ΔΟΜΝΑ ΒΙΣΒΙΖΗ Η ΚΑΠΙΤΑΝΑ «ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ» ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

«Είναι από κείνους που έχυσαν το αθάνατό τους αίμα,
από τους χίλιους που έβγαλες, πατρίδα μου χρυσή,
είναι από κείνους που έβαλαν στην κεφαλή σου στέμμα
και άγνωστοι σβηστήκανε στο δοξαστό νησί.
Είχες αστέρια ολόλαμπρα στον ουρανό σου κι άλλα,
μα εκείνα που δεν έλαμψαν ήσανε πιο μεγάλα».

«Ο ΜΑΤΡΟΖΟΣ» του Γεωργίου Στρατήγη (1860 – 1938)

 Η θαλασσομάχος καπετάνισσα Δόμνα Βισβίζη, «η κυρά των θαλασσών», «ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων», ήταν ένα από τα αστέρια εκείνα που δεν έλαμψαν μα ήσανε από τα πιο μεγάλα, όπως αναφέρει ο ποιητής Γεώργιος Στρατήγης στο ποίημα του «Ματρόζος».  Δυστυχώς, στα σκονισμένα υπόγεια της λήθης και στα χρονοντούλαπα της ιστορίας συνωστίζονται, ακόμα, σημαντικές  προσωπικότητες, ικανές να συνταράξουν τη λογική και το συναίσθημα.

Οι πρόκριτοι και οι οπλαρχηγοί της Ευβοίας και της Ρούμελης την τίμησαν με  επίσημο έγγραφο και ο Δημήτριος Υψηλάντης την ονόμασε  «ευγενεστάτην και γενναιοτάτην Δέσποινα», ο δε Οδυσσέας Ανδρούτσος με βαθειά ευγνωμοσύνη την αποκάλεσε «ευεργέτιδα».

Γεννήθηκε το 1783 από εύπορη οικογένεια, ο πατέρας της ήταν μεγαλοκτηματίας, στην Αίνο της Ανατολικής Θράκης, μια αξιόλογη ναυτική πολιτεία, κτισμένη στις εκβολές του Έβρου ποταμού (σημερινή Ενέζ), γνωστή από τα χρόνια του Ομήρου, με κατοίκους που διακρίθηκαν για το γνήσιο Ελληνικό τους φρόνημα. Το πατρικό της επίθετο και τα χρόνια της νεότητάς της παραμένουν άγνωστα. Το 1808 παντρεύτηκε με τον Καπετάν Χατζή- Αντώνη Βισβίζη, ένα εκ των πλουσιοτέρων ναυτικών της Αίνου εφοπλιστή και τραπεζίτη, ο οποίος ήταν μυημένος στα οράματα της «Φιλική Εταιρεία» και γαλουχημένος με τις παραδόσεις και τους Θρύλους του Έθνους μας και τα νάματα της Ορθοδόξου Χριστιανικής θρησκείας. Με την έναρξη της Επαναστάσεως επεδόθη στον «Υπέρ Ελευθερίας Αγώνα» με απαράμιλλη τόλμη και φλογερό πατριωτικό ενθουσιασμό, διαθέτοντας ολόκληρη την τεράστια περιουσία του λέγοντας: «Δεν λυπάμαι να ξοδεύω χρήματα, αφού μ’ αυτά θα κτιστεί το χρυσό παλάτι της ελευθερίας».  Με το ναυπηγημένο στην Οδησσό μπρίκι του, εξοπλισμένο με 140 κανόνια και πλήρωμα 140 ναύτες, την «ΚΑΛΟΜΟΙΡΑ», και στο πλευρό του συμπολεμίστρια την Δόμνα, περιπολεί τις θάλασσες, μάχεται, μεταφέρει στρατεύματα και πολεμοφόδια στα νερά της Ίμβρου, στον Θερμαϊκό, στην Χαλκιδική, στην Ύδρα, στην Στυλίδα, στον Βόλο, στην Εύβοια, όπου είχε ανάγκη η πατρίδα.

Η ηρωική δράση του κράτησε ως τις 22 Ιουλίου 1822 όταν επικεφαλής ενός στόλου αποτελούμενο από 30 πλοία στον Μαλιακό κόλπο, έχοντας στο πλευρό του την Δόμνα, τον Ανδρούτσο τον Δυοβουνιώτη κι άλλους οπλαρχηγούς, κατά την διάρκεια σκληρής μάχης ο αγέρωχος καπετάνιος μπροστά στα μάτια της Δόμνας σωριάζεται νεκρός. 

Η ατρόμητη Δόμνα Βιζβίζη αναλαμβάνει την κυβέρνηση της «ΚΑΛΟΜΟΙΡΑΣ» και επί τρία χρόνια σπέρνει τον φόβο και τον τρόμο στον τουρκικό στόλο όπου τον συναντά. Παράλληλα εφοδιάζει με τρόφιμα και όπλα τις παραλιακές περιοχές της Ευβοίας, της Στερεάς Ελλάδος και των νησιών. Η φήμη της για την ανδρεία και την αυτοθυσία της υπερέβη τα όρια του Ελλαδικού χώρου και η πολεμική της δράση προκάλεσε τον θαυμασμό ακόμη και των αντιπάλων της.   

Όταν η μεγαλοπρεπής και επιβλητική «ΚΑΛΟΜΟΙΡΑ», έπαυσε να είναι αξιόμαχο πολεμικό πλοίο λόγω των φθορών και των πληγμάτων που υπέστη κατά τις πάμπολλες συγκρούσεις με τον τουρκικό στόλο, δωρίθηκε από την Δόμνα στην πατρίδα για να χρησιμοποιηθεί ως πυρπολικό με το οποίο στις 21 Μαΐου 1825 πυρπολήθηκε από τον Πιπίνο στα στενά του Τσεσμέ η τουρκική φρεγάτα «ΧΑΣΝΕ ΓΚΕΜΣΙ», που ήταν το θησαυροφυλάκιο του τουρκικού στόλου.    

Η πολεμική δράση της μπαρουτοκαπνισμένης καπετάνισσας, η επιδειχθείσα ανδρεία της, ο ηρωισμός της και η αυτοθυσία που επέδειξε στα πεδία των μαχών, την καθιστούν τουλάχιστον ισάξια, αν όχι ανώτερη, από την Μαντώ Μαυρογένους και την Μπουμπουλίνα, με την οποία την συγκρίνει και ο ιστορικός της Ελληνικής Επαναστάσεως Ιωάννης Φιλήμων, ο οποίος γράφει: «τοιαύτη (ως η Μπουμπουλίνα) ανεδείχθη η Δόμνα σύζυγος Αντωνίου Χατζή Βιζβίζη πλοιάρχου, θανατωθέντος αυτού κατά την πολιορκία της Ευβοίας, ανέλαβεν η ιδία την διοίκησιν του πλοίου, ως άλλος ανήρ, επί πολύν χρόνον, ίνα μη στερηθή η πολιορκία της από θαλάσσης βοηθείας».

Και εδώ είναι η μεγάλη αδικία της ιστορίας. Από τις δύο κορυφαίες μορφές της Εθνεγερσίας, η μεν Μπουμπουλίνα έλαβε τον τίτλο του Ναυάρχου, η δε Μαντώ Μαυρογένους τον τίτλο του Αντιστρατήγου, τίτλοι με παγκόσμια μοναδικότητα για γυναικεία μορφή. Η Θρακιώτισσα λεβεντομάνα έμεινε πάντα ταπεινή.   

Μετά την απελευθέρωση της πατρίδος η άλλοτε πάμπλουτη καπετάνισσα έζησε σε πλήρη ένδεια στερούμενη ακόμη και τα πλέον στοιχειώδη για την διαβίωση της οικογενείας της. Εγκαταστάθηκε με τα πέντε ορφανά ανήλικα παιδιά της στο Ναύπλιο, σε ένα ετοιμόρροπο δωμάτιο, χωρίς πόρτα και παράθυρο, όπως χαρακτηριστικά αναγράφεται στα έγγραφα των αγωνιστών της Εθνεγερσίας του 1821, τα οποία φυλάσσονται στα αρχεία του κράτους: «μίαν κάμεραν εις εθνικόν οσπίτιον, χωρίς παράθυρον, χωρίς πόρτα και σχεδόν κινδυνεύει να πέσει η άκρα»  

Επέλεξε να μείνει στην αφάνεια μακριά από τα φώτα της ιστορίας με μοναδικό μέλημα την διεκπεραίωση του καθήκοντος. Έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής μεταξύ Ναυπλίου, Ύδρας, Σύρου και Πειραιά, όπου πέθανε τον Νοέμβριου του 1852, εγκαταλελειμμένη, σε ηλικία 66 ετών, με την ικανοποίηση της προσφοράς και της εκπλήρωσης του οράματος και του πόθου της Ελευθερίας. Η πατρίδα κάτι της οφείλει.