ΙΩΝ ΒΟΡΡΕΣ «Εφυγε» ο μέγας ευπατρίδης

Είχε κάνει μέχρι και πρόταση γάμου προκειμένου να αποκτήσει μια θαυμάσια εικόνα του 17ου αιώνα! Φλέρταρε την ιδιοκτήτριά της στέλνοντάς της καθημερινά λουλούδια, σοκολάτες και λιχουδιές, τη ζήτησε ακόμη και σε γάμο, αλλά -ευτυχώς για εκείνον, όπως είχε πει- αρνήθηκε. Αυτός ήταν ο Ιων Βορρές, ο ευπατρίδης, μεγάλος συλλέκτης και φυσικά δημιουργός ενός από τα σημαντικότερα μουσεία της χώρας μας, που «έφυγε» χθες από τη ζωή πλήρης ημερών (σε ηλικία 92 χρόνων) περιτριγυρισμένος από αγαπημένα του πρόσωπα, τον γιο του Γιώργο και τα τρία εγγόνια του. Ο «τρελός του καιρού του», όπως αποκαλούνταν, αφού αποφάσισε να ιδρύσει τη δεκαετία του '60 ένα πολιτιστικό ίδρυμα στην -τότε- εξοχική Παιανία.

Ο Βορρές ήταν μεγάλη μορφή των τεχνών και αφιέρωσε τη ζωή του στην προβολή της ελληνικότητας μέσα από το μουσείο, στα 18 στρέμματα του οποίου κατάφερε να «χωρέσει» τη λαογραφία με τη μοντέρνα τέχνη.

Με καταγωγή από τα Φιλιατρά Μεσσηνίας, ο Ιων Βορρές αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών, ενώ κατόπιν συνέχισε τις σπουδές του στις Οικονομικές και Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Queen's στο Οντάριο του Καναδά. Είχε ακόμη σπουδάσει Φιλοσοφία και Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Στον Καναδά παρέμεινε αρκετά χρόνια. Πήρε καναδική υπηκοότητα και εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε καναδικές εφημερίδες, με βασικό μέλημά του την προώθηση του ελληνικού πολιτισμού.

Το αισθητικό σοκ

Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1962 και το «ψυχικό και αισθητικό σοκ» (όπως δήλωσε) που του προκάλεσε η τσιμεντοποίηση της χώρας του τον έκανε να αισθανθεί την ανάγκη δημιουργίας ενός χώρου ο οποίος θα προέβαλλε την ελληνική παράδοση και τον γνήσιο λαϊκό πολιτισμό. Αναζήτησε την κατάλληλη έκταση στην Αττική και κατέληξε στην Παιανία. «Με αυτόν τον τρόπο ήθελα να παροτρύνω τους συμπατριώτες μου να σώζουν και να διατηρούν την ελληνική μας κληρονομιά» είχε πει ο ίδιος πριν από χρόνια. Αρχισε σιγά σιγά να συγκεντρώνει παλιές γούρνες, πιθάρια, ακόμη και μυλόπετρες, αντικείμενα που μπορεί για κάποιους να ήταν άχρηστα, ωστόσο για εκείνον αποτέλεσαν τον πυρήνα του μουσειακού ιδρύματος.

Το Μουσείο Βορρέ (η λαογραφική συλλογή) σχεδιάστηκε από τον μοντερνιστή αρχιτέκτονα Μιχάλη Φωτιάδη, εγκαινιάστηκε το 1983 παρουσία του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή και της υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη. Στο μουσειακό ίδρυμα -με δωρεά έχει δοθεί στο ελληνικό κράτος- στεγάστηκε και η πλούσια συλλογή σύγχρονης τέχνης, την οποία με επιμέλεια εμπλούτιζε κάθε χρόνο ο Ιων Βορρές. Ο ίδιος άλλωστε ήταν μανιώδης συλλέκτης δημιουργιών Ελλήνων καλλιτεχνών των οποίων έργα αγόραζε «σαρώνοντας» τις αθηναϊκές και ξένες γκαλερί. Μάλιστα υπολογίζεται ότι στη σύγχρονη ενότητα του μουσείου περιλαμβάνονται δημιουργίες περίπου 300 Ελλήνων καλλιτεχνών.

Στους όμορφους κήπους του πολιτιστικού ιδρύματος -κατά πολλούς οι ωραιότεροι των Αθηνών- φιλοξενήθηκαν θρυλικές δεξιώσεις, εκθέσεις αλλά και τιμητικές εκδηλώσεις που άφησαν εποχή. Από την Παιανία πέρασαν σπουδαίες εγχώριες και διεθνείς προσωπικότητες αλλά και αρχηγοί κρατών και πρέσβεις, όπως ο Φρανσουά Μιτεράν και ο Καναδός πρωθυπουργός Πιερ Τριντό. Την περσινή χρονιά ο Ιων Βορρές τιμήθηκε από τον τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια με το παράσημο του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής. Αν και η οικονομική κρίση επηρέασε το πολιτιστικό ίδρυμα, το Μουσείο Βορρέ συνεχίζει κανονικά τις δράσεις του με εκθέσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα. Διευθυντής του είναι ο εγγονός του Ιωνος Βορρέ, Νεκτάριος.

Ο... εξορκιστής που ζητούσε 999 €

«Εγώ θα τον θυμάμαι ως τον άνθρωπο που με έβγαλε από τη ρουτίνα της καθημερινότητας» είχε πει ο Ιων Βορρές, όταν την άνοιξη του 2008 ένας καλοντυμένος και καλλιεργημένος 65χρονος είχε εισβάλει στο μουσείο ζητώντας να δει τον συλλέκτη. Είχε δηλώσει εξορκιστής και εξολοθρευτής και ήθελε να σώσει τον συλλέκτη «από το κακό που έρχεται».

Μάλιστα για το... έργο του απαίτησε 999.000 ευρώ, το οποίο στη συνέχεια «κατέβασε» στα 999 ευρώ. Ο Βορρές δεν υπέβαλε ποτέ μήνυση.