Ο Πρόεδρος και οι τουρκικές αξιώσεις για μεραρχία και βάση στην Κύπρο

Γράφει ο
Δρ Άριστος Αριστοτέλους

Η εικόνα που εκπέμπεται για το τι πραγματικά έχει συμβεί στη διάσκεψη για την Κύπρο στο Κρανς Μοντανά όσον αφορά τις εγγυήσεις και την παρουσία των τουρκικών στρατευμάτων, που οδήγησαν και στο ναυάγιο της 7^ης  Ιουλίου, είναι αρκετά συγκεχυμένη. Νέες δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας  περί τουρκικής αξίωσης για μόνιμη παρουσία μεραρχίας και δημιουργία στρατιωτικής βάσης στο νησί, δεν βοηθούν και πολύ την εικόνα αυτή, που ίσως θα πάρει χρόνο να ξεκαθαρίσει.  

Είναι δεδομένη η εκτίμηση προς το θεσμό του Προέδρου και ασφαλώς  λαμβάνεται σοβαρά υπόψη κάθε λέξη που διατυπώνει, ιδιαίτερα σε κρίσιμα ζητήματα όπως η ασφάλεια και οι εγγυήσεις.  Έτσι κρίνεται και σχετική συνέντευξη του στον «Πολίτη»  στις 6. 8.2017  όπου «αποκαλύπτει» ότι  « οι Τούρκοι αξιούν στρατιωτική
βάση και μόνιμη παρουσία μεραρχίας, 1.800-2.000 στρατιωτών» και ότι  ο κ. Τσαβούσογλου συνομιλώντας με τον κ. Κοτζιά διερωτήθηκε: «γιατί να μην έχετε και εσείς και εμείς βάσεις, αφού οι Εγγλέζοι έχουν;... Και ερωτά ο Πρόεδρος: «Η παρουσία μιας μεραρχίας και τα επεμβατικά δικαιώματα θα ήταν ή όχι απειλή;»  Υπονοώντας προφανώς  ότι γι’ αυτό τα απέρριψε.
Ωστόσο ούτε οι ανωτέρω  δηλώσεις είναι πολύ διαφωτιστικές, αντίθετα δίνουν ώθηση σε επιπλέον σκέψεις και συνειρμούς. Για παράδειγμα  οι 1.800 – 2.000 Τούρκοι στρατιώτες που αποκάλυψε ο Πρόεδρος ότι η Τουρκία αξιώνει να  παραμείνουν στην Κύπρο, δεν συνιστούν «μεραρχία» όπως το αντιλαμβάνεται  ο κ. Αναστασιάδης στις αναφορές του. Μπορεί να διαφέρει από χώρα σε χώρα, αλλά η συνηθισμένη δύναμη μιας μεραρχίας είναι γύρω στις  10.000 στρατιώτες και όχι οι αριθμοί που λέει ο Πρόεδρος πως οι Τούρκοι θέλουν να διατηρήσουν. Οι 1.800 – 2.000 στρατιώτες είναι δυναμικότητας ενός συντάγματος και όχι «μεραρχίας».
Ακριβολογώντας  λοιπόν διερωτάται κανείς τι τελικά πρότειναν  οι Τούρκοι – την  παρουσία συντάγματος  ή μεραρχίας;  Διότι αν η συζήτηση γινόταν στη βάση παραμονής ενός  οργανωμένου συνόλου π.χ. «μεραρχίας» και όχι αριθμού στρατιωτών, τότε πιθανόν άλλα να εννοούσε η μια πλευρά και άλλα να καταλάβαινε  η άλλη. Αυτό δεν είναι ασήμαντη λεπτομέρεια ή υπερβολή να επισημανθεί αλλά πολύ σοβαρό στοιχείο στην όλη διαπραγματευτική εξίσωση και κυρίως στην αξιολόγηση της απειλής.
