Γράφει ο
Αθανάσιος Μπουρούνης
Αθανάσιος Μπουρούνης
Ο γενετικός παράγοντας σε κρίση
Η γενετική μηχανή δίνει στους επιστήμονες τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν ζωντανούς οργανισμούς ως βασικά δομικά υλικά για να αλλάξουν τις υπάρχουσες μορφές ζωής και να κατασκευάσουν νέες.
Το γονίδιο αποτελεί τμήμα του DNA το οποίο σε συνδιασμό με άλλα γονίδια, καθορίζει τη μορφή των ζωντανών κυττάρων. Τα γονίδια μεταφέρουν τις απαραίτητες χημικές οδηγίες που κάνουν τον οργανισμό να συμπεριφέρεται με συγκεκριμένο τρόπο και αφού περνούν από τη μια γενεά στην επόμενη, οι απόγονοι κληρονομούν αυτά τα χαρακτηριστικά από τους γονείς τους.
Αναπτυσσόμενα συνεχώς τα γονίδια, επιτρέπουν στον οργανισμό να προσαρμόζεται στο περιβάλλον. Αυτή η διαδικασία
ονομάζεται εξέλιξη.
Σήμερα μετά από τη σύγχρονη γεωργική παραγωγή που θεωρείται εξαιρετικά επιτυχημένη, οι αγρότες παράγουν τροφή για έξι δισεκατομμύρια ανθρώπους του πλανήτη.
Όμως κυριαρχεί μεγάλη δυσαρέσκεια για τις σύγχρονες μεθόδους γεωργίας και παραγωγής τροφίμων υψηλής παραγωγικότητας, στις αναπτυγμένες χώρες.
Η σύγχρονη τεχνική της γενετικής μηχανικής κάνει μια απότομη και μεγάλη ρήξη. Ξεπερνά τα όρια μεταξύ συγγενών οργανισμών, διασταυρώνοντας αδιακρίτως μεταξύ τους βακτήρια, φυτά και ζώα. Παίρνει γονίδια από έναν οργανισμό δότη π.χ. σκορπιό και τα ενσωματώνει σε έναν άλλο, μή συγγενικό, όπως η πατάτα. Τα προϊόντα που προκύπτουν ονομάζονται διαγονιδιακά ή γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί ή όπως τα ονομάζει η κοινή γνώμη, μεταλλαγμένα.
Οι μεγάλες προσδοκίες για τα οφέλη από τα μεταλλαγμένα προϊόντας, δεν φαίνεται να επαληθεύονται. Οι υποσχέσεις για την καταπολέμηση της πείνας στις υπανάπτυκτες χώρες, η ενισχυμένη θρεπτική αξία των τροφίμων, αλλά και η μείωση των φυτοφαρμάκων στην παραγωγή προϊόντων, έμειναν μόνο υποσχέσεις.
Η αυξανόμενη ανησυχία γύρο από την ηθική βάση και τους κινδύνους της γενετικής μηχανικής, οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τα γονίδια μεταφέρονται σε μη συγγενικά είδη.
Με την απομόνωση όλο και μεγαλύτερου αριθμού γονιδίων από τη φυσική τους προέλευση, οι επιστήμονες στοχεύουν στον έλεγχο όλο και μεγαλύτερου μέρους της ζωής.
Επίσης οι άνθρωποι ανησυχούν για τη συμπεριφορά απέναντι στα ζώα και τα φυτά με την κατάχρηση χημικών, φυτοφαρμάκων αλλά και ορμονών και ενισχυτικών παρασκευασμάτων. Οι επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητές. Τα τελευταία χρόνια η έξαρση αλλεργιών είναι γεγονός.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ
Γενετικά μεταλλαγμένοι οργανισμοί δημιουργήθηκαν στα εργαστήρια με τη βοήθεια της γενετικής μηχανής. Είναι ζωντανοί οργανισμοί που κατασκευάστηκαν με προσθήκη γονιδίων προερχόμενα από εντελώς διαφορετικά είδη. Οι επιστήμονες έχουν τη δυνατότητα να πάρουν γονίδια από ζώα και να τα μεταφέρουν σε φυτά, γονίδια από μικρόβια να τα προσθέσουν σε καλαμπόκι, γονίδια ανθρώπου να τα ενσωματώσουν σε μικρόβια και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς.
Σκοπός είναι να δημιουργηθούν νέα είδη, π.χ. φυτά τα οποία δεν θα προσβάλλονται από ασθένειες, θα αναπτύσσονται σε συνθήκες μεγάλης ξηρασίας π.χ. αμμώδη εδάφη με πολύ λίγο νερό θα έχουν μικρό κόστος παραγωγής και κατά συνέπεια, μεγαλύτερο κέρδος από την συγκομιδή του προϊόντος. Οι νέοι αυτοί οργανισμοί αποκτούν και νέα χαρακτηριστικά όπως αντοχή σε ένα ζιζανιοκτόνο. Η γενετική μηχανή συνήθως χρησιμοποιεί γονίδια ιών, για τη διείσδυση και την προώθηση των ξένων γονιδίων, καθώς και γονίδια ανθεκτικότητας σε αντιβιοτικά, τα οποία καταλαμβάνουν κάθε κύτταρο π.χ. ενός φυτού.
Ένας τέτοιος οργανισμός δεν θα προέκυπτε ποτέ μέσα από τις παραδοσιακές διαδικασίες της τεχνιτής διασταύρωσης ή της αυτόματης διασταύρωσης που δημιουργούνται στο φυτικό βασίλειο, μεταξύ συγγενικών ειδών, εδώ και εκατομμύρια χρόνια.
ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ – ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ
Η ιστορία μας διδάσκει ότι οι καταστροφικές επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών, μπορεί να μη γίνουν αντιληπτές για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.
Για παράδειγμα, όταν η εταιρία Du Pont άρχισε να παράγει χλωροφθοράνθρακες ( CFCs ) τo 1931, πολλοί πίστευαν ότι αυτές οι ενώσεις ήταν εντελώς ακίνδυνες. Χρειάστηκε να περιμένουμε μέχρι το 1975 για να γίνει γνωστό ότι αυτές οι ενώσεις καταστρέφουν την στοιβάδα του όζοντος, πέρασαν δε άλλα δέκα χρόνια για να γίνει και αυτή η άποψη αποδεκτή από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
Στην περίπτωση της γενετικής μηχανικής, τα προϊόντα αυτής της τεχνολογίας είναι ζωντανοί οργανισμοί που δεν θα μπορούσαν ποτέ να αναπτυχθούν με φυσικό τρόπο. Οι οργανισμοί αυτοί μπορούν να αναπαραχθούν, να μεταλλαχθούν και να εισέλθουν στο περιβάλλον, ενώ έχουν την ικανότητα τόσο να επηρεάσουν όσο και να επηρεάζονται από το περιβάλλον τους.
