Ιωάννης Σταυριανός – Ο Κύπριος που είδε τον δολοφόνο του Καραϊσκάκη

Ήταν ένας από τους δεκάδες Κύπριους που πολέμησαν το 1821 ενάντια στον Τούρκο Κατακτητή. 

Ο Ιωάννης Σταυριανός μαζί με τον   Γιώργη τον Κύπριο διακρίθηκαν σε αξιωματικούς.

Ο περήφανος Λοφίτης, ήταν ο Κύπριος που πολέμησε στο πλευρό του Καραϊσκάκη.

Στα απομνημονεύματά του περιγράφει τη στιγμή της δολοφονίας του αγωνιστή, τονίζοντας πως το χέρι του δολοφόνου δεν ήταν ξένο αλλά ελληνικό.

Γεννήθηκε στη Λόφου το 1804 και σε ηλικία 16 ετών έφυγε με τον πατέρα του για την Αλεξανδρέττα, ο οποίος ήταν έμπορος κι εκεί ήρθε σε επαφή με Έλληνες οι οποίοι τον μύησαν στη Φιλική Εταιρεία.

Στα 20 του έχασε τον πατέρα του και τότε αποφάσισε να εκποιήσει την πατρική περιουσία και να δημιουργήσει με τα λεφτά που θα έβγαζε, μία ομάδα η οποία θα έπαιρνε μέρος στην Ελληνική Επανάσταση. 

Στρατολόγησε 4 Κύπριους, 3 Κρητικούς, τους εξόπλισε και με ένα πλοίο ξεκίνησε να ενωθεί με τον υπόλοιπο αγωνιζόμενο ελληνισμό.

Στα απομνημονεύματά του σημειώνει την πρώτη του αυτή επαφή με τον αγώνα

Κατά το έτος 1821 ευρέθην εις την Αλεξάνδρειαν της Παλαιστίνης μετά του πατρός μου χάριν εμπορίου. 

Εκεί παρουσιάσθη είς δερβίσης, ιεραπόστολος της Εταιρείας, και μας κατήχησεν τα της Επαναστάσεως μυστήρια.

Επανήλθομεν εις Κύπρον το 1822.

Ο πατήρ μου αποβίωσεν απόπληκτος, διότι η κινητή περιουσία μας ηρπάσθη παρά των Τούρκων όλη.

Εγώ τότε, μόνος κύριος μικράς περιουσίας, μετ’ ολίγον έτρεξα λόγω εμπορίου εις Αλεξάνδρειαν της Αιγύπτου δια να πραγματοποιήσω την εις τον δερβίσην δοθείσαν ένορκον υπόσχεσιν.

Εκεί ένας από την Κω Έλλην με έβαλεν εις την χείρα 3 χιλιάδας γροσίων και δεν είχε σκοπόν να μου τα επιστρέψη.

Εγώ είχον εξοπλίσει επτά ομογενείς μου, 4 Κυπρίους και 3 Κρήτας, αγοράσας εξ ιδίων μου τον οπλισμόν όλων, τροφάς, και επλήρωσα τον ναύλον και ήμεθα έτοιμοι να αναχωρήσωμεν δια την Ελλάδα.

Στη διαδρομή προς την Ελλάδα, στο πλοίο τους επιτέθηκαν πειρατές.

Τότε οι επιβαίνοντες διχάστηκαν μεταξύ δύο λύσεων: ή θα πολεμούσαν ή θα παραδίδονταν.

Ο νεαρός Σταυριανός πετάχτηκε και σθεναρά έδωσε την απάντηση: θα έσφαζαν τους πειρατές.

Είχε δώσει όρκο πως τίποτα και κανείς δεν θα τον εμπόδιζε από τον στόχο του, που δεν ήταν άλλος από το να φτάσει στην Ελλάδα και να πολεμήσει.

Το 1823 κατατάχτηκε στο σώμα του καπετάν Τζώρτζη Κύπριου και ο Ιωάννης διορίστηκε «μπολουκτσής» και το 1825 κατατάχτηκε στον τακτικό στρατό.

Πήρε μέρος σε διάφορες μάχες και στη φοβερή μάχη του Φαλήρου πιάστηκε αιχμάλωτος.

Τότε έζησε από κοντά όλη τη φρίκη του πολέμου όταν είδε συναγωνιστές του να σφάζονται, να δέχονται φρικτά βασανιστήρια και να εκτελούνται ο ένας μετά τον άλλο.

Σ’ εκείνη τη μάχη από τους 120 αγωνιστές επέζησαν μόνο τρεις.

Ο στρατηγός Καλλέργης, ο οποίος πλήρωσε για την ελευθερία του, ένας χριστιανός Κρητικός που αλλαξοπίστησε και ο Ιωάννης Σταυριανός.

Ο στρατιώτης που έγινε υπηρέτης

Μετά τη μάχη ένας Αρβανίτης, ο Χουσεϊν Ντούλλα, έφιππος αρχηγός της σωματοφυλακής του Κιουταχή έπεσε πάνω στον ταλαιπωρημένο Σταυριανό και τραβώντας τον οδήγησε στον Πασά για να ζητήσει την άδεια του να τον πάρει ως υπηρέτη.

Ωστόσο, ο Πασάς δεν φάνηκε ιδιαίτερα ευχαριστημένος, αφού η αρχική του διαταγή ήταν να μην μείνει ζωντανός κανένας άνω των 7 ετών.

Ωστόσο, ο Σταυριανός κατάφερε να πείσει σε άπταιστα τούρκικα τον Πασά πως θα εργαζόταν μόνο ως υπηρέτης και δεν θα υπηρετούσε στον τακτικό στρατό.

Η μαρτυρία για τον δολοφόνο του Καραϊσκάκη

Η σημαντικότερη ίσως στιγμή που περιγράφει ο Σταυριανός στα απομνημονεύματά του, είναι η στιγμή που βρέθηκε στο Φάληρο και αντίκρισε τον δολοφόνο του Καραϊσκάκη.

Στο χειρόγραφο που άφησε πίσω του, αναφέρει πως η δολοφονία του «γιου της Καλόγριας» δεν προκλήθηκε από εχθρικό βόλι αλλά από πισώπλατο χτύπημα.

Ο τραυματισμός του Καραΐσκου εγένετο όχι πολύ μακράν από εμέ και του συντρόφου μου … Τούρκοι από τη μάνδρα δεν εξήλθαν και όχι μόνον αυτήν την φοράν αλλ’ εικοσάκις προσβάλαμε την μάνδραν αυτήν.

Οι Έλληνες ήσαν πάρα πολύ πλησίον της μάνδρας και ο Καραΐσκος ήτο εδώθεν της μάνδρας προς Πειραιάν. 

Ο Τούρκος που ευρέθη;

Η φήμη εκυκλοφόρησεν αμέσως διά την δολοφονίαν και ήτο αλάνθαστος.

Ο άραψ σεΐζης του Καραΐσκου, όστις παρακολουθεί τον Καραΐσκο, είδεν και ωφεληθείς από την περίσταση εφιππεύει και λιποταχτεί προς τους Τούρκους

Ο Ιωάννης Σταυριανός εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, μόλις ο Αρβανίτης κύριός του τον απελευθέρωσε.

Εκεί εντάχθηκε στην Ελληνική Χωροφυλακή και πρωτοστάτησε στην επανάσταση του Ναυπλίου το 1826, που ήταν η αρχή της έξωσης του Βασιλιά.

Αυτή του η κίνηση του στοίχησε τη θέση του αφού με άλλους 17 τέθηκε σε αργία και στάλθηκε στην Αίγινα. 

Όλοι οι διωχθέντες αξιωματικοί επανήλθαν στις θέσεις τους, όχι όμως ο Σταυριανός.

Τελικά, η Προσωρινή Κυβέρνηση του απένειμε το βαθμό του Ταγματάρχη και την αντίστοιχη σύνταξη και πέθανε σε ηλικία 83 ετών στις 2 Μαρτίου 1887.