ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΔΕΡΒΙΖΙΑΝΑ

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΣΠΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

Kspin.gr@gmail.com

·        Μια μάχη μοναδική στην Παγκόσμια Ιστορία του Πολέμου

·        Σε δευτερόλεπτα εξοντώθηκαν περίπου 400 Τούρκοι

Τα Δερβίζιανα κατά την Τουρκοκρατία

Η μάχη στα Δερβίζιανα των Ιωαννίνων, είναι μοναδική στα παγκόσμια χρονικά της Πολεμικής Ιστορίας. Είναι η πιο βραχύβια μάχη που έγινε ποτέ. Σε χρόνο ολίγων δευτερολέπτων ο Μάρκος Μπότσαρης με τους Σουλιώτες του εξόντωσαν περίπου 400 Τούρκους. Ο τρόπος που οργανώθηκε και διεξήχθη η μάχη την κατατάσσει ως μοναδική στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία.

Ο Χριστιανικός πληθυσμός που διαβιούσε στο χωριό Δερβίζιανα κατά την διάρκεια της υπόταξης των Ελλήνων υπό τον τουρκικό ζυγό, για άγνωστους λόγους, είχε απαρνηθεί τον Χριστιανισμό και δεχτεί την Οθωμανική θρησκεία, καθώς επίσης ήταν υπό την προστασία των Οθωμανών. Επιπλέον, το χωριό είχε μετατραπεί σε έναν φιλόξενο τόπο για τους Οθωμανούς, καθώς οι κάτοικοι αναμίχτηκαν μαζί τους και έτσι προέκυψαν πολλοί Τούρκοι μιγάδες.

       Η εξέλιξη των γεγονότων

 Τον Ιούνιο του 1821 ο Μάρκος Μπότσαρης με τον οπλαρχηγό Λάμπρο Βέϊκο και τους

Σουλιώτες του πολιορκούσαν το ορεινό χωριό Βαργιάδες  της Δωδώνης απ’ όπου διερχόταν η επαρχιακή οδός Ιωαννίνων –Δερβίζιανα. Τότε πληροφορήθηκε ότι στον χωριό Δερβίζιανα, προς ενίσχυση του τούρκικου πληθυσμού έσπευσε ο Ισμαήλ Πασάς με δύναμη 1500 Τουρκαλβανών, οι οποίοι αφού οχυρώθηκαν στο φρούριο των Δερβίζιανων παρενοχλούσαν και απειλούσαν τους Σουλιώτες.

Πριν ακόμη ολοκληρωθεί η πολιορκία στους Βαργιάδες,  αποφασίσθηκε στην συνέλευση του Σουλίου να εκδιωχθούν οι Τουρκαλβανοί από το χωριό Δερβίζιανα. Την επιχείρηση αυτή ανέλαβαν να φέρουν εις πέρας  350 περίπου Σουλιώτες υπό τους Μάρκο Μπότσαρη και Λάμπρο Βέϊκου. (Ο Λάμπρος Βέικος ή Λάμπρος Ζάρμπας, λοιπόν, γνωστός και ως Λάμπρος Βέκιος, καταγόταν από το Νικολίτσι Πρέβεζας, και ήταν γιος του Φώτου-Βέικου Ζάρμπα, γενάρχη της φάρας των Ζαρμπαίων. Υιοθέτησε όμως, σύμφωνα με τη σουλιώτικη συνήθεια, το όνομα του πατέρα του ως επώνυμο και έμεινε γνωστός ως Λάμπρος Βέικος).

Η πολιορκία των Δερβίζιανων ξεκίνησε αλλά οι Τουρκαλβανοί του Ισμαήλ Πασά παρέμειναν αδρανείς, είτε από φόβο, είτε γιατί δεν ήξεραν τον ακριβή αριθμό των πολιορκητών και δεν έκαναν καμία κίνηση εναντίον τους. Την στιγμή εκείνη ο Στρατάρχης των Τούρκων Χουρσίτ Πασάς ήταν απασχολημένος στα Ιωάννινα με την καταστολή της εξέγερσης του Αλή Πασά. Θεωρώντας την στρατηγική αυτή θέση πολύτιμη για να την κρατήσει, αποφάσισε να στείλει ενισχύσεις στους πολιορκημένους Τουρκαλβανούς.

Τότε παρουσιάσθηκε στον Χουρσίτ Πασά ένας Τούρκος σωματάρχης από τη Μακεδονία, ο Καπλάν Μπέης, και του υποσχέθηκε ότι θα διέλυε την πολιορκία των Δερβιζιανών και θα έδιωχνε από εκεί τους Σουλιώτες, μόνο με τους τετρακόσιους Τουρκομακεδόνες του. Αρκεί να του έδινε εκατό χιλιάδες γρόσια για να μοιράσει στους άνδρες του.

Ο Χουρσίτ Πασάς του έδωσε τα γρόσια που ζήτησε, και ο Καπλάν Μπέης ξεκίνησε για τα Δερβίζιανα. Μετά από πορεία δύο ημερών, έφτασε στο αντικρινό βουνό από τα Δερβίζιανα, που ονομαζόταν Προφήτης Ηλίας. Εκεί, στάθμευσε για λίγο να ξεκουράσει τους άνδρες. Ακολούθως έδωσε εντολή να χτυπήσουν τα τουμπερλέκια (τύμπανα), για να τους ακούσουν οι πολιορκούμενοι στα Δερβίζιανα και να αναθαρρούν.

Ακούγοντας οι Σουλιώτες τα τουμπερλέκια, κατάλαβαν αμέσως ότι κάποια τουρκική δύναμη ερχόταν εναντίον τους και σε μικρό χρονικό διάστημα, εκ των πραγμάτων, θα περικυκλωνόταν και βρίσκονταν ανάμεσα σε δυο εχθρικά πυρά και υπήρχε μεγάλος κίνδυνος να συντριβούν.

Τότε, σύμφωνα με τον συγγραφέα πολεμικών απομνημονευμάτων Χριστόφορος Περραιβός, ο Λάμπρος Βέικος, στάθηκε ανάμεσα στους συντρόφους του και είπε τα εξής λόγια: «Αδερφoί συμπατριώτες, αν θέλετε να μη φύγουμε από αυτόν τον τόπο ντροπιασμένοι, όποιος από σας είναι παλικάρι, ας με ακολουθήσει, και ελπίζω ότι και την περηφάνια των Τούρκων θα ταπεινώσουμε, και η πολιορκία δεν θα διαλυθεί.». Και στην συνέχεια, ο ευφυής αυτός οπλαρχηγός συνέλαβε ένα επικίνδυνο μεν, έξυπνο δε, τέχνασμα που θα εξουδετέρωνε τις δυνάμεις του Καπλάν Μπέη πριν προλάβουν να πολεμήσουν.

 Το ευφυές σχέδιο

 Πρότεινε να χωριστούν οι Σουλιώτες σε δύο τμήματα και να αρχίσουν μεταξύ τους μία ψευτομάχη. Το ένα από τα δύο τμήματα θα έκανε ότι είχε ηττηθεί και θα υποχωρούσε προς το βουνό του προφήτη Ηλία, όπου βρισκόταν το εχθρικό στράτευμα, και θα υποκρίνονταν ότι ήσαν Τουρκαλβανοί που είχαν έρθει απ’ την Πρέβεζα για να βοηθήσουν τους συγγενείς τους που ήταν κλεισμένοι στα Δερβίζιανα. Εξ’ άλλου τα ίδια ρούχα φορούσαν και την γλώσσα την γνώριζαν άπταιστα. Θα τους ζητούσαν δε να ενωθούν μαζί τους. Έπειτα, θα διασκορπίζονταν ανάμεσα στο εχθρικό στράτευμα σώμα και θα πρόσεχαν να είχε ο καθένας εμπρός του δύο με τρεις Τούρκους.

Όταν θα δινόταν το σύνθημα, που ήταν η λέξη «σπαθί» θα πυροβολούσαν πρώτα με τα κουμπούρια τους εκείνους που θα βρίσκονταν ακριβώς μπροστά τους και μετά θα έσυραν τα γιαταγάνια και θα τους πετσόκοβαν τους υπόλοιπους προτού προλάβουν να συνέλθουν και να καταλάβουν το γίνεται.

Το σχέδιο πέτυχε και αφού ενώθηκε το ένα τμήμα των δήθεν κυνηγημένων Σουλιωτών με τους στρατιώτες του Καπλάν Μπέη, όταν έφτασαν πολύ κοντά στα Δερβίζιανα, ακούστηκε η συνθηματική λέξη: «σπαθί». Τότε ο κάθε Σουλιώτης τράβηξε τις δύο κουμπούρες του και έριξε ταυτόχρονα τους δύο μπροστινούς του Τούρκους, πάνω από 200 Τούρκοι έπεσαν αμέσως νεκροί. Μετά έβγαλαν τα γιαταγάνια τους και άρχιζαν να τους σφάζουν και τους υπόλοιπους. Σε δευτερόλεπτα είχε γίνει μακελειό. Οι Τούρκοι όπως είναι φυσικό αιφνιδιάστηκαν και αποδεκατίσθηκαν εν ριπή οφθαλμού, πριν προλάβουν να πολεμήσουν. Κάτι λίγοι που γλύτωσαν, κι αυτοί τραυματισμένοι, κατόρθωσαν να σωθούν φεύγοντας προς το γειτονικό δάσος με κραυγές μπαμπές, μπαμπές, δηλαδή άπιστοι, άπιστοι. Ο Καπλάν μπέης τραυματίστηκε και πιάστηκε αιχμάλωτος μαζί με άλλους τριάντα, τους οποίους θα πήγαιναν στο Σούλι για να ζητήσουν λύτρα.

 Μετά την μάχη

 Όταν οι πολιορκημένοι Τουρκαλβανοί των Δερβιζιανών είδαν μπροστά στα μάτια τους το φοβερή αυτή σφαγή, πανικοβλήθηκαν τόσο πολύ απ’ την πολεμική ανωτερότητα των Σουλιωτών, ώστε έστειλαν μία αντιπροσωπεία, που τους ανήγγειλε την άνευ όρων παράδοσή τους.

Το φέρσιμό τους αυτό χτύπησε στο φιλότιμο τον Μάρκο Μπότσαρη και όλοι μαζί οι Σουλιώτες αποφάσισαν να τους αφήσουν να φύγουν με τα όπλα τους και όλα τα υπάρχοντά τους. Στη συνέχεια ακολούθησε ένα γεγονός, που μόνο θαυμασμό και υπερηφάνεια θα προξενούσε στις ψυχές των Ελλήνων και θα αποτελούσε φωτεινό παράδειγμα στα παγκόσμια στρατιωτικά χρονικά. Ο Μάρκος Μπότσαρης τους πρότεινε να φάνε όλοι μαζί στην ύπαιθρο, όπου και θα έψηναν τριακόσια αρνιά. Πράγματι, αφού έφαγαν όλοι μαζί και γλέντησαν με νταούλια και πίπιζες, στο τέλος αποχαιρετίστηκαν σαν φίλοι, υποσχόμενοι στον Μάρκο ότι δεν θα τον ξαναπολεμούσαν.

 Μετά από την ηρωική μάχη, το χωριό Δερβίζιανα αποτελούσε έμπνευση για τις γύρω υποδουλωμένες περιοχές, καθώς είχε πλέον μετατραπεί σε έναν Χριστιανικό και Ελληνικό τόπο. Οι Σουλιώτες αποσύρθηκαν στα Πέντε Πηγάδια για να αποτρέψουν εχθρικές προελάσεις στην περιοχή εκείνη και οι Οθωμανοί της Ηπείρου είχαν περιορισθεί πλέον στα Ιωάννινα, στην Άρτα και στην Πρέβεζα.

Το ελληνικό κράτος για να τιμήσει τη μνήμη του Λάμπρου Βεΐκου, έδωσε στην οικογένειά  του εκτάσεις γης στην περιοχή του σημερινού Άλσους Βεΐκου στον αθηναϊκό δήμο του Γαλατσίου.

 Βιβλιογραφικές πηγές:

 Βασίλειος Σφυρόερας, «Νίκη των Σουλιωτών στα Δερβίζιανα», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τ. ΙΒ', σ. 186.

 Διονύσιος Κόκκινος, «Η Ελληνική Επανάστασις», τόμος 2ος, εκδόσεις «Μέλισσα», κεφάλαιο 14ο, «Τα κατά την Νότιον Ήπειρον»

 Λάμπρος Κουτσονίκας (1863). Γενική ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως, Τόμος Α΄.