Ο Άγιος Γρηγόριος Ε' Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, που εορτάζει στις 10 Μαρτίου, έχει δεχθεί δριμύτατη κριτική για τον αφορισμό της Επανάστασης του 1821.
Ένας άδικος αφορισμός, όπως και να το κοιτάξεις, δεν μπορεί ποτέ να είναι κάτι καλό. Αλλά όσοι τον κατηγορούν, σκοπίμως αποσιωπούνε το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έγινε αυτή η ενέργεια. Παρουσιάζεται κατά κάποιο τρόπο, ότι ο Πατριάρχης αφόρισε την επανάσταση φοβούμενος ότι ο Σουλτάνος θα του έκοβε τον μισθό, αντί να την ευλογήσει, όπως θα έπρεπε, ως χριστιανός Ορθόδοξος και Έλληνας. Δεν ήταν όμως τόσο απλά τα πράγματα.
Στην ζωή πολλές φορές δεν έχουμε να επιλέξουμε μεταξύ ενός καλού και ενός κακού, αλλά μεταξύ ενός κακού και ενός μεγαλύτερου κακού. Τι να πεις στον πατέρα που προλαβαίνει να απεγκλωβίσει μόνο ένα μέλος της οικογενείας του από το φλεγόμενο αυτοκίνητο του; Ποιόν να επιλέξει; Την μάνα του ή την γυναίκα του; Το παιδί του ή την σύντροφο του; Ποια είναι η "καλή" επιλογή;
Κάτι παρόμοιο φαίνεται να συνέβη και στην περίπτωση του Άγιου Γρηγορίου. Η επιλογή του δεν ήταν να αφορίσω και να κρατήσω το μισθό μου και την βόλεψη μου ή να την ευλογήσω και να τα χάσω; Αλλά να αφορίσω την επανάσταση και να αποτρέψω σφαγή Ορθοδόξων στην Κωνσταντινούπολη ή να μην αφορίσω και να σφαχτούν; (το ακριβές δίλλημα προφανώς είναι άγνωστο, ίσως να υπήρχε και τρίτη επιλογή καλύτερη, αλλά το δίλλημα όπως εκφράστηκε στο τελευταίο ερώτημα είναι πολύ πιο κοντά στην ιστορική πραγματικότητα)
Ο Πατριάρχης γνώριζε ότι είχαν γίνει τόσες άλλες αποτυχημένες επαναστάσεις, που οδήγησαν σε σφαγή τοπικών πληθυσμών, ως αντίποινα, αυτό φοβόταν και για τον λαό της Κωνσταντινούπολης, αλλά και για τους υπόλοιπους χριστιανικούς πληθυσμούς, μετά τις απειλές των Οθωμανών,. Άλλωστε γνώριζε ότι αν ο Θεός θελήσει να ευλογήσει την επανάσταση, μικρή σημασία έχει αν την αφορίσουν όλοι οι επίσκοποι της υφηλίου και να την καταραστούν όλοι οι λαοί της γης (θυμίζει κάπως το παράδειγμα του Βαρλαάμ στην ΠΔ).
Ας μην ξεχνάμε το τέλος του, αν ήταν καλός συνεργάτης τους, όπως υπονοείται, τότε δεν θα τον κρέμαγαν και δεν θα τον άφηναν εκεί για τρεις ημέρες και μετά να τον πετούσαν στην θάλασσα. Κατάλαβαν οι Οθωμανοί ότι έπαιζε διπλό παιχνίδι, άλλα έλεγε και άλλα έκανε. Άλλωστε ο ίδιος ο Σουλτάνος στην προκήρυξη θανάτου αναγράφει "δρούσε κρυφά ως αρχηγός της επανάστασης... φάνηκε αγνώμων προς την Υψηλή Πύλη και άπιστος".
[Άξιος μνείας είναι και ο Χατζή Χαλίλ Εφέντης που ήταν Σεϊχουλισλάμης, δηλαδή ο ανώτατος θρησκευτικός αρχηγός των Οθωμανών. Ο Σουλτάνος ζήτησε από τον Χατζή Χαλίλ να εκδώσει διαταγή (φετφά) για σφαγές κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, αλλά αρνήθηκε μετά την προτροπή του Αγίου Γρηγορίου Ε΄ την γενικευμένη σφαγή απαιτώντας να γίνει διάκριση μεταξύ αθώων και ενόχων. Η στάση του αυτή είχε ως αποτέλεσμα την θανάτωση του. Είχε προταθεί να δοθεί σε ελληνικό δρόμο το όνομα του, αλλά δεν έγινε ποτέ, θα έπρεπε όμως, εφόσον οι δικοί του άνθρωποι, τον έχουν ξεγράψει από την ιστορία τους, για την στάση του απέναντι μας.]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου