Φωνές από το παρελθόν, φάρος για το σήμερα… Θουκυδίδης & Περικλής

Γράφει ο
Ιωάννης Σ. Θεοδωράτος

«Άριστοι είναι εκείνοι – είτε πρόκειται για πολιτεία είτε πρόκειται για ανθρώπους – που δεν κλονίζεται το ηθικό τους από τις συμφορές, εκείνοι που δείχνουν την μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στη δράση» (Θουκυδίδου Ιστορία, Β΄64).

Ο Περικλής (495-429 π.Χ.) πέθανε από τον λοιμό που έπληξε την πόλη των Αθηνών σε μια κρίσιμη ιστορική συγκυρία. Ο Θουκυδίδης που είχε επίσης προσβληθεί από τη θανατηφόρα επιδημία και επέζησε, μας διέσωσε στο Β’ Βιβλίο της Ιστορίας ορισμένες διαχρονικές συμβουλές του μεγάλου Αθηναίου πολιτικού, οι οποίες όμως ταιριάζουν απόλυτα με την παρούσα κατάσταση. Ακούμε συνέχεια για προτάσεις εξόδου από την οικονομική κρίση, τον σύγχρονο «οικονομικό λιμό» (με – ι που σημαίνει πείνα και όχι με –οι που υποδηλώνει ασθένεια), οι οποίες εστιάζουν σε μειώσεις, ικετεύουν σε προσελκύσεις επενδύσεων και εναποθέτουν τα πάντα σε μια απροσδιόριστης και γενικής σημασίας ευχή για ανάπτυξη.

Την ίδια στιγμή όλοι όσοι απεύχονται τα δυσάρεστα (χρεοκοπία, οικονομική κατάρρευση, επιστροφή στη δραχμή) συμφωνούν ότι πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία. Το ότι όμως αυτό πρακτικά σημαίνει αλλαγή του τρόπου με τον οποίο σκεπτόμαστε και αντιμετωπίζουμε τα πράγματα, ουδείς δεν έχει κατορθώσει να κωδικοποιήσει και να τον παρουσιάσει πειστικά στην κοινωνία, στους πολίτες.
Κι όμως η λύση-πρόταση για την νέα Ελλάδα βρίσκεται «θαμμένη», μα πάντα ζωντανή και διαχρονικά αειθαλής στο κείμενο του Θουκυδίδη, μέσα στις υπέροχες δημηγορίες του Περικλή: «Πιστεύω ότι αν μια πολιτεία βρίσκεται, στο σύνολό της, σε ακμή, εξυπηρετεί πολύ καλύτερα τους πολίτες, παρά όταν οι πολίτες ευτυχούν ο καθένας, αλλά η πολιτεία στο σύνολό της δυστυχεί» (Β’ 60).