Η Μακεδονία, όντας, ανέκαθεν, πέρα ως πέρα ελληνική, ως πεδίο επιρροής των νεοσύστατων κρατών που προέκυψαν στα Βαλκάνια από κομμάτια των εδαφών της παρακμάζουσας Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αποτέλεσε αντικείμενο έριδας, αρχικά, μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας.
Του Βαγγέλη Σαραντίδη
Η βουλγαρική Εξαρχία ιδρύθηκε κατά το 1870, και αφορά στην αυτοκέφαλη βουλγαρική Εκκλησία. Από αυτό το χρονικό ορόσημο, ξεκίνησε η αρχή του ελληνοβουλγαρικού ανταγωνισμού για τον
έλεγχο των Μητροπόλεων στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, κήρυξε το 1872 την βουλγαρική Εξαρχία σχισματική. Εν τω μεταξύ, ο πανσλαβισμός, που είχε αναχθεί σε βασικό άξονα της ρωσικής πολιτικής, επέφερε σαν αποτέλεσμα με την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878), να δημιουργηθεί η «Μεγάλη Βουλγαρία». Οι ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες της Βουλγαρίας, είχαν αρχίσει να καλλιεργούνται από την Πανσλαβιστική Οργάνωση, πρώτη επίσημη εκδήλωση της οποίας ήταν το Α’ πανσλαβιστικό συνέδριο στην Πράγα, το 1848. Ένας από τους σπουδαιότερους παράγοντες της οργάνωσης αυτής, ήταν ο Ρώσος κόμης Ιγνάτιεφ, που ως διπλωμάτης, θεωρήθηκε ο ιθύνων νους της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου.Οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν από τη δημιουργία της «μεγάλης Βουλγαρίας», είχαν ως αποτέλεσμα στο Συνέδριο του Βερολίνου (13 Ιουλίου 1878), όπου έγινε επανακαθαρισμός των συνόρων. Ωστόσο, το θέμα της Μακεδονίας άρχισε να απασχολεί την τότε ευρωπαϊκή διπλωματία, η οποία μέχρι εκείνη την περίοδο, μάλλον το αγνοούσε. Οι Βούλγαροι, το 1885 κατέλαβαν πραξικοπηματικά την Ανατολική Ρωμυλία και άρχισαν να ιδρύουν επισκοπές και δικά τους σχολεία στη Μακεδονία. Από ελληνικής πλευράς, στην Δυτική Μακεδονία, άρχισαν να λειτουργούν από το 1871 ελληνικά σχολεία, με πιο χαρακτηριστικό το ιστορικό Γυμνάσιο του Τσοτυλίου (Κοζάνης), το οποίο θεμελιώθηκε τον Μάιο του 1873.
Το 1894, ιδρύθηκε στην Αθήνα η «Εθνική Εταιρεία», από αξιωματικούς του Στρατού, με κύριο σκοπό της, την διάσωση του υπόδουλου ελληνισμού της Μακεδονίας. Έτσι, το 1896, συγκροτήθηκαν αντάρτικα σώματα, που κατευθύνθηκαν προς τη Μακεδονία. Η ατυχής έκβαση του ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897, είχε σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της δραστηριότητας των Ελλήνων στη Μακεδονία, ενώ πριν, το επίσημο ελληνικό κράτος, ούτε υιοθετούσε, αλλά ούτε και απαγόρευε τις αποστολές στη Μακεδονία. Όμως οι Βούλγαροι αποθρασύνθηκαν. Άγριες επιθέσεις των «κομιτατζήδων», των ένοπλων σωμάτων που δρούσαν υπέρ της Βουλγαρικής προσάρτησης των εδαφών της Μακεδονίας που φιλοξενούσαν ελληνικούς πληθυσμούς, ξεκίνησαν σε πολλά χωριά της Μακεδονίας, αναγκάζουν τους ντόπιους να προσχωρήσουν στη βουλγαρική Εξαρχία. Η εξέγερση του Ίλιντεν (21/7/1903), μια τοπική επανάσταση των σλαβοφώνων ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία παρά την τελική της αποτυχία, είχε σαν αποτέλεσμα, Έλληνες κάτοικοι χωριών όπως τα Άλωνα και το Κρατερό, να γίνουν στόχος των τουρκικών στρατευμάτων αλλά και ατάκτων που είχαν σταλεί στην περιοχή για να επιβάλλουν την τάξη με κάθε τρόπο. Παράλληλα, πολλά χωριά που είχαν παραμείνει πιστά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, αποτέλεσαν τους πρώτους στόχους των Εξαρχικών. Ο ηρωικός θάνατος του Παύλου Μελά (13 Οκτωβρίου 1904), είχε σαν αποτέλεσμα την εθνική αφύπνιση και την συγκρότηση ένοπλων σωμάτων, που πολέμησαν εναντίον Βουλγάρων και Τούρκων στη Μακεδονία. Επικεφαλής τους, ήταν, τόσο αξιωματικοί από την «Παλαιά Ελλάδα», όσο και ντόπιοι, γηγενείς οπλαρχηγοί, οι οποίοι έδωσαν τη ζωή τους για τη Μακεδονία, ενώ στο Μακεδονικό Αγώνα, πήραν μέρος χιλιάδες εθελοντές από πολλές περιοχές της χώρας.
Σύμφωνα με κάποιες επίσημες πληροφορίες για τις απώλειες των Μακεδονομάχων, αναφέρεται ότι έχασαν τη ζωή τους περίπου 50 αξιωματικοί και ιδιώτες αρχηγοί Σωμάτων Ελλήνων ανταρτών, ενώ οι απώλειες των απλών ανταρτών ανέρχονται σε 315 άτομα. Σε κάθε περίπτωση, η Μακεδονία ήταν ο χώρος όπου αφυπνίστηκε το πατριωτικό συναίσθημα των Ελλήνων στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ προσωπικότητες της εκκλησίας, όπως ο Μητροπολίτης Καστοριάς, Γερμανός Καραβαγγέλης, ανέπτυξαν πλούσια εθνική δράση και συσπείρωσαν το ελληνικό στοιχείο της περιοχής της δυτικής Μακεδονίας σε τέτοιο βαθμό, που οι Βούλγαροι επιδίωξαν και πέτυχαν με παρασκηνιακό τρόπο την απομάκρυνσή του από την περιοχή, αφού βοηθώντας και οργανώνοντας την ελληνική αντίσταση, ο εν λόγω ιεράρχης είχε εκκαθαρίσει από τα σώματα κομιτατζήδων όλη την δυτική Μακεδονία.
Στη Μακεδονία οι Έλληνες Μακεδονομάχοι και η Ορθοδοξία στάθηκαν απέναντι στις απειλές και νίκησαν, ηθικά και εθνικά, πηγαίνοντας κόντρα στη βία και στις δολοπλοκίες των δυνατών της εποχής. Έδωσαν σε όλους εμάς τους νεώτερους ένα τεράστιο μάθημα, επαναφέροντας στην τότε καθημερινότητα το μόνο μέσο που έσωσε τον ελληνισμό από καταστροφές και αφανισμό ανά τους αιώνες: Την θυσία κάποιων ηρώων προς χάρη των πολλών. Μακάρι να μην μας διαφεύγει αυτή η τόσο καθοριστική λεπτομέρεια για το μέλλον της πατρίδας μας, όσο ζοφερό και αν μας το πλασάρουν κάποιοι πονηροί. Απαιτείται, βέβαια, η σχετική ανάληψη ευθυνών από κάθε έναν και κάθε μια προσωπικά, την ώρα της δυσκολίας…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου