Δεν θα ήθελα να προκαταλάβω τον αναγνώστη με συμπεράσματα και κρίσεις, για την αναρχική εκδήλωση των πληρωμάτων των πολεμικών μας πλοίων και γενικότερα των ενόπλων δυνάμεων στη Μέση Ανατολή τον Απρίλιο του 1944. Θα τον αφήσω να βγάλει μόνο τα συμπεράσματά του, μετά την αντικειμενική περιγραφή των γεγονότων και τις ελάχιστες επ' αυτών κρίσεις μου.
Επέπρωτο, λοιπόν το αντιτορπιλικό μας ΚΡΗΤΗ, να βρεθεί στον ομφαλό της καταιγίδος αυτής, γιατί περί καταιγίδας επρόκειτο, που ενέσκυψε χωρίς οι διοικητικές υπηρεσίες του Ναυτικού μας να εκπέμψουν το παραμικρό άξιο λόγου προειδοποιητικό σήμα.
Και η καταιγίδα αυτή, η στάση των πληρωμάτων του Απριλίου 1944, δεν άφησε μόνο τους νεκρούς, για την καταστολή της αλλά ταλαιπώρησε αφάνταστα, ψυχικά και σωματικά εκατοντάδες ναυτικούς μας που ασφαλώς δεν το άξιζαν δεν το επιζήτησαν και ούτε το προέβλεψαν. Μεταξύ αυτών και τους Αξιωματικούς, Υπαξιωματικούς και ναύτες του ΚΡΗΤΗ.
Η Πρωταπριλιά βρίσκει το αντιτορπιλικό μας να πλέει σε μια ήσυχη θάλασσα, με βαριά ομίχλη, συνοδεύοντας ταχεία νηοπομπή από την οποία μερικά πλοία επρόκειτο να εισπλεύσουν στην Αλεξάνδρεια και τα άλλα να συνεχίσουν προς Πόρτ Σάϊντ.
Ο φανός προεσεγγίσεως της Αλεξανδρείας εφαίνετο καθαρά πλέον στο ραντάρ αλλά η ομίχλη από το εποχιακό χαμσίνι, τον έκαναν με τα μάτια αόρατο. Το πλήρωμα του ΚΡΗΤΗ ήξερε ότι
το καράβι είχε κλείσει τις προβλεπόμενες ώρες για καθαρισμό των λεβήτων του και είχε λόγους να πιστεύει ότι θα εισέπλεε στην Αλεξάνδρεια για να κάνει τον καθαρισμό που κατά κανόνα κρατούσε 3 - 4 μέρες.Πίστευε ότι οι 'Αγγλοι, που διηύθυναν αριστοτεχνικά τις επιχειρήσεις, δεν θα ξεχνούσαν ότι η Αλεξάνδρεια ήταν το πιο αγαπητό λιμάνι της Μεσογείου για τα Ελληνικά πληρώματα και θα ρύθμιζαν την συνοδεία της νηοπομπής μέχρις Πόρτ Σάϊντ, από τα άλλα πλοία, το δε ΚΡΗΤΗ θα έκανε τον καθαρισμό των λεβήτων του στην Αλεξάνδρεια.
Αδημονία και νευρικότης επικρατούν στη γέφυρα. Η παράλλαξις του Ρασελντί, φάρου προσγειώσεως της Αλεξανδρείας, πλησιάζει και καμιά διαταγή αποχωρισμού των εμπορικών πλοίων της νηοπομπής για την Αλεξάνδρεια, και επομένως και συνοδών, δεν έχει ληφθεί. Πολλοί έχουν τις οικογένειές τους στην Αλεξάνδρεια και η αγωνία τους είναι μεγαλύτερη. Όλοι είναι καταπονημένοι από την ακατάπαυστο δραστηριότητα του ΚΡΗΤΗ επί 5 μήνες και βλέπανε σαν θείο δώρο τέσσερις ημέρες ανάπαυση σ' ένα ασφαλές λιμάνι, χωρίς πολλούς κινδύνους και σκοτούρες.
Εκ των υστέρων θα ήτο ευχής έργον, το πλοίο να συνέχιζε τον πλουν του, για Πόρτ Σάϊντ, ή οπουδήποτε αλλού, προκειμένου στην Αλεξάνδρεια να πιει ολόκληρο το ποτήρι της αναρχικής στάσεως του Απριλίου 1944. Ίσως να ήταν λιγότερο πικρό σε άλλο λιμάνι.
Ξαφνικά το κουδούνι του ασυρμάτου κτυπά τρεις φορές στη γέφυρα. Σήμα κατεπείγον. Με ταχύτητα - ρεκόρ ο σηματωρός μαζεύει το σχοινάκι που στο τέλος του είχε την δερμάτινη θήκη με τα σήματα του ασυρμάτου, που ήτο κάτω από την γέφυρα, την βγάζει από τον φωναγωγό και παίρνει το σήμα που ήταν μέσα σ' αυτή. Με απόγνωση, απορία και αύξουσα οργή όλοι άκουσαν το περιεχόμενο του σήματος. Συνεχίσατε πλουν μέχρι Πόρτ Σάϊντ. Θέσις σας εις προπέτασμα Πήτερ Ρόμεο Στόπ. Αναφέρατε λήψη και κατανόηση. Στόπ. Ούτε καθαρισμός λεβήτων, ούτε Αλεξάνδρεια, ούτε τίποτε.
Το σήμα, ενώ διεδόθη σαν αστραπή σε όλο το πλοίο, εν τούτοις δημιούργησε πολλά ερωτηματικά στον Κυβερνήτη και στους Αξιωματικούς της γέφυρας.
Και πράγματι. Δεν ήταν αυθεντικό. Ο υπόλογος ασυρμάτου, θέλησε να εορτάσει την πρωταπριλιά με ένα ψεύτικο σήμα που ήξερε ότι θα συγκινήσει όλους. Αλλοίμονο όμως! Το σήμα αυτό επρόκειτο να κτυπήσει μετά το 'Αντζιο, για δεύτερη και τελευταία φορά την καμπάνα μιας υποβόσκουσας ανταρσίας στο πλοίο.
Τι συνέβη άραγε; Ήταν βέβαιο το πλήρωμα ή ένα τμήμα του, ότι το καράβι θα πήγαινε στην Αλεξάνδρεια; Ή συμπτωματικώς ανέτρεψε τις ελπίδες τους;
Μέχρις ότου ο ατυχής υπόλογος ασυρμάτου προφθάσει να διαβεβαιώσει ότι επρόκειτο περί πρωταπριλιάτικου αστείου, ο Α' Μηχανικός ανέβηκε στη γέφυρα και ανέφερε ότι περιέργως μερικοί θερμαστές επιδεικτικώς συγκεντρώθηκαν έξω από το γραφείο Μηχανής, λέγοντας ότι έσπασαν πια και δεν κάνουν τίποτε, κι ότι δεν πάνε πουθενά! Όλοι γελάσαμε με τις ανησυχίες του Α' Μηχανικού, γιατί εν τω μεταξύ έγινε γνωστό το αστείο του υπόλογου, ενώ συγχρόνως, ελήφθησαν οι διαταγές για τον είσπλου του ΚΡΗΤΗ στην Αλεξάνδρεια για τον καθαρισμό των λεβήτων του.
Εν τούτοις, όμως η συμπτωματική αυτή αντίδρασις ορισμένων ανδρών του πληρώματος, εν συνδυασμώ προς τα μετέπειτα γεγονότα, δημιουργούν σήμερα πολλά ερωτηματικά.
Ανεμένετο το πλοίο να καταπλεύσει οπωσδήποτε στην Αλεξάνδρεια; Υπήρχε σχέδιο συγκεντρώσεως των πλοίων στην Αλεξάνδρεια τον Απρίλιο του 1944;
Εν πάση περιπτώσει το απόγευμα της ιδίας ημέρα το ΚΡΗΤΗ εισέπλεε μετά το τελευταίο εμπορικό στην Αλεξάνδρεια και παρέβαλε στην αριστερή πλευρά του πλωτού συνεργείου ΗΦΑΙΣΤΟΣ για να εκτελέσει τον καθαρισμό των λεβήτων του.
Παραβεβλημένα στον ΗΦΑΙΣΤΟ δεξιά του ήσαν το αντιτορπιλικό ΙΕΡΑΞ, η κορβέτα ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ και τα ΦΤ 12, 15, 24, ενώ αριστερά του τα αντιτορπιλικά ΜΙΑΟΥΛΗΣ, ΠΙΝΔΟΣ και ΚΑΝΑΡΗΣ.
Το πλωτό συνεργείο ΗΦΑΙΣΤΟΣ
Ίσως ένα πιο οξυδερκές μάτι, να διέκρινε και περίεργες συναντήσεις ναυτών, οι οποίοι καθόλου δεν ησχολούντο με την έξοδό τους ή με τη συνάντηση συναδέλφων τους. Θα διέκρινε συνωμοτική συνομιλία ομάδων ναυτών όλων των καραβιών, που εχάνετο στην εορταστική ατμόσφαιρα συναντήσεως τόσων πολλών αγνών συναδέλφων και πολεμιστών.
Η 2α Απριλίου ξημέρωσε ανήσυχη. Τη χαρά της ασφαλούς παραμονής του πλοίου στην Αλεξάνδρεια άρχισαν να ταράσσουν περίεργα συμπτώματα. Στα πυροβόλα είχαν αναγραφεί διάφορα συνθήματα, Ε.Α.Μ. - Ε.Λ.Α.Σ. - Κυβέρνηση των βουνών, ενώ η πειθαρχία του πληρώματος είχε χαλαρώσει πολύ περισσότερο από όσο ήταν φυσικό για μία ανάπαυλα μετά από μακρά και έντονη δράση.
Συγκεχυμένα πράγματα, άγνωστα και άχρηστα για υγιώς σκεπτόμενο πολεμιστή κυκλοφορούσαν. Έπαυσαν οι συζητήσεις για τις πολεμικές περιπέτειες των πλοίων από τότε που είχαν να συναντηθούν, για τους καιρούς που συνάντησαν, τους κινδύνους, τις διασκεδάσεις ή τα λιμάνια που προσήγγιζαν και τους ατυχείς ή επιτυχείς έρωτές τους.
Αντ' αυτών διενέμοντο προπαγανδιστικά φυλλάδια και προκηρύξεις, δια των οποίων απεκηρύσσετο η Κυβέρνηση του Καΐρου και απαιτείτο ο σχηματισμός Κυβερνήσεως με συμμετοχή του Ε.Α.Μ. (Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου).
Το πλήρωμα του ΚΡΗΤΗ καθοδηγούμενον από μικρή ομάδα ναυτών, επικεφαλής των οποίων ήταν ο μάγειρας του πληρώματος και ένας θερμαστής, έδειχνε αδιαφορία για κάθε εργασία στο πλοίο συγχρόνως δε όλοι σχεδόν εκινούντο ανεξαρτήτως αδιαφορούντες για τις μεταδιδόμενες διαταγές.
Προ αυτής της καταστάσεως, ο Κυβερνήτης του ΚΡΗΤΗ με τους Κυβερνήτας των άλλων παραβεβλημένων αντιτορπιλικών, μετέβησαν το πρωί της 3ης Απριλίου στο Αρχηγείο Στόλου και ανέφεραν την κατάσταση στον Αρχηγό. Θυμάμαι ότι ο Κυβερνήτης κάλεσε τους Αξιωματικούς μετά την επιστροφή του και ανέπτυξε τις απόψεις τους Αρχηγού του Στόλου επί της καταστάσεως. Εν ολίγοις είπε ότι ο Αρχηγός γνωρίζει την κατάσταση, αλλά συνιστά υπομονή αποφυγή σημείων προστριβής, και οπωσδήποτε ακραίων μέτρων.
'Αλλωστε όπως είπε, μέχρι αύριο 4 Απριλίου και τα τρία αντιτορπιλικά θα αποπλεύσουν από την Αλεξάνδρεια, οπότε τα πνεύματα θα ησυχάσουν και η πειθαρχία θα εμπεδωθεί και πάλι στο πλοίο.
Κατάπληκτοι μπροστά σ' αυτή την ανεύθυνη τοποθέτηση του θέματος και με τον Κυβερνήτη σαφώς οργισμένο και εκνευρισμένο με την όλη κατάσταση, παραμείναμε για λίγο στο καρρέ των Αξιωματικών, διερωτώμενοι τι ακριβώς σημαίνουν όλα αυτά.
Την απορία μας, ήρθε να επιλύσει η είσοδος στο καρρέ, του μαγείρου και ενός θερμαστού με άψογη στολή επιθεώρησης. Ο θερμαστής χαιρέτησε κατά τρόπο σαφώς προσποιητό και είπε στον Κυβερνήτη, δίνοντάς του συγχρόνως ένα δακτυλογραφημένο κείμενο. Η Κεντρική Επιτροπή μας έδωσε αυτό το πρωτόκολλο, που ήδη έχουν υπογράψει όλοι σχεδόν οι ναύτες και πολλοί Υπαξιωματικοί, με την παράκληση όπως τα υπογράψετε κι εσείς και οι Αξιωματικοί του πλοίου και εν συνεχεία να της το επιστρέφουμε προκειμένου να το στείλει στο Κάϊρο... για να πέσει η Κυβέρνηση και για να σχηματισθεί Κυβέρνηση των βουνών.
Εμβρόντητος ο Κυβερνήτης, τον ρώτησε το όνομά του. Ναύτης θερμαστής Βλαχόπουλος, απάντησε και Ναύτης εσχαρεύς Δούκας, προσέθεσε ο άλλος.
Και ποια είναι αυτή η Κεντρική Επιτροπή που αλληλογραφεί απ' ευθείας με σας και όχι μέσω εμού; τον ρώτησε ο Κυβερνήτης.
Είναι η επιτροπή του ΗΦΑΙΣΤΟΣ η οποία κατευθύνει τον αγώνα για την πτώση της προδοτικής Κυβερνήσεως Τσουδερού και σχηματισμό Κυβερνήσεως των βουνών της πατρίδος, απάντησε ο Βλαχόπουλος.
Αυτό ήταν αρκετό για να ξεσπάσει πλέον σε ύβρεις ο ατυχής Κυβερνήτης. Παρέλαβε το πρωτόκολλο, το ξέσχισε σε χίλια κομμάτια και διέταξε την προφυλάκιση των δύο ναυτών. Ταυτοχρόνως τηλεφώνησε στον Αρχηγό του Στόλου από τον οποίον όμως έλαβε και πάλι την απίστευτο εντολή: Μην εξωθείτε τα πράγματα. Επ' ουδενί οι δύο ναύτες να προφυλακιστούν.
Κατόπιν αυτού και εν τω μεταξύ πολλών άλλων χλιαρών και ανεξηγήτων αντιδράσεων της ηγεσίας, που έγιναν γνωστές αμέσως σε όλους, η κατάσταση στο πλοίο εξετραχύνθη. Κάθε έννοια πειθαρχίας κατελύθη. Το μέγιστο ποσοστό του πληρώματος, το σύνολο των Υπαξιωματικών και Αξιωματικών, αφέθησαν πλέον στο έλεος του Θεού και σ' ένα πλοίο που επρόκειτο εν διαλύσει, να αποπλεύσει τα δύο ή τρία επόμενα εικοσιτετράωρα για τον πόλεμο.
Βαθύ ήτο το αίσθημα της προδοσίας. Η εγκυμονούσα στάσις, είτε εξ αδικαιολογήτου αισθήματος ασφαλείας, είτε εκ πλήρους απωλείας παντός ελέγχου, αφέθη από τους διοικούντας να ξεσπάσει χωρίς να ληφθεί το παραμικρό προληπτικό μέτρο. Συμπαρέσυρε δε μαζί της και την εμπιστοσύνη των νομιμοφρόνων στελεχών της που δεν εγνώριζαν πλέον, σε τι συνιστά το καθήκον τους.
Για τους Αξιωματικούς το πρόβλημα ήταν οξύτερο. Το συμφέρον του πλοίου επέβαλλε την κατά την άποψη του Αρχηγού επίδειξη πνεύματος ανοχής ή βιαία επιβολή του νόμου; Εάν επεδείκνυαν πνεύμα ανοχής ήταν βέβαιο γι' αυτούς ότι το πλοίο ήταν αδύνατον να φέρει σε πέρας την αποστολή του. Εάν απετόλμουν βιαία επιβολή του νόμου, η αιματοχυσία με το γενικό κλίμα που επικρατούσε στα συνορμούντα πλοία ήταν αναπόφευκτος, άσκοπος, και η τιμωρία τους από τον Αρχηγό παραδειγματική.
Δεν γνωρίζω τι ακριβώς συνέβη στο πλοίο το απόγευμα της 3ης Απριλίου, γιατί βγήκα στην Αλεξάνδρεια μέχρι τα μεσάνυχτα.
Η Αλεξάνδρεια φαινόταν άδεια από τους Έλληνες ναύτες. Βρετανικά μηχανοκίνητα είχαν περικυκλώσει μερικές ναυτικές εγκαταστάσεις στο Ράμλι, ενώ μέσα στο βαθύ σκοτάδι της αναγκαστικής συσκοτίσεως για κίνδυνο αεροπορικής επιδρομής, διέκρινε κανείς ομάδες βρετανικών περιπόλων, βαριά οπλισμένες, έτοιμες να βάλουν κατά παντός υπόπτου.
Όταν επέστρεψα στο πλοίο τα μεσάνυχτα, το βρήκα περιέργως φωτισμένο στο κατάστρωμα, πράγμα που αφ' ενός μεν απαγορεύεται, αφ' ετέρου δε ήταν και εγκληματικό. Οι αεροπορικές επιδρομές δεν απεκλείοντο ακόμη. Το αντιτορπιλικό Κανάρης είχε φύγει για το Πόρτ Σάϊντ, ενώ το ΠΙΝΔΟΣ και το ΜΙΑΟΥΛΗΣ είχαν μεθορμήσει σε άλλους σημαντήρας προκειμένου να παραλάβουν πυρομαχικά και εν συνεχεία να αποπλεύσουν. Έτσι το ΚΡΗΤΗ παρέμεινε μόνο του στην αριστερή πλευρά του ΗΦΑΙΣΤΟΣ.
Μόλις ανέβηκα τη σκάλα, δυο σκοποί με χαιρέτησαν κατά τρόπο επιδεικτικώς άψογο, τους αντιχαιρέτησα, ο ένας όμως απ' αυτούς μου είπε:
- Έχουμε διαταγή να απαγορεύσουμε την είσοδο παντός οπλοφορούντος στο πλοίο. Σας ερωτώ λοιπόν: οπλοφορείτε;
Απάντησα αρνητικά και κατευθύνθηκα προς το καρρέ των Αξιωματικών, παραπλεύρως του οποίου ή πλησίον αυτού ήσαν και τα δωμάτια των Αξιωματικών. Στην είσοδο του διαδρόμου άλλος ναύτης με οπλοπολυβόλο με χαιρέτισε, μάλλον ειρωνικώς.
- Καλησπέρα σας, μου είπε. Η κυκλοφορία στο κατάστρωμα απαγορεύεται.
- Και ποιος απαγόρευσε την κυκλοφορία, τον ερώτησα.
- Η Επιτροπή του πλοίου, μου είπε.
- Και ποια είναι αυτή η επιτροπή, τον ξαναρώτησα.
- Αυτά και πολλά άλλα θα σας τα πουν οι άλλοι Αξιωματικοί. Εγώ αυτή την εντολή έχω.
Το καρρέ των Αξιωματικών ευρίσκετο κάτω από το κύριο κατάστρωμα. Με κόπο κατέβηκα τη σκάλα, όπου συνάντησα πλέον τους λίγους Αξιωματικούς του πλοίου.
Η ώρα ήταν μία μετά μεσάνυχτα. Το καρρέ ήταν σχεδόν σκοτεινό και οι περισσότεροι εκοιμώντο στις πολυθρόνες. Έριξα μια ματιά γύρω μου και αντελήφθην αμέσως ότι το ενθέμιο που ήταν τοποθετημένα τα ατομικά περίστροφα των Αξιωματικών ήταν σπασμένο και τόσο τα περίστροφα όσο και οι σφαίρες είχαν εξαφανιστεί.
Θα πληροφορηθείτε από τους άλλους Αξιωματικούς τι είναι η επιτροπή μου είπε ο σκοπός.
Αλλά από ποιους; Όλοι τους ήσαν αμίλητοι και έμοιαζαν με τους συγγενείς κάποιου προσφιλούς των νεκρού που ευρίσκετο στο διπλανό δωμάτιο, έτοιμοι για την κηδεία του. Αλλά νεκρός δεν υπήρχε στο διπλανό δωμάτιο.
Ο πρώτος Μηχανικός ήταν ξύπνιος. Κι αυτός εσκέπτετο, είμαι βέβαιος πως μια μεγάλη συμφορά επεκρέματο επί των ώμων μας. Μια συμφορά τόσο προσωπική όσο και Εθνική. Μια συμφορά στην οποία καλούμεθα επωμισθούμε το δυσβάστακτο βάρος της, εις αντάλλαγμα της αυτοθυσίας μας, του μαχητικού μας πνεύματος και της αφοσιώσεώς μας στο καθήκον. Μιας συμφοράς που άλλοι την προκάλεσαν και άλλοι την επλήρωναν.
Βυθισμένος στην πολυθρόνα του ο Αος Μηχανικός, Υποπλοίαρχος Τζιμέας, μου έγνεψε να πάω κοντά του. Όταν τον πλησίασα μου είπε σιγά:
Πρόσεξέ με. Τον Μόσχο τον καθαρίσανε, που είχε βάρδια, τον Ποταμιάνο τον πιάσανε και τον έχουνε στον ΗΦΑΙΣΤΟ φυλακή. Έχουν εξαφανιστεί όλα τα όπλα από το καράβι. Εμείς είμεθα φρουρούμενοι εδώ. Μη μιλάς και κοιμήσου.
Ο με πάντοτε χιούμορ Αος Μηχανικός δεν έδειχνε ότι είχε διάθεση γι' αστεία. Είχε σπάσει κυριολεκτικά. Ο Μόσχος ήταν ο Ανθυποπλοίαρχος, Αξιωματικός Φυλακής του πλοίου το απόγευμα της 3ης Απριλίου, ο δε Ποταμιάνος ο Ύπαρχος και προσωρινός Κυβερνήτης του πλοίου, λόγω αποβιβάσεως του κανονικού Κυβερνήτου Μανωλάτου εξ αιτίας του τραυματισμού του σε νοσοκομείο στο Αλγέρι.
Ο Μόσχος πέθανε; τον ρώτησα.
Δεν ξέρω μου απάντησε. Τον πυροβόλησαν από πίσω όταν καθότανε στο γραφείο του. Τον μετέφεραν στο Νοσοκομείο. Δεν ξέρω τα πάρα κάτω. Αύριο το πρωί θα τα πούμε. Κοιμήσου τώρα. Και κατά την γνωστή έκφραση των τεταρτοετών δοκίμων προς τους πρωτοετείς προσέθεσε με πικρό χαμόγελο Σκασμός. Το χιούμορ του μπορεί να είχε γίνει πικρό αλλά δεν τον εγκατέλειψε. Και αυτό ήταν παρήγορο.
Μετά από ένα ανήσυχο ύπνο ξυπνήσαμε το πρωί της 4ης Απριλίου. Πλήρης ασυδοσία και αναρχία επικρατούσε στο πλοίο. Φαγητό διενέμετο ελεύθερα από τις τροφαποθήκες και ο πιστός θαλαμηπόλος του Επιμελητού, Υποπλοιάρχου Λ. Γιόκαρη φρόντιζε να είναι γεμάτο το ψυγείο των Αξιωματικών. Οι εργασίες καθαρισμού λεβήτων προχωρούσαν υποτονικά, ενώ μία μαούνα με πυρομαχικά ανέμενε επί ώρες την εκφόρτωσή της στο καράβι. Διάφοροι άσχετοι σκοποί φρουρούσαν το πλοίο, χωρίς ακριβώς να γνωρίζουν τι ακριβώς φρουρούσαν. Είχε δοθεί το σύνθημα χαρά και εργασία από την επιτροπή, αλλά ούτε χαρά, ούτε εργασία διέκρινε κανείς. Μόνο συνωμοτικές κινήσεις μεταξύ ναυτών του ΗΦΑΙΣΤΟΣ και του ΚΡΗΤΗ και πλήρης σιωπή και αδιαφορία του μεγίστου αριθμού των πληρωμάτων. Ο Βος Μηχανικός με διαβεβαίωσε ότι ο καθαρισμός λεβήτων θα τελείωνε αύριο, 5 Απριλίου, και από τα μεσάνυχτα της 5ης προς 6ην Απριλίου το πλοίο θα ήταν έτοιμο προς απόπλουν.
Αλλά ποιος θα έδινε τον απόπλου; Ο Έλλην Αρχηγός του Στόλου ή ο 'Αγγλος Ανατολικής Μεσογείου; Και ποιος θα την εκτελούσε; Με ποιο Κυβερνήτη; Το πλοίο εθεωρείτο ότι είχε στασιάσει εκ μέρους των ελληνικών αρχών ή μήπως επικεφαλής της στάσεως ήταν και αυτό τούτο το Αρχηγείο του Στόλου; Πώς εξηγείται ότι ο Αρχηγός του Στόλου, λαβών γνώση του τραυματισμού του Αξιωματικού Φυλακής διέταξε τη μεταφορά του στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αλεξανδρείας, μετά δε τη σύλληψη του Κυβερνήτου, διέταξε την μεταφορά και φυλάκισή του στον ΗΦΑΙΣΤΟ;
Τελικώς η 4η Απριλίου διέρρευσε βραδύτατα μέσα σ' αυτή τη συγκεχυμένη κατάσταση. Εν τω μεταξύ ξεκαθάρισε τελείως το τι είχε συμβεί στο πλοίο. Ομάς ναυτών, καλούμενη επιτροπή, μετά τον σοβαρό τραυματισμό του Αξιωματικού Φυλακής, συνέλαβε τον Κυβερνήτη και κατέλαβε το πλοίο, αφού συνέλεξε προηγουμένως όλον τον φορητό οπλισμό (πολυβόλα, όπλα, περίστροφα). Εν συνεχεία υπεδέχετο τους επανερχομένους από άδεια και μετά από σωματική έρευνα τους άφηνε ελεύθερους στο καράβι. Διεκήρυξε συγχρόνως ότι σκοπός της δεν ήταν η αναστολή της πολεμικής δράσεως του πλοίου αλλά έθετε τον όρο πως προ το απόπλου θα έπρεπε να εγγυηθεί ο Κυβερνήτης ότι θα σχηματισθεί Κυβέρνησις με συμμετοχή του Ε.Α.Μ., άλλως το πλοίο θα "κρατούσε" στον πρώτο συμμαχικό λιμένα μετά τον απόπλου του, εάν φυσικά εν τω μεταξύ είχε αποπλεύσει.
Διεκήρυξε επίσης η Επιτροπή, ότι οι Αξιωματικοί θα είναι τελείως ελεύθεροι για την άσκηση των τεχνικών καθηκόντων τους, αλλά την διοίκηση του πληρώματος θα ασκούσε η Επιτροπή. Και κατέληγεν στις γνωστές επικλήσεις στον πατριωτισμό όλων για να πολεμήσωμεν τον κοινό εχθρό με μεγαλύτερο πάθος, αδελφωμένοι, μέχρι της τελικής νίκης και κάτι τέτοια.
Η προκήρυξις δόθηκε από την Κεντρική Επιτροπή του παραπλεύρως ευρισκομένου πλωτού Συνεργείου ΗΦΑΙΣΤΟΣ που κατηύθυνε την στάση και τα αυτά περίπου γεγονότα άνευ θυμάτων, με μικρές συλλήψεις, συνέβησαν και στα άλλα πλοία.
Ανεξιχνίαστος παρέμενε όμως ακόμη η στάσις των ελληνικών αρχών. Είχαν αποδεχθεί την στάση; Και ποια ήταν η περαιτέρω πορεία της. Ήταν δυνατόν το πλοίο να κυβερνηθεί με τους όρους που έθεταν οι στασιαστές; Το δικό μου μυαλό δεν το έβλεπε. Ούτε των πιστών και αφοσιωμένων στο καθήκον Αξιωματικών και Υπαξιωματικών του πλοίου και της μεγίστης πλειοψηφίας του πληρώματος.
Εν τούτοις, μετά τις πρώτες συγκινήσεις και εντυπώσεις από την εξέλιξη της καταστάσεως, κάποια σχετική ηρεμία επικράτησε στο πλοίο. Η μετά της ξηράς επικοινωνία είχε σχεδόν διακοπεί. Πολλοί αραπάδες βαρκάρηδες περιστοιχίζουν το ΗΦΑΙΣΤΟΣ και το ΚΡΗΤΗ πουλώντας παντός είδους αντικείμενα, φρούτα, εφημερίδες και περιοδικά.
Πολλοί απ' αυτούς ανεβαίνουν με αθώο ύφος στο καράβι και διεισδύουν και πάλι αθώα μέχρι το καρρέ των Αξιωματικών και τα υποφράγματα του πληρώματος. "Μπανάνες καπετάνιο, εφημερίδες καπετάνιο, πάρε, πάρε πλήζ". Πολλοί απ' αυτούς έχουν ύφος φοβισμένο και ανήσυχο. Αργότερα θα μάθουμε ότι οι μισοί απ' αυτούς είναι Εγγλέζοι των μυστικών υπηρεσιών που καταγράφουν και αναφέρουν εν λεπτομερεία ό,τι συμβαίνει στο πλοίο.
Η 5η και 6η Απριλίου ξημέρωσε για το ΚΡΗΤΗ ήρεμα. Ο επικείμενος απόπλους έδινε κάποιο σκοπό στη ζωή μας. Ίσως ο ρυθμός του πλοίου να αποκατασταθεί, ίσως τα πράγματα να διευθετήθησαν από τον Αρχηγό του Στόλου. Οι κινήσεις βέβαια των στασιαστών δεν έδειχναν τέτοιο πράγμα. Εμείς όμως, μέσα στη μεγάλη αισιοδοξία μας και στην επιθυμίας μας ν' ανοιχθούμε και πάλι στην συγκίνηση του πολέμου, ελπίζαμε. Δεν ξέραμε ότι τρομερά γεγονότα εξελίσσοντο στην Αλεξάνδρεια και στο Κάϊρο, μεταξύ Ελληνικών και Αγγλικών αρχών. Τα γεγονότα αυτά τα πληροφορούμεθα με πολύ βραδύ ρυθμό, πότε από υποθέσεις και πότε από συμπτώσεις. Την πλήρη όμως εικόνα που προτίθεμαι να δώσω στο τέλος της περιγραφής των γεγονότων στο ΚΡΗΤΗ, την μάθαμε πολύ αργότερα από αφηγήσεις, ντοκουμέντα και απομνημονεύματα. Μεταξύ αυτών είναι και η Έκθεσις επί της δράσεως του Β. Ναυτικού κατά τον πόλεμο 1940 - 44, του Ακαδημαϊκού Ναυάρχου Δ. Φωκά, συνταχθείσα με βάση τα επίσημα στοιχεία της Ιστορικής Υπηρεσίας του Π.Ν. Αλλά δυστυχώς, όπως και οι περισσότερες Υπηρεσίες του Πολεμικού Ναυτικού στην Αίγυπτο, η Ιστορική Υπηρεσία λειτουργούσε πλημμελώς.
Έτσι και ο αείμνηστος Φωκάς, έχασε την πλήρη εικόνα της καταστάσεως, περιορίσθη στην πολιτικοστρατιωτική ανάπτυξη της στάσεως, επί υψηλού επιπέδου, στις Κυβερνητικές διαβουλεύσεις και εγκατέλειψε την βάση του θέματος που ήταν τα καταπονημένα επιτελεία και πληρώματα των πλοίων, που αφέθησαν στην τύχη τους.
Έχασε κι αυτός τον σφυγμό του Ναυτικού κατά την εποχή εκείνη, περιέπλεξε τις περιγραφές με τα συμπεράσματα που εξήγαγε ο ίδιος, χωρίς να έχει ζήσει το κίνημα και σπίλωσε εν τη αγνοία του την τιμή πολλών Αξιωματικών και - το κυριότερο - του Ναυτικού μας. Και τούτο γιατί στην πραγματικότητα δεν εστασίασαν τα πλοία, αλλά η κατάστασις έφθασε εκεί που έφθασε λόγω της εγκληματικής αδιαφορίας των διοικούντων και της ελλείψεως εκ μέρος των του αυτού τουλάχιστον θάρρους με τους άνδρες των πλοίων των. Η εγκληματική αυτή αδιαφορία, κατά λίαν επιεική χαρακτηρισμό, έφερε το Ναυτικό μας στο χείλος της καταστροφής.
Αρκούσε μία διαταγή στους Κυβερνήτας "αποκαταστήσατε την τάξη" ευθύς ως ανεγράφησαν τα πρώτα συνθήματα στα πυροβόλα των πλοίων ή ενωρίτερον, για να αποκατασταθεί η τάξις. Αλλά για να την εκδώσει κάποιος αυτή τη διαταγή θα έπρεπε και να το θέλει και να είναι γνώστης της καταστάσεως, των ανθρώπων που διοικούσε και που τιμούσαν την Ελληνική Ναυτική παράδοση. Θα έπρεπε επίσης να εγνώριζε ότι στα πλοία του Στόλου μας, υπήρχε πλήρης κατανόησις, ψυχική επαφή και ενσυνείδητος πειθαρχία μεταξύ διοικούντων και διοικουμένων. Θα έπρεπε επίσης να εγνώριζε ότι τα πολιτικά θέματα απησχόλησαν μόνο το 5ο/ο των ανδρών που αργότερα συνεκρότησαν την Επιτροπή Αγώνα, τους άλλους τους άφηναν αδιάφορους, διότι ούτε χρόνον είχαν να ασχοληθούν με αυτά, ούτε και ήσαν της αρεσκείας των. Και το κυριότερον θα έπρεπε να είχε προσεκτικά διαλέξει τον χρόνο εκδόσεώς μιας τέτοιας διαταγής.
Αλλά όλα αυτά ήσαν άγνωστα και άσχετα θέματα για τις αρχές της εποχής εκείνης. Έτσι η κατάστασις περιεπλάκει στις προσωπικές και πολιτικές διενέξεις, εχάθη πολύτιμος χρόνος και τελικώς και ο έλεγχός της.
Και ηναγκάσθη πλέον από τα γεγονότα ο Σ. Βενιζέλος, να αντικαταστήσει τον Αρχηγό του Στόλου με τον Ναύαρχο Βούλγαρη για να επαναφέρει εντός τριών ημερών το σύνολο του Στόλου στην οδό της τιμής και του καθήκοντος κατά την έκφρασιν του Βούλγαρη. Ίσως το μέγεθος της τραγωδίας να ξεπερνούσε και τη Μικρασιατική καταστροφή αν ο Ελληνικός στόλος εβυθίζετο από τους 'Αγγλους για στάση εν καιρώ πολέμου. Τούτο μόλις την τελευταία στιγμή απεφεύχθη!
Αλλά επί όλων αυτών θα ασχοληθώ για λίγο στο τέλος της αφηγήσεώς μου.
Η 6η Απριλίου άρχισε μ' ένα συγκλονιστικό γεγονός. Αλλά ήταν φυσικό. Η φαινομενική ηρεμία οφείλετο στην κουφόβραση των γεγονότων που χωρίς καμιά αντίδραση παρακολουθούντο και αντιμετωπίζοντο μόνον στην εξέλιξή τους.
Οι ναύτες του αντιτορπιλικού ΠΙΝΔΟΣ πέταξαν στην θάλασσα όλους τους Αξιωματικούς! Απίστευτη είδησις. Απίστευτη για δυο λόγους. Πρώτο γιατί σαν πράξις, ήταν εξ ίσου εγκληματική, παρόμοια με τον πυροβολισμό του Αξιωματικού Φυλακής και την σύλληψη του προσωρινού Κυβερνήτου του ΚΡΗΤΗ και δεύτερον γιατί έσπασε τον ενσυνείδητο σεβασμό των πληρωμάτων προς το έντιμο Σώμα των Αξιωματικών, που τίποτε περισσότερο ή λιγότερο από το καθήκον τους προς το Ναυτικό και την Πατρίδα δεν είχαν κάνει.
Αλλά για τον Αρχηγό του Στόλου το πρόβλημα αντιμετωπίσθη πολύ απλά και πολύ εύκολα. Η Επιτροπή του ΠΙΝΔΟΣ έριξε στην θάλασσα τους Αξιωματικούς; Να στείλουμε άλλους. Εν ονόματι λοιπόν της αυτοθυσίας των Αξιωματικών, και της προσηλώσεώς τους στο καθήκον, συνεκρότησε νέο επιτελείο! Συνάντησε όμως μερικές δυσκολίες! Οι Αξιωματικοί έπρεπε να εγκριθούν ονομαστικώς από την Επιτροπή και παρ' ολίγον να ματαιωθεί η εκ νέου επάνδρωση του πλοίου, λόγω του Σημαιοφόρου Σούτσου, που ήθελαν οπωσδήποτε οι στασιαστές, αλλά δεν τον ήθελε ο νέος Κυβερνήτης, Πλωτάρχης Ρίτσος.
Εν πάση περιπτώσει η δυναμική αυτή αναμέτρησις των στασιαστών κατέληξαν σε πλήρη νίκη τους και υποταγή του Α.Σ. Ίσως η Κεντρική Επιτροπή Αγώνα (ΚΕΑ) επί του ΗΦΑΙΣΤΟΣ έκρινε ότι η επίδειξις δυνάμεως στο θέμα του ΠΙΝΔΟΣ ήτο αρκετή μέχρι στιγμής και επέτρεψε τον απόπλου του πλοίου καθώς και του ΜΙΑΟΥΛΗΣ, με αρκετή όμως καθυστέρηση από την αρχική διαταγή. Τα πλοία αυτά αρχικώς εσυνόδευσαν μία ταχεία νηοπομπή μέχρι Μάλτας αλλά η περαιτέρω τύχη τους ήταν περιπετειώδης.
Το γεγονός του απόπλου των πλοίων φαίνεται ότι γιορτάσθηκε από τον Αρχηγό του Στόλου και το επιτελείο του ως θριαμβευτική νίκη και πάμπολλα σήματα αντηλλάγησαν μεταξύ των στασιαστών και του Αρχηγού. Η συνταγή είχε πλέον βρεθεί.
Οι Αξιωματικοί στη θάλασσα; 'Αλλοι Αξιωματικοί. Ο Κυβερνήτης του ΚΡΗΤΗ στην φυλακή; Καινούργιος Κυβερνήτης. Εν όψει λοιπόν του απόπλου του ΚΡΗΤΗ το αργότερο την επομένη 7 Απριλίου, τοποθετείται ως προσωρινός Κυβερνήτης ο Αντιπλοίαρχος Παπαδιαμαντόπουλος εις αντικατάστασιν του συλληφθέντος Υποποιάρχου Ποταμιάνου όπως έλεγε το σήμα του Αρχηγού.
Ο Αρχηγός Στόλου συνεμάχησε πλέον με τους στασιαστές και εγκατέλειψε στην τύχη τους όλους τους άλλους.
Ο ατυχής προσωρινός Κυβερνήτης απεδέχθη μετά από πίεση του Αρχηγού, την ανάληψη των καθηκόντων του γιατί άρνησίς του θα ισοδυναμούσε με άρνηση υπηρεσίας εν πολέμω!!!
Προσήλθε λοιπόν την εσπέρα της 6ης Απριλίου εν στολή με τη βενζινάκατο του Αρχηγού και έγινε δεκτός με επαναστατικό τρόπο. Η Επιτροπή τον υπεδέχθη στη σκάλα και τον οδήγησε στο δωμάτιό του. Ο Ανθυποποίαρχος Κακεπάκης που γνώριζε την άφιξή του, τον υπεδέχθη εκ μέρους των Αξιωματικών που ένας - ένας τον επεσκέπτοντο εν συνεχεία με αίσθημα ντροπής στο δωμάτιό του.
Αλλά τον Παπαδιαμαντόπουλο ένα πράγμα τον απασχολούσε. Να φύγει το καράβι την επομένη 7 Απριλίου στις 8 μ.μ. όπως είχε διαταχθεί, για να συνοδεύσει μία νηοπομπή προς τη Νεάπολη. Εγνώριζε ότι μόνο για τον τύπο ήταν Κυβερνήτης και ήλπιζε κι αυτός σε μια βελτίωση της καταστάσεως. 'Αλλωστε προσωρινώς ετοποθετείτο. Υπεχώρησε λοιπόν σ' όλα τα θέματα διοικήσεως του πληρώματος και απέσπασε την υπόσχεση από την Επιτροπή ότι το πλοίο θ' αποπλεύσει τη διαταχθείσα ώρα. Ο Αος Μηχανικός του ανέφερε ότι το πλοίο από τεχνικής πλευράς ήταν έτοιμο, και με πλήρη φόρτο καυσίμων. Εκλήθην και του ανέφερα, ως διευθυντής πυροβολικού, ότι το πυροβολικό ήταν εν τάξει και ότι βρισκόμαστε με πλήρη φόρτο πυρομαχικών.
Στις 3 μ.μ. της 7/4 έγινε αφή πυρών λεβήτων. Στις 5 μ.μ. άρχισαν να λειτουργούν οι ανεμιστήρες των λεβήτων. Το αντιτορπιλικό μας, άρχισε και πάλι να ζωντανεύει. Οι δοκιμές επικρουστήρων των πυροβόλων δίνουν πολεμική ατμόσφαιρα στο πλοίο, ενώ τα ραντάρ δοκιμάζονται.
Όλα πάνε καλά μέχρι τις 6 μ.μ. Αλλά μετά τις 6 τα πράγματα άρχισαν να περιπλέκονται. Η Κεντρική Επιτροπή Αγώνα (ΚΕΑ) του ΗΦΑΙΣΤΟΣ διέταξε την Επιτροπή Αγώνα του ΚΡΗΤΗ, να σβήσει τους λέβητες. Το πλοίο προς μεγάλη έκπληξη, φαινομενική τουλάχιστον, του Κυβερνήτου σε μία ώρα νεκρώθηκε και πάλι. Σταμάτησαν οι ανεμιστήρες, έσβησαν οι λέβητες, οι ηλεκτρομηχανές αντικατεστάθησαν με την ντήζελ και άρχισε μία αντίστροφη μέτρηση της ώρας του μη απόπλου του ΚΡΗΤΗ.
Ώρα 8 μ.μ. Το φράγμα της Αλεξανδρείας ανοίγει για την έξοδο των συνοδών μεταξύ των οποίων θα έπρεπε να ήταν και το ΚΡΗΤΗ. Στις 9 μ.μ. μετά από μεγάλη και ανεπίτρεπτη αναμονή εξόδου του ΚΡΗΤΗ το φράγμα ξανακλείνει. Το ΚΡΗΤΗ για τους 'Αγγλους, των οποίων η πολιτική μέχρι τώρα ήταν απροσδιόριστη, αρνήθηκε ν' αποπλεύσει. Τίποτα δεν ανεφέρθη από το πλοίο (ποιος άλλωστε να το αναφέρει;) 'Αρα προ της κατατάξεώς του σε πλοίο στασιάσαν εν πολέμω έπρεπε να επιβεβαιωθεί το έγκλημά του.
Ο Αρχηγός Στόλου δεν μπόρεσε να βρει άλλη συνταγή απόπλου του ΚΡΗΤΗ.
Αλλά οι 'Αγγλοι δεν έπαιζαν ποτέ στον πόλεμο. Γύρω στα μεσάνυχτα ένα μεγάλο αγγλικό ρυμουλκό, πλησιάζει το ΚΡΗΤΗ και ζητά άδεια να πλευρίσει. Ελλείψει αρμοδίου για την χορήγηση της αιτουμένης αδείας το ρυμουλκό παρέβαλε στην αριστερή πλευρά του καραβιού, στο κατάστρωμα του οποίου επικρατούσε τρομερή οχλαγωγία. Ο Πλοίαρχος του Αγγλικού Ναυτικού Campbell, σύνδεσμος του Ελληνικού με το Αγγλικό Ναυαρχείο, πήδησε στο κατάστρωμα του ΚΡΗΤΗ σπρώχνοντας τους διαφόρους ναύτες, που λόγω οψίμου εθνικής φιλοτιμίας, θέλησαν να τον ρίξουν στην θάλασσα γιατί ανέβηκε στο πλοίο χωρίς άδεια!! Τελικώς, η ΚΕΑ του ΗΦΑΙΣΤΟΣ προσέτρεξε στο σημείο αυτό και μαζί με την Επιτροπή του ΚΡΗΤΗ απεμάκρυναν τους θερμόαιμους αυτούς ναύτες.
Ο Πλοίαρχος Campbell, ευθύς μόλις παρήλθε η πιθανότης να τον ρίξουν στην θάλασσα, έβαλε τα δυο του χέρια δίκην φωναγωγού στο στόμα του κι ανέκραξε στην αγγλική "Εις ποίου τας διαταγάς υπακούει αυτό το πλοίο";
Νεκρική σιγή επηκολούθησε, ανάμικτη με αγωνία για το τι έμελλε να συμβεί. Ο Ανθυπολοίαρχος Κακεπάκης αναμεμιγμένος στον όχλο των πληρωμάτων και των δύο πλοίων έσπευσε να απαντήσει. "Του Κυβερνήτου του, κύριες Πλοίαρχε". Δεν νομίζω ότι το πίστευε αυτό. Ίσως να ήταν και γι' αυτόν ευσεβής πόθος, ίσως να ήθελε να περισώσει ό,τι απέμενε, αν είχε απομείνει τίποτε, από την τιμή του πλοίου του. Η απάντησις όμως του Κακεπάκη σκεπάστηκε από χείμαρρο αποδοκιμασιών.
Οι πάντες εκραύγαζα, τίποτε όμως δεν μπορούσε να καταλάβει ο Campbell.
Ξαφνικά ενεφανίσθη ο Κυβερνήτης, με στολή γέφυρας, τα οματοκυάλια κρεμόντουσαν στο λαιμό του και με δυσκολία και παρ' όλο το αρκετά βαθύ σκοτάδι της νύχτας έκρυβε την ταραχή του και το συνεχές τρέμουλο της σιαγώνος του.
Στιγμή τραγική. Το ηρωϊκό μας αντιτορπιλικό έμελλε ν' ανέβει το Γολγοθά του, εκεί που το οδήγησε η απερισκεψία των Διοικούντων, ο ανεμοστρόβιλος των πολιτικών παθών, η αδιαφορία των πολλών, και η προδοσία των ολίγων.
Κυβερνήτα, είπε ο Πλοίαρχος Campbell. Είμαι εξουσιοδοτημένος από τον Ναύαρχο Αρχηγό των Συμμαχικών Δυνάμεων της Ανατολικής Μεσογείου να σας ρωτήσω: Πρώτον. Γιατί το πλοίο σας δεν απέπλευσε την διαταχθείσαν ώρα και δεύτερον: Εάν ημπορείτε την στιγμήν αυτήν να αποπλεύσετε.
Ο δυστυχής Κυβερνήτης δεν ήταν προφανώς σε θέση να απαντήσει οτιδήποτε. Ήταν τέτοια η οχλαγωγία, η ασυδοσία και ο φανατισμός του πληρώματος που δεν εχρειάζετο απάντησις. Συνθήματα όπως Κυβέρνησις των βουνών - Ε.Α.Μ. - Ε.Λ.Α.Σ., κάτω η ξενοκρατία ξεχώρισαν μέσα από την οχλαγωγία. Ο Πλοίαρχος Campbell επιστοποίησε πλέον την ανταρσία. Διέταξε τον 'Αγγλο σημαιοφόρο σύνδεσμο και τους τρεις ναύτες σηματωρούς να επιβούν του ρυμουλκού, πράγμα που με μεγάλη δυσκολία το πέτυχε. Τα αγαπητά τρία Εγγλεζάκια που εκτελούσαν χρέη σηματωρού και ο σημαιοφόρος σύνδεσμος ρίχτηκαν σαν σάκοι με ρούχα μέσα στο ρυμουλκό, ένας μάλιστα τραυματίσθηκε σοβαρώς. Ο Πλοίαρχος Campbell διετήρησε την ψυχραιμία του και τον άφησαν να επιβιβασθεί μόνος του στο ρυμουλκό, που απέπλευσε αμέσως.
Έτσι το αντιτορπιλικό μας ΚΡΗΤΗ κατεγράφη επισήμως από το Αγγλικό Ναυαρχείο σαν στασιάσαν πλοίον. Εν τω μεταξύ η Κεντρική Επιτροπή του ΗΦΑΙΣΤΟΣ εξέδωσε διαταγή με την οποία απηγόρευσε τον απόπλου σε όλα τα πολεμικά μας, μεταξύ των οποίων ήταν και η κορβέτα ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ που μόλις είχε καταπλεύσει στην Αλεξάνδρεια.
Κατόπιν της τραγικής αυτής εξελίξεως των πραγμάτων οι 'Αγγλοι άρχισαν πλέον να ανησυχούν σοβαρά για την όλη εξέλιξη της καταστάσεως. Περί την μεσημβρία της επομένης ημέρας, 8ης Απριλίου, το αγγλικό καταδρομικό AJAX προσέδεσε σε απόσταση 200 μέτρων και παράλληλα προς την γραμμήν προσδέσεως του ΗΦΑΙΣΤΟΣ - ΚΡΗΤΗ, ενώ δύο άλλα Αγγλικά αντιτορπιλικά επιτηρούσαν αγρύπνως τα ναρκαλιευτικά και την κορβέτα ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ. Τέλος, το καταδρομικό PHOEBE ανέστειλε τις πολεμικές του αποστολές και παρέμεινε μέχρι της καταστολής της στάσεως στον λιμένα της Αλεξανδρείας παραπλεύρως του αντιτορπιλικού ΙΕΡΑΞ και της κορβέτας ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ.
Από την στιγμή που ο Πλοίαρχος Campbell κήρυξε το πλοίο ως στασιάσαν, πράγμα άλλωστε που ήταν γεγονός, και μέχρι της ημέρας της βιαίας καταστολής και παραδόσεως των επιτροπών των ΗΦΑΙΣΤΟΣ - ΚΡΗΤΗ και των λοιπών πολεμικών στην Αλεξάνδρεια, 13 ημέρες κύλησαν ανούσιες, οδυνηρές, βαριές και ατέλειωτες. Αν σ' αυτές τις 13 ημέρες προσθέσουμε και τις άλλες επτά που βρισκόμαστε παραβεβλημένοι στο ΗΦΑΙΣΤΟΣ, φθάνουμε σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα που με κόπο το νευρικό σύστημα ενός φυσιολογικού ανθρώπου μπορεί ν' αντέξει χωρίς καμιά ζημιά.
Πολλά επικίνδυνα, κωμικά και τραγικά γεγονότα συνέβαιναν καθημερινά σχεδόν στο πλοίο τις 13 αυτές μέρες.
Κατ' αρχήν ο ψυχικός σύνδεσμος μεταξύ του πληρώματος, Αξιωματικών, Υπαξιωματικών και ναυτών, άρχισε να αλλοιούται και να καταλύεται. Καχυποψία προς τους πάντας και τα πάντα άρχισε να πλανάται σε όλο το πλοίο. Οι πάντες απεχθάνοντο τους υπολοίπους, ο καθένας εθεώρει τον άλλον υπεύθυνο για την τραγική του κατάσταση. Για μία φορά στην Ιστορία του Έθνους μας, είμεθα όλοι υπεύθυνοι και κανείς. Και όλοι γνωρίζαμε πως μια μέρα, εάν επιζήσουμε, ο κλήρος θα πέσει και πάλι στις κεφαλές των ολίγων ατυχών ανοήτων που θα πληρώσουν τα σφάλματα των πολλών.
Δυσβάσταχτο βάρος για την αντοχή του Κυβερνήτου απεδείχθη η δοκιμασία αυτή. Στο αμείλικτο δίλημμα εκλογής μεταξύ προδοσίας ή θανάτου, εύρισκε διέξοδο προσκαλών σχεδόν καθημερινά τον ιατρό, υποπλοίαρχο Αναστασιάδη και του εξομολογείτο την πρόθεσή του ν' αυτοκτονήσει. Προς μεγάλη χαρά του ιατρού που εφοβείτο, και δικαίως, τις επιπτώσεις μιας τέτοιας αυτοκτονίας, ουδέποτε αυτοκτόνησε. Παρέμεινε ανύπαρκτο πρόσωπο, θύμα της καλής του προθέσεως και της εξωφρενικής διαταγής αναλήψεως καθηκόντων Κυβερνήτου ενός επαναστατημένου πλοίου.
Δεν έλειψαν όμως και άλλα - πολλά κωμικοτραγικά γεγονότα. Ο Αρχηγός του Στόλου θεώρησε σκόπιμο να προβεί σε παροτρύνσεις προς τα επαναστατημένα πλοία για να παραδοθούν. Έστειλε λοιπόν τον Αντιπλοίαρχο Τούμπα με βενζινάκατο και μεγαφωνική συσκευή (χωνί) ο οποίος εν ονόματι της τιμής των όπλων εκάλεσε τα πλοία να παραδοθούν. Και τα μεν πλοία δεν παρεδόθησαν, τα όσα δε έλεγε ο Αντιπλοίαρχος Τούμπας δεν ηκούσθησαν μέσα στο πανδαιμόνιο των ασυναρτήτων αποδοκιμασιών και τεχνητών θορύβων, ενώ συγχρόνως ο εκλεκτός αυτός Αξιωματικός εδέχθη ύβρεις και μάλιστα από των μεγαφώνων.
Θεωρήσας ίσως αποτελεσματική την κίνηση αυτή ο Αρχηγός, έστειλε την εβδομάδα του Πάσχα, νομίζω Μεγάλη Παρασκευή, με την ίδια βενζινάκατο και χωνί, τον Μητροπολίτη Καρυστίας, σεβάσμιο ιεράρχη, επιβλητικών διαστάσεων, που μέσα στα μαύρα του ράσα και στην αντίθεση των λευκών στολών που εφέροντο από 1ης Απριλίου, έδινε κωμικοτραγική μορφή στην όλη σκηνοθεσία.
Φαίνεται ότι μίλησε στα πλοία. Το πανδαιμόνιο όμως ήταν τόσο μεγάλο που τίποτε δεν ηκούσθη. Λόγω ίσως της ιδιότητός του, οι στασιαστές εθεώρησαν σκόπιμο να κρούουν δαιμονιωδώς τις καμπάνες πυρκαϊάς των πλοίων, τα δε μεγάφωνα μετέδιδαν ψαλμωδίες στην μεγίστη τους ένταση.
Η κυκλοφορία στο κατάστρωμα ήταν πλέον αηδιαστική. Από το φινιστρίνι του καρρέ Αξιωματικών, προσπάθησα να ακούσω κάτι αλλά' ήταν αδύνατον. Το αυτί μου όμως άρπαξε κάτι περί Πάσχα και θυμήθηκα πράγματι ότι η ερχόμενη Κυριακή ήταν Πάσχα. Αλλά εμείς βρισκόμαστε σε μια μόνιμη Μεγάλη Παρασκευή, αθώοι σταυρωμένοι όπως ο Χριστός και κανείς δεν έβλεπε μπροστά του την Ανάσταση.
Συνέβη κι ένα άλλο χαρακτηριστικό γεγονός της κωμικοτραγικής και ανευθύνου στάσεως του Αρχηγείου. Ο Σημαιοφόρος Αλέξανδρος Σιωνίδης, ετοποθετήθη περί την 12ην Απριλίου στον αντιτορπιλικό ΚΡΗΤΗ.
Είχε μόλις έλθει από την Ελλάδα και στον ενθουσιασμό του να προσφέρει τις υπηρεσίες του, έσπευσε να παρουσιασθεί στο Αρχηγείο του Στόλου στην Αλεξάνδρεια. Αμέσως το Αρχηγείο τον ετοποθέτησε στο ΚΡΗΤΗ προς ενίσχυση της οργανικής δυνάμεως προφανώς των στασιαστών. Αλλά ο Σιωνίδης ήταν τύπος που και να του έλεγαν την κατάσταση του πλοίου δεν θα το πίστευε. Δυστυχώς και όταν την είδε, δεν θέλησε να την πιστεύσει. Όταν τελικώς την επίστευσε, περιήλθε σε απόγνωση.
Αφίχθη στο πλοίο το απόγευμα φέροντας κατακαίνουργια στολή με κάποιο βαρκάκι (φελούκα) του οποίου ο βαρκάρης εφαίνετο Αιγύπτιος, αλλά εκ των υστέρων είναι βέβαιο πως μόνο Αιγύπτιος δεν ήταν. Και τούτο διότι επροθυμοποιήθη να κουβαλήσει τις ελάχιστες αποσκευές του Σιωνίδη, μέχρι το καρρέ, αφού δε περιήλθε το πλοίο, εξεδιώχθη κλωτσηδόν από κάποιο ναύτη που τον πέρασε για κλέφτη. Η Ιντέλιτζεντ Σέρβις δούλευε εντατικά...
Χαιρέτησε τυπικότατα ο Σιωνίδης την σημαία και ανέμενε ίσως κάποιον να τον αντιχαιρετίσει. Αντ' αυτού ο εσχαρεύς Δούκας, τον πλησίασε και μετά σωματική έρευνα, για κατοχή όπλου, ζήτησε το φύλλο πορείας του και εν συνεχεία του έδειξε το δρόμο προς την θέση του. Πλήρης οργάνωσις. Διέταξε μάλιστα ο Δούκας τον προθυμότατο Αιγύπτιο βαρκάρη, να του μεταφέρει τις αποσκευές του.
Ενθυμούμαι καλά τη σκηνή αυτή. Γιατί ο Σιωνίδης ήταν συμμαθητής μου στη Σχολή Δοκίμων και ήταν το υπόδειγμα Δοκίμου για την στρατιωτική του αγωγή. Και εγνώριζα ότι επληγώθη βαθύτατα. Τί να γίνει όμως; Έμελλε ο ενθουσιασμός του για την μετά μυρίων βασάνων κάθοδό του επί τέλους στην πολεμική βάση της Αλεξανδρείας, να πάρει και την γεύση της ανταρσίας.
Πέρασε δίπλα μου σχεδόν υπνωτισμένος, έκανα πως δεν τον είδα για να μην τον μειώσω και κατέβηκε στο καρρέ των Αξιωματικών όπου ο αράπης - Εγγλέζος του είχε ήδη αποθέσει τις αποσκευές του. Φαίνεται ότι αυτός γνώριζε καλύτερα εκείνη την ώρα το καράβι από τον Σιωνίδη.
Κατέβηκα μετά παρέλευση 15 λεπτών στο καρρέ να τον συναντήσω. Τον βρήκα κολλημένο στο φινιστρίνι να κοιτάζει έντρομος το λιμάνι. Με κοίταξε με απόγνωση και μετά τα μετρημένα και με κόπο καλωσορίσματα μου είπε: Αυτό το αγγλικό καταδρομικό έχει γυρισμένα επάνω μας τα κανόνια. Θα μας βουλιάξει:
- Έχεις καιρό του είπα να μάθεις πολλά. Προς το παρόν πήγαινε να κοιμηθείς διότι είσαι κουρασμένος.
Χωρίς να το θέλω στο μυαλό μου ήρθε η ίδια φράσις του Αου Μηχανικού, όταν μπήκα στο καρρέ Αξιωματικών την πρώτη μέρα του κινήματος. Κοιμήσου τώρα, μου είπε ο Τζιμέας Κοιμήσου τώρα είπα στον Σιωνίδη. Και πράγματι ο ύπνος την ημέρα ήτο ένα σπάνιο φάρμακο που η αυτοσυντήρησις μας έδωσε. Αποφεύγαμε να βλέπουμε την αηδιαστική κατάσταση του πλοίου με σημαίες και πανό που κυμάτιζαν με κάθε είδους συνθήματα.
Κυβέρνησις των βουνών, Ε.Α.Μ. - Ε.Λ.Α.Σ. - Έχουμε ανάγκη τροφίμων και ύδατος:, Ζήτω η ΚΕΑ ! Αίσθημα βαθυτάτης ντροπής, οργής και οδύνης μας κατελάμβανε.
Τα βράδια μέναμε ξάγρυπνοι και η χαρτοπαιξία έδινε κάποια διέξοδο στην ολονύκτια τραγωδία μας, αφού ο ύπνος δεν κολλούσε.
Εν τούτοις ο Σιωνίδης, είχε με την πρώτη ματιά εντοπίσει την καρδιά του όλου θέματος. Όπως θα δούμε αργότερα, όταν οι 'Αγγλοι είδαν ότι η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο των ελληνικών αρχών, επενέβησαν δραστικώς. Στις προθέσεις τους ήταν και η ακαριαία βύθισις των ΗΦΑΙΣΤΟΣ, ΚΡΗΤΗ και των λοιπών παραβεβλημένων πλοίων εάν παρουσιάζετο ύποπτο αναρχικό φαινόμενο, επικίνδυνο για την ασφάλεια του λιμένος.
Αρκούσε ένας πυροβολισμός ή μία βολή από το ΗΦΑΙΣΤΟΣ ή το ΚΡΗΤΗ για να κονιορτοποιηθεί από το AJAX όλο το συγκρότημα των πλοίων, γύρω από το ΗΦΑΙΣΤΟΣ.
