Μετά την διάλυση της Ε.Ο.Ν από την κυβέρνηση Τσολάκογλου, το καλοκαίρι του 1941, δημιουργήθηκε μια μυστική αντιστασιακή οργάνωση με πρωτοβουλία της κόρης του Ιωάννου Μεταξά, Λουκίας, η οποία υπήρξε και η Πρόεδρος της Οργάνωσης. Στην οργάνωση συμμετείχαν ως ιδρυτικά μέλη νέοι και νέες της Ε.Ο.Ν, και ως απλά μέλη άλλα πρόσωπα εκτός Ε.Ο.Ν. Σύντομα οι γυναίκες αποσπάστηκαν από τους άνδρες και ίδρυσαν την «ΣΠΙΘΑ», αμιγώς γυναικεία αντιστασιακή ομάδα, ενώ οι άνδρες στην πλειονότητα παλαιά μέλη της Ε.Ο.Ν, έξη μήνες αργότερα συγκρότησαν το «ΕΘΝΙΚΟ ΚΟΜΙΤΑΤΟ ΝΕΩΝ», στους οποίους παραχωρήθηκε από την ΣΠΙΘΑ και η επωνυμία της πρώτης εφημερίδας, που είχαν βγάλει και ονομαζόταν " Ελεύθερη Σκέψη", ενώ η «ΣΠΙΘΑ» τύπωνε και μοίραζε την εφημερίδα "Ελεύθερη Ελληνική Ψυχή".

Tα ιδρυτικά μέλη της ΣΠΙΘΑΣ ήταν:

Λουκία Μεταξά,

Λόπη Λαχανά,

Ελένη Φραγκιά (Παπαδήμου),

Φανή Λαμπαδαρίου,

Ελένη Γιαννακάκου,

Μαρία Αργυροπούλου,

Ερασμία Σαυροπούλου,

Καίτη Αναγνωστοπούλου, Ελένη Νταουντάκη,

Μαρία Κωνσταντάτου, Αντιγόνη Βρυώνη (Χατζηθεοδώρου),

Γεωργία Μαυραγάνη, Βαρβάρα Αγαπητού, Λούλα Γιαννακάκου,

Μαίρη (Παππά) Ουτσελάτση, Ελένη Καζολέα, Ντίνα Αιλιανού,

Ρίτα Μυριβήλη, Λελέ Σκουζέ.

Η ΣΠΙΘΑ αγωνίστηκε για τους σκοπούς της από την 1η Δεκεμβρίου 1941 έως την 12η Μαρτίου1945. Αναγνωρίσθηκε από το Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων ΔΕΠΑΘΑ /Γραφείο Εθνικής Αντιστάσεως Αριθ.Φ.0686011/12315/38813/69. Μετά την απελευθέρωση συνέχισε τον αγώνα της ως Ε.Γ.Ο. - ΣΠΙΘΑ, σε συνεργασία με την ομάδα «Οι φίλοι του χωριού» για την ενίσχυση των κατοίκων των παραμεθορίων περιοχών.

Σκοπός της ΣΠΙΘΑΣ ήταν «η με βάση τα στελέχη της Ε.Ο.Ν δημιουργία συνοχής και ενότητος δράσεως, μεταξύ όλων των Ελληνίδων, που δεν ανέχονται τον αφόρητο ζυγό της δουλείας και επιθυμούν να συντείνουν παράλληλα προς τον αγώνα τον οποίον κάνουν τα αδέλφια τους, εις την απελευθέρωση της Πατρίδος και τη δημιουργία ενός καλύτερου Εθνικού μέλλοντος». Τομείς της δράσης της Οργάνωσης, όπως αναφέρεται στο Καταστατικό της, ήταν: α) Η κοινωνική πρόνοια και ειδικά η περίθαλψη των τραυματιών. β) Η διατήρηση και τόνωση του εθνικού φρονήματος των εργαζομένων.

O αγώνας της στελεχώθηκε κατά κλιμάκια με υπευθύνους περιφέρειας, κέντρων και τομέων δράσεως, σε σχολεία, εργοστάσια και συνοικίες. Τα 1500 περίπου μέλη της ΣΠΙΘΑΣ εργάστηκαν με αυτοθυσία και ενθουσιασμό και με ποικίλες δραστηριότητες κυρίως στην Αττικη.

Στην πραγματοποίηση των σκοπών της ΣΠΙΘΑΣ συνετέλεσε η έκδοση της εφημερίδας Ελεύθερη Ελληνική Ψυχή. Όπως σημαντικές ήταν και οι παρενοχλήσεις που οργάνωναν εναντίον των κατακτητών, με προκηρύξεις, αναγραφές συνθημάτων στους τοίχους με την υπογραφή RAF, το σκίσιμο των ιταλικών και γερμανικών σημαιών, τη συλλογή πληροφοριών για τα στρατεύματα κατοχής.

Η ΣΠΙΘΑ συμμετείχε σε εκδηλώσεις άλλων οργανώσεων μεταξύ των οποίων το ΕΚΝ, Ε.Ο., ΠΕΑΝ και ΕΑΜ. Σημειώνεται ότι, η συνεργασία με το τελευταίο άρχισε

να κλονίζεται τον Φεβρουάριο του 1942, όταν αντελήφθησαν ότι το ΕΑΜ κατευθύνεται από το ΚΚΕ. Η συνεργασία διακόπηκε τον Απρίλιο του 1942, όταν το ΕΑΜ σκόρπισε φυλλάδια στο Πανεπιστήμιο με διεθνιστικά αντιπολεμικά συνθήματα, όπως ότι «τα σύνορα θα καταργηθούν και το αίμα χύνεται άδικα».

Η ΣΠΙΘΑ συνεργάστηκε στην έκδοση και κυκλοφορία του πρώτου ραδιοφωνικού δελτίου, συμμετείχε σε απεργίες που εξυπηρετούσαν αποκλειστικά τον Εθνικό της Αγώνα και οργάνωσε εκδηλώσεις όπως τον εορτασμό Εθνικών επετείων σε δημόσιους χώρους.

Η εφημερίδα Ελεύθερη Ελληνική Ψυχή, ήταν το όργανο που βοηθούσε τον αγώνα της ΣΠΙΘΑΣ, ως προς την ενημέρωση των μελών της και του κοινού. Στην Αθήνα και στον Πειραιά κάθε δεκαπενθήμερο μοιράζονταν 2000 φύλλα. Εκδοτική και συντακτική επιτροπή ήταν η Λουκία Ι. Μεταξά και η Αντιγόνη Βρυώνη-Χατζηθεοδώρου, φιλόλογος, κύρια αρθρογράφος.

Το μότο τηςεφημερίδας ήταν: «Και η ψυχή μου αναγαλλιάζει, γιατ' ο κόρφος καθεμιάς γλυκοβύζαστο ετοιμάζει γάλα ανδρείας και λευτεριάς». (ΣΟΛΩΜΟΣ). Βρίσκεται κάτω από τον τίτλο εντός πλαισίου, αριστερά και δεξιά επίσης εντός πλαισίου: «Σαν την σπίθα κρυμμένη στη στάχτη, εκρυβόταν για μάς Λευτεριά, ήρθε η μέρα πετιέται, ανάφτει και ξεχύθη σε κάθε μεριά». (ΔΗΜΟΤΙΚΟ). Ήταν μια δίστηλη, τετρασέλιδη εφημερίδα, με ονομασία μηνός έτους, αρ. φύλλου, που κυκλοφορούσε κάθε 15 μέρες. Παράνομος τύπος, του οποίου η εκτύπωση αρχικά γινόταν σε πολύγραφο από τη Λουκία Ι. Μεταξά, στην οικία της στην Αθήνα στην οδό Βαλαωρίτου (αρ.φ.1-22). Τα φύλλα αυτά έχουν μεγαλύτερες διαστάσεις από εκείνα που τυπώθηκαν αργότερα σε πιεστήριο που απέκτησε η ΣΠΙΘΑ (αρ.φ.23-32 σχήμα 21Χ29 εκ). Το φύλλο 32 είναι τυπωμένο σε μικρότερο σχήμα χαρτιού. Η διανομή της Ελεύθερης Ελληνικής Ψυχής γινόταν κρυφά και δωρεάν από τα μέλη της....

http://www.ioannismetaxas.gr/Spitha.html

Ιωαννα Φωκα - Μεταξα