Η… αντίσταση κατά της δικτατορίας, η σιωπή του ΚΚΕ, η ανοχή της ΕΣΣΔ, ο Ηλίας Ηλίου και η ΕΟΚ.

Γράφει ο πολίτης Π. Παπαγαρυφάλλου

Πολλά γράφτηκαν και λέχτηκαν για την ανύπαρκτη αντίσταση κατά του στρατιωτικού καθεστώτος της 21^ης Απριλίου 1967.

Αυτή η ανυπαρξία εμφανίστηκε και στα «Γιούρα», όπου ήταν κρατούμενοι χιλιάδες γυναίκες και άνδρες, στελέχη της ΕΔΑ και του ΚΚΕ.

Το γεγονός το καταγράφει η γνωστή κομμουνίστρια και αγωνίστρια Έλλη Παππά, η οποία απογοητευμένη από την απραξία και τη σιωπή γράφει: «Είχε περάσει καιρός, μήνας ίσως, και από τα Γιούρα δεν βγήκε ούτε μια φωνή διαμαρτυρίας. Η ΕΔΑ, που η εκεί παρουσία της ήταν εξαιρετικά πολυπληθής…. Δεν έβγαζε άχνα. Το ίδιο σιωπηλά μέναν και τα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ… δεν υπήρξε η παραμικρή αντίσταση από τις οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις, παρ’ όλες τις μεγαλοστομίες που είχαν ακουστεί κατά καιρούς… Είχαμε το φιάσκο της «Αυγής», που ανέλυε στο άρθρο της – τη μέρα που επιβλήθηκε η δικτατορία – πως και γιατί δικτατορικό πραξικόπημα… δεν μπορούσε να γίνει». (βλ. Έλλη Παππά: «Μαρτυρίες Μιας Διαδρομής», εκδ. Δ’, «Μουσείο Μπενάκη»

Αθήνα 2010, σελ. 159-160). Αυτή ήταν η αλήθεια από πρώτο χέρι. Πιαστήκανε οι πάντες με τα … σώβρακα, παρά τα μεγάλα λόγια των ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ και της ΕΔΑ.

Ένα απ’ αυτά και ο μακαρίτης Λ. Κύρκος, ο οποίος μια εβδομάδα πριν τη δικτατορία, σε σύσκεψη ανδρεοπαπανδρεϊκών στελεχών, που έγινε στο σπίτι μου της οδού Ιπποκράτους 76, είπε το εξής σε ερώτηση του Προέδρου Πτυχιούχων της Παντείου Δ. Κωτσοπούλου, τι θα κάνουμε αν γίνει δικτατορία. 

Ο Λεωνίδας, με τον οποίο προσπαθούσαμε να πείσουμε τους ανδρεοπαπανδρεϊκούς να ψηφίσουν ΕΔΑ, απάντησε οργίλως: «Δεν πρόκειται να γίνει δικτατορία. Θα ξεσηκωθούν και οι πέτρες στην Ευρώπη». Σε μια εβδομάδα έγινε και δεν έσκασε μύτη, ούτε στην Ελλάδα ούτε στην Ευρώπη!

Αντίθετα, όταν δόθηκε το σύνθημα, να μη κυκλοφορήσει κανένα Ι.Χ. την πρωτομαγιά, σε ένδειξη αντίστασης η Αθήνα έπαθε μποτιλιάρισμα από την πληθώρα των αυτοκινήτων! Έβγαιναν επίτηδες! Να τους δει η αστυνομία!

Υποκριτές της «αντίστασης»!

Θα επανέλθω όμως στα όσα σχετικά γράφει η Παππά ως προς τη σιωπή των κρατουμένων στελεχών του ΚΚΕ, τα οποία φαίνεται περίμεναν να μιλήσουν «πρώτα οι απ’ έξω» δηλαδή να μιλήσει η ηγεσία του που βρισκόταν στο Βουκουρέστι. Αυτό διατυπώθηκε σαφώς από τη Ρούλα Κουκούλου, συζύγου του Ν. Ζαχαριάδη σε σχετική ερώτησή της «γιατί σιωπούν». Η Παππά… αιρετικό πνεύμα στο ΚΚΕ – εξ ου και η καθαίρεσή της από την «Επιτροπή Πόλης του ΚΚΕ», στα χρόνια της παρανομίας της με τον Ν. Πλουμπίδη, γνωστού παρανόμου στελέχους στην υπόθεση Ν. Μπελογιάννη, κουβεντιάζει, μαζί με τον κριτικό Σ. Δρομάζο, με τον Η. Ηλίου, ο οποίος όμως «έλυσε» τη σιωπή του προς τους μέσα. Τους είπε: «Δεν καταλαβαίνετε ότι ευκαιρία ζητάνε για να με βγάλουν προδότη».

Γι’ αυτό, λοιπόν δεν μιλούσε ο αείμνηστος Ηλιού. Περίμενε να διαμαρτυρηθούν «Οι απ’ έξω» που είχαν και τις επαφές με τη Σοβιετική Ένωση.

Ανήσυχο και ερευνητικό πνεύμα η γλυκιά Έλλη – μακαρίτισσα πια, γράφει: «Από τότε και μέχρι σήμερα (Σ.Σ. το έργο της τελείωσε το 1995 και πέθανε τον Οκτώβριο του 2009) προσπαθώ να εξηγήσω τη θέση του ΚΚΕ σ’ αυτό το Κεφαλαιώδους σημασίας ζήτημα».

Προσκομίζοντας μια σειρά γεγονότων και συλλογισμών, στο κεφάλαιο: «Η αντίσταση που δεν έγινε» καταλήγει συμπερασματικά: «Εκείνο το «αφού δεν μιλήσανε ακόμα οι σύντροφοι απ’ έξω παραπέμπει ευθέως στην ΕΣΣΔ. Έτσι το ερώτημα «διεθνοποιείται». Η Σοβιετική ένωση έδινε τη γραμμή της ανοχής στη δικτατορία. Θα αναφέρω –συνεχίζει- δύο χαρακτηριστικά, που μάλλον περιέχουν την απάντηση. Στη διάρκεια της δικτατορίας «εορτάστηκε» πανηγυρικά με την παρουσία του πρεσβευτού της ΕΣΣΔ, του καλότατου κατά τα άλλα Κοριουκιν, η συμμετοχή της ΕΣΣΔ στη λειτουργία του Ηλεκτρικού Σταθμού Κερατσινίου. Κι όταν έγιναν οι Ευρωπαϊκοί Αγώνες στην Αθήνα, η ΕΣΣΔ πήρε μέρος – κι εδώ μάλλον βρίσκεται το κλειδί της υποθέσεως. Οι εξόριστοι στα Γιούρα, όπως ήταν επόμενο, αντιδράσανε στη σοβιετική παρουσία στους αγώνες», ενώ τα γυναικεία και κορυφαία στελέχη της Ζαχαριαδικής τάσεως γιόρταζαν για τα μετάλλια που πήραν οι σοβιετικοί αθλητές!

Καταλήγοντας η Παππά γράφει συμπεραίνοντας: «Επομένως, η γραμμή που ερχόταν από τη Μόσχα ήταν ανοχή, η θυσία της Ελλάδας στο βωμό των μικροσυμφερόντων της μπρεζνιεφικής ηγεσίας…» (βλ. οπ.π.σελ. 159-164).

Μπίζνες, λοιπόν, και μικροσυμφέροντα των «συντρόφων» επέβαλαν στο ΚΚΕ να είναι φρόνιμο έναντι της χούντας ενώ οι κομμουνιστές βρίσκονταν κατά χιλιάδες στα στρατόπεδα και τις φυλακές. Με την ευκαιρία αυτή καταθέτω για τον μεγάλο Ηλιού τούτη τη μαρτυρία: Όταν στα 1969 βρεθήκαμε οι δυο μας στο Νοσοκομείο κρατουμένων «Άγιος Παύλος», είχαμε καιρό για ατέρμονες συζητήσεις.

Ο Ηλίας έλεγε και εγώ μάθαινα τα του κινήματος.

Όταν τον ρώτησα: «Ηλία, γιατί δεν μας τα έλεγες αυτά όταν ήμασταν στην ΕΔΑ;», απάντησε ευθέως: «Αν σας τα έλεγα αυτά τότε θα με παίρνατε με τις πέτρες»!

Είχε απόλυτα δίκαιο, αφού ήταν γνωστό – όχι σε όλους - ότι ο διανοητής Ηλιού βρισκόταν σε διαρκή δυσμένεια από την ηγεσία του ΚΚΕ, που τον κατηγορούσε για «ελλιπή ιδεολογική κατάρτιση» και όχι μόνο.

Είναι σκόπιμο και χρήσιμο για τους αδαείς περί τα κομμουνιστικά, να σημειωθεί ότι ο Ηλίας Ηλιού συγκέντρωνε πάντα την αντιπάθεια της εν Βουκουρεστίω εδρευούσης ηγεσίας του ΚΚΕ, μετά την ήττα του ΔΣΕ.

Εκεί, λοιπόν, τα μέλη του Πολιτικού Γραφείου, το οποίο αποφάσιζε εν ασφαλεία για τη ζωή και το θάνατο των κομμουνιστών, διαγκωνιζόταν να τύχουν της ευνοίας του πάνω απ’ αυτό ισταμένου ΚΚΣΕ. Στα 1962, κάλεσε του Ηλίου για να συζητήσουν «τις πολιτικές εκτιμήσεις μερικών ζητημάτων σχετικά με την κατάσταση στη χώρα και το ΚΚΕ» (Για τη συζήτηση αυτή, το Π.Γ. του ΚΚΕ στέλνει «περίληψη της συζήτησης» με το από 8 Αυγούστου 1962 έγγραφό του στο ΚΚΣΕ, το οποίο συντάσσει την από 15-10-1962 περίληψή του). Ο διανοητής Ηλιού είχε πρωτοποριακές πολιτικές και επιστημονικές απόψεις και δεν δίσταζε να τις διατυπώνει όπου και αν βρίσκονταν και αυτό ακριβώς ήταν το «κοσούρι» του, το οποίο στη ζωή και ιδιαίτερα στην πολιτική πληρώνεται ακριβά, πολύ ακριβά και γι’ αυτό οι άνθρωποι αποφεύγουν να διατυπώνουν τη γνώμη τους από την εποχή του «μεγαλύτερου ρήτορος όλων των εποχών», του Δημοσθένη όπως τον χαρακτήρισε ο εκ Τριπόλεως ορμώμενος καθηγητής της πολιτικής επιστήμης και πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών αείμνηστος Γεώργιος Βλάχος (βλ. το έργο μου: «Ο Δημοσθένης και η διαχρονικότητα των λόγων του», εκδ. «Κάδμος» Αθήνα 2007. Πρβλ και το άρθρο μου: «Ο ηρωισμός της γνώμης» στο μηνιαίο περιοδικό «ΗΛΙΑΙΑ», τευχ. Σεπτεμβρίου 2005 και αναδημοσίευσή του στο συλλογικό μου έργο: «Κριτικά Κείμενα» εκδ. «Πελασγός» - Γιαννάκενας – Αθήνα 2012, σελ. 51-57).

Το κείμενο εκείνο κατέληγε με τούτο τον κοινωνιολογικό και ιστορικό σωστό στίχο του Αισχύλου στον «Προμηθέα Δεσμώτη»: «Ελεύθερος είναι μόνον ο Δίας».

Επανέρχομαι, λοιπόν, στον ογκόλιθο της επιστήμης, στον Ηλιού, για να σημειώσω ότι αυτή η παρρησία του δεν άρεσε στα μέλη του Π.Γ. του ΚΚΕ, που το πολιτικό, πνευματικό και επιστημονικό βεληνεκές τους ήταν παρασάγγες κατώτερο. Συνεπώς: Ο γλυκός Ηλίας Ηλιού, έπρεπε να εξοντωθεί και να υπονομευτεί και μέσα από κορυφαία στελέχη της ΕΔΑ, τα οποία ταυτόχρονα ήταν και μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, τα οποία αποτελούσαν το «μάτι» του κόμματος στην ΕΔΑ.

Για όλους αυτούς τους λόγους – και όχι μόνο – στην πιο πάνω ενημέρωση το Π.Γ. έγραφε και τα εξής στο ΚΚΣΕ: «.. το Π.Γ. παρατήρησε ότι ο σ. Ηλιού λόγω της κοινωνικής του προέλευσης, της ανεπαρκούς ενεργούς συμμετοχής στην κομματική ζωή και της ελλιπούς ιδεολογικής κατάρτισης».

Μ΄ αυτή την ανεδαφική και εξωπολιτική πλατφόρμα οι … πούροι «μαρξιστές» - τι τράβηξες και συ δάσκαλε με όλους αυτούς τους ημιμαθείς – αρχίζουν ένα νέο «κατηγορώ» του Αιμίλ Ζολά, κατά του Σταυρίδη (ψευδώνυμο του Ηλιού), το οποίο απέχει παρασάγγες από την πραγματικότητα και την κοινοβουλευτική δράση του άστραφτε και βρόνταγε στη Βουλή ως Νεφεληγερέτης Δίας.

Όταν όμως, μη μπορώντας να τον ακυρώσουν τελείως στο σημ. VI έγραφαν και τα εξής: «Η συνεργασία, με τον σ. Σταυρίδη ήταν, κατά τη γνώμη του Π.Γ., απόλυτα αναγκαία και στάθηκε γόνιμη και αποδοτική» (Το πλήρες κείμενο αυτής της «περίληψης» την οποία συνέταξε το «Τμήμα Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚΣΕ», βάση της από 8 Αυγούστου 1962 επιστολής της ΚΕ του ΚΚΕ», βλ. στο Συλλογικό έργο των: Β. Αφινιάν, Β. Κόντη, Κ. Παπουλίδη, Ν. Σμιρνόβα και Ν. Τομιλίνα, υπό τον τίτλο: «Οι σχέσεις ΚΚΕ και ΚΚ Σοβιετικής Ένωσης στο διάστημα 1953-1977 – Σύμφωνα με τα έγγραφα του Αρχείου της ΚΕ του ΚΚΣΕ», εκδ. β’ «Επίκεντρο», Θεσ/νίκη 2009, σελ. 179-185).

Δύο λέξεις του γράφοντος: Οι «απ’ έξω» δηλαδή η ηγεσία του ΚΚΕ που βρισκόταν στο Βουκουρέστι, πολεμούσε «τους μέσα» δηλαδή την ηγεσία της ΕΔΑ – και όχι μόνο – φοβούμενη μη χάσει τα πρωτεία. Γι’ αυτό ήταν δεμένη με την καρέκλα, ενώ εμείς εδώ, στην Αθήνα, τραβούσαμε όλες τις διώξεις και τους αποκλεισμούς, υπηρετώντας την ΕΔΑ.

Επρόκειτο για ένα νοσηρό πολιτικό φαινόμενο που στοίχησε πολλά, πάρα πολλά, όχι μόνο στους κομμουνιστές αλλά και στην ομαλή πολιτική πορεία της Ελλάδας.

Θα καταλήξω ως προς τον Ηλιού λέγοντας ότι υπήρξε ο πρώτος στην ΕΔΑ, ο οποίος ήδη από το 1957 έκανε την πιο θεμελιωμένη επιστημονικά κριτική κατά της Ελευθέρας Ζώνης Ευρωπαϊκών Συναλλαγών (ΕΖΕΣ), η οποία ιδρύθηκε με τη Συνθήκη της Ρώμης (στις 25-3-1957) ως προάγγελος της ΕΟΚ.

Με δύο βαρυσήμαντα άρθρα του στην «Αυγή» (της 19 και 20 Ιουλίου 1957) και την εν συνεχεία μελέτη του «η ελληνική οικονομία κάτω από τον οδοστρωτήρα της Κοινής Ευρωπαϊκής Αγοράς» αποκάλυψε τις οδυνηρές εθνικές συνέπειες απ’ αυτή τη σύνδεση.

Έγραφε – διορατικά - : «Η τυχόν ενσωμάτωσις της χώρας… εις την τροχιάν της δυτικοευρωπαϊκής Αγοράς, αποτελεί τον μεγαλύτερον κίνδυνον δια τον ελληνικόν λαόν και πρόκειται ν’ αποβεί… γεγονός τόσο ολέθριον δια την Ελλάδα, όσον η Μικρασιατική καταστροφή ή η γερμανοϊταλοβουλγαρική κατοχή» (βλ. Τ.Τρικκα: «ΕΔΑ (1951-1967), ΤΟΜ. Α’, εκδ. «Θεμέλιο» Αθήνα 2009, σελ. 486-487).

Τα όσα βιώνει η Ελλάδα απ’ αυτή τη σύνδεση με τους Σαϊλοκ της Ε.Ε. αποδεικνύουν τις εύστοχες επισημάνσεις του διανοητή Ηλιού, που έγιναν εδώ και μισό αιώνα και πλέον.

Κι όμως: Η «έξω» ηγεσία του ΚΚΕ τον εγκαλούσε για ιδεολογική και επιστημονική ανεπάρκεια και ταυτόχρονα τον συκοφαντούσε στο περίφημο ΚΚΣΕ, που ήταν η προϊστάμενη Αρχή!

Να σημειώσω, με την ευκαιρία, ότι με βάση την εργογραφία του Ηλιού, ο γράφων έκανε – προς την ίδια κατεύθυνση – τη διπλωματική του εργασία στο Τμήμα Οικονομικών και Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών του Παν/μιου Αθηνών (Αν τη βρω θα τη δημοσιεύσω).

Αυτά, λοιπόν, ως ιστορική κατάθεση για την χλιαρή ή ανύπαρκτη αντίσταση του ελληνικού λαού κατά της δικτατορίας.

Πρόκειται πια για ένα τόσο γνωστό γεγονός, για το οποίο απαιτείται τόλμη να το αναδείξεις (βλ. π.χ. τα κείμενά μου: «Μύθος η καθολική αντίσταση κατά της χούντας» (στο μηνιαίο περιοδικό «Ελληνόραμα», τευχ. Νοεμβρίου 2006 και «Το Πολυτεχνείο και τα κόμματα» (στα «Πολιτικά Θέματα» της 19-11-1993).

Πολύ «ιστορικό» παραμύθι κυκλοφορεί στην Ελλάδα!

Αθήνα 22/04/2014