Ο Πλοίαρχος Πετρόπουλος, Διοικητής αντιτορπιλικών, περιεφέρετο στα πλοία της ομάδος ΗΦΑΙΣΤΟΣ και πολλοί τον ενεφάνιζαν σαν αρχηγό του κινήματος. Ο άνθρωπος αυτός όμως δεν ήταν τίποτε. Ούτε αρχηγός του κινήματος, ούτε Πλοίαρχος, ούτε Διοικητής Αντιτορπιλικών. Φοβούμαι ότι κι αυτός εγνώριζε ότι δεν ήταν τίποτε. Αλλά δεν το έλεγε.
Πότε ενεφανίζεττο ως αρχιεπαναστάτης, πότε ως συμβιβαστής, πότε ως σύμβουλος πότε ως θύμα και αρκετές φορές ως ήρωας.
Εν πάση περιπτώσει τα κανόνια του καταδρομικού AJAX ήταν εστραμμένα επάνω μας. Κάποιο βράδυ προφανώς την Μεγάλη Εβδομάδα, καθόμουν στο αριστερό κατάστρωμα όπου έδινα ανύποπτο ραντεβού με τον Πυράρχη Αρχικελευστή Σ. Μαργέλη και τον Ναύκληρο Λεμονή, για να κουβεντιάσουμε.
Κοίταζα τους πύργους των πυροβόλων των 6 ιντσών του AJAX αφηρημένα όταν ο Ναύκληρος μου είπε:
Εγώ δεν θα πουλήσω το τομάρι μου έτσι φθηνά. Θα σπάσουμε την αποθήκη που είναι τα όπλα, θα αρπάξουμε τα πολυβόλα, κι όποιον πάρει ο Χάρος.
Πυράρχα, είπα στον Μαργέλη, εσύ τί λες; Βρίσκεις πως μπορεί να κάνουμε τίποτε;
Αυτό που πρέπει να κάνω μου είπε ο Πυράρχης το άρχισα ήδη. Σας το αναφέρω.
Οι εκλεκτοί αυτοί Αρχικελευσταί, οι θερμοί αυτοί πατριώτες είχαν ήδη καταστρώσει το σχέδιό τους. Και ο Μαργέλης το είχε θέσει ήδη σε εφαρμογή. Είχε αφαιρέσει τους επικρουστήρες από όλα τα πυροβόλα, και εντός δύο ημερών που θα επιθεωρούσε δήθεν τα έρλικον και το Πόμ Πόμ θα έβγαζε τους επικρουστήρες κι απ' αυτά. Έτσι σε δυο μέρες όλα τα πυροβόλα του πλοίου ήσαν εκτός λειτουργίας. Το ΚΡΗΤΗ ήταν ανίκανο να βάλει έστω και μία βολή.
Συγχρόνως ο Λεμονής άρχισε μετά προσοχής να προσελκύει τους περισσότερους Υπαξιωματικούς και ναύτες στο σχέδιό του. Που ήταν και αυτό πολύ απλό. Θα προκαλούσαν σύγχυση και φασαρία στο πλοίο που θα οδηγούσε σε γενική συγκέντρωση του πληρώματος. Θα αξίωναν την παράδοση του φορητού οπλισμού στους Αξιωματικούς, θα διελύετο η Επιτροπή και εν συνεχεία το πλοίο θα ετίθετο υπό τον άμεσο έλεγχο της φυσιολογικής του ηγεσίας. Αν η Επιτροπή ηρνείτο, ο Λεμονής ήταν βέβαιος ότι οι 100 άοπλοι θα ελυντζάριζαν τους 10 ενόπλους. Η απόγνωσις είχε φθάσει σε τέτοιο σημείο που ο καθείς προσπαθούσε κατά την έκφραση του Λεμονή, να πουλήσει ακριβά το τομάρι του.
Επειδή η συζήτησις κράτησε πολύ και ίσως να είχε χαρακτηρισθεί ύποπτος, χωρίσαμε και από την επομένη συναντώμεθα χωριστά και σε διαφορετικές ώρες. Ανέλαβα να μυήσω στη κίνηση αυτή όποιον θεωρούσα σοβαρό. Όχι έμπιστο. Διότι έμπιστοι ήσαν τα 90%, σοβαροί όμως αρκετά λιγότεροι.
Έτσι άρχισε η αντεπανάστασις εκ των κάτω, από τα πλοία αφού η επανάστασις ετροφοδοτήθη εκ των άνω και εκτός των πλοίων.
Δεν μπορούσε όμως να γίνει τίποτε άλλο. Στα δύο πλευρά του δρόμου μας είχαμε τόσο πολύ βαθιά χαντάκια που είμαστε υποχρεωμένοι να προχωρήσουμε.
Αλλά το πρωί της 21ης Απριλίου, ένα συγκλονιστικό νέο συντάραξε τις Επιτροπές Αγώνος του ΗΦΑΙΣΤΟΣ και του ΚΡΗΤΗ και άναψε την φλόγα της ελπίδας όλων μας.
Ο Πρωθυπουργός Σ. Βενιζέλος αντικατέστησε τον Υποναύαρχο Κ. Αλεξανδρή στην Αρχηγία του Στόλου και ανέθεσε καθήκοντα Αρχηγού Στόλου και Διευθυντού του Υπουργείου Ναυτικών στον Αντιναύαρχο Π. Βούλγαρη.
Η αλλαγή αυτή χαρακτηρίσθηκε ορθώς σαν σαφής τοποθέτησις των επισήμων αρχών κατά του κινήματος. Τα συνταρακτικά όμως νέα συνεχίζονται μέχρις αργά το βράδυ.
Ο Ναύαρχος Βούλγαρης, αντικατέστησε τους περισσότερους Αξιωματικούς του επιτελείου του. Το Αρχηγείο Στόλου διέκοψε τη λήψη οιουδήποτε σήματος από τα στασιάσαντα πλοία, ενώ διέρεον πληροφορίες, διασταυρούμενες, ότι στην διαταγή αναλήψεως των καθηκόντων του, ο Ναύαρχος Βούλγαρης χαρακτήρισε την στάση σαν εθνικό έγκλημα, επέσειε την κατάρα του Έθνους κατά των ολίγων αυτών εγκληματιών, και απέστειλε τελεσίγραφο προς τους επαναστάτες να παραδοθούν εντός 24 ωρών, αλλιώς θα επιβάλει την τάξη δια παντός μέσου και χωρίς να φεισθεί ουδεμίας θυσίας.
Αφού φάνηκε καθαρά ότι αυτή τη θέση έλαβε το επίσημο κράτος, κάθε αμφιβολία για την επικείμενη λύση της αρρωστημένης αυτής καταστάσεως διελύθη. Οι συζητήσεις, συνεχίζονται μέχρι των βραδινών ωρών της 22ας Απριλίου, η αγανάκτησις δε και η κινητοποίησις των υγιών δυνάμεων του πλοίου ογκούντο από ώρα σε ώρα. Η γειτνίασις με το σκληρό πυρήνα της ΚΕΑ του ΗΦΑΙΣΤΟΣ και η άγνωστη αντίδρασίς της στα θαρραλέα αυτά μηνύματα του Αρχηγού του Στόλου απετέλει το μεγαλύτερο εμπόδιο σε κάθε δυναμική προσπάθεια. Το σχέδιο Λεμονή επεκτείνετο ταχύτατα και στο ΗΦΑΙΣΤΟΣ, ενώ πληροφορίες διέρρεον ότι οι σκληροί πυρήνες μετέφεραν πυρομαχικά στα πυροβόλα του ΚΡΗΤΗ.
Η ΚΕΑ του ΗΦΑΙΣΤΟΣ διέταξε να περιχυθεί βενζίνη στους κώνους τορπιλών των υποβρυχίων που τους φύλαγε το ΗΦΑΙΣΤΟΣ, αλλά τούτο νομίζω ότι ουδέποτε συνέβη. Τα κλειδιά των πυριτιδαποθηκών είχαν χαθεί. Το άνοιγμα των θυρών με οξυγόνο, θα επέφερε αυτόματα την έκρηξη των κώνων και την κονιορτοποίηση όχι μόνο του ΗΦΑΙΣΤΟΣ και του ΚΡΗΤΗ αλλά και του μεγίστου τμήματος του λιμένος της Αλεξανδρείας. 'Αλλωστε ποιος να εκτελέσει την διαταγή αυτή της ΚΕΑ; Κανείς δεν σκοτώνεται εάν δεν υπάρχει τουλάχιστον κάποιο ιδανικό.
Πανικός, διαβουλεύσεις, ανησυχίες και ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα επεκράτει στο ΚΡΗΤΗ που την επέτεινε η παρουσία του ΗΦΑΙΣΤΟΣ. Ήταν βέβαιο ότι η δυναμική αναμέτρησις των ολίγων ανοήτων εξοπλισμένων σαν αστακών, με τις υγιείς δυνάμεις του Ναυτικού μας που τις αφύπνισε και ετόνισε η κρυστάλλινη θέσις του νέου Αρχηγού, επλησίαζε. Δύο ναύτες του ΗΦΑΙΣΤΟΣ αποπειραθέντες να δραπετεύσουν για να αποφύγουν την αναμενόμενη καταστροφή συνελήφθησαν στη θάλασσα.
Δεν υπήρχε πλέον οδός διαφυγής. Ή ταν ή επί τας.
Πώς όμως φθάσαμε στο σημείο αυτό; Είναι φυσικό ο αναγνώστης να έχει αρκετά ερωτηματικά από την αφήγησή μου. Και τούτο γιατί προσεπάθησα να αφηγηθώ την κατά την Ναυτικήν έκφρασιν, αποθαλαλασσία της θυέλλης, από την θέση μου στο αντιτορπιλικό ΚΡΗΤΗ. Το κέντρο της θυέλλης, όμως, που εν συνεχεία ξέσπασε κι εκάλυψε τα πλοία μας, βρισκόταν στο Κάϊρο και την Αλεξάνδρεια.
Μία πολύ σύντομη επομένως αναδρομή των εξωτερικών γεγονότων, ο αντίκτυπος των οποίων, στο ΚΡΗΤΗ είναι ήδη γνωστός, ίσως δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα της τραγικής περιόδου του Απριλίου 1944.
Το δεδομένο της περιόδου που εξετάζουμε ήταν ότι οι Έλληνες ναύτες, μετά από τρία και πλέον χρόνια πολέμου είχαν υποστεί μια αφάνταστη ψυχική και σωματική ταλαιπωρία. Η ταλαιπωρία τους αυτή επετείνετο με την αναπόφευκτη νοσταλγία για την πατρίδα, την έλλειψη κάθε ειδήσεως από τα προσφιλή τους πρόσωπα που εδοκιμάζοντο σκληρά από την τριπλή κατοχή, και την αβεβαιότητα για το μέλλον που ακόμη δεν εμφανιζόταν τόσο πολύ αισιόδοξο. Σ' αυτά, ίσως θα πρέπει να προσθέσουμε και το πολύ μικρό πραγματικό ενδιαφέρον της Υπηρεσίας στα προβλήματά τους.
Ήταν φυσικό λοιπόν, να είναι πολύ εύτρωτο, το προσωπικό αυτό, σε κάθε είδους διαβρωτική και εν τελική αναλύσει αντεθνική προπαγάνδα. Καθήκον λοιπόν του Κράτους και της ηγεσίας του ήταν να το προστατεύσει για το ίδιο τους το συμφέρον. Γιατί μία διαβρωτική προπαγάνδα η οποία θα οδηγούσε σ' ένα ξέσπασμα, εύρισκε κατάλληλο έδαφος στους ταλαιπωρημένους, φιλόδοξους, τεμπέληδες, καιροσκόπους και μειωμένης εσωτερικής αντιστάσεως και τελικά μπορούσε να τους συνενώσει σε κάποια κίνηση ομαδικού χαρακτήρα, που θα οδηγούσε σε απώλεια του Διοικητικού ελέγχου και στάση.
Αλλά δυστυχώς, καμία μέριμνα προς την κατεύθυνση αυτή δεν ελήφθη. Ίσως πάλι να μην μπορούσε να ληφθεί κάτω από την πίεση των πολιτικών και διαβρωτικών επιδράσεων της εποχής εκείνης. Γιατί θα πρέπει να ενθυμούμεθα ότι η Ελλάς έμπαινε στην τριπλή και απάνθρωπη κατοχή της τον Απρίλιο του 1941 μετά από μία δικτατορία, κι έβγαινε από την κατοχή του 1944 με ανταρτικά κινήματα διαφόρων πολιτικών αποχρώσεων και σε μια απερίγραπτα αθλία κοινωνική, οικονομική και πολιτική κατάσταση. Όσον αφορά δε την τελευταία, μόλις άρχιζε να διαμορφούται, με κύριο στόχο, την καταπολέμηση των φιλοδικτατορικών στοιχείων της περιόδου Μεταξά, των εν τω μεταξύ κατά την κατοχή επωφεληθέντων, ευτυχώς ελαχίστων, καιροσκόπων, και την ανατροπή του παλαιού κατεστημένου. Παράλληλα, η κοινωνική και οικονομική εξαθλίωσις, τροφοδοτούσε ευχερώς τα κομμουνιστικά συνθήματα που τελικά είχαν διαβρώσει την κυρία αντίσταση κατά του εχθρού.
Στο κλίμα αυτό, η παραμονή της Εθνικής εορτής της 25ης Μαρτίου 1944 και οι μετέπειτα μέρες, βρήκαν, ίσως, κατά σύμπτωση, συγκεντρωμένα στην Αλεξάνδρεια ασυνήθως πολλά Ελληνικά πολεμικά. Τα πληρώματά τους στις εξόδους τους συγκροτούσαν συχνά πανηγυρικές εκδηλώσεις, αλλά ο εθνικός πανηγυρισμός, καθημερινά εμολύνετο με διάφορα συνθήματα, άσχετα με την εθνική εορτή και ακόμη πιο άσχετα με τα ενδιαφέροντα στρατευμένων ανδρών, μέσα σ' ένα πόλεμο, από τον οποίο διακυβεύετο η Εθνική τους ανεξαρτησία, υπόστασις και αυτή ακόμη η ζωή τους.
Την 16ην Μαρτίου είχε σχηματισθεί στην κατεχομένη Ελλάδα από την οργάνωση του Ε.Α.Μ. η Κυβέρνησις των βουνών και είχε ζητήσει από την απόδημη Ελληνική Κυβέρνηση της Μ. Ανατολής, να συμπεριληφθούν στην τελευταία οι εκπρόσωποί της, κατερχόμενοι προς τον σκοπό αυτό στην Αίγυπτο. Το φημολογούμενο αίτημα, άρχισε εντέχνως να προπαγανδίζεται μεταξύ των ανδρών των ενόπλων δυνάμεων και ήταν φυσικό να λάβει ταχύτατα απειλητικές διαστάσεις.
Προπαγανδιστικά φυλλάδια υπόπτου περιεχομένου κυκλοφορούσαν κατά χιλιάδες, που αποδεικνύουν την μακροχρόνια οργάνωση της κινήσεως αυτής, ενώ συγχρόνως οι τοίχοι των στρατιωτικών εγκαταστάσεων και οι λαμαρίνες των πλοίων γέμιζαν με κάθε είδους συνθήματα.
Από της πλευράς του Ναυτικού ο Yποναύαρχος Αλεξανδρής, Αρχηγός του Στόλου, παρακολουθεί τα γεγονότα, κανένα όμως μέτρο για την αντιμετώπισή τους δεν λαμβάνει. Στα απομνημονεύματά του, ο εξόχου επαγγελματικής και γενικοτέρας μορφώσεως Yποναύαρχος, ορθώς συνέλαβε το ότι η όλη κατάστασις υποκινείτο από ανατρεπτικά στοιχεία που δρούσαν μάλλον εκ των παρασκηνίων με σύνθημα που μπορούσε εύκολα να παρασύρει τις μάζες. Ορθώς επίσης συνέλαβε ότι από τα πρώτα βήματά της, η κίνησις είχε προσλάβει σαφώς πολιτικό χαρακτήρα. Ήτοι του σχηματισμού Κυβερνήσεως Εθνικής Ενότητος. Αλλά αυτό δεν ήτο αρκετό. Έπρεπε κάποια θέση να λάβει, για να προλάβει το κακό. Έσπευσε όμως να συνεννοηθεί με τον ευρισκόμενο στο Κάϊρο Υπουργό των Ναυτικών Σ. Βενιζέλο, ο οποίος του ενεχείρισε κείμενο ραδιοφωνικής ομιλίας του που μετεδόθη την 31-3-1944 και εκοινοποιήθη στα πλοία την 1-4-1944. Με λίγα λόγια και οι δύο στις κοινοποιηθείσες διαταγές τους καλούσαν τους πολεμιστές τους, εν ονόματι της φιλοπατρίας, ομοψυχίας και των υποχρεώσεών τους προς τον υπόδουλο Ελληνισμό να συνεχίσουν το τιμημένο έργο του Πολεμικού μας Ναυτικού.
Αυτή ήταν η πρώτη και μόνη αντίδρασις της Ηγεσίας απέναντι στην σοβούσα από πολύ καιρό δεινή κρίση.
Κανένα διοικητικό μέτρο δεν ελήφθη, η δε διατύπωσις της διαταγής ήταν τέτοια που εφαίνετο ότι ο Αρχηγός του Στόλου συμμερίζετο την ορθότητα του επαναστατικού συνθήματος!
Έτσι με καλπάζουσα εξέλιξη, η κατάστασις ξέφυγε από κάθε έλεγχο και οδηγήθηκε στην πλήρη ανάπτυξη του επαναστατικού μηχανισμού κι ελέγχου των πλοίων που περιγράψαμε στην αρχή.
Ραγδαίες επίσης υπήρξαν οι πολιτικές εξελίξεις στις μέρες εκείνες. Η παραίτησις την 4η Απριλίου 1944, της Κυβερνήσεως Τσουδερού, μετέτρεψε την ήδη οικτρά κατάσταση σε χαώδη, αναρχουμένη και μεστή κινδύνων. Οι στασιαστές αντιλαμβανόμενοι ότι η Ηγεσία δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να επιβληθεί, κατέλαβαν το Ελληνικό Ναυτικό Φρουραρχείο Αλεξανδρείας, την Σχολή Δοκίμων και κρατούσαν εκεί εγκλείστους τους μη συμμεριζόμενους την κίνηση. Απετόλμησαν να καταλάβουν το Υπουργείο Ναυτικών και το Αρχηγείο του Στόλου, αλλά δεν το πέτυχαν χάρις στις ισχυρές Αγγλικές μονάδες που εν τω μεταξύ παρενέβησαν.
Μετά την εκτράχυνση αυτής της πολιτικής καταστάσεως με την παραίτηση της Κυβερνήσεως, ο Αρχηγός του Στόλου, βρέθηκε αντιμέτωπος προς την κρίση μόνος, χωρίς πολιτική κάλυψη, κι αφού έχασε πολύτιμο χρόνο για την πάταξη της αναρχίας, συνεκέντρωσε τις προσπάθειές του για την επίλυση του Κυβερνητικού ζητήματος, ενώ συγχρόνως επανελάμβανε τις συστάσεις του περί συνεχίσεως του αγώνος και διατηρήσεως της τάξεως και της πειθαρχίας. Αλλά θέμα διατηρήσεως της τάξεως και της πειθαρχίας δεν υφίστατο πλέον. Θέμα επαναφοράς στην τάξη και πειθαρχία ετίθετο και μάλιστα με την πιο σοβαρή του μορφή. Στα σοβαρά κρούσματα απειθαρχίας του ΠΙΝΔΟΣ και του ΚΡΗΤΗ καθώς και των λοιπών πολεμικών που βρισκόντουσαν στην Αλεξάνδρεια, προστίθενται και των άλλων πολεμικών στο Πόρτ Σάϊντ μεταξύ δε αυτών και του αντιτορπιλικού ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ του οποίου η βενζινάκατος των Αξιωματικών πυροβολήθηκε από τους στασιαστές και δεν της επετράπη να πλησιάσει στο πλοίο.
Εν τω μεταξύ επετεύχθη, όπως προηγουμένως εγγράφει, ο απόπλους των αντιτορπιλικών ΜΙΑΟΥΛΗΣ και ΠΙΝΔΟΣ και τούτο ενομίσθη προς στιγμήν από τον Αρχηγό του Στόλου ότι η κατάστασις εισήρχετο στην οδό του κατευνασμού και της διευθετήσεως. Ολίγες όμως ώρες βραδύτερον, ενεφανίσθη επισήμως η εδρεύουσα επί του ΗΦΑΙΣΤΟΣ Κεντρική Επιτροπή του Αγώνα, (ΚΕΑ) και αξίωσε την απόχρωση όλων των Αγγλικών στρατευμάτων γύρω από τις ναυτικές εγκαταστάσεις της Αλεξανδρείας. 'Αλλως θα απηγόρευε τον απόπλου οιουδήποτε άλλου Ελληνικού πλοίου! Πράγματι ο Αρχηγός παρεκάλεσε τον φρούραρχο Αλεξανδρείας Υποναύαρχο Polland να απομακρύνει τις φρουρές επιτηρήσεως των ναυτικών εγκαταστάσεων ώστε να στερήσει τους στασιαστές και από το τελευταίο ίχνος δικαιολογίας. Μετέβη μάλιστα ο Πλοίαρχος Πετρόπουλος στο ΗΦΑΙΣΤΟΣ για να συνεννοηθεί με την ΚΕΑ και να την πείσει για τον απόπλου του ΚΡΗΤΗ. Η αποστολή όμως του Πλοιάρχου Πετρόπουλου, απέτυχε, η δε ΚΕΑ αποθρασυνθείσα τελείως, δεν εδέχετο καμία πλέον υποχώρηση, υποστηρίζουσα ότι οι Αγγλικές Στρατιωτικές μονάδες Αλαξανδρείας, μετά τον απόπλου του ΜΙΑΟΥΛΗΣ και του ΠΙΝΔΟΣ περιεκύκλωσαν και πάλι τις Ελληνικές Ναυτικές Υπηρεσίες ξηράς της Αλεξανδρείας, αθετήσασαι την συμφωνίαν των. Έκτοτε ο Πλοίαρχος Πετρόπουλος παρέμεινε επί του ΗΦΑΙΣΤΟΣ οι δε στασιαστές ενεφάνισαν αυτόν ως τον επικεφαλής του κινήματος.
Κατόπιν της αποτυχίας των κατευναστικών μέτρων του Αρχηγού του Στόλου και της απωλείας κάθε ελέγχου επί της καταστάσεως, οι 'Αγγλοι αρχίζουν να ανησυχούν σοβαρώς για τις τυχόν επιπτώσεις της επί της όλης πορείας του πολέμου στην Μεσόγειο.
Ελλείψει επαρκών συνοδών, δύο μεγάλα μεταγωγικά πλοία, κατάμεστα στρατιωτικών βυθίζονται από Γερμανικό υποβρύχιο σε μικρή απόσταση από την Αλεξάνδρεια.
Τελικώς ο Βασιλεύς Γεώργιος φθάνει στο Κάϊρο την 12η Απριλίου και αναθέτει τον σχηματισμό Κυβερνήσεως στον Σ. Βενιζέλον, ο οποίος άμα τη αναλήψει της εντολής, δηλώνει ότι η Κυβέρνησίς του θα είχε εντελώς περιορισμένη αποστολή, αποβλέπουσα σε σχηματισμό Πανελληνίου Κυβερνήσεως.
Αλλεπάλληλες πολύωρες και ατέλειωτες συσκέψεις ακολουθούν τόσο στο Κάϊρο, όσο και στην Αλεξάνδρεια μεταξύ Κυβερνήσεως, 'Αγγλων, Αρχηγού του Στόλου και επιτελών.
Προ της συνεχιζομένης αυτής καταστάσεως που εγκυμονούσε μυρίους κινδύνους για τις συμμαχικές επιχειρήσεις στην Μεσόγειο και με τις τυχόν επεκτάσεις της στην πειθαρχία όλων των συμμαχικών πλοίων και γενικότερον των χιλιάδων ανδρών των στρατιωτικών μονάδων της Μέσης Ανατολής, που ευρέως εσχολίαζαν την κατάσταση, ο Ναύαρχος Cunningham, Ανώτατος Διοικητής των Συμμαχικών Δυνάμεων της Μεσογείου, λαμβάνει την απόφαση να εφαρμόσει τον πολεμικό κανονισμό. Την βύθιση παντός στασιάσαντος πλοίου στην Αλεξάνδρεια!
Τοποθετεί το καταδρομικό AJAX για την βύθιση του ΚΡΗΤΗ και του ΗΦΑΙΣΤΟΣ, αναστέλλει τον απόπλου του PHOEBE και κρατά στην Αλεξάνδρεια δύο αντιτορπιλικά για ενίσχυση της δυνάμεως πυρός των δύο καταδρομικών. Τηλεγραφεί τις προθέσεις του στον πρωθυπουργό Churchill και γνωστοποιεί τελεσιγραφικώς την απόφασή του στον Έλληνα Αρχηγό του Στόλου και την Ελληνική Κυβέρνηση.
Εν τω μεταξύ οι Η.Π.Α. δια του Προέδρου τους Roosevelt απαιτούν από την Αγγλία την αποκατάσταση της τάξεως το ταχύτερο, γιατί δεν μπορούν να ανεχθούν πια την προδοτική αυτή στάση και μάλιστα σε κρίσιμες στιγμές του πολέμου και καθ' ην στιγμήν χιλιάδες συμμάχων στρατιωτών σκοτώνονται στα πεδία των μαχών.
Η απάντησις του Churchill προς τον Cunningham, ίσως έσωσε προς στιγμήν τον Ελληνικό Στόλο της Αλεξανδρείας, από την καταβύθισή του. Και τούτο γιατί ενώ ο Churchill δεν απέρριψε την εισήγηση του Ναυάρχου του, του διεμήνυσε ότι θα επεθύμη τούτο σαν τελευταία λύση.
Μετά το τελεσίγραφο του Cunningham η Ελληνική Κυβέρνησις κινείται δραστηρίως. Ο Πρωθυπουργός Σ. Βενιζέλος με την τεραστία πολιτική του διαίσθηση δεν εξεπλάγη από το τελεσίγραφο. Ήταν κάτι το οποίο έπρεπε πας σώφρων πολιτικός να το αναμένει. Γι' αυτό είχε διατάξει από την παραμονή τον Έλληνα Αρχηγό του Στόλου να λάβει κάθε δυνατό μέτρο για την βίαια καταστολή του κινήματος μέχρι της 17ης Απριλίου. Εγνωστοποίησε δε τούτο στον Ναύαρχο Cunningham και τον εν Καΐρω Πρέσβη της Μεγάλης Βρετανίας.
Νέο όμως πολιτικό γεγονός συνετάραξε την ήδη ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα. Η Μόσχα στην ραδιοφωνική της εκπομπή του επισήμου ραδιοφωνικού σταθμού της, την 14η Απριλίου υιοθέτησε το κίνημα και παρέσχε σ' αυτό την ηθική συμπαράστασή της!
Αλλά τίποτε πλέον δεν μπορούσε να αναστείλει τον ρουν των γεγονότων. Κάθε παράτασις της νοσηράς αυτής καταστάσεως δημιουργούσε άλυτα πολιτικοστρατιωτικά προβλήματα, οι δε επιπτώσεις αυτών επί των πολεμικών επιχειρήσεων ήταν άμεσος. Ήδη, η στάσις είχε επεκταθεί σε όλες τις ενόπλους Ελληνικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής, η δε 1η Ελληνική ταξιαρχία ηρνήθη να μεταβεί στο μέτωπο της Ιταλίας.
Παρήλθε η 17η Απριλίου που είχε τεθεί ως ημερομηνία βιαίας καταστολής του κινήματος και ο υποναύαρχος Αλεξανδρής παρουσιάσθη στον Πρωθυπουργό Βενιζέλο, ζητώντας παράταση της προθεσμίας. Αλλά κάθε πίστωσις χρόνου είχε ήδη εξαντληθεί. Ο Πρωθυπουργός κάλεσε αμέσως τον Αντιναύαρχο Π. Βούλγαρη και του ανέθεσε εν λευκώ την Διεύθυνση του Υπουργείου Ναυτικών και την Αρχηγεία του Στόλου, με αποστολή την βιαία καταστολή του κινήματος μέχρι της 22ας Απριλίου. Συγχρόνως απήλλαξε των καθηκόντων του τον Υποναύαρχο Αλεξανδρή.
Ο γενναίος Αντιναύαρχος Βούλγαρης απεδέχθη την αποστολή αυτή, καίτοι εγνώριζε εκ των προτέρων την απέραντη δυσκολία αυτής.
Δεν είχε όμως άλλη οδό να εκλέξει. Διότι αποποιούμενος των μεγάλων ευθυνών που ανελάμβανε ήταν σαν να κατεδίκαζε σε ατιμωτική καταβύθιση τον Ελληνικό Στόλο, που είχε προγραμματισθεί για την 23η Απριλίου. Ο χρόνος ήταν ελάχιστος. Οι ευθύνες τεράστιες. Αντικαθιστά τους κυριωτέρους επιτελείς του Υπουργείου Ναυτικών και του Αρχηγείου Στόλου και προχωρεί με ταχύτητα αστραπής. Κατεβαίνει στην Αλεξάνδρεια την 21.4.1944 και αναλαμβάνει την αρχηγία του Στόλου εν επισήμω τελετή όπου και διαβάζεται η διαταγή αναλήψεως των καθηκόντων του. Σ' αυτήν, ως ήδη προανέφερα εκάλει τους επαναστάτες να παραδοθούν. Η διαταγή αυτή παρά την προσπάθεια του Αρχηγείου, ουδέποτε περιήλθε εις γνώσιν των πλοίων, παρά μόνον από φήμες.
Συγχρόνως συγκεντρώνει ονομαστικούς πίνακες των Αξιωματικών που ευρίσκοντο στην Αλεξάνδρεια εκτός των πλοίων, ως και των πλέον νομιμοφρόνων Υπαξιωματικών και ναυτών.
Εν τω μεταξύ με τους επιτελείς του καταστρώνει το σχέδιο της δυναμικής καταλήψεως υπό ομάδων Αξιωματικών την νύκτα της 22ας προς 23ην Απριλίου των παραπλεύρως του καταδρομικού PHOEBE ευρισκομένων αντιτορπιλικού ΙΕΡΑΞ και κορβέττας ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ και ταυτοχρόνως υπό άλλης ομάδος Αξιωματικών της κορβέττας ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ, ευρισκομένης περί τα 200 μέτρα αριστερά του καταδρομικού AJAX και παραβεβλημένης στην αριστερή πλευρά της Αγγλικής φρεγάτας NADDER.
Για το πλωτό συνεργείο ΗΦΑΙΣΤΟΣ την καρδιά της στάσεως και το παραπλεύρως αυτού αντιτορπιλικό ΚΡΗΤΗ που ευρίσκοντο δεξιά του καταδρομικού AJAX δεν προγραμματίσθηκε επίθεσης εκείνο το βράδυ. Οι 'Αγγλοι ανέλαβαν να εξουδετερώσουν με τα καταδρομικά τους ακαριαίως κάθε πιθανή επέμβαση του πυροβολικού του ΚΡΗΤΗ στην επιχείρηση.
