ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

 

Είναι αφελές να σχηματίζουμε την εντύπωση ότι οι Έλληνες περίμεναν 400 χρόνια για να επαναστατήσουν… Η ιστορία μας διδάσκει ότι από το 1481 έως το 1821 συνέβησαν 124 επαναστάσεις. Οι πιο σημαντικές από αυτές είναι οι παρακάτω:

Γράφει ο Βαγγέλης Σαραντίδης

Το 1481, ο Κορκόδειλος Κλαδάς και οι Μανιάτες αγωνιστές επαναστάτησαν. Έφτασαν ως την Ήπειρο κι απελευθέρωσαν την περιοχή της Χιμάρας. Όντας αβοήθητος από τη Δύση, που τον είχε ενθαρρύνει, ο Κλαδάς αιχμαλωτίστηκε, εννέα χρόνια αργότερα, και γδάρθηκε ζωντανός.

 Το 1489 ο τελευταίος του βυζαντινού αυτοκρατορικού οίκου,

Ανδρέας Παλαιολόγος, σήκωσε την επαναστατική σημαία στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, ενώ το 1492, η επανάσταση πήρε τη μορφή σταυροφορίας με σύμμαχο τον Κάρολο Η’ της Γαλλίας. Πέντε χιλιάδες επαναστάτες απελευθέρωσαν την Ήπειρο και μεγάλο μέρος της Θεσσαλίας. Η επιτυχία της προσπάθειας ήταν τέτοια, ώστε όπως έγραψε ο ιστορικός Κ. Σάθας, οι Τούρκοι αποσύρθηκαν από τα παράλια και ετοιμάζονταν να αποχωρήσουν ακόμα και από την Κωνσταντινούπολη! Όμως, συνασπισμός χριστιανικών κρατών συμμάχησε κατά του Καρόλου, που αναγκάστηκε να γυρίσει στην Γαλλία. Αβοήθητοι, οι Έλληνες σφάχτηκαν και το 1496, η επανάσταση είχε  σβήσει.

 Νέες επαναστατικές κινήσεις παρατηρήθηκαν από το 1525 ως το 1533, που κατέληξαν στην σφαγή των Ελλήνων: Στην Ρόδο, του μητροπολίτη Ευθυμίου και των προυχόντων, ενώ στην Πελοπόννησο, οι επαναστάτες εγκαταλείφθηκαν στη Μεθώνη από τους ιππότες της Μάλτας.

 Το 1565, πνίγηκε στο αίμα ένας ξεσηκωμός στην Ήπειρο, με αιτία το παιδομάζωμα.

 Η ναυμαχία της Ναυπάκτου, το 1571 με την καταστροφή του τουρκικού στόλου, έδωσε νέες ελπίδες στους ραγιάδες, όπου η συμμαχία Ενετών, Ισπανών και Πάπα ώθησε σε νέα επανάσταση. Οι ξεσηκωμένοι, όμως, εγκαταλείφθηκαν για μια ακόμη φορά. Ακολούθησαν σφαγές στην Παρνασσίδα, στην Θεσσαλονίκη, στο Αιγαίο, ενώ οι μητροπολίτες Πατρών και Θεσσαλονίκης κάηκαν ζωντανοί.

 Το 1585, συνέβη νέος ξεσηκωμός στην Ακαρνανία και την Ήπειρο. Οι αρματολοί της Βόνιτσας, Θόδωρος Μπούας Γρίβας και της Ηπείρου Πούλιος, Δράκος και Μαλάμος ελευθέρωσαν Βόνιτσα, Ξηρόμερο, Άρτα και βάδισαν για τα Γιάννενα. Νικήθηκαν, όμως, και πολλοί σκοτώθηκαν.

 Από το 1609 ως το 1624, ο δούκας του Νεβέρ της Γαλλίας και κάποιοι Έλληνες οργάνωσαν ένα φιλόδοξο σχέδιο για να διώξουν τους Τούρκους από την Ελλάδα, το οποίο ποτέ δεν μπήκε σ’ εφαρμογή. Όμως, στα δεκαπέντε αυτά χρόνια, οι Μανιάτες επαναστάτησαν κάμποσες φορές, ενώ ο μητροπολίτης Τρίκκης Διονύσιος ξεσήκωσε τους χωρικούς και το 1616, εκστράτευσε στα Γιάννενα και κυρίευσε την πόλη. Νικήθηκε, όμως, και τελικά, αιχμαλωτίστηκε και γδάρθηκε ζωντανός.

 Το 1659, ξέσπασε νέα επανάσταση των Μανιατών που κράτησε ως το 1667. Τρία χρόνια αργότερα, οι Στεφανόπουλοι και άλλοι Μανιάτες έφυγαν στην Κορσική.

 Αλλεπάλληλοι ξεσηκωμοί των Ελλήνων, από το 1660, υποκινήθηκαν από τους Ενετούς.

Αντίστοιχα, ο στρατηγός τους Μοροζίνι, απελευθέρωσε την Πελοπόννησο και πολιόρκησε την ακρόπολη, το 1687, ο βομβαρδισμός του οποίου κατέστρεψε την Ακρόπολη.

Από το 1711, μια ακόμη μεγάλη δύναμη ενεπλάκη στα της Ελλάδας: Ο τσάρος της Ρωσίας, Μέγας Πέτρος, εξέδωσε προκήρυξη, με την οποία καλούσε τους Έλληνες να επαναστατήσουν. Ονόμασε τον εαυτό του και «Ρωσογραικών αυτοκράτορα», δίνοντας τροφή στη φαντασία.

 Πενηνταπέντε χρόνια αργότερα, τα κοσμοκρατορικά σχέδια της Μεγάλης Αικατερίνης οδήγησαν στην επανάσταση του 1766 και στα ορλωφικά του 1770. Οι επαναστάτες εγκαταλείφθηκαν και πάλι. Άντεξαν ως το 1779, οπότε η Πελοπόννησος ειρήνευσε.

Την αμέσως επόμενη χρονιά, όμως, το 1780, οι Τούρκοι βάλθηκαν να ξεπαστρέψουν τους κλέφτες της Πελοποννήσου. Οι Κολοκοτρωναίοι αντιστάθηκαν δώδεκα μερόνυχτα στη Μάνη και μετά έκαναν ηρωική έξοδο, όπου χάθηκαν οι περισσότεροι. Ο δεκάχρονος τότε Θόδωρος Κολοκοτρώνης η μάνα του και μια του αδερφή ήταν οι μόνοι που σώθηκαν.

Το 1788, επαναστάτησαν οι Σουλιώτες. Την ίδια χρονιά, φάνηκε στις θάλασσες ο μικρός στόλος του Λάμπρου Κατσώνη, που ήταν χιλίαρχος του ρωσικού στρατού. Ο δε οπλαρχηγός Ανδρίτσος με 500 κλέφτες επάνδρωσε τα καράβια. Ως το 1790, τσάκισαν πολλές φορές τους Τούρκους σε ναυμαχίες. Εκείνη τη χρονιά (1790), σε μια φοβερή σύγκρουση ανάμεσα στην Άνδρο και την Εύβοια ο Λάμπρος Κατσώνης καταναυμάχησε τους Τούρκους αλλ’ έμεινε με επτά μόνο πλοία. Την επόμενη μέρα, βρέθηκε ανάμεσα σε δυο εχθρικούς στόλους και νικήθηκε. Ο Λάμπρος Κατσώνης και ο Ανδρίτσος συνέχισαν να πολεμούν. Το 1792, Ρωσία και Τουρκία υπέγραψαν ειρήνη. Ο Κατσώνης αρνήθηκε να καταθέσει τα όπλα και εξέδωσε προκήρυξη, την περίφημη «Φανέρωσιν του χιλιάρχου Λάμπρου Κατσώνη», με την οποία κατάγγελλε την Αικατερίνη και διακήρυσσε πως μόνοι τους οι Έλληνες θ’ αποκτούσαν την ελευθερία τους. Κατσώνης και Ανδρίτσος νικήθηκαν στο ακρωτήριο Ταίναρο και χώρισαν.

Ο Κατσώνης αποσύρθηκε. Ο Ανδρίτσος με τους 500 του, πολεμώντας σαράντα μερόνυχτα, κατόρθωσε να φτάσει στην Πρέβεζα. Η επανάσταση των Σουλιωτών έσβησε στις 12 Δεκεμβρίου του 1803 με τη συνθήκη, που τους επέτρεπε να φύγουν με τον οπλισμό τους.

Ο Αλή πασάς, όμως, παρασπόνδησε και τους κυνήγησε. Μια ομάδα Σουλιώτες βρέθηκε, στις 23 Δεκεμβρίου στη Ρινιάσα, ανάμεσα στην Πρέβεζα και την Άρτα. Πάνω τους έπεσαν στίφη Αλβανών και τους κατέσφαξαν. Η Δέσπω Μπότση, με δέκα κόρες, εγγονές κι εγγόνια, πρόλαβε να οχυρωθεί στον πύργο του Δημουλά. Οι Αλβανοί την πολιόρκησαν κι εκείνη αντιστάθηκε όσο μπορούσε. Στο τέλος, ανατινάχτηκαν όλοι, για να μην πέσουν ζωντανοί στα χέρια του εχθρού.

 Το 1806, επαναστατικό ρεύμα κατέκλυσε την Ελλάδα από την Πελοπόννησο ως τη Μακεδονία, καθώς οι Ρώσοι και οι Γάλλοι του Ναπολέοντα ανταγωνίζονταν, ποιοι θα προσεταιριστούν τους Έλληνες. Για μια ακόμα φορά, οι ξεσηκωμένοι εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους και οι Τούρκοι ξέσπασαν επάνω τους.

 Στα 1814, ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία και επτά χρόνια αργότερα, ξεσπούσε ο 124ος ξεσηκωμός, που τελικά, οδήγησε την πατρίδα μας στην ελευθερία. Οι Έλληνες αγωνίστηκαν  και έχυσαν το αίμα τους επί μακρόν για την ελευθερία τους, ενώ βρέθηκαν στη θέση του θύματος, εργαλειοποιούμενοι από τους ξένους, έτσι ώστε να εξυπηρετούν κάθε φορά τα συμφέροντά τους,  με αποτέλεσμα να παραγκωνίζονται, όποτε τα συμφέροντα αυτά «άλλαζαν ρότα».  Η τελευταία παρατήρηση καλό είναι να μείνει στη μνήμη όλων, ώστε να κρατήσουμε το ότι όσα καταφέραμε οφείλονται μάλλον στις θυσίες και στον αγώνα του απλού Έλληνα και των φωτισμένων ηγετών του που καλλιέργησαν και είχαν ανεπτυγμένη την πατριωτική τους συνείδηση. Δυστυχώς, η φυλή μας ξεχνά γρήγορα τους κόπους και τις θυσίες των προγόνων της, τρέχοντας πίσω από την έξωθεν βοήθεια, που έχει ιστορικά αποδειχθεί πως δεν είναι ο καθοριστικός παράγοντας, που θα λύσει τα συσσωρευμένα προβλήματα του ελληνικού έθνους…