Μιλώντας για απειλή ο κ Αναστασιάδης διερωτάται: «Παρουσία μεραρχίας» από τη μια και «επεμβατικά δικαιώματα»  από την άλλη «δεν θα ήταν  απειλή»; Πιθανότατα ναι, αλλά η διατύπωση αυτή όπως έχει τεθεί ίσως να εκπέμπει λανθασμένα μηνύματα: Τι υπονοείται  δηλαδή, ότι παρουσία τουρκικής μεραρχίας χωρίς επεμβατικά δικαιώματα ή αντίστροφα δεν θα ήταν απειλή; Τότε η τουρκική πρόταση θα ήταν αποδεχτή;
Ο  Πρόεδρος «αποκαλύπτει» επίσης ότι ο Τούρκος ΥΠΕΞ  ζήτησε στρατιωτική βάση στην Κύπρο τόσο για την Τουρκία όσο και για την Ελλάδα, -  αφού, όπως υπέδειξε στον Έλληνα ομόλογο του κ. Κοτζιά,  οι Εγγλέζοι έχουν,  γιατί να μην έχουμε κι εμείς;  Η πληροφορία περί τουρκικής βάσης στην Κύπρο έχει δει το φως της δημοσιότητας και παλιότερα χωρίς να επεξηγηθεί ή επιβεβαιωθεί. Είναι όμως πολύ γενική και επιδέχεται ανάλυσης και διερεύνησης τι εννοεί - εάν όντως  παρέμεινε μέχρι τέλους ως τουρκική θέση. Γιατί παρόλο που στη συνέντευξη του ο Πρόεδρος προβάλλει αυτό ως σημαντική απαίτηση της Τουρκίας, ωστόσο δεν φαίνεται να αποτέλεσε  αντικείμενο έντονων διαπραγματεύσεων στο Κραν Μοντανά, ούτε και καταγράφεται στη  «μισή σελίδα» του φημολογούμενου εγγράφου με τις τουρκικές προτάσεις στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, ούτε και πουθενά αλλού; Πιθανό τη θέση αυτή οι Τούρκοι στο έγγραφο τους να την ταυτίζουν με την αξίωση τους για τουρκική στρατιωτική παρουσία στο νησί, η οποία και βέβαια θα χρειαζόταν κάποιο χώρο («στρατιωτική βάση») για να μπορεί να λειτουργεί και να φέρει εις πέρας υποχρεώσεις που θα απορρέουν από τις εγγυήσεις που επίσης απαιτεί να διατηρεί.
Διαφορετικά τι άλλο θα προσδοκούσε ο κ. Τσαβούσογλου επικαλούμενος τις βρετανικές βάσεις; Να έχει και η Τουρκία (και η αντίπαλος της Ελλάδα!) στην Κύπρο, επιπλέον του εγγυητικού της ρόλου,  ικανότητες για αεροπορική και ναυτική δράση, για έλεγχο και επιχειρήσεις στο πρότυπο περίπου των Βρετανών; Αυτό ίσως να είναι υπερβολικό, αλλά ούτως ή άλλως  θα  ήταν διπλά απαράδεκτο  για την ελληνοκυπριακή και ελληνική πλευρά και πρόκληση για χώρες της περιοχής.
Είναι σαφές λοιπόν από τα πιο πάνω ότι ούτε και οι πρόσφατες δηλώσεις του Προέδρου είναι τόσο διαφωτιστικές. Μάλλον προθέτουν στην ήδη  νεφελώδη εικόνα που επικρατεί γύρω από τα πραγματικά γεγονότα στο βελγικό θέρετρο και δίνουν ώθηση σε απορίες για την ακριβή εκτίμηση των θέσεων, προθέσεων και ευθυνών των αντιπάλων, καθώς και σε πλειάδα άλλων ερωτημάτων. Ίσως μετά τις εκλογές του 2018 στην Κύπρο και του 2019 στην Τουρκία το τοπίο να μπορέσει να ξεκαθαρίσει αν στο μεταξύ δεν μεσολαβήσουν εξελίξεις που θα κάνουν την εικόνα πιο περίπλοκη.