Οι γενετικά μεταλλαγμένοι οργανισμοί είναι δομικά ασταθείς και έτσι δεν μπορεί να προβλεφθούν οι επιπτώσεις από την απελευθέρωσή τους στο περιβάλλον.
Η υγεία του ανθρώπου είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ισορροπία του οικοσυστήματος. Πέρα από τις ενδεχόμενες τοξικές επιδράσεις στον άνθρωπο, ορατοί είναι οι κίνδυνοι για τα ζώα, τα φυτά, τα πουλιά και τα έντομα που κινούνται ελεύθερα στη φύση και είναι εκτεθημένα σε τοξικές ουσίες που μπορεί να προκύψουν.
Για παράδειγμα:
α) Μέσω της γύρης μπορούν να μεταφερθούν γονίδια στα φυτά των γύρο καλλιεργιών, αλλά και σε άγρια συγγενικά φυτικά είδη.
β) Με τα μεταλλαγμένα φυτά διαταράσσεται η ισορροπία και η βιοποικιλότητα. Μπορεί να αυξηθεί η ανθεκτικότητα σε αρκετά είδη ζιζανίων, να εμφανιστούν νέα ζιζάνια, άλλα να εξαφανιστούν, έτσι ώστε να έχουμε πλήρη διατάραξη στη φύση.
γ) το σπουδαιότερο όμως είναι ότι η απελευθέρωση στό περιβάλλον μεταλλαγμένων οργανισμών δεν είναι δυνατόν να ανακληθεί, όπως πολύ συχνά συμβαίνει με διάφορα φάρμακα που αποσύρονται από την κυκλοφορία γιατί έχουν σημαντικές παρενέργειες.
ΟΙατρικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης στις 05/06/2001, με πόρισμα επιτροπής που συνέστησε για να εξετάσει τις συνέπειες των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (Γ.Τ.Ο.) , επισημένει:
«Η απελευθέρωση των Γ.Τ.Ο. Στο περιβάλλον είναι μια διαδικασία που πρέπει να ανασταλεί. Η αναστολή να ισχύει για όσο διάστημα χρειαστεί ώστε να παραχθεί η αναγκαία τεχνογνωσία που θα εγγυάται τη μη πρόκληση βλάβης στην υγεία των ανθρώπων και το περιβάλλον».
Η επιστήμη δεν εξασφαλίζει σήμερα την εγγύηση αυτή και καλεί την ελληνική πολιτεία να εμποδίσει την εισαγωγή και διάθεση τροφών που προέρχονται από Γ.Τ.Ο., επίσης να απαγορεύσει την πειραματική ή εκτεταμένη καλλιέργεια των γενετικά τροποποιημένων φυτών, καθώς και την εκτροφή των γενετικά τροποποιημένων ζώων.
Παρ’ όλα αυτά, ένα είναι απόλυτα σίγουρο:
Όταν οι καταστροφικές επιπτώσεις γίνουν φανερές, θα είναι ήδη πολύ αργά. Η βλάβη που θα προκληθεί από την απελευθέρωση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον, μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να είναι μη αναστρέψημη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η καταστροφή του περιβάλλοντος που προκαλείται από τους γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στο βιότοπο που αρχικά εισάγονται.
Η πιθανότητα γενετικής ρύπανσης είναι αρκετά μεγάλη στην περίπτωση των σπόρων ελαιοκράμβης που είναι σχεδιασμένοι για να αντέχουν σε ζιζανιοκτόνα, διότι είναι αναπόφευκτη η πιθανότητα να εισέλθουν ξενικά γονίδια ελαιοκράμβης στη «δεξαμενή» ενδημικών γονιδίων, μέσω της δημιουργίας υβριδίων.
Μια επιπρόσθετη συνέπεια από τη γενετική ρύπανση, είναι η πιθανότητα να συμβεί μεταφορά γονιδίων σε βιολογικές ή συμβατικές καλλιέργειες. Αυτό το γεγονός μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τους γεωργούς που επιθυμούν να διακινήσουν τα προϊόντα τους στην αγορά μη γενετικά μεταλλαγμένων προϊόντων και επιπλέον μπορεί να υπονομεύσει τις προσπάθειες των παραγωγών τροφίμων να χρησιμοποιήσουν συστατικά που δεν περιέχουν γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς.
ΠΙΘΑΝΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
Η κατανάλωση μεταλλαγμένων τροφίμων γίνεται εδώ και μερικά χρόνια. Οι μελέτες πρέπει να συνεχιστούν για πολλά χρόνια ακόμα για μια πιο ολκληρωμένη εικόνα, γύρο από το θέμα. Μέχρι στιγμής έχουν επισημανθεί αρκετοί κίνδυνοι για την υγεία των ανθρώπων
Οι επιστήμονες έχουν ήδη εισάγει γονίδια από βακτήρια, σκορπιούς και μέδουσες σε καλλιεργούμενα φυτά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τροφίμων. Παρ’ όλα αυτά οι μελέτες γύρο από την ασφάλεια των νέων τροφίμων που περιέχουν ξενικά γονίδια και οι σχετικοί κανονισμοί που διέπουν την εισαγωγή τους, είναι υπερβολικά ανεπαρκής.
Τα τρόφιμα που παράγονται από ορισμένους γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς, ενδέχεται να υπονομεύσουν σοβαρά τη θεραπεία ασθενειών του ανθρώπου και των ζώων. Αυτό μπορεί να συμβεί επειδή πολλά γενετικά μεταλλαγμένα προϊόντα περιέχουν γονίδια που παρουσιάζουν αντοχή στα αντιβιοτικά. Αν το γονίδιο αντοχής εξαπλωθεί σε επιβλαβή βακτήρια, τότε μπορεί να τα καταστήσει απρόσβλητα στη δράση του αντιβιοτικού και να επιδεινώσει το ήδη υπάρχον σοβαρό ιατρικό πρόβλημα της εξάπλωσης νοσογόνων βακτηρίων που έχουν ανοσία στα κοινά αντιβιοτικά.
Τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα, μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης επικινδύνων και πιθανά θανατηφόρων αλλεργιών. Πολλοί άνθρωποι είναι αλλεργικοί σε βρώσιμα φυτά, εξαιτίας κάποιων πρωτεϊνών που παράγονται από αυτά. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα γενετικά μεταλλαγμένα προϊόντα έχουν υψηλότερο αλλεργιογόνο δυναμικό απ’ ότι τα συμβατικά.
Εάν η τροφή προέρχεται από γενετικά μεταλλαγμένη σοδειά στην οποία λαμβάνεται DNA από βακτήρια, υπάρχει αυξημένη πιθανότητα το ξένο DNA να μεταφερθεί στα βακτήρια του γαστρεντερικού σωλήνα.
Η καλλιέργεια γενετικά μεταλλαγμένων φυτών είναι δυνατό να έχει επίσης καταστροφικές συνέπειες στην ενδημική χλωρίδα και πανίδα. Επειδή αυτά τα προϊόντα είναι πιθανό να έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε βάρος των φυσικών άγριων φυτών, τα τελευταία ενδέχεται να απειληθούν από τα μετελλαγμένα φυτά που είτε παράγουν τα δικά τους εντομοκτόνα, είτε ενθαρρύνουν τη χρήση περισσότερων τοξικών ουσιών.
Τέλος είναι επίσης πιθανό οι μεταλλαγμένοι οργανισμοί να επιδράσουν σε οργανισμούς που δεν είναι προβλεπόμενοι στόχοι. Εργαστηριακά πειράματα έδειξαν ότι γύρη από γενετικά τροποποιημένο καλαμπόκι-Bt, μπορεί να αποβεί θανατηφόρος στην πεταλούδα τύπου Monarch.
Επομένως για να αποφευχθεί η πιθανότητα επίδρασης στην υγεία των ανθρώπων, πρέπει κάθε μεταλλαγμένο προϊόν να ελέγχεται ξεχωριστά για τους δικούς του πιθανούς κινδύνους.
Η ΕΚΤΟΠΙΣΗ ΕΝΔΗΜΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ
Τη στιγμή που υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο εξαφανίζονται περίπου 50.000 είδη, κάθε επιπλέον επέμβαση στη φυσική ισορροπία των οικοσυστημάτων μπορεί να προκαλέσει απρόβλεπτες και μεγάλες καταστροφές.
Οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, καθώς δεν αναπτύσσονται στη φύση αλλά σχεδιάζονται σε εργαστήρια, δεν διαθέτουν φυσικό βιότοπο. Έτσι η εισαγωγή τους στο περιβάλλον μπορεί να οδηγήσει στην εκτόπιση φυσικών άγριων ειδών.
Η προσπάθεια βελτίωσης της ικανότητας ενός οργανισμού για επιβίωση, οδήγησε στην κατασκευή γενετικά μεταλλαγμένων «υπερανθεκτικών φυτών». Καθώς αυτά τα προϊόντα είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να προστατεύονται από τις κυριώτερες απειλές τους (έντομα, ασθένειες κ.λ.π.) είναι πιθανό να εξαπλωθούν σε βάρος κάποιων άλλων φυτών που δεν θα μπορέσουν να τα ανταγωνιστούν.
Με την εξαφάνιση της φυσικής χλωρίδας ενδέχεται επίσης να απειληθεί και η άγρια ζωή που εξαρτάται, άμεσα ή έμμεσα, από αυτή.
Το ίδιο ισχύει και για τα «υπερανθεκτικά ζώα». Ψάρια που έχουν μεταλλαχθεί για να αντέχουν στο κρύο, μπορεί να διαφύγουν από τα ιχθυοτροφεία και να προκαλέσουν καταστροφή στους βιότοπους των ενδημικών ψαριών, αφού θα μπορούν να ζουν περισσότερο και θα καταναλώνουν τροφή, ζωτική για την επιβίωση των ενδημικών ειδών.
Επίσης η απελευθέρωση μερικών μόνο μεταλλαγμένων ψαριών, στα οποία έχει εισαχθεί γονίδιο που αυξάνει την αναπαραγωγική τους επιτυχία ενώ ταυτόχρονα μειώνει τη βιοσιμότητα των απογόνων τους, μπορεί τελικά να προκαλέσει την εξαφάνιση υγιών άγριων πληθυσμών ψαριών.
Παρόμοια θέματα δε μπορούν να εκληφθούν απλά ως προειδοποιητικές ενδείξεις, καθώς η εμπειρία του παρελθόντος μας έχει διδάξει ότι η εισαγωγή μη ενδημικών ειδών σε νέους βιότοπους, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες.
ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΟ ΠΡΟΪΟΝ: Η ΝΤΟΜΑΤΑ ΦΛΑΒΡ-ΣΑΒΡ
Το πρώτο μεταλλαγμένο προϊόν εγκρίθηκε για εμπορική καλιέργεια το 1994. Οι εταιρίες έβγαλαν τους οργανισμούς από τον ελεγχόμενο χώρο των εργαστηρίων και τους απελευθέρωσαν σκόπιμα στο περιβάλλον για να καλλιεργηθούν σε ανοικτούς χώρους,
Η ντομάτα Φλαβρ- Σαβρ, που καθυστερεί να ωριμάσει, είναι το πρώτο μεταλλαγμένο τρόφιμο που μπήκε σε παγκόσμιο επίπεδο στην τροφική αλυσίδα, χωρίς καμιά ενημέρωση και χωρίς σήμανση για τον καταναλωτή.
Το προϊόν αυτό παρά τα αρνητικά του χαρακτηριστικά, κατάφερε να πάρει την έγκριση για την κυκλοφορία στο εμπόριο, όπου παρουσιάστηκε παρόμοια με τη φυσιολογική. Βέβαια ως προϊόν απέτυχε λόγο της χαρακτηριστικής γεύσης μετάλλου που είχε.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΟ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ
Είναι το καλαμπόκι που παράγει το δικό του εντομοκτόμο. Είναι δηλαδή μια ποικιλία καλαμποκιού στο οποίο έχει μεταφερθεί ένα γονίδιο από ένα βακτήριο του εδάφους, το βακτήριο Bacillus Τhuringiensis, έτσι ώστε το ίδιο το φυτό να παράγει μια ουσία που είναι καταστρεπτική για το σκουλήκι του καλαμποκιού. Με αυτό τον τρόπο, όπως ισχυρίζονται οι κατασκευαστές, θα αποφεύγονται οι ψεκασμοί με φυτοφάρμακα αφού το ίδιο το καλαμπόκι θα παράγει το δικό του εντομοκτόνο. Έτσι οι παραγωγοί θα ωφελούνται από το μειωμένο κόστος και το περιβάλλον από τη μείωση των φυτοφαρμάκων. Όμως αρκετοί επιστήμονες εξέφρασαν την αντίθεσή τους με πολύ σοβαρές επισημάνσεις και υποστηρίζουν τα εξής:
Το βακτήριο Bacillus Thuingiensis είναι σημαντικό όπλο φυτοπροστασίας στα χέρια των βιοκαλλιεργητών. Η μεταφορά όμως του γονιδίου σε χιλιάδες στρέμματα σε καλαμπόκι αλλά και σε άλλα φυτά που έχει γίνει τροποποίηση όπως βαμβάκι, ελαιοκάμβη, ρύζι, μήλο, σταφύλι, καπνός κ.λ.π. τα οποία θα εκκρίνουν συνεχώς αυτό το εντομοκτόνο, θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα βοηθώντας τα βλαβερά έντομα να αποκτήσουν ανθεκτικότητα καταστρέφοντας ένα σημαντικό κομμάτι της βιολογικής γεωργίας.
Ακόμα παρόλο που οι κατασκευαστές υποστήριζαν ότι το γονίδιο Βt εκφράζεται μόνο σε ορισμένα μέρη του φυτού και θα έχει στόχο μόνο το σκουλήκι του καλαμποκιού, εργαστηριακά πειράματα έδειξαν ακριβώς το αντίθετο. Τα Γ.Τ. φυτά παράγουν τοξίνες Βt καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους και σε όλα τα μέρη του φυτού. Η τοξίνη απελευθερώνεται στο έδαφος από τις ρίζες κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης και μέσω γύρης που πέφτει στο έδαφος, καθώς και από τα υπολείμματα της συγκομιδής που μένουν στο έδαφος. Οι έρευνες έδειξαν ότι γύρη από γενετικά μεταλλαγμένο καλαμπόκι, μπορεί να αποβεί θανατηφόρος για την πεταλούδα τύπου monarch, όπως ήδη έχουμε αναφέρει.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΗ ΣΟΓIA
Στη γενετικά μεταλλαγμένη σόγια έχει ενσωματωθεί ένα γονίδιο από ένα μικρόβιο εδάφους έτσι ώστε τα φυτά σόγιας να μην προσβάλλονται από το ζιζανιοκτόνο glyphosate (με το εμπορικό όνομα Roundup). Με τον τρόπο αυτό οι παραγωγοί θα μπορούσαν να ραντίζουν όλο το χωράφι τους και να μένουν άθικτα τα φυτά της σόγιας.
Από τη στιγμή που κατάλαβαν οι παραγωγοί ότι μπορούν να ραντίζουν το χωράφι τους χωρίς κίνδυνο για τα φυτά, αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της κατανάλωσης των ζιζανιοκτόνων. Μελέτες έδειξαν ότι όπου καλλιεργείται τροποποιημένη σόγια οι παραγωγοί ψεκάζουν 2,5 φορές περισσότερο με ζιζανιοκτόνο Roundup και έχουν μικρότερες αποδόσεις ανά στρέμμα. Κατά συνέπεια 2,5 φορές μεγαλύτερη επιβάρυνση στο περιβάλλον αλλά και στο στομάχι των καταναλωτών.
Ο καθολικός ψεκασμός των αγροτικών εκτάσεων προσβάλει μεν τα ζιζάνια, αλλά επιδρά και στα ωφέλιμα φυτά του αγρού με καταστρεπτικές συνέπειες για τα έντομα, τα πουλιά ή τα ζώα που η τροφή τους εξαρτάται από αυτά τα φυτά. Η ενδεχόμενη μεταφορά γονιδίων από Γ.Τ. φυτά σε συγγενικά είδη της περιοχής, μπορεί να μετατρέψει τα ζιζάνια σε υπερζιζάνια και κατά συνέπεια να γίνεται δύσκολη έως αδύνατη η καταπολέμησή τους. Αυτό έχει διαπιστωθεί από μελέτες και έχει συμβεί ανάμεσα σε δημητριακά και άγρια συγγενικά τους είδη.
Σημειώνουμε ότι και στην περίπτωση της Γ.Τ. σόγιας η εταιρία που κατασκεύασε το Γ.Τ. φυτό, είναι η ίδια εταιρία που παράγει και το ζιζανιοκτόνο Roundup, δηλαδή η Monsanto.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΗ ΕΛΑΙΟΚΡΑΜΒΗ
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται διεθνώς έντονο ενδιαφέρον για την παραγωγή ελαιούχων σπόρων που χρησημοποιούνται ως πρώτη ύλη για την παραγωγή βιοντίζελ. Σύμφωνα με πρόσφατη οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η κατανάλωση βιοκαυσίμων έπρεπε να καλύπτει το 2010 ποσοστό 5,75% της συνολικής ποσότητας πετρελαίου στον τομέα των μεταφορών. Η στροφή προς την παραγωγή βιοντίζελ μέσω της καλλιέργειας ενεργειακών φυτών, όπως είναι η ελαιοκράμβη, αποτελεί μια πρόκληση αλλά και εναλλακτική λύση ταυτόχρονα στα σημερινά αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες αγρότες μετά την εφαρμογή της ΚΑΠ σε καλλιέργειες που τελούν υπό περιορισμό, όπως είναι το βαμβάκι, το σιτάρι και ο καπνός.
Όμως η πιθανότητα της γενετικής ρύπανσης είναι ιδιαίτερα αυξημένη στην περίπτωση της γενετικά τροποποιημένης ελαιοκράμβης η οποία είναι ανθεκτική σε ζιζανιοκτόνα, αφού είναι γνωστό ότι αυτό το φυτό διασταυρώνεται με άγρια συγγενικά είδη που είναι διάσπαρτα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η πιθανότητα να εισέλθουν ξενικά γονίδια ελαιοκράμβης στην ενδημική «δεξαμενή» γονιδίων μέσω της δημιουργίας υβριδίων, είναι κατά συνέπεια αναπόφεκτη.
Παρόλο που οι εταιρίες που ανέπτυξαν την ανθεκτική σε ζιζανιοκτόνα ελαιοκράμβη υποστηρίζει ότι ο κίνδυνος διασταύρωσης είναι ελάχιστος, πρόσφατες έρευνες απέδειξαν ότι για παράδειγμα μπορούν να συμβούν αυθόρμητοι υβριδισμοί μεταξύ των καλλιεργούμενων φυτών και των αυτοφυών συγγενικών τους ειδών, όπως του άγριου ραπανιού και ενός είδους λευκόφαιου σιναπιού.
Επιπλέον έχει αποδειχθεί ότι η γύρη της ελαιοκράμβης μπορεί να μεταφερθεί σε αποστάσεις που φτάνουν τα δύο χιλιόμετρα. Αυτή η απόσταση είναι σημαντικά μεγαλύτερη από όση είχε αρχικά προβλεφθεί από πειράματα μικρής κλίμακας στο πεδίο. Οι έρευνες συμπεραίνουν ακόμη ότι τα υβριδικά φυτά που παράγονται από τις διασταυρώσεις της ανθεκτικής σε ζιζανιοκτόνα ελαιοκράμβης και των συγγενικών αυτοφυών φυτών μπορεί να είναι γόνιμα και να αναπαράγονται κανονικά καθώς επίσης και ότι τα ποσοστά διασταύρωσης των γενετικά μεταλλαγμένων φυτών ξεπερνούν κατά είκοσι φορές αυτά των αντίστοιχων μη μεταλλαγμένων φυτών.
Μια επιπρόσθετη επίπτωση της γενετικής ρύπανσης είναι η δυνατότητα μεταφοράς γονιδίων σε βιολογικές ή συμβατικές καλλιέργειες. Κάτι τέτοιες θα μπορούσε να επηρεάσει σοβαρά την οικονομική επιβίωση των αγροτών που επιθυμούν να εφοδιάσουν την αγορά με μη μεταλλαγμένα προϊόντα, καθώς και τους παραγωγούς τροφίμων που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν μη μεταλλαγμένες πρώτες ύλες.
