόπος να έχεις μια καλή δουλειά και να ανέβεις κοινωνικά.
Εγώ, δεν ήθελα ούτε το ένα ούτε το άλλο. Στην Τουρκία δεν ήθελα να πάω.
Από το σχολείο είχα κακή εμπειρία μια και ο μουσουλμάνος δάσκαλος που είχαμε μας χτυπούσε κάθε φορά που μιλούσαμε πομακικά μέσα στην τάξη. Έτσι, μίσησα τον δάσκαλο.
Τελικά, προτίμησα τη σχολή, αφού σκέφθηκα ότι εγώ είμαι διαφορετικός. Έγινα δάσκαλος και διορίστηκα αμέσως.
Όχι όμως σε κάποιο Πομακοχώρι, όπως θα ήθελα, αλλά σε πεδινό χωριό του κάμπου, του νομού Ροδόπης.
Οι κάτοικοι του χωριού με δέχθηκαν εχθρικά. «Τι θέλει ο κω..πομάκος στο χωριό μας;», έλεγαν.
Στον κάμπο είναι βρισιά η λέξη Πομάκος. «Pomak salak», δηλαδή «Πομάκος βλάκας», έτσι το έχουν οι τουρκοφανείς του κάμπου.
Άραγε, ποιος θυμάται ότι τα πρώτα χρόνια που έγινε η ΕΠΑΘ, οι Πομάκοι δάσκαλοι όταν πήγαιναν να διδάξουν στα χωριά διώχνονταν με πέτρες (!) από τους φανατισμένους χωρικούς και από τους πράκτορες του προξενείου;
Στο πεδινό χωριό, λοιπόν, έπρεπε να αποδείξω στους χωρικούς ότι είμαι καλός Τούρκος.
Έπρεπε να απαρνηθώ την πομακική καταγωγή μου.
Βέβαια, οι μακαρίτες οι παππούδες και οι γιαγιάδες μου μιλούσαν πομακικά. Και αν «σηκωθούν από τον τάφο», πάλι πομακικά θα μιλάνε.
Εγώ, όμως, έπρεπε να τα απαρνηθώ όλα και να γίνω καλός Τούρκος, για να με αποδεχθούν οι φανατισμένοι χωρικοί.
Έκανα ό,τι μπορούσα για να «πετύχω». Έπρεπε να αποδείξω διπλά τον «τουρκισμό» μου.
Καταρχήν, έπιασα να κάνω τα θρησκευτικά φροντιστήρια (Κουράν κουρσού) με μεγάλο πάθος.
Δίδασκα τα θρησκευτικά με πάθος και πήγαινα στο τζαμί κάθε Παρασκευή για να με βλέπει το χωριό.
Έπειτα, προσπαθούσα να βελτιώσω τα τουρκικά μου, που δεν τα ήξερα καλά. Μιλούσα σε όλους μόνο τουρκικά. Έγινα και εγώ γενίτσαρος.
Ούτε μια λέξη ελληνικά δεν είπα σε έναν μουσουλμάνο του χωριού. Ούτε μια λέξη πομάκικη δεν είπα στα Πομακόπουλα, που είχαν κατέβει από τα χωριά τους στον κάμπο και είχαν εγκατασταθεί στο χωριό μας.
Αντίθετα, τα αγρίεψα από την πρώτη ημέρα: μην τολμήσετε να μιλήσετε πομακικά, αλλιώς θα φάτε ξύλο.
Έτσι, με είχε συμβουλέψει να κάνω παλιός συνάδελφος, πομακικής καταγωγής και αυτός, που όπως έμαθα, έπαιρνε διπλό μισθό: έναν από την Ελλάδα και έναν από την Τουρκία για να εκτουρκίζει τους Πομάκους.
Είμαι φυσικά και στο σύλλογο Επαθιτών.
Εκεί υπάρχει άλλη τραγική κατάσταση: από τη μία η Τουρκία θέλει να κλείσει η ΕΠΑΘ και να έρθουν Τούρκοι δάσκαλοι στην ελληνική Θράκη. Αυτό σημαίνει ότι θα χάσουμε τη δουλειά μας.
Αντί όμως να αντιταχθούμε όλοι στο προξενείο ως Επαθίτες, έχουμε γίνει υπηρέτες του.
Κάποιοι συνάδελφοί μου παίρνουν «μισθό» από την Τουρκία για να εκτουρκίσουν τη φυλή τους, τους Πομάκους, για αυτό και δεν μιλάνε.
Μερικοί μάλιστα στο facebook γίνονται «φίλοι» με όλους τους εχθρούς της φυλής μας: με ψευτομουφτήδες, με βουλευτές κ.α. για να δείξουν στον κόσμο πόσο καλοί «Τούρκοι» είναι.
Τέλος, κατάφερα σε κάποια στιγμή να διδάξω σε πομακικό χωριό.
Εκεί εκτούρκιζα του Πομάκους διδάσκοντάς τους τα τουρκικά.
Είχα και ένα μικρό παιδάκι που για πρώτη φορά στη ζωή του άκουσε τουρκικά και έβαλε τα κλάματα. Ένιωσα ντροπή για όλους μας.
Και για εμένα που διδάσκω τουρκικά με το ζόρι στα Πομακόπουλα και για τους ανθρώπους της φυλής μου που τους ανάγκασαν Τουρκία και Ελλάδα με το ζόρι να γίνονται Τούρκοι.
Αναρωτιέμαι: αυτούς τους αγράμματους χωρικούς που ζούνε με το φόβο του να μην δηλώσουν Πομάκοι τελικά ποιος θα τους σώσει;"
http://kostasxan.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου