Μισό λεπτό, κε Gates...

Γράφει ο
Ηλίας Καραβόλιας

Θα σπούδαζε λέει - αν ξεκινούσε σήμερα την ζωή του - ο πρώτος σε περιουσία άνθρωπος του πλανήτη, Bill Gates. Και μάλιστα προσδιόρισε τις επιστήμες που θα αναπτυχθούν στο μέλλον (ένα ''μέλλον'' που το ακούμε χρόνια τώρα). Εκείνες δηλαδή που θα έχουν ζήτηση κατά την άποψή του (και φυσικά δεν είναι άποψη τυχαίου ανθρώπου): Τεχνητή Νοημοσύνη, Ενέργεια, Βιοεπιστήμες. Ο άνθρωπος που δημιούργησε ουσιαστικά την Πληροφορική, το περιβάλλον επεξεργασίας δεδομένων, πληροφορίας, γνώσης, ο άνθρωπος που οραματίστηκε τις λεωφόρους της υπερδικτύωσης και τα λογισμικά κυκλοφορίας σε αυτές, δείχνει στους νέους - χωρίς να κρύβεται και χωρίς να προσποιείται - τον δρόμο του μέλλοντος.
Αλλά ας σκεφτούμε για λίγο κάπως βαθύτερα το σινιάλο του
δισεκατομμυριούχου Bill Gates. Δανείζομαι στοιχεία από άρθρο της συναδέλφου Φ. Μαστρογιάννη (http://mastroyanni. blogspot.gr/2017/03/blog-post_4.html ) Σύμφωνα με τους Chen, Christensen, Gallagher, Mate, Rafert, στην μελέτη τους το 2011: ''Global Economic Impacts Associated with Artificial Intelligence'', λένε ότι μέχρι το 2021,το αισιόδοξο σενάριο για την επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην οικονομία θα είναι 5,89 τρισεκατομμύρια $. Δεν προσδιορίζουν φυσικά τι σημαίνει αυτό σε όρους νέων θέσεων εργασίας. Σύμφωνα τώρα με άλλη έκθεση, της αξιόπιστης McKinsey, οι δουλειές που προστατεύονται καλύτερα από την τεχνητή νοημοσύνη είναι αυτές του γιατρού, του hedge fund manager αλλά και χαμηλόμισθες, όπως αυτές των νοσηλευτικών υπηρεσιών. Εργασίες όπως είναι αυτές του λογιστή ίσως και να καταργηθούν πλήρως (!),ενώ μεγάλο μέρος των νομικών υπηρεσιών θα γίνεται από μηχανές, όπως και το 80% των εργασιών ενός υπαλλήλου γραφείου.
Το ερώτημα φυσικά είναι άλλο: ποια θα είναι η επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στο ισοζύγιο της απασχόλησης ανθρωπίνου δυναμικού; Ακριβή προβλεπτικά δεδομένα δεν υπάρχουν. Γιατί άραγε; Γιατί το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα δεν μπορεί (ή δεν θέλει) να ομολογήσει το κρυφό μυστικό της hi-tech εξέλιξης του; Όλοι άρχισαν να σιγοψιθυρίζουν φυσικά ότι με την εκρηκτική αύξηση της αντικατάστασης των ανθρώπων από μηχανές, πάσης φύσεως, θα χαθεί ένα μεγάλο μέρος των θέσεων εργασίας, προκαλώντας αναταράξεις στην εισοδηματική και ταξική διαστρωμάτωση κάθε προηγμένης, και μη, χώρας.
Ας μην βιαστούμε όμως να κρίνουμε τον Gates. Άλλωστε τα βάζει χωρίς να το θέλει, τόσο με την Οικονομική Επιστήμη όσο και με την Βιοθική. Ως πρωτοπόρος οραματιστής στην πληροφορική τεχνολογία δεν μπορεί, ακομα και αν ήθελε, να δει ''ανάποδα'' το ερώτημα στο ισοζύγιο εργασίας : πόσοι άνθρωποι χάνουν την δουλειά τους για κάθε πόστο ρομποτικής εργασίας που γεννιέται ; Και φυσικά, αξιοσημείωτο θα ήταν να ξέρουμε και το μέχρι που μπορεί να φθάσει η βιομηχανία ''κόπιας'' της ανθρώπινης ύπαρξης .
Ο πιονιέρος της πληροφορικής δεν μένει όμως μόνο στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Αναφέρει ακόμα δυο κλάδους που έχουν μέλλον. Ενέργεια και Βιοεπιστήμες. Ο πρώτος αφορά το μείζον πρόβλημα του πλανήτη αφού η έλλειψη των παραδοσιακών μορφών ενέργειας και η αναγκαία στροφή στις ανανεώσιμες πηγές, ζητάνε μυαλά και χέρια. Δεν θα πείραζε φυσικά αν αυτά ήταν λιγότερα, δηλαδή αν θα προσλαμβάνονταν και ρομπότ (σημ: εξ άλλου ο κος Macron στην Γαλλία είπε ότι δεν θα τα φορολογήσει καθώς αυτό είναι αντικίνητρο για επενδύσεις. Ενδιαφέρουσα άποψη, ας την εξετάσουμε όμως μια άλλη φορά) Οι δε Βιοεπιστήμες, που αποτελούν την βαριά βιομηχανία στην αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, εισφέρουν τα μέγιστα στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Συγκοινωνούντα δοχεία ,ως επιστήμες, που προάγουν την έρευνα για την βελτίωση της ζωής μας, δίνουν λύσεις σε απίστευτα προβλήματα του ανθρώπινου βίου, ταυτόχρονα όμως καταλαμβάνουν ολοένα και περισσότερο μια ευαίσθητη επικράτεια της ζωής : την εργασία.
Δεν μπορώ, γιατί δεν ξέρω, να επεκταθώ σε θέματα Βιοηθικής  ώστε να εκφέρω γνώμη για το τι μέλει γενέσθαι με το ον που λέγεται Άνθρωπος, καθότι οι ''αντιγραφές'' και οι ''προεκτάσεις'' του αυξάνονται επικίνδυνα. Με ενδιαφέρει όμως να περάσω το μήνυμα για την ραγδαία πχ. αύξηση της έρευνας στην νευροοικονομία (συνδυασμός νευρολογίας, βιολογίας, ψυχολογίας και οικονομικών) Και εκεί, η τεχνητή νοημοσύνη ίσως παίξει καταλυτικό ρόλο. Το ερώτημα παραμένει  φυσικά το ίδιο πάντα: σε όφελος ή σε βάρος, μακροπρόθεσμα, του ανθρώπινου κεφαλαίου;
Ο Bill Gates, πιο ώριμος από ποτέ, γίνεται κυνικός εκφραστής της τροχιάς που ήδη διαγράφεται, ανεπιστρεπτί, για την ανθρώπινη εργασία, τον ανθρώπινο μόχθο, το μυαλό και τα χέρια μας: υπερ-μηχανικοποίηση της εργασίας, με προηγμένη ρομποτική και υπερ-αυτοματισμούς που οδηγούν φυσικά στην εντατικοποίησης της παραγωγής και την υπερεκθετική αύξηση της παραγωγικότητας. Δεν μας διευκρινίζει φυσικά το πόσες οικογένειες μπορούν να χρηματοδοτήσουν το όνειρο των παιδιών τους. Εννοείται φυσικά ότι η φιλανθρωπία του περιλαμβάνει και την στήριξη σε νέους που τολμούν να κυνηγήσουν το όνειρο. Αυτοδίδακτος και αυτοδημιούργητος ο ίδιος, ήδη έχει ''περάσει'' το μήνυμα, δεκαετίες τώρα: ''δεν υπάρχει δεν μπορώ, υπάρχει δεν θέλω''. Και έτσι, με αυτό το αυτόφωτο Πραγματικό, αυτό το εξαπλωμένο παντού πάνω στην γη θεατρικό σκηνικό δημιουργικής επιτυχίας, το όνειρο, το αμερικάνικο όνειρο του γκαράζ και της εφεύρεσης, παραδίδει την σκυτάλη στην αναγκαιότητα της επιστήμης και της υπερεξειδικευμένης γνώσης. Άσχετα αν αυτή είναι ακριβή, άσχετα αν αυτή δεν είναι για όλους. Άλλωστε οι χορηγοί θα δώσουν υποτροφίες στα ''καλά'' μυαλά (σημ: εξ αποστάσεως δωρεάν μαθήματα στα top πανεπιστήμια της γης, γίνονται ήδη αφορμή αξιολόγησης και επιλογής μυαλών από παντού. Το ranking και το rating κάνουν την δουλειά που ξέρουν στην Κοινωνική Μηχανική...)
Δικτυωμένοι, θα βλέπουμε ρομποτάκια και αλγοριθμικές μηχανές να κάνουν τα πάντα. Κάτοικοι του παγκόσμιου ψηφιακού χωριού, θα αναρωτιόμαστε κάποτε αν το μυαλό μας είχε τον χώρο, είχε τα περιθώρια από MΒ (megabytes)να χωρέσει τα data και τις πληροφορίες. Καθώς όμως θα αναρωτιόμαστε εμείς, η Τεχνητή Νοημοσύνη, δηλαδή οι μηχανές, θα έχουν προφτάσει να ''κάνουν την δουλειά''.
Κε Gates, έχετε δίκιο. Οι νέοι που θα μπουν στα Πανεπιστήμια πρέπει να τρέξουν σε μια κούρσα θανατηφόρου ανταγωνισμού για να προλάβουν να καταταχθούν πρώτοι, ως μηχανικοί της σταδιακής μείωσης της νοημοσύνης μας (ή τουλάχιστον της χρησιμότητας της).Αυτοί που τελικά  θα κατακτήσουν τον κλάδο, όσο ευρύ πεδίο της Οικονομίας και αν καλύψει αυτός ο κλάδος της Τεχνητής Νοημοσύνης, θα είναι οι τυχεροί. Θα είναι αυτοί που θα προγραμματίζουν πώς να καταργείται το ανθρώπινο μυαλό και το ανθρώπινο χέρι, ώστε να πέφτει το κόστος παραγωγής και να αυξάνονται τα περιθώρια κέρδους, μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας, πάντα. Διότι, αγαπητέ κε Gates, αν η Τεχνητή Νοημοσύνη παραμείνει μόνο στην προσφορά και την μέριμνα για τον άνθρωπο και την ζωή του (πχ ιατρική, ασφάλεια) έχει καλώς. Αν όμως επεκταθεί - που ήδη το έχει κάνει- σε όλο το επιχειρηματικό παίγνιο της αναζήτησης φθηνότερης εργασίας (αλλά και στην βιομηχανία του πολέμου) τότε το πράγμα αλλάζει.
Καλό είναι να ξέρουν οι υποψήφιοι εργάτες του μέλλοντος, το cognitariato της νέας εποχής, ότι ο ανταγωνισμός της υπερεξειδίκευσης μπορεί  να δημιουργεί μεσοπρόθεσμα αυξημένη ζήτηση σε ανάλογες θέσεις υψηλής τεχνολογίας, μακροπρόθεσμα όμως φαίνεται ξεκάθαρα ότι είναι πολύ πιθανό να λειτουργήσει εις βάρος της ανθρώπινης ανάγκης για εργασία επιβίωσης, μέσω της παραγωγής και της δημιουργίας. Αλλά ξέχασα, τώρα μιλάμε πλέον για απασχολησιμότητα, για zero hour contracts, για part time εργασία. Εκτός και αν η Τεχνητή Νοημοσύνη αρχίσει σιγά-σιγά να καλύπτει και αυτές τις ελαστικές μορφές απασχόλησης...