Άλλη μια ανησυχία είναι ότι ο σπόρος της ελαιοκράμβης είναι σχετικά ελαφρύς και μπορεί εύκολα να μεταφερθεί με τον άνεμο σε μεγάλες αποστάσεις κατά τη διάρκεια κατά τη διάρκεια της συγκομιδής της μεταφοράς ή της διακίνησης. Ο σπόρος μπορεί να επιβιώσει στο έδαφος για πολλά χρόνια πριν αρχίσει να φυτρώνει. Έτσι ακόμη και ακόμη και εάν ένας αγρότης αποφασίσει ότι δεν θέλει πλέον να καλλιεργήσει γενετικά μεταλλαγμένη ελαιοκράμβη και επιστρέψει στην συμβατική, ένας σχετικά μεγάλος αριθμός σπόρων μεταλλαγμένης ελαιοκράμβης θα εμφανίζεται για σειρά ετών, έχοντας τη δυνατότητα διασποράς ανεπιθύμητων γονιδίων.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΗ ΠΑΤΑΤΑ
Η πατάτα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα είδη διατροφής σε παγκόσμιο επίπεδο, καλύπτοντας το 60% έως 70% των διαιτητικών αναγκών του πλανήτη. Παρόλα αυτά η πατάτα πλήττεται από προσβολές τόσο από επιβλαβή έντομα (όπως το σκαθάρι Κολοράντο) όσο και από μεγάλο αριθμών ιογενών ασθενειών (όπως ο ιός που προκαλεί γύρισμα των φύλλων). Η βιομηχανία της γενετικής μηχανικής, έκανε μεγάλες προσπάθειες για την ανάπτυξη ποικιλιών που να είναι ανθεκτικές σε έντομα και ιούς.
Οι επιστήμονες από το εργαστήριο Σένσμπερι του Νόρφολκ, εισήγαγαν γονίδια άγριας πατάτας της Νοτίου Αμερικής σε μια πατάτα της ποικιλίας Desiree για να φτιάξουν την πρώτη μεταλλαγμένη πατάτα που είναι μεταλλαγμένη στον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό του φυτού, δηλαδή τον περονόσπορο, ο οποίος ορισμένες χρονιές στη Βρετανία, καταστρέφει ακόμη και το 50% των καλλιεργειών.
Το μεγαλύτερο « όπλο » του μύκητα αυτού είναι ότι καταφέρνει να προσαρμόζεται και να αντεπιτίθεται ισχυρότερος.
Όπως και στις υπόλοιπες περιπτώσεις γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών, η νέα πατάτα ήδη προκαλεί έντονες συζητήσεις.
Πολλές από τις ποικιλίες που είναι ανθεκτικές σε έντομα όπως οι πατάτες της Monsanto, έχουν μεταλλαχθεί γενετικά ώστε να παράγουν από μόνες τους τις τοξίνες του Bt. To γεγονός αυτό εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον. Επιπλέον πρόσφατες έρευνες για άλλους τύπους γονιδίων που παρέχουν ανθεκτικότητα σε έντομα, δείχνουν ότι μπορεί να υπάρξουν εξαιρετικά σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου.
Σχετικά με την ανθεκτικότητα σε ιούς οι επικριτές έχουν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες για την περιβαλλοντική ασφάλεια αυτής της κατηγορίας των γενετικά μεταλλαγμένων προϊόντων. Ενώ υποστηρίζεται ότι η ανθεκτικότητα σε ιούς θα ελαττώσει τις ποσότητες των εντομοκτόνων που χρησιμοποιούνται σήμερα για τον έλεγχο των εντόμων που μεταφέρουν τους συγκεκριμένους ιούς, οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις μπορούν να ξεπεράσουν κατά πολύ οποιαδήποτε θετικά αποτελέσματα
Αυτό συμβαίνει γιατί η τεχνική που συνήθως χρησιμοποιείται για την εισαγωγή της ανθεκτικότητας στον ιό, προϋποθέτει την εισαγωγή γενετικού υλικού από τον ίδιο τον ιό – στόχο. Οι μηχανισμοί στους οποίους βασίζεται αυτή η τεχνική, είναι ελάχιστα κατανοητοί.
Η έρευνα έχει δείξει ότι οι γονιδιακοί ανασυνδυσμοί με άλλους ιούς, μπορούν να οδηγήσουν στην παραγωγή νέων ειδών νοσογόνων ιών, οι οποίοι ενδέχεται να είναι περισσότερο καταστροφικοί σε σύγκριση με τον ιό που ήταν ο αρχικός στόχος. Αυτή οι νέοι ιοί μπορούν επίσης να προσβάλλουν είδη φυτών που ήταν μέχρι πρότινος ανεπηρέαστα από τον αρχικό ιό.
Επιπλέον τα γονίδια ανθεκτικότητας σε ιούς, μπορεί να μεταφέρονται σε συγγενικά είδη καλλιεργούμενων και να αυξάνουν την ικανότητά τους να εξαπλώνονται και να ανταγωνίζονται με άλλα φυτά. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στον κατακερματισμό των φυσικών φυτοκοινωνιών και στην εμφάνιση ζιζανίων που θα προκαλέσουν πολλά προβλήματα.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΟΥΜΕ ΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ
Παρόλο που ορισμένες κυβερνήσεις, παραγωγοί τροφίμων και έμποροι αρχίζουν να κάνουν ήδη παραχωρήσεις στα εύλογα αιτήματα των πολιτών, είναι σίγουρο ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για να επαναπαυόμαστε. Αιτήσεις για την εμπορική καλλιέργεια γενετικά μεταλλαγμένων φυτών, συνεχίζουν να εγκρίνονται σε διάφορες χώρες του κόσμου, ενώ γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα εξακολουθούν να εξάγονται σε μεγάλη κλίμακα.
Η αποτυχία του διαχωρισμού των γενετικά μεταλλαγμένων από τα συμβατικά συστατικά στα τρόφιμα και η έλλειψη επαρκών κανονισμών σήμανσης, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είναι αρκετά δύσκολο να μπορέσουν οι πολίτες να αποφύγουν την κατανάλωση γενετικά μεταλλαγμένων προϊόντων.
Πρακτικά ένας από τους λίγους τρόπους για να αποφύγει κανείς τελείως τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα είναι να αγοράζει μόνο προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας. Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς, μόνο αυτά εγγυημένα δεν περιέχουν κανένα γενετικά μεταλλαγμένο συστατικό. Όμως, εξαιτίας της έλλειψης επενδύσεων στην κατεύθυνση της βιολογικής γεωργίας, τα βιολογικά προϊόντα είναι ακόμη σχετικά ακριβά. Έτσι οι χαμηλού εισοδήματος καταναλωτές ουσιαστικά αποκλείονται από τη δυνατότητα επιλογής των προϊόντων αυτών από τη διατροφή τους.
Η κατανάλωση των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων γίνεται εδώ και μερικά χρόνια. Παρόλο που η βιομηχανία της γενετικής μηχανικής και οι υποστηρικτές της βομβαρδίζουν επίμονα την κοινή γνώμη με μια προπαγάνδα που εκθειάζει τα υποτιθέμενα πλεονεκτήματα των προϊόντων τους, η κοινή γνώμη κατανοεί ολοένα και περισσότερο τους πιθανούς κινδύνους για το περιβάλλον και στην υγεία τόσο των ανθρώπων, όσο και των ζώων.
Επιπλέον, πολλοί είναι εξίσου ανήσυχοι για τα ηθικά και δεοντολογικά θέματα που προκύπτουν. Αν όμως η πίεση των πολιτών δεν διατηρηθεί και δεν ενισχυθεί σημαντικά, τότε θα συνεχίσουμε να αποτελούμε τα πειραματόζωα σε ένα χονδροειδές, αφύσικο και πιθανά καταστροφικό πείραμα.
Η σήμανση αποτελεί προνόμιο για τον Ευρωπαίο καταναλωτή αλλά και χρήσιμο εργαλείο το οποίο πρέπει να χρησιμοποιήσει για να σταματήσει την εισβολή των μεταλλαγμένων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε ότι όλα τα προϊόντα τα οποία προέρχονται από μεταλλαγμένους οργανισμούς πρέπει να σημαίνονται με ειδική ετικέτα.
Ενώ η Ευρώπη έχει αρχίσει να υλοποιεί αυτήν την απόφαση, οι ΗΠΑ, οι Αργεντινή και ο Καναδάς, οι τρείς χώρες που παράγουν την πλειονότητα των μεταλλαγμένων τροφίμων, αρνούνται κατηγορηματικά την σήμανση στα τρόφιμα.
Σήμερα το καλαμπόκι και η σόγια είναι δύο από τις σημαντικότερες πρώτες ύλες στη βιομηχανία τροφίμων. Περίπου 30.000 συσκευασμένα τρόφιμα περιέχουν παράγωγα σόγιας, καλαμποκιού και ελαιοκράμβης (είναι φυτικά έλαια).
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα σήμερα δεν καταγράφονται νόμιμες καλλιέργειες γενετικά τροποποιημένων φυτών. Στο παρελθόν είχε εντοπιστεί μικρής έκτασης παράνομη διακίνηση μεταλλαγμένου σπόρου, ο οποίος καλλιεργήθηκε εν αγνοία των αγροτών. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους εντόπισαν τους επιμολυσμένους αγρούς και κατέστρεψαν τις καλλιέργειες.
Η χώρα μας έχει προβεί σε δύο απαγορεύσεις καλλιέργειας μεταλλαγμένων φυτών που έχουν εγκριθεί στην Ευρώπη.
- Η μία από το 1999 και αφορά μια ποικιλία μεταλλαγμένης ελαιοκράμβης
- Η άλλη είναι πιο πρόσφατη, το Μάρτιο του 2005 και αφορά 17 ποικιλίες του μεταλλαγμένου καλαμποκιού (ΜΟΝ 810).
Παρόλο που η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν δέχτηκε την απαγόρευση της Ελλάδας και έχει ζητήσει την άρση της, η χώρα μας δηλώνει ότι θα παραμείνει στη θέση της.
To πρόβλημα της Ελλάδας εντοπίζεται κυρίως στις ζωοτροφές, με βασικό προϊόν τη σόγια. Στόχος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης είναι να φτάσουμε στο 100% των εισαγωγών καθαρής σόγιας, (το 2005 η καθαρή σόγια που εισήγαγε έφτασε περίπου σε ποσοστό 55%) και τελικά να σταματήσουν εντελώς οι εισαγωγές όλων των μεταλλαγμένων ζωοτροφών.
Ουσιαστικά τα μεταλλαγμένα εισέρχονται με έμμεσο τρόπο στην τροφική αλυσίδα μέσα από τα ζωικά προϊόντα, κρέας, γάλα , αυγά, τυριά κ.λπ. επειδή δεν είναι υποχρεωτική η σήμανση, υπάρχει νομοθετικό κενό, στα ζωικά προϊόντα τα οποία προέρχονται από ζώα που τρέφονται με γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς. Αυτό το κενό επιτρέπει τη μαζική εισαγωγή μεταλλαγμένων οργανισμών στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα. Οι διαθέσιμες πληροφορίες που υπάρχουν σήμερα, σχετικά με τις συνέπειες των μεταλλαγμένων τροφών στην υγεία των ζώων και κατ’ επέκταση και στην υγεία των ανθρώπων, δεν είναι καθόλου καθησυχαστικές.
Σημειώνουμε ότι τα ζώα, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες σόγιας και καλαμποκιού σε όλο τον κύκλο ανάπτυξής τους.
Αν θέλουμε να μην καταναλώνουμε μεταλλαγμένα, πρέπει να κοιτάζουμε τις ετικέτες με τα ψηλά γράμματα πολύ προσεκτικά. Στην Ελλάδα ο επίσημος φορέας ελέγχου για τα τελικά προϊόντα στα ράφια των σούπερ–μάρκετ είναι ο ΕΦΕΤ, στον οποίο μπορούμε να διαμαρτυρηθούμε όταν εντοπίζουμε κάποιο προϊόν, αλλά και στον Σύνδεσμο Καταναλωτών με κάποια καταγγελία, αν θέλουμε να προστατέψουμε πρώτοι εμείς την υγεία μας.
Σύμφωνα με έρευνες του Ευρωβαρόμετρου, οι Έλληνες καταναλωτές είναι οι πρώτοι μεταξύ των πολιτών της Ε.Ε. που ανησυχούν για τη χρήση μεταλλαγμένων στα τρόφιμα και στα ποτά σε ποσοστό 81% ( έρευνα του 2005 ).
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ
Οι επιχειρήσεις που ασχολούνται με την παραγωγή και την εμπορία τροφίμων, δεν μπορούν προφανώς να αγνοήσουν την αντίδραση της κοινής γνώμης προς τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα, αφού αυτή η απόρριψη από τους καταναλωτές, θα οδηγήσει αναμφίβολα σε σημαντική απώλεια κερδών. Συνεπώς, πολλοί παραγωγοί τροφίμων και έμποροι έχουν ήδη κατανοήσει ότι πρέπει να αντιδράσουν δυναμικά.
Για παράδειγμα:
Οι περισσότερες ευρωπαϊκές βιομηχανίες τροφίμων έχουν επιτύχει να σταματήσουν τη χρήση μεταλλαγμένων συστατικών, παρόλο που μερικές μεγάλες εταιρείες αποφεύγουν ακόμη να αναλάβουν ξεκάθαρες δεσμεύσεις γύρο από αυτό το θέμα. Η Kraft Jacobs Suchard, η τέταρτη μεγαλύτερη εταιρεία τροφίμων στην Ευρώπη, δήλωσε πρόσφατα ότι στο άμεσο μέλλον, όλα τα συστατικά που βασίζονται στη σόγια και που χρησιμοποιούνται στα προϊόντα της στην Ευρώπη, θα προέρχονται μόνο από παραγωγές που δεν περιέχουν γενετικά μεταλλαγμένα υλικά.
Τα παραρτήματα της Nestle στη Βρετανία, στη Γαλλία, στην Ελλάδα, στο Βέλγιο, στη Γερμανία, στην Αυστρία, στην Ιταλία και στο Χονγκ-Κόνγκ έχουν δηλώσει ότι δεν πρόκειται να χρησιμοποιήσουν γενετικά μεταλλαγμένα συστατικά.
Στις ΗΠΑ, οι παραγωγοί παιδικών τροφών Gerber και Heinz, ανακοίνωσαν ότι θα αποκλείσουν τα γενετικά μεταλλαγμένα συστατικά από τα προϊόντα τους.
Στον Καναδά η γιγαντιαία εταιρία McCain, ανακοίνωσε ότι θα αρνηθεί να δεχθεί γενετικά μεταλλαγμένες πατάτες, αναφερόμενη στις ανησυχίες των καταναλωτών.
Επτά μεγάλες αλυσίδες σούπερ-μάρκετ στη Βρετανία, στην Ιρλανδία, στη Γαλλία, στο Βέλγιο και στην Ιταλία, ανακοίνωσαν τη συνεργασία τους για την αποθήκευση ειδών που είναι απαλλαγμένα από γενετικά μεταλλαγμένα υλικά και δεσμεύθηκαν να μη χρησιμοποιήσουν γενετικά μεταλλαγμένα υλικά στα δικά τους προϊόντα.
Όλες οι αλυσίδες σούπερ-μάρκετ στην Αυστρία, δήλωσαν ότι δεν θα πουλάνε γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα στα ράφια τους. Μαζί με τους παραγωγούς, τους γεωργούς και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, ιδρύθηκε μια ομάδα εργασίας για τον «αποκλεισμό των μεταλλαγμένων προϊόντων».
Η πρωτοπόρος Βρετανική αλυσίδα σούπερ-μάρκετ Iceland Frozen Foods, ανακοίνωσε το 1998 ότι τα προϊόντα της δεν θα περιέχουν πλέον κανένα γενετικά μεταλλαγμένο συστατικό, συμπεριλαμβάνοντας και παράγωγα, όπως είναι το λάδι και η λεκιθίνη.
Παρόλα αυτά τα θετικά μηνύματα, δεν υπάρχουν περιθώρια για να επαναπαυόμαστε. Γι’ αυτό:
α) Οι καταναλωτές που έχουν ενημερωθεί και έχουν πειστεί ότι τα μεταλλαγμένα τρόφιμα μπορούν να υπονομεύσουν την υγεία τους, πρέπει με κάθε τρόπο να πιέσουν, ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να εξακολουθήσει να αντιστέκεται στην καλλιέργεια μεταλλαγμένων φυτών και ζώων.
β) Να απαιτήσουν να τηρείται η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη σήμανση στα προϊόντα τροφίμων, που περιέχουν μεταλλαγμένα συστατικά πρώτων υλών.
γ) Να αποκρούουν τα επιχειρήματα σχετικά με την πείνα που υπάρχει σε χώρες του τρίτου κόσμου και την εξάλειψή της με μεταλλαγμένα προϊόντα. Η πείνα των λαών δεν συνδέεται με την παραγωγή των τροφίμων, αλλά με την κατανομή τους ανά τον κόσμο, τη φτώχεια και την εκμετάλλευση των λαών για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους.
δ) Οι πολίτες δεν έχουν κανένα λόγο να ταυτίσουν τη ζωή τους και το μέλλον τους με τα συμφέροντα πολυεθνικών εταιρειών διατροφής. Γι’ αυτό θα πρέπει να κάνουν μποϊκοτάζ σε προϊόντα που προέρχονται από χώρες με μεγάλη παραγωγή σε μεταλλαγμένα.
Όλοι μας θα πρέπει να επιμείνουμε στο αναφαίρετο δημοκρατικό δικαίωμά μας να επηρεάζουμε τις πολιτικές αποφάσεις σε θέματα που αφορούν την υγεία μας και την προστασία του περιβάλλοντος.
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΣΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Η αποτυχία πολλών κυβερνήσεων να ελέγξουν την εισαγωγή γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων φυτών, υπογράμμισε μια σοβαρή αντίφαση ανάμεσα στην πολιτική, τους πολιτικούς και τους πολίτες.
Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι κυβερνήσεις των βιομηχανικών κρατών έχουν υποστηρίξει θερμά τη βιομηχανία της γενετικής μηχανικής. Αυτή η υποστήριξη συχνά δικαιολογείται με την επανάληψη της προπαγάνδας της ίδιας της βιομηχανίας, σχετικά με τα πλεονεκτήματα στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την ανταγωνιστικότητα.
Παρόλη τη διαρκώς αυξανόμενη ένταση της αντίθεσης των πολιτών, τα μέτρα για την εκτίμηση των κινδύνων για την υγεία και το περιβάλλον παραμένων εξαιρετικά χαλαρά.
Ελάχιστα βήματα έχουν γίνει επίσης και για την ικανοποίηση των πολιτών ως προς το διαχωρισμό των γενετικά μεταλλαγμένων και των μη ουσιαστικών κανονισμών σήμανσης.
Το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. προβλέπει διαδικασία έγκρισης ή απόρριψης για κάθε Γ.Μ.Ο. χωριστά, για κατανάλωση ή καλλιέργεια αφού εξεταστεί ο φάκελός του. Επιβάλλει επίσης υποχρεωτική σήμανση των διαγονιδιακών προϊόντων, για αυτά που περιέχουν γενετικά τροποποιημένα υλικά άνω του 0,9% για κάθε συστατικό, καθώς και τη δυνατότητα ανίχνευσης της προέλευσης του Γ.Μ.Ο. Η δυνατότητα αυτή καλείται ιχνηλασιμότητα. Ο έλεγχος και συνεπώς οι κυρώσεις για τη μη σήμανση, παραπέμπονται στη διαδικασία του κάθε κράτους.
Αμυνόμενες οι κυβερνήσεις αναφέρουν συχνά ότι η απαγόρευση των εισαγωγών γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων, θα σήμαινε ουσιαστικά παραβίαση των συμβάσεων για το ελεύθερο εμπόριο και θα μπορούσε να προκαλέσει την επιβολή εμπορικών κυρώσεων από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Όμως υπάρχουν ενδείξεις ότι μερικές κυβερνήσεις αρχίζουν επιτέλους να λαμβάνουν υπόψη τις απόψεις των ψηφοφόρων τους για το συγκεκριμένο θέμα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ληφθούν μια σειρά από μέτρα για να περιοριστεί η εισβολή των μεταλλαγμένων προϊόντων, ειδικά σε ορισμένα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για παράδειγμα:
Η Αυστρία και το Λουξεμβούργο, αναφερόμενες στο άρθρο 16 της Οδηγίας για τη Σκόπιμη Απελευθέρωση Μεταλλαγμένων Οργανισμών στο Περιβάλλον (90/220/ΕΕ), έχουν απαγορεύσει την καλλιέργεια (σε εμπορική κλίμακα ή για άλλες χρήσεις ) του καλαμποκιού της Novartis που είναι ανθεκτικά σε έντομα και ζιζανιοκτόνα.
Η Ελλάδα έχει απαγορεύσει την παραγωγή μιας ποικιλίας ελαιοκράμβης της Agrtvo, που είναι ανθεκτική σε ζιζανιοκτόνα.
Η Γαλλία επέβαλε διετή αναστολή στην εμπορική χρήση γενετικά μεταλλαγμένης ελαιοκράμβης, που είχε ήδη πάρει έγκριση εισαγωγής και παραγωγής. Επιπλέον, μετά από την προσφυγή της Greenpeace άλλων οργανώσεων, το Γαλλικό Συμβούλιο Επικρατείας, απέσυρε την έγκριση για την καλλιέργεια του καλαμποκιού της Novartis που είναι ανθεκτικό σε ζιζανιοκτόνα.
Η Νορβηγία απαγόρευσε την εισαγωγή όλων των γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών που έχουν γονίδια ανθεκτικότητας σε αντιβιοτικά.
Η πλειοψηφία των υπουργών περιβάλλοντος της Ε.Ε., συμφώνησε τον Ιούνιο του 1999 να «παγώσει» κάθε νέα έγκριση εμπορίας γενετικά μεταλλαγμένων προϊόντων.
Η Βραζιλία, δεύτερη σημαντικότερη χώρα σε εξαγωγές σόγιας, δεν έχει εγκρίνει ακόμη την καλλιέργεια της γενετικά μεταλλαγμένης σόγιας της Μοnsanto. Ο κυβερνήτης του Ρίο, της μεγαλύτερης Πολιτείας παραγωγής σόγιας στη Βραζιλίας, έχει ανακηρύξει την Πολιτεία σε «ζώνη ελεύθερης από γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς». Άλλες Πολιτείες της Βραζιλίας εξετάζουν το ενδεχόμενο λήψης μέτρων, για να εξασφαλίσουν ότι τα προϊόντα τους θα παραμείνουν απαλλαγμένα από γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς.
Τον Ιανουάριο του 2000, περισσότερες από 130 χώρες υιοθέτησαν διεθνείς κανονισμούς ελέγχου και προστασίας του περιβάλλοντοςαπέναντι σε γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς, το επονομαζόμενο«Πρωτόκολλο Βιοασφάλειας».
Ο μεγάλος εμπορικός πόλεμος μέσω του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου συνοδεύεται από μεγάλες εμπορικές πιέσεις εναντίων των μέτρων προφύλαξης που λαμβάνονται από ορισμένες χώρες. Στο όνομα της ελευθερίας του εμπορίου δεν θέλουν να υπάρχει διαχωρισμός των μεταλλαγμένων τροφίμων από τα φυσιολογικά, ούτε δικαίωμα επιλογής, ούτε ιχνηλασιμότητα. Με αυτόν τον τρόπο βέβαια εμποδίζεται η επιστήμη να μελετήσει τις επιπτώσεις αυτών των νέων μορφών ζωής που βγήκαν πρόσφατα από τα εργαστήρια και ήλθαν κατευθείαν στο πιάτο μας, εκθέτοντας την υγεία μας σε άγνωστους κινδύνους και διαταράσσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την οικολογική ισορροπία.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η έρευνα πάνω στον τομέα της βιοτεχνολογίας για την παραγωγή αγαθών είναι βέβαιο ότι θα συνεχιστεί. Η γενετική μηχανή εξελίσσεται ραγδαία, ελπίζουμε όχι μόνο στο βωμό του κέρδους, αλλά προς όφελος της υγείας του ανθρώπινου παράγοντα.
Οι ανατροφής ζώων και φυτών, αλλά και οι επιστήμονες της γενετικής μηχανικής, το πιθανότερο είναι να αφιερώσουν την προσοχή τους στα συμβατικά φυτά και ζώα, με σκοπό την υψηλή παραγωγικότητα. Ο κόσμος χρειάζεται τα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας, τις νέες μορφές ενέργειας, την εξυπνότερη βιομηχανική χημεία, ακόμη και τη γενετική μηχανική.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η μεταβιομηχανική εποχή ανατέλλει όχι μόνο για έναν κόσμο υψηλότερης τεχνολογίας, αλλά και ηπιότερο για τα ανθρώπινα μέτρα και σταθμά, με ηθικές και αισθητικές αρχές που θα σέβεται το περιβάλλον και τις παραδοσιακές αξίες.
Το ερώτημα που γεννάται είναι:
Η νέα γνώση που αποκτάται με τις μεθόδους της γενετικής μηχανικής, θα χρησιμοποιηθεί για την αλλαγή του βιολογικού κώδικα των φυτών και των ζώων απλά και μόνο γιατί αυτό είναι επιστημονικά εφικτό μέσα από τις έρευνες που γίνονται με πολύ υψηλές χρηματοδοτήσεις για να παραχθεί ένα προϊόν καθαρά εμπορεύσιμο,
ή
θα χρησιμοποιηθεί η νέα γνώση των φαινομένων της ζωής, για να κατανοήσουμε πληρέστερα τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο γενετικό υλικό με το περιβάλλον, με σκοπό την οικολογική διαχείριση της φύσης και την προληπτική προστασία της ανθρώπινης υγείας;
Από την απάντηση που θα δώσουμε, θα κριθεί όχι μόνο το μέλλον της επιστήμης, αλλά και το μέλλον της υγείας των ανθρώπων, καθώς και το μέλλον του πλανήτη Γη.
Βιβλιογραφία – Ιστοσελίδες
1) https://el.wikipedia.org/wiki/Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα
2) https://www.medlook.rot/Γενετικά-μεταλλαγμένα-τρόφιμα
3) byronet.pblogs.gr/2007/09/metallagmena-kai-oi-epiptwseis-toys.html
4) www.agogiygeias.gr/joomla/mdex.php?option
5) https:/en.wikipedia.org/wiki/Flavr-Savr
6) www.econews.gr/tag/μεταλλαγμένα-καλαμπόκι
7) www.oikologos.gr>ΔΙΑΤΡΟΦΗ-ΓΕΩΡΓΙΑ>Μεταλλαγμένα
8) www.gmostop.org/Keimena/thesalia/dth 031208 html
9) www.econews.gr/2009/07/17/greenpeace-new-guide-mutant-products/
10)Yourdailynutritionist.com/20/2/03/blog-post_07.html
11)Users.sch.gr/babaroutsoup/diatrofi/metalagmena.htm
12)www.agronews.gr/green-report/.../metallagmenielaiokra mvi.gr
13)www.naftemporiki.gr/.../nees-metallagmenes-patates-anthektikes-ston-peronosporo
-Ο κ. Αθανάσιος Μπουρούνης είναι Επίτιμος Δ/ντής Σχολικής Μονάδας Δ.Ε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου