Πόλεμος της Γάζας. Ανάλυση αποτελεσμάτων. Τι κέρδισε η κάθε πλευρά.

 

Του Ιωάννη Αθ. Μπαλτζώη-  Αντγος ε.α. , M.Sc. στην Γεωπολιτική και πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ).

Μετά από τον σύντομο πόλεμο της Γάζας τα ερωτήματα παραμένουν. Πολλά γράφηκαν και ακούστηκαν για αυτή την σύγκρουση Ισραήλ και Παλαιστινιακής Χαμάς, που άρχισε ξαφνικά και τελείωσε το ίδιο ξαφνικά μετά από 11 ημέρες ανταλλαγής πυραύλων, ρουκετών και ισραηλινών αεροπορικών βομβαρδισμών. Ο πόλεμος έλεγε ο Κλαούζεβιτς είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα και φαίνεται ότι έχει απόλυτα δίκαιο.

Το ερώτημα που προκύπτει μετά από δύο μήνες είναι ποιος τελικά κέρδισε τον πόλεμο, είναι ουσιαστικό και έχει σχέση με τις

γεωπολιτικές εξελίξεις. Όπως αναφέρει σε άρθρο του ο ισραηλινός καθηγητής Εφραίμ Ιμπάρ, πρόεδρος του ISSJ, «είναι δεδομένο, ότι ο πόλεμος έχει να κάνει με την πρόκληση πόνου, έτσι η νίκη μπορεί να αξιολογηθεί με δύο ξεχωριστές παραμέτρους πόνου. Το πρώτο είναι η ισορροπία του πόνου που προκαλείται από κάθε πλευρά στην άλλη. Το δεύτερο είναι η ικανότητα κάθε πλευράς να διατηρεί τον πόνο. Με βάση αυτές τις δύο παραμέτρους το Ισραήλ μπορεί να ανακηρυχθεί νικητής της πρόσφατης αντιπαράθεσης».
Η υλική βλάβη στον πόλεμο είναι ποσοτικά προσδιορίσιμη. Όλοι είδαμε στα ΜΜΕ, το υλικό μέγεθος της καταστροφής στη Γάζα, με καταστροφές κτιρίων και περίπου 250 νεκρούς. Από την ισραηλινή πλευρά , μόνο 130 πύραυλοι από τις 4.300 που εκτοξεύτηκαν από τη Χαμάς έπεσαν σε ισραηλινά πολιτικά κέντρα, με ασήμαντες ζημιές και περίπου 15 θανάτους. Και τούτο γιατί το Ισραήλ διαθέτει ένα εξαιρετικό σύστημα άμυνας και ασφάλειας, πολυδιάστατο και πανάκριβο, αλλά λίαν αποδοτικό για την ασφάλεια των πολιτών του. Το σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας Iron Dome (Σιδερένιος Θόλος), που αναχαίτισε το 90% των εισερχόμενων πυραύλων, ελαχιστοποιώντας σοβαρά τις υλικές ζημιές και τις απώλειες στο Ισραήλ, καθώς και το σύστημα των δημοσίων και ιδιωτικών καταφυγίων, αφού σε κάθε διαμέρισμα στο Ισραήλ είναι υποχρεωτική η κατασκευή ενός ανθεκτικού δωματίου, το περίφημο “Bomb Room”, με ενισχυμένο σκυρόδεμα . Ως εκ τούτου, το Ισραήλ προκάλεσε πολύ περισσότερο πόνο στη Χαμάς από ό,τι προκάλεσε η Χαμάς στο Ισραήλ. Μια δεύτερη παράμετρος, που αφορά την ικανότητα κάθε πλευράς να διατηρήσει τον πόνο, αυτό είναι πιο δύσκολο να μετρηθεί. Φαίνεται ότι το Ισραήλ κέρδισε τον πόλεμο και σε αυτό το θέμα, αν και το θέμα των ανθρώπινων απωλειών αξιολογείται τελείως διαφορετικά. Για το Ισραήλ, είναι θέμα ζωτικής σημασίας η προστασία της ανθρώπινης ζωής, για τους μουσουλμάνους γενικά και ιδιαίτερα τους φανατικούς, η απώλεια της ανθρώπινης ζωής είναι τιμή, ο νεκρός είναι μάρτυρας (Shahid), με τις «απολαβές που θα έχει στον παράδεισο που θα πάει» και ως εκ τούτου αποδεκτό, όχι μόνο από την οικογένεια του και την ισλαμιστική κοινωνία, αλλά και από τον ίδιο τον φανατικό μουσουλμάνο και έτσι εξηγείται το φαινόμενο των βομβιστών αυτοκτονίας, που με την θέλησή των οδηγούνται στον εκούσιο θάνατο.

Όμως τελικά η Χαμάς πρώτη ζήτησε κατάπαυση του πυρός, όχι για την προστασία της ανθρώπινης ζωής, αλλά, για να τερματιστεί η καταστροφή των στρατιωτικών υποδομών της από το Ισραήλ και το κυνήγι της ηγεσίας της. Είναι δεδομένο, ότι οι υλικές καταστροφές δεν απασχολούν την Χαμάς, γιατί μετά τον πόλεμο έρχεται η περίοδος της ανοικοδόμησης της Γάζας, με δωρεές και προσφορές από τα περισσότερα αραβικά κράτη, την Ε.Ε. τις ΗΠΑ και άλλες χώρες, με πολλά δισεκατομμύρια δολάρια. Μάλιστα η αναλογία κατανάλωσης των ποσών αυτών είναι το 50% περίπου να πηγαίνει στην ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων κτιρίων και υποδομών, προσφέροντας έτσι εργασία για μεγάλο διάστημα σε πολλούς πολίτες και το υπόλοιπο 50% για οπλικά συστήματα, τρόφιμα δωρεάν στον κόσμο και φυσικά ένα μέρος στις τσέπες των ηγετών της Χαμάς. Από την άλλη πλευρά οι Ισραηλινοί, έχουν ανάμικτα συναισθήματα και προβληματισμό για την κάθε σύγκρουση, δηλαδή, τι καταστροφές έγιναν στην στρατιωτική δομή της Χαμάς και πόσο χρόνο αγόρασαν μέχρι την επόμενη σύγκρουση. Αυτό δείχνει μεγάλη κοινωνική ανθεκτικότητα και προθυμία να διατηρηθεί ο πόνος στην παλαιστινιακή πλευρά και ιδιαίτερα στην Χαμάς. Φαίνεται ότι ο πόλεμος τελείωσε, όταν το Ισραήλ ξέμεινε από αξιόλογους και εφικτούς στρατιωτικούς στόχους της Χαμάς και όχι λόγω της διεθνούς πίεσης. Κυρίως, όπως εκτιμάται, όταν τελικά κατέστρεψε με αεροπορικούς βομβαρδισμούς το μεγαλύτερο μέρος του περίφημου «Μετρό» της Γάζας, δηλαδή το σύστημα υπογείων τούνελ, όπου η Χαμάς, παρασκεύαζε πυραυλικά συστήματα, είχε τα πυρομαχικά και τα οπλικά της συστήματα και ήταν το ασφαλές καταφύγιο της ηγετικής της ελίτ.
Ο πόλεμος δεν είναι πάντα ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, όπου η μία πλευρά κερδίζει τα πάντα. Έτσι, η Χαμάς, σε αυτό τον πόλεμο σημείωσε ορισμένες επιτυχίες, κυρίως στην ενδοπαλαιστινιακή αρένα. Αποδείχθηκε ο «φορέας της φλόγας της παλαιστινιακής αντίστασης στο Ισραήλ», με έμφαση στον αγώνα για την Ιερουσαλήμ. Ωστόσο, η ικανότητα της Χαμάς να κεφαλαιοποιήσει αυτό το επίτευγμα είναι περιορισμένη. Απέτυχε να αλλάξει το status quo στην Ιερουσαλήμ. Στην πραγματικότητα, το Ισραήλ άνοιξε εκ νέου το Όρος του Ναού για Εβραίους και τουρίστες αμέσως μετά την έναρξη ισχύος της ανακωχής. Επιπλέον, οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι στη Δυτική Όχθη δεν διαδήλωσαν υπέρ της Χαμάς και οι φόβοι για την κατάληψη της Δυτικής Όχθης από τη Χαμάς αποδείχθηκαν υπερβολικοί. Ακόμη, με υποκίνηση της Χαμάς πυροδοτήθηκε μια μικρή και σύντομη εξέγερση μουσουλμάνων αράβων εναντίον εβραίων συμπολιτών των και γειτόνων σε πολλές πόλεις στο κεντρικό Ισραήλ. Και ήταν η πρώτη φορά, που είχαμε συγκρούσεις Εβραίων και Παλαιστινίων, ισραηλινών πολιτών αμφοτέρων, που ζούσαν στις ίδιες περιοχές, που έφθασαν σε βιαιότητες μέχρι τα λιντσαρίσματα εκατέρωθεν. Αυτό εξέπληξε το Ισραήλ και είναι ίσως το μεγαλύτερο επίτευγμα της Χαμάς. Ήταν αφύπνιση για το Ισραήλ. Η ισραηλινή ηγεσία πλέον κατανοεί ότι έχει ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί πριν ξεσπάσει ένας πολυμέτωπος πόλεμος, καθόσον υπάρχει πλέον και εσωτερικός εχθρός. Και αυτό είναι πολύ σοβαρό.
Πολιτικά, οι διεθνείς επιπτώσεις δεν ήταν δυσοίωνες για το Ισραήλ. Οι ΗΠΑ υποστήριξαν το Ισραήλ για έντεκα ημέρες μαχών, οι δε Ευρωπαίοι ήταν διχασμένοι, αλλά δεν υιοθέτησαν αντι-ισραηλινά ψηφίσματα. Τα περισσότερα αραβικά κράτη εξέφρασαν μόνο ήπια κριτική προς το Ισραήλ. Φαίνεται η «Συμφωνία του Αβραάμ» καλά κρατεί. Στην πραγματικότητα, χάρηκαν που είδαν το Ισραήλ να χτυπάει τη Χαμάς. Ξέρουν ότι η Χαμάς είναι παρακλάδι των Αδελφών Μουσουλμάνων, που είναι εχθρός και γι’ αυτούς. Η Αίγυπτος, ο στρατηγικός σύμμαχος του Ισραήλ, έλαβε τα εύσημα για την κατάπαυση του πυρός.
Ο σημαντικότερος στόχος για το Ισραήλ ήταν η επίτευξη αποτροπής νέων πολεμικών ενεργειών της Χαμάς, μελλοντικά. Σίγουρα, η Χαμάς πιθανότατα θα χρειαστεί αρκετό χρόνο για να αναρρώσει και να ανοικοδομηθεί ξανά, μετά από αυτή τη στρατιωτική σύγκρουση. Είναι δεδομένο ότι θα έχουμε ξανά πολεμική σύγκρουση. Συνήθως το διάστημα που μεσολαβούσε μέχρι την επόμενη σύγκρουση ήταν 5-7 χρόνια. Η διάρκεια της ανάπαυλας, φυσικά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από την αντίδραση του Ισραήλ σε “μικρές” προκλήσεις της Χαμάς, όπως η εκτόξευση ενός ή δύο πυραύλων ή η αποστολή εμπρηστικών μπαλονιών στο Ισραήλ, κλπ. Έτσι εκτιμάται ότι το μέλλον θα δείξει, πόσο χρόνο ειρήνης αγόρασε το Ισραήλ, πριν χρειαστεί να “κουρέψει ξανά το χορτάρι” στη Γάζα. Το συμπέρασμα είναι πως και οι δύο πλευρές είναι και νικητές και χαμένοι, μόνο που ο αγώνας τελικά κερδήθηκε στα πέναλτι, από το Ισραήλ.