Μετά την κατάληψη των τριών πλοίων ΙΕΡΑΞ, ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ και ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ θα απεφασίζετο, αναλόγως προς την εν τω μεταξύ διαμορφουμένη κατάσταση το τελικό σχέδιο καταλήψεως των άλλων πλοίων την επομένη ή την μεθεπομένη ημέρα.
Ουδείς δισταγμός υπήρχε στις αποφάσεις του Ναυάρχου Βούλγαρη. Το μαχητικό και πλήρες αυτοπεποιθήσεως πνεύμα του μετέδωσε ταχύτατα στους επιτελείς του, στους οποίους και ανέθεσε την πρόσκληση για τις 4 μ.μ. της 22ας Απριλίου στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων της Αλεξανδρείας, όλων των Αξιωματικών, Ν. Δοκίμων, ως και των πλέον εμπίστων Yπaξιωματικών που ευρίσκοντο ελεύθεροι στην Αλεξάνδρεια. Συγχρόνως ζήτησε από τους 'Αγγλους τον απαραίτητο οπλισμό καθώς και μεταφορικά μέσα.
Πράγματι το απόγευμα της 22ας Απριλίου, συγκεντρούνται στην Σχολή Δοκίμων όλοι οι ευρισκόμενοι στην Αλεξάνδρεια Αξιωματικοί. Ομιλεί προς αυτούς καταρώμενος τους ολίγους εγκληματίες πολέμου που εστιγμάτισαν την εποποιία του Ναυτικού μας και τους γνωστοποιεί την απόφασή του να καταλάβει την ίδια νύχτα τα στασιάσαντα πλοία.
Αποκαλεί την επιχείρηση εθελοντική και προσκαλεί τους τυχόν μη επιθυμούντας να λάβουν μέρος σ' αυτήν να προχωρήσουν ένα βήμα μπρος. Ουδείς όμως ηρνήθη να μετάσχει. Κατόπιν αυτού τους γνωστοποιεί όλες τις λεπτομέρειες του σχεδίου. Τους κατανέμει σε τρεις ομάδες, μίαν για κάθε πλοίο και συγχρόνως διαβάζει σχετική διαταγή δια της οποίας από την στιγμή εκείνη οι παριστάμενοι ονομαστικώς, εξετέλουν διατεταγμένη εν πολέμω υπηρεσία.
Το σχέδιον ήταν απλό. Οι δύο ομάδες θα δρούσαν κατά του ζεύγους ΙΕΡΑΞ - ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ που ήσαν παραβεβλημένα στο καταδρομικό PHOEBE η μία από θαλάσσης, η άλλη δε από το καταδρομικό. Η τρίτη ομάς θα έδρα και αυτή τόσο από την Αγγλική φρεγάδα NADDER στην οποία ήταν παραβεβλημένος ο ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ όσον και από την θάλασσα δι' ενός ρυμουλκού.
Η επιχείρισις ορίσθηκε για τις 02.30 της 23ης Απριλίου.
Εφθάσαμε λοιπόν στο κέντρο της θυέλλης που σε λίγες ώρες επρόκειτο να εκσπάσει επί των πλοίων. Από δω και μπρος δεν χρειάζεται να ανατρέξωμε σε συγγράμματα ή απομνημονεύματα για να συνδέσουμε τα γεγονότα.
Όσοι ευρίσκοντο στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας την νύχτα εκείνη μπορούν με τις αναμνήσεις τους να δώσουν την πλήρη εικόνα της περαιτέρω εξελίξεως της στάσεως, πολύ δε περισσότερο ο γράφων που ευρίσκετο δίπλα στην καρδιά της σφηκοφωλιάς αυτής. Το ΗΦΑΙΣΤΟΣ με την Κεντρική Επιτροπή Αγώνα.
Στο αντιτορπιλικό ΚΡΗΤΗ η ήρεμη, ζεστή νύχτα της 22ας Απριλίου, έπεσε βαριά και γεμάτη ανησυχία. Οι φήμες οργίαζαν. Η Επιτροπή του ΗΦΑΙΣΤΟΣ εξετέλεσε δυο ναύτες. Αυτό όμως ουδέποτε επεβεβαιώθη. Οι 'Αγγλοι θα μας βουλιάξουν το πρωί. Η Επιτροπή του ΚΡΗΤΗ ανεκάλυψε την δολιοφθορά στο πυροβολικό. Ο Πυράρχης Μαργέλης μου μήνυσε ότι μέχρι το πρωί θα μας φυλακίσουν και τους δύο. Αντιφατικές και αλληλοσυγκρουόμενες πληροφορίες μας είχαν σπάσει τελείως τα νεύρα. Δεν ήθελα να δω κανέναν.
Ένα αίσθημα πλήρους εγκαταλείψεως και προδοσίας βάραινε το κεφάλι μου και έφθανα σε απόγνωση. Να πηδήσω στην θάλασσα; Αίσχος, όχι, αυτό δεν γίνεται! Ο Λεμονής γύρω στη μία μετά τα μεσάνυχτα μου έδωσε θάρρος. Αύριο τελειώνουμε. Ή θα σκοτωθούμε, ή θα παραδοθούν, μου είπε. Και ήταν ευτυχής. Τόσον ευτυχής, που μου μετέδωσε όλη την ευφορία του.
'Ανοιξα σιγά - σιγά την πόρτα του Κυβερνήτου. το δωμάτιό του ήταν σκοτεινό και άκουσα την βαριά του ανάσα. Κατεβαίνοντας έπεσα πάνω στον Πλοίαρχο Πετρόπουλο. Γειά σου λεβέντη μου, μου λέει. Πάω στο ΗΦΑΙΣΤΟΣ. Είμαι βέβαιος πως δεν με αναγνώρισε. Αλλά ούτε κι ενδιεφέρετο να με αναγνωρίσει. Το μόνο που ενδιεφέρετο ήταν να κινείται φιλικώς με όλους και χωρίς να δημιουργεί υποψίες. Πάω στο ΗΦΑΙΣΤΟΣ μου είπε. Θα ήθελα να του απαντήσω πολλά, μεταξύ των οποίων το ελαφρότερο: Και τί μου το λες; Σκοτίστηκα! Έπεσα βαρύς σε μια πολυθρόνα του καρρέ και προσπάθησα με τον γιατρό και τον πρώτο μηχανικό να πούμε καμιά κουβέντα. Αλλά ούτε διάθεση είχα, ούτε διάθεση βρήκα. Σηκώθηκα και κοίταξα το καταδρομικό AJAX, από το φινιστρίνι. Ίσως η ψυχική μου κατάστασις, ίσως η αυθυποβολή, ίσως όμως και τίποτε από τα δύο αυτά, αλλά η πραγματικότης με έκανε και ανατρίχιασα. Με το μάτι ενός πυροβολητού έστω κι ενός απείρου όπως εγώ, διέκρινα κάτι που μου θύμιζε πυροβολικό εν ετοιμότητι. Στους πύργους του καταδρομικού διεκρίνοντο αμυδρώς τα λαμπάκια των επαναληπτών ο δε κατευθυντήρ ήταν και αυτός φωτισμένος πάρα πολύ αμυδρά στους επαναλήπτες του εκείνη δε την στιγμή έστρεφε κατ' επάνω μας.
Και ξαφνικά βρόντησε το λιμάνι της Αλεξανδρείας. Τροχιοδεικτικά, καπνογόνα, εκρήξεις, σκέπασαν προς στιγμήν τον συννεφιασμένο ουρανό της. Όρμισα στην σκάλα που οδηγεί στην μεσαία γέφυρα. Δεν τόλμησα να ανέβω στην κόντρα γέφυρα. Από το φινιστρίνι της μεσαίας γέφυρας προσπάθησα να ξεδιαλύνω την κατάσταση. Σε λίγο η κόντρα γέφυρα γέμισε από την Επιτροπή ανακατεμένος δε μέσα σ' αυτούς είδα τον πλοίαρχο Πετρόπουλο και κάποιον άγνωστο ανώτερο Αξιωματικό που τον αποκαλούσαν Καλιανέση.
Πλήρης σύγχυσις στην γέφυρα. Ενετόπισα ότι οι ριπές πολυβόλων με τα τροχιοδεικτικά τους, ήσαν συγκεντρωμένες στα τρία πλοία ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ, ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ, ΙΕΡΑΞ. Ο ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ είχε στην πρύμνη του ένα καπνογόνο που σιγά - σιγά με τον καπνό του σκέπαζε την περιοχή. Η κόλασις αυτή του πυρός γύρω ή μέσα στα πλοία αυτά συνεχίζετο, όταν ένας θερμόαιμος ναύτης πυροβολητής ονόματι Βαλμάς, όρμησε στο αριστερό πυροβόλο έρλικον του ΚΡΗΤΗ, το όπλισε, και αφού τοποθέτησε μία δέσμη των 60 φυσιγγιών το έστρεψε κατά του καταδρομικού AJAX για να εκδικηθεί, όπως έλεγε ουρλιάζοντας, τους Εγγλέζους που νόμιζε ότι κατέλαβαν τα πλοία. Αλλά το έρλικον, όπως και κάθε πυροβόλο χωρίς επικρουστήρα του έσωσε την ζωή, αλλά και την ζωή όλων μας. Γιατί με την πρώτη βολή, το AJAX θα επενέβαινε αμέσως, ο γράφων δεν θα έγραφε το βιβλίο αυτό, το δε Ναυτικό και η Πατρίς μας θα θρηνούσαν αμέτρητα αθώα θύματα.
Μέσα σε ζωηρές αποδοκιμασίες του όχλου που ευρίσκετο επί της γέφυρας ο Βαλμάς απεμακρύνθη βιαίως από το έρλικον, βλαστημώντας για την άγνοια χρησιμοποιήσεώς του, ενώ ο Μαργέλης έσπευδε δήθεν να το αφοπλισει. Ήταν βέβαιο ότι κανείς δεν είχε αντιληφθεί την δολιοφθορά του. Και αυτό μέσα στην συνεχιζομένη κόλαση των πολυβολισμών, μου έδωσε μια ακτίνα χαράς.
Δεν κράτησε πολύ ώρα η μάχη αυτή. Σε 15' έως 30' λεπτά τα όπλα εσίγησαν και μια πιο βαριά ατμόσφαιρα γεμάτη καπνούς εκάλυψε την ατέλειωτη αυτή νύχτα. Η Επιτροπή διέταξε κάποιο σηματωρό να ρωτήσει με τον οπτικό τον ΑΠΟΣΤΟΛΗ και τον ΙΕΡΑΚΑ τι συμβαίνει. Η απάντησις που την διάβασα γράμμα προς γράμμα από τους προβολείς σημάτων των πλοίων ήταν η εξής:
Εδώ Βασιλικόν Πλοίον ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ.
Και η δεύτερη:
Εδώ Βασιλικόν Πλοίον ΙΕΡΑΞ. Σας καλούμε να παραδοθείτε.
Δεν μου έμεινε πια καμιά αμφιβολία. Το κράτος του νόμου είχε επιβληθεί βιαίως στα πλοία αυτά. Αύριο όλα θα έχουν τελειώσει και για μας. Εν μέσω γενικής βουβαμάρας και πολλών ερωτηματικών, όλοι αποσύρονται σκεπτικοί. Έντονες μόνον συζητήσεις ακούονται ακόμα στη γέφυρα από τους σκληρούς πυρήνες. Αλλά η αντίστροφος μέτρησις για την καταστολή της ανταρσίας είχε αρχίσει. Καμιά δύναμις δεν μπορούσε πια να την αναστείλει. Μετά από την πιο κρίσιμη γι' αυτήν φάση της, άρχισε να περνά ταχύτατα στην Ιστορία.
Τα γεγονότα εξελίσσοντο ραγδαίως. Από νωρίς το πρωί τα νέα κατέκλυσαν τα καράβι. Αραπάδες και παντός είδους μέσα πληροφοριών, έφεραν σε πλήρες φως τα διαδραματισθέντα την νύχτα.
Οι ομάδες που συνεκρότησε ο Βούλγαρης, κατέλαβαν με μία μοναδική σε αυτοθυσία, αιφνιδιασμό, και ηρωϊσμό επίθεση, τον ΣΑΧΤΟΥΡΗ, ΙΕΡΑΚα και ΑΠΟΣΤΟΛΗ και επέβαλαν το κράτος του νόμου. Στην προσπάθειά τους αυτή όμως, έπεσεν ηρωϊκώς οι αλησμόνητοι υποπλοίαρχος Ν. Ρουσσέν, Κυβερνήτης του Υ/Β ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ, οι Ανθυποπλοίαρχοι Δ. Ρέππας και Δ. Καββαδίας, και ο Αρχικελευστής Κ. Στάσης. Τραυματίσθηκαν επίσης σοβαρά πάνω από δεκαπέντε.
Κοντά στο μεσημέρι στο μεσόστεγο του ΗΦΑΙΣΤΟΣ άρχισαν να συγκεντρούνται οι Υπαξιωματικοί και το πλήρωμα του ΗΦΑΙΣΤΟΣ και του ΚΡΗΤΗ. Κάθε συμβιβασμός είχε εκλείψει. Σιγά - σιγά άρχισαν να καλούν σε κλήση, που τελικώς μετετράπει σε γενική συγκέντρωση του προσωπικού και των δύο πλοίων. Οι πιο δυναμικοί καλούσαν φανερά τις επιτροπές να παραδώσουν τα όπλα και την εξουσία των πλοίων στους Αξιωματικούς. Τελικά εν μέσω πανδαιμονίου, που περιέκλειε σε κάθε στιγμή κίνδυνο αιματοχυσίας, ανήλθε στην γέφυρα ο Πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Αγώνα του ΗΦΑΙΣΤΟΣ, ναύτης διαχειριστής Γιαννάκης. Η καταγωγή του ήταν εξ Αιγύπτου. Δίπλα του ήταν μερικοί άλλοι ναύτες, ο Πλοίαρχος Πετρόπουλος και δύο άλλοι Αξιωματικοί που άκουγαν στο όνομα Παπαγιαννόπουλος και Καλιανέσης. Ανακατεμένοι με το πλήρωμα στο κατάστρωμα ήσαν και οι Αξιωματικοί των δύο πλοίων. Κανείς δεν τους ξεχώριζε γιατί οι στολές είχαν προ πολλού καταργηθεί. 'Αλλωστε τα γαλόνια δεν είχαν πια καμιά σημασία στα προδομένα αυτά πλοία.
Ο Ρόμμελ, το σκυλί μασκώτ του πλοίου
Αλλά η προσφυγή στην λαϊκή ετυμηγορία για τον άπειρο αυτόν επίδοξο δικτάτορα, υπήρξε η καταδίκη του και εσήμανε ανεπιστρεπτί πλέον το τέλος της Κεντρικής Επιτροπής Αγώνα του ΗΦΑΙΣΤΟΣ.
Προς μεγάλη έκπληξή του αντελήφθη ότι δεξιά του παρέμειναν γύρω στους 30 - 40 ναύτες και ελάχιστοι Υπαξιωματικοί βαριά οπλισμένοι, αριστερά τους δε το σύνολο των υπολοίπων, γύρω στους τετρακόσιους.
Κύμα διαμαρτυριών των συγκεντρωθέντων τώρα τετρακοσίων εκάλυψε το ΗΦΑΙΣΤΟΣ. Οργισμένοι και γεμάτοι μίσος για τα δεινά που υπέστησαν από τους ολίγους αυτούς ανοήτους, έγιναν επιθετικότεροι. Οι γνωσθείσες εν τω μεταξύ απώλειες των επιτεθέντων Αξιωματικών κατά του ΙΕΡΑΚΟΣ του ΣΑΧΤΟΥΡΗ και του ΑΠΟΣΤΟΛΗ σε νεκρούς και τραυματίες, τους εφανάτιζε περισσότερο.
Ομάδες Υπαξιωματικών καλούσαν την Επιτροπή να τους απαντήσει βάσει ποιών εντολών και ποιών κανονισμών, οι ναύτες αυτοί οπλοφορούσαν, πως απέκτησαν τα όπλα και για ποιο λόγο τα κρατούν ακόμη και δεν τα παραδίδουν στους Αξιωματικούς τους.
Υπό την πίεση πλέον των γεγονότων, ο Γιαννάκης και οι περί αυτόν, δέχθηκαν να παραδοθούν τα όπλα, υπό τον όρο ότι όλοι αδελφωμένοι θα συνέχιζαν τον πόλεμο.
Το πλήρωμα του ΚΡΗΤΗ πήδηξε αμέσως στο καράβι, ενώ η Επιτροπή, παρέδιδε βάσει της επισήμου απογραφής όλα τα όπλα του φορητού οπλισμού του πλοίου στον πυράρχη Μαργέλη, στο καρρέ των Αξιωματικών. Στον γενικό αυτό ενθουσιασμό, διέκρινε κανείς τους μισούς δακρυσμένους. Τα νεύρα τους είχαν σπάσει πια. Με πολύ κόπο ξαναφόρεσα την στολή μου. Είχα τόσο πολύ αδυνατίσει που φοβήθηκα.
Σε λίγο μας κάλεσε ο Κυβερνήτης που είχε μάλλον συνέλθει από την πλήρη σύγχυση που ευρίσκετο από εικοσαημέρου και διέταξε κατόπιν εισηγήσεως γενική κλήση στο πρόστεγο.
Ήταν κάπως πρόωρο αυτό. Και τούτο διότι 20 μέρες καταλύσεως κάθε εννοίας πειθαρχίας οδήγησαν την γενική αυτή κλήση σε κωμωδία.
Εν πάση περιπτώσει, ο ατυχής μας Κυβερνήτης βρήκε την δύναμη να πει μερικά λόγια που μπορώ να τα συνοψίσω στις παρακάτω γραμμές:
Απ' εδώ και μπρος όλοι αδελφωμένοι, με επικεφαλής τους Αξιωματικούς σας θα συνεχίσετε τον αγώνα.
Δηλαδή, ούτε γάτα, ούτε ζημιά. Απέστειλε δε αμέσως το εξής σήμα στον Αρχηγό του Στόλου: Πλοίον επανήλθε εις την οδόν της τιμής και του καθήκοντος. Αναμένομεν διαταγάς δια συνέχισιν του αγώνος.
Δυστυχώς για τον Κυβερνήτης μας, το σήμα αυτό δεν ενθουσίασε τον Βούλγαρη.
Εάν είσθε νομιμόφρον πλοίον, άπαντες από του Κυβερνήτου μέχρι του τελευταίου ναύτου να αποβιβασθείτε εις την ξηράν. Αποστέλλω πλωτά μέσα και ομάδα διαφυλάξεως του πλοίου. Στοπ.
Αυτή ήταν η απάντησίς του.
Και πράγματι. Σε λίγα λεπτά δύο τεράστιες βενζινάκατοι επλεύρισαν το ΚΡΗΤΗ. Οι αντιρρήσεις των πολύ ολίγων για να επιβιβασθούν επνίγησαν στην βιασύνη των πολλών για να φύγουν.
Τελευταίος πήδηξε στην βάρκα και η μασκώτ του πλοίου, το αγαπητό μας λυκόσκυλο Ρόμμελ.
Βγήκαμε όλοι στην αγγλική βάση του λιμένος της Αλεξανδρείας και μετά από ατέλειωτη αναμονή επιβιβασθήκαμε σε τρία καμιόνια που έγραφαν ΚΡΗΤΗ. Όταν νύχτωσε καλά, ξεκινήσαμε. Ένα τεθωρακισμένο με 'Αγγλους στρατιώτες μας κρατούσε από κοντά συντροφιά!!!
Αλλά που πάμε; Τί συμβαίνει; Όλοι έτσι ανακατεμένοι, Επιτροπές, Αξιωματικοί, ναύτες, Υπαξιωματικοί, επαναστάτες, στασιαστές, αθώοι, ένοχοι, που πηγαίνουμε; Τί εσήμαιναν όλα αυτά; Η κατάστασις ελέγχετο από τις Ελληνικές αρχές και εάν όχι, από ποιούς τέλος πάντων;
Διασχίσαμε νύχτα, γύρω στα μεσάνυχτα, την Αλεξάνδρεια και εν συνεχεία μετά από τον γνωστό ύπνο πάνω σ' ένα καμιόνι που ο ένας ήταν πάνω στον άλλο, ξημερώσαμε στη μέση της ερήμου. Μας διέταξαν να κατέβουμε και να σχηματίσουμε φάλαγγα κατά τριάδες. Είναι αλήθεια, πως δεν το πράξαμε, ούτε στρατιωτικά, ούτε με πολύ προθυμία.
Αλλά οι συνοδοί μας 'Αγγλοι, δεν είχαν διάθεση γι' αστεία. Επανέλαβαν την διαταγή και όταν είδαν κάποιον να μη συμμορφούται άρχισαν να βάλουν με τροχιοδεικτικά πάνω από τα κεφάλια μας. Η γωνία βολής, όλο και χαμήλωνε, πράγμα που μας ανάγκασε να πέσουμε μπρούμυτα στο έδαφος και να χωθούμε αν ήταν δυνατόν μέσα σε αυτό.
Κρύος ιδρώτας με περιέλουσε, αλλά σε λίγο μια άψογη και κατά τριάδες φάλαγξ ναυτικών αιχμαλώτων, με ποικιλία βαθμών, που είμεθα εμείς, εβάδιζε με βήμα κανονικό προς τα συρματοπλέγματα κάποιου κέντρου συγκεντρώσεως αιχμαλώτων. Βαδίζαμε παραπλεύρως άλλων συρματοπλεγμάτων, εκατοντάδες δε Ιταλοί αιχμάλωτοι μας καλωσόριζαν. Πλήρης σύγχυσις!
Προς το σημείο που προχωρούσαμε συγκλίνανε και άλλες φάλαγγες Ελλήνων αιχμαλώτων, όλων των όπλων, που τελικώς συγκεντρώθηκαν στην είσοδο ενός μεγάλου κέντρου αιχμαλώτων με διπλή σειρά από πυκνά συρματοπλέγματα.
Έμελλε να πιω κι εγώ μαζί με τα άλλα θύματα μιας τραγικής καταστάσεως, όλο αυτό το πικρό ποτήρι της προδοσίας. Ένας ένας έμπαινε στο στρατόπεδο, παρελάμβανε μία καραβάνα, μία κουβέρτα και αφήνετο εν συνεχεία ελεύθερος να διαλέξει την σκηνή που θα εγκαθίσταστο.
Χωρίς να το καταλάβουμε, βρεθήκαμε στην ίδια σκηνή ο Κυβερνήτης, ο γιατρός, οι Σημαιοφόροι Ηλιού και Σιωνίδης, κι εγώ.
Πέσαμε σ' ένα βαθύ ύπνο και μόνο το βράδυ ξυπνήσαμε μ' ένα βαθύ αίσθημα πείνας. Ο Ηλιού είχε εντοπίσει τις ώρες διανομής τροφίμων και μου είχε φυλάξει μια κονσέρβα κόρν-μπήφ. Την έφαγα και ξανακοιμήθηκα αηδιασμένος και στην ψυχή και στο στομάχι.
Το τι επηκολούθησε τις υπόλοιπες έξι μέρες που μείναμε στο στρατόπεδο αυτό αιχμαλώτων στην Κεντρική Αιγυπτιακή Έρημο, κοντά στο Κάϊρο, δεν νομίζω ότι αφορά την Ιστορία μας. Εν πάση περιπτώσει προς ικανοποίησιν της πιθανής περιεργείας του αναγνώστη, μπορούμε να αφιερώσουμε μερικές γραμμές.
Στο στρατόπεδο αυτό συγκεντρώθηκαν περί τις 10.000 άνδρες όλων των βαθμών και κλάδων των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων της Μέσης Ανατολής. Η κομμουνιστική και αντεθνική προπαγάνδα οργίαζε, και διάφοροι στρατευμένοι τυχοδιώκτες, λαοπλάνοι και ψευτορήτορες, ανέλυαν σε μεγάλες συγκεντρώσεις μέρα και νύχτα, τα πλεονεκτήματα αρνήσεως περαιτέρω υπηρεσίας και παραμονής στο στρατόπεδο, έναντι συνεχίσεως της πολεμικής προσπαθείας. Η προπαγάνδα αυτή εν μέσω της άνευ περιγραφής αλητείας που επικρατούσε στο στρατόπεδο, άνοιξε την όρεξη σε πολλούς, που καμιά σχέση δεν είχαν με την στάση, να ενωθούν οψίμως με τους στασιαστές.
Την έκτη μέρα κάποιος μας πληροφόρησε ότι οι Αξιωματικοί του ΚΡΗΤΗ έπρεπε να πλησιάσουν στις 8 το πρωί της επομένης την σκοπιά της κεντρικής πύλης του στρατοπέδου προς λήψη οδηγιών. Πλησιάσαμε πράγματι και ο σκοπός μας είπε να μπούμε στον διάδρομο με τα διπλά συρματοπλέγματα, που οδηγούσε στον δεύτερο σκοπό. Εκεί μας ανέμενε ένας Έλληνας Αξιωματικός που υπέγραψε για την ονομαστική παραλαβή μας, μας επεβίβασε μιας καμιονέτας και μετά από τρίωρο διαδρομής μας αποβίβασε σ' ένα Αγγλικό καταυλισμό. Μας εγκατέστησε σ' ένα γραφείο, μας ενεχείρησε ονομαστικούς πίνακες όλων των Υπαξιωματικών και ναυτών του ΚΡΗΤΗ και μας είπε να διαγράψουμε τους κατά την γνώμη μας στασιαστές ή φιλικώς διακειμένους προς αυτούς. Βάσει του πίνακος που συντάξαμε, από την επομένη και καθημερινώς, άρχισαν να έρχονται από το στρατόπεδο αιχμαλώτων στον αγγλικό αυτό καταυλισμό οι επιλεγέντες Υπαξιωματικοί και ναύτες. Με έκπληξη διαπιστώσαμε, άκρως υγιών αρχών ναύτες και Υπαξιωματικούς που διεκρίνοντο για το ήθος τους και την εργατικότητά τους, να αρνούνται να ξαναϋπηρετήσουν στο καράβι. Πολλούς κατορθώσαμε να μεταπείσουμε, άλλους όμως δυστυχώς δεν το κατορθώσαμε. Είχαν δηλητηριασθεί εν τω μεταξύ από την οργιάζουσα και ανεξέλεγκτη προδοτική προπαγάνδα στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως.
Ο αριθμός τελικώς συνεπληρώθη και από άλλα πλοία, διότι το ΚΡΗΤΗ έλαβε την πρώτη θέση στη σειρά επανδρώσεως. Και το πρωί της 7ης Μαίου, τρία μεγάλα καμιόνια, μας οδήγησαν μέσα στη σκόνη και στην ζέστη της ερήμου πίσω πάλι στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Έλειπαν πολλοί Αξιωματικοί όμως. Ο Κυβερνήτης Παπαδιαμαντόπουλος, αρρώστησε και μετεφέρθη επειγόντως στο νοσοκομείο. Ύπαρχος δεν υπήρχε. Δύο Ανθυποπλοίαρχοι μετετέθησαν σε άλλη υπηρεσία, και άλλος ένας στο Νοσοκομείο.
Όταν φθάσαμε στο λιμάνι διακρίναμε το ΚΡΗΤΗ δεμένο πρώρα - πρύμα σε δύο τσαμαδούρες. Μας περίμενε μαζί με άλλους Αξιωματικούς που αυτή τη φορά φθάσαμε τον αριθμό των 14. Κυβερνήτης ήταν και πάλι ο εν τω μεταξύ αναρρώσας στο Αλγέρι Αντιπλοίαρχος Μανωλάτος.
Πολλοί, μόλις ανέβηκαν στο καράβι, φίλησαν το κατάστρωμα. Οι σκηνές του εφιαλτικού Απριλίου, ξαναπρόβαλαν μπροστά μας. Δεν υπήρχε όμως χρόνος για μνημόσυνα. Νέες συγκινήσεις και πολύ δουλειά μας περίμενε. Κάποιος θυμήθηκε και τον Ρόμμελ. Αλλά το αγαπητό μας λυκόσκυλο δεν άντεξε στην ταλαιπωρία της ερήμου. Κυνηγώντας συνεχώς από στρατόπεδο σε στρατόπεδο τους φίλους του στο τέλος εξηφανίσθη κάπου στην έρημο. Κάποιος είπε ότι το είδαν ψόφιο σε κάποιο δρόμο και το έθαψαν. Ποιος ξέρει...
Στις 9 Μαίου, ήτοι 48 ώρες μετά την επάνδρωσή του, το ΚΡΗΤΗ απέπλευσε για το Γιβραλτάρ. Μπορεί ως εκ θαύματος να είχε γλιτώσει την καταβύθισή του σ' αυτή την μεγάλη περιπέτειά του. Αλλά έκρυβε μέσα του εμάς τους ψυχικά τραυματισμένους και εξουθενωμένους με τα χίλια ερωτηματικά στο κεφάλι μας. Έκρυβε τόσους εκλεκτούς πατριώτες, όπως οι Υπόλογοι Υπαξιωματικοί, προς τους οποίους η εκτίμησίς μου ήταν απέραντη. Ποιος ήταν ο λόγος να γίνουν όλα αυτά; Κινήματα, Κυβερνήσεις, Διοικήσεις, έρχονται και παρέρχονται. Αν όμως προκαλέσουν εθνική τραγωδία, αυτή βαρύνει όλους μας για πολύ.
Αγιασμός επί του ΚΡΗΤΗ μετά την ανταρσία του Απριλίου και λίγο προ του απόπλου του για το Γιβραλτάρ. Διακρίνεται στην άνω φωτογραφία ο ναύαρχος Βούλγαρης
Εν πάση περιπτώσει το ΚΡΗΤΗ μας, μετά σύντομον αγιασμόν παρουσία του Βούλγαρη, γλίστρησε και πάλι έξω από το λιμάνι της Αλεξανδρείας και ανοίχτηκε στην καλοκαιρινή μεσογειακή θάλασσα για να συνεχίσει τον αγώνα του που τον διέκοψαν για 40 μέρες τα γεγονότα του Απριλίου. Μπορεί να είχε αλλάξει μερικώς το πλήρωμά του και οι Αξιωματικοί του. Αλλά δεν άργησε και πάλι να συγκροτηθεί στο Γιβραλτάρ, σαν ένας άνθρωπος, με την ατσάλινη θέλησή του. Ξανάγινε, και πολύ γρήγορα το αξιόμαχο αντιτορπιλικό της Μεσογείου.
Τα πλοία της νηοπομπής που θα συνοδεύαμε είναι μπροστά μας. Η βαριά αρρώστια του Απριλίου πέρασε Ο Θεός ας μας προστατεύσει, να μην επαναληφθεί ποτέ πια!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου