Η Γερμανική Επίθεση κατά της Δύσεως το 1940

11 Μαϊος 2023

Από: Αντιστράτηγο ε.α. Ιωάννη Κρασσά

«Ἡ πρωτοπορία μας εἰς τὴν διάρθρωσιν καὶ τὴν χρησιμοποίησιν τῶν ἁρμάτων μάχης μᾶς χάρισαν τὴν νίκη». Στρατηγός Χάϊντς Γκουντέριαν, Ὁ «πατέρας» τῶν γερμανικῶν τεθωρακισμένων.

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1939-1945) υπήρξε η μεγαλύτερη πολεμική σύρραξη στην ιστορία της ανθρωπότητος. Ο σημερινός παγκόσμιος καταμερισμός ισχύος υπήρξε μία από τις συνέπειές του. Η πλειονότητα των ανθρώπων γνωρίζει σε γενικές γραμμές τα κύρια γεγονότα, ενώ οι φιλίστορες αρέσκονται να μαθαίνουν τα «πως» και τα «διότι».

Η Άνοδος του Χίτλερ στην Εξουσία

Ένα μεγάλο μέρος του γερμανικού λαού είδε στο πρόσωπο του Χίτλερ τον μεσσία, που θα τον λύτρωνε από τα δεινά που είχαν συσσωρευθεί από τους δυσβαστάχτους όρους της συνθήκης ειρήνης των Βερσαλλιών και την ανέχεια, απόρροια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσεως του 1929. Την 19^η Αυγούστου 1934, μετά τον θάνατο του Χίντεμπουργκ[1], ο Χίτλερ συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στο πρόσωπό του και έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο του, προκειμένου η Γερμανία να καταστεί το ισχυρότερο κράτος της Ευρώπης. Πίστευε σε μία ηγεμονία χιλιετούς διάρκειας, ως απότοκος της υπεροχής της «Αρίας» φυλής των Γερμανών. Για να συμβεί αυτό έπρεπε να ανακτηθούν οι περιοχές που απώλεσε κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και να αποκτήσει σε βάρος των γειτονικών χωρών, το «ζωτικό χώρο» τον οποίο θεωρούσε απαραίτητο για την ανάπτυξη του Γ΄ Ράιχ[2]. Για την πραγμάτωση του σκοπού του, προσάρτησε την Ρηνανία, την Αυστρία και την

Τσεχία[3], δημιούργησε τον άξονα Βερολίνου-Ρώμης-Τόκυο, ενώ κατέστησε αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις υποχείριες της απληστίας του. Άρχισε με εντατικούς ρυθμούς την ανασυγκρότηση εκ βάθρων των ενόπλων δυνάμεων της Γερμανίας, ακυρώνοντας την συνθήκη ειρήνης των Βερσαλλιών. Ο σκοπός του ήταν προφανής, αλλά η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία πίστευαν ότι οι εγγυήσεις τους για την εδαφική ακεραιότητα της Πολωνίας θα τον απέτρεπαν από το να επιτεθεί εναντίον της. Το αμυντικό σύμφωνο με τον Στάλιν[4], τού άναψε το πράσινο φως για την εισβολή στην Πολωνία. Η αποστολή στρατευμάτων από την Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο στην Πολωνία ήταν πρακτικώς αδύνατη.

Η Έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Την 1^Η Σεπτεμβρίου 1939, η Γερμανία εισέβαλλε στη Πολωνία[5]. Την 3^η Σεπτεμβρίου, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Γερμανίας, δεσμευόμενες από αμυντική συμφωνία που είχαν υπογράψει, εγγυώμενες την εδαφική της ακεραιότητα σε περίπτωση επιθέσεως από τρίτο κράτος. Η 1^η Σεπτεμβρίου 1939 θεωρείται από τους ιστορικούς ως η ημερομηνία ενάρξεως του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τις δύο χώρες ακολούθησαν η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Νότιος Αφρική και ο Καναδάς. Το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Δανία επιστρατεύτηκαν, αλλά τήρησαν αυστηρή ουδετερότητα, για να μη προκαλέσουν την Γερμανία και να αποφύγουν την εμπλοκή τους στη σύρραξη. Την ίδια πολιτική ακολούθησε και ο Ιωάννης Μεταξάς, χωρίς να αποτρέψει όμως την εμπλοκή της Ελλάδος στο πόλεμο.

Η Ατολμία της Γαλλίας

Η Γερμανία, όταν το σύνολο σχεδόν του στρατού της συμμετείχε στην επιχείρηση κατά της Πολωνίας, την άμυνα από δυσμών είχαν επωμισθεί 11 μεραρχίες πεζικού, χωρίς τεθωρακισμένα και αεροπορία. Η Γαλλία επιστράτευσε 100 μεραρχίες, αλλά δεν τόλμησε να επιτεθεί κατά των σαφώς ασθενέστερων γερμανικών δυνάμεων. Οι Γάλλοι αισθάνονταν ασφαλείς, ένεκα της ισχυρής οχυρωματικής γραμμής «Μαζινώ[6]» κατά μήκος των συνόρων της με την Γερμανία. Η ανάμνηση του 1,5 εκατομμυρίων νεκρών Γάλλων κατά το Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο(1914-18), τους οδήγησε να υιοθετήσουν το δόγμα της «Αποτροπής του Πολέμου», εκτιμώντας ότι ο αριθμός μεραρχιών που επιστρατεύθηκαν σε συνδυασμό με τη Γραμμή «Μαζινώ», θα απέτρεπαν τους Γερμανούς να επιτεθούν, λόγω των μεγάλων απωλειών που θα υφίσταντο. Επί της ίδιας αρχής στηρίζεται και το «Ελληνικό Δόγμα Αποτροπής» έναντι της Τουρκίας, η οποία διαθέτει πολύ μεγαλύτερη συνολική στρατιωτική ισχύ σε σχέση με την ιδική μας. Για τους μύστες της σχεδιάσεως και διεξαγωγής των στρατιωτικών επιχειρήσεων, η εκστρατεία της Γερμανίας κατά της Δύσεως, σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας εποχής στο τρόπο διεξαγωγής του πολέμου. Ο Αντιστράτηγος Έριχ Φον Μανστάϊν[7], ο εμπνευστής του σχεδίου εισβολής και ο Αντιστράτηγος Βίλχελμ Γκουντέριαν[8], η αιχμή του δόρατος της γερμανικής επιθέσεως, υπήρξαν τα πρόσωπα κλειδιά του Γερμανικού θριάμβου.

 

       Αντιστράτηγος Χάιντς Γκουντέριαν,  Αντιστράτηγος Έριχ Φον Μανστάϊν. 

Η Συμμαχική Διάταξη

Οι συμμαχικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των 13 Μεραρχιών Πεζικού του «Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος(ΒΕΣ[9])», ανέρχονταν σε 144 Μεραρχίες Πεζικού, υποστηριζόμενες από 14.000 πυροβόλα και 3.000 αεροσκάφη, υπό τη διοίκηση του 68χρονου Γάλλου Στρατάρχου Μορίς Γκαμελέν[10] ήρωος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόεδρος της Γαλλίας ήταν ο Αλβέρτος Λεμπράν[11] και πρωθυπουργός ο Εντουάρντ Νταλαντιέ[12]. Οι σύμμαχοι διέθεταν 3.400 άρματα τα οποία διέσπειραν σε όλο το μέτωπο, σε αντίθεση με τους Γερμανούς που είχαν συγκροτήσει αμιγείς τεθωρακισμένους σχηματισμούς. Το Γαλλικό Επιτελείο εκτιμώντας ότι οι Γερμανοί θα επιτεθούν μέσω Ολλανδίας και Βελγίου όπως και κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σχεδίασε να εισέλθει ο γαλλο-βρετανικός στρατός στο Βέλγιο, αμέσως μετά την έναρξη της επιθέσεως. Για το σκοπό αυτό ενίσχυσαν το αριστερό της παρατάξεως, στην οποία εγκαταστάθηκε το Βρετανικό Εκστρατευτικό Σώμα και ανέμεναν έχοντας παραχωρήσει την πρωτοβουλία στο Χίτλερ.

Ο Κεραυνοβόλος Πόλεμος

Κατά την εισβολή στη Πολωνία ο γερμανικός στρατός δοκίμασε για πρώτη φορά την τακτική μαζικής χρησιμοποιήσεως των τεθωρακισμένων με μηχανοκίνητο πεζικό, με άμεση υποστήριξη από την αεροπορία. Η τακτική αυτή ονομάσθηκε «Κεραυνοβόλος Πόλεμος (Blitzkrieg)», κύριος εμπνευστής της οποίας υπήρξε ο Στρατηγός Γκουντέριαν. Ο Σύμμαχοι τελείως αδικαιολόγητα δεν μελέτησαν την νέα γερμανική τακτική. Αυτό συμβαίνει και στις ημέρες μας με το πόλεμο στην Ουκρανία που δεν αναλύουμε σε βάθος τα δεδομένα που έχουν προκύψει από την εφαρμογή νέων τακτικών και τη χρησιμοποίηση νέων μέσων και όπλων. Από τις 24 Οκτωβρίου 1940, ο Χίτλερ είχε θέσει τις γερμανικές δυνάμεις σε κατάσταση ετοιμότητος για την έναρξη της επιθέσεως προς Δυσμάς. Ο επερχόμενος όμως χειμώνας αποτέλεσε την κυρία αιτία αναβολής αναλήψεως δράσεως. To οκτάμηνο απραξίας μέχρι την έναρξη των επιχειρήσεων ονομάσθηκε από τους ιστορικούς ως «Phoney War (Ψευδής Πόλεμος)».

Η Γερμανική Διάταξη.

Το Σχέδιο Επιθέσεως

Το γερμανικό επιτελείο δεν σχεδίαζε σε καμία περίπτωση τη διάσπαση της «Γραμμή Μαζινώ». Το ίδιο έπραξε, όταν την 6^η Απριλίου 1941 επιτέθηκαν κατά της Ελλάδος, παρακάμπτοντας τα οχυρά της «Γραμμής Μεταξά», κινούμενοι μέσω Σκοπίων. Προς τούτο επέλεξε να επιτεθεί μέσω Βελγίου, με αντικειμενικό σκοπό τη κατάληψη της Βορείου Γαλλίας, όπως έπραξε κατά το Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, εφαρμόζοντας τον ελιγμό του «Σχεδίου Σλίφεν (Schlieffen-Plan[13])». Το σχέδιο έφερε την κωδική ονομασία «Κίτρινο Σχέδιο». Τα γερμανικά στρατεύματα κατανεμήθηκαν σε 3 «Ομάδες Στρατιών», με διάταξη από βορρά προς Νότο: Β ΄Ομάδα Στρατιών υπό το Στρατηγό Φέντορ Φον Μποκ[14], Α΄ Ομάδα Στρατιών υπό το Στρατηγό Γκέρντ Φον Ρούστεντ[15] και Γ΄ Ομάδα Στρατιών υπό το Στρατηγό Βίλχελμ Φον Λέεμπ[16]. Τα μεγέθη και οι αριθμοί και μόνο προκαλούν ίλιγγο.

Η Α΄ ΟΜΑΔΑ ΣΤΡΑΤΙΩΝ διέθετε το μεγαλύτερο μέρος των γερμανικών αρμάτων μάχης στην Τεθωρακισμένη Στρατιά(PZ GR) υπό τον Στρατηγό Κλάιστ  και το XV Τεθωρακισμένο Σώμα υπό τον Στρατηγό Χοθ. Οι Γερμανοί στρατηγοί αποδείχθηκαν ικανότεροι των Γάλλων και των Βρετανών.

Ο Επιτελικός Εγκέφαλος

Ο καταρτισμένος και ταλαντούχος Αντιστράτηγος Έριχ Φον Μανστάϊν, Επιτελάρχης της Α΄ Ομάδος Στρατιών, με αξιοζήλευτες επιδόσεις, τόσο ως επιτελής, αλλά και ως διοικητής, εισηγήθηκε στη γερμανική στρατιωτική ηγεσία αλλαγή της κυρίας προσπάθειας. Ο Μανστάϊν πρότεινε την διάσπαση της αμυντικής διατάξεως με τεθωρακισμένους σχηματισμούς, που θα κινούντο μέσω Λουξεμβούργου από την δασώδη περιοχή των Αρδεννών, εκεί που κατέληγε η γραμμή Μαζινώ. Η κίνηση θα συνεχιζόταν σε σχήμα «δρεπάνου» μέχρι την θάλασσα, με σκοπό τον εγκλωβισμό του συνόλου των συμμαχικών δυνάμεων. Στο σχέδιό του έδωσε την κωδική ονομασία «Κόψιμο με Δρεπάνι (Siechelschnitt)». Το επικρατούν πνεύμα στο επιτελείο του γερμανικού στρατού, οι επαγγελματικές αντιζηλίες, η επιδίωξη εύνοιας από την ηγεσία σε συνδυασμό με μία νοοτροπία που υπάρχει στα στρατιωτικά επιτελεία γενικότερα, σύμφωνα με την οποία οι ανώτεροι δεν αποδέχονται εύκολα ότι οι υφιστάμενοι μπορεί να παρουσιάζουν καλύτερες ιδέες από τις δικές τους, παρεμπόδιζαν την υποβολή της προτάσεως του επίμονου Μανστάϊν προς το Χίτλερ. Στα τέλη Ιανουαρίου 1940, ένα αεροπλάνο που μετέφερε τον Επιτελή Επιχειρήσεων της 7^ης Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας προσγειώθηκε λόγω ομίχλης εντός του Βελγίου. Έγγραφα και χάρτες σχετικά με το σχέδιο επιθέσεως περιήλθαν στη κατοχή των Συμμάχων. Την 27^η Ιανουαρίου ο Μανστάϊν τοποθετήθηκε διοικητής του ΧΧΧVIII(38^ου) Σώματος Στρατού που συγκροτείτο στα μετόπισθεν, προς γενική κατάπληξη όλων. Πριν την αναχώρησή του παρουσίασε το σχέδιό του στο Χίτλερ, στο γεύμα που συνήθιζε να παραθέτει σ’ όλους τους αναλαμβάνοντες Σωματάρχες. Μετά τη λήξη της εκδηλώσεως, ο Χίτλερ κάλεσε τον Μανστάϊν στο γραφείο, όπου στην κατ’ ιδία συνάντηση τον ενημέρωσε και τον έπεισε να υιοθετήσει το σχέδιο του[17].

Το Σχέδιο του Μανστάϊν, «Κόψιμο με Δρεπάνι (Siechelschnitt)».

Ο Αιφνιδιασμός

Την 05:30 της 10^ης Μαΐου 1940, ο γερμανικός στρατός επιτέθηκε κατά της Ολλανδίας, του Βελγίου, του Λουξεμβούργου και της Γαλλίας. Οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν 131 μεραρχίες πεζικού και 10 τεθωρακισμένες (2.445 άρματα), υποστηριζόμενες από 7.400 πυροβόλα και 5.600 αεροσκάφη. Σε απόλυτους αριθμούς οι δύο αντίπαλοι ήσαν ισοδύναμοι, 3,3 εκατομμύρια άνδρες έκαστος. Οι Γερμανοί ανέλαβαν και διατήρησαν τη πρωτοβουλία μέχρι το τέλος του πολέμου. Τα γαλλικά τεθωρακισμένα επιτεθήκαν για την αναχαίτηση του επιτιθέμενου εχθρού, αλλά στερούμενα, ταχύτητας, αυτονομίας και ασύρματων αποτέλεσαν εύκολη λεία των υπέρτερων γερμανικών αρμάτων, παρότι διέθεταν ισχυρότερη θωράκιση και οπλισμό μεγαλύτερου διαμετρήματος. Η αεροπορία επίσης υπέστη μεγάλες απώλειες από τα αποτελεσματικά γερμανικά αντιαεροπορικά πυρά. Οι Βρετανική Βασιλική Αεροπορία (Royal Air Force), μέχρι την 14^η Μαΐου, έχασε 268 από τα 474 αεροσκάφη της.

Ο Θρίαμβος και η Παράδοση

Ο Αντιστράτηγος Χάϊντς Γκουντέριαν, διοικητής του ΧΙΧ^ου Τεθωρακισμένου Σώματος Στρατού, αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος της γερμανικής επιθέσεως, εφαρμόζοντας την αρχή που ο ίδιος διατύπωσε «Slug them out, don’t scatter them (Εκμηδένισε τους, μην τους διασκορπίζεις)» Δύο φορές ο Ταξίαρχος Τσάρλς Ντε Γκωλ[18] προσπάθησε να τον σταματήσει, αλλά υποχώρησε με βαρείες απώλειες. Η ταχύτατη προέλασή του «τρόμαξε[19]» ακόμη και τους προϊσταμένους του. Την 24^η Μαΐου αφίχθηκε στις ακτές της Μάγχης, ολοκληρώνοντας τον εγκλωβισμό ενός εκατομμυρίου Άγγλων και Γάλλων στρατιωτών. Ο Χίτλερ σταμάτησε τον Γκουντέριαν, από το να εμποδίσει την διαφυγή από την Δουνκέρκη των εγκλωβισμένων βρετανικών δυνάμεων, με μία «ανεξήγητη» διαταγή για την οποία έχουν δοθεί διάφορες ερμηνείες[20]. Την 22^η Ιουνίου ο Χίτλερ υποχρέωσε στην ταπεινωμένη Γαλλία να υπογράψει την συνθήκη ανακωχής στην Κομπιέννη, στο ίδιο σιδηροδρομικό βαγόνι που η ηττημένη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου Γερμανία παραδόθηκε στους Γάλλους το 1918[21]. Οι απώλειες των Συμμάχων ανήλθαν σε 360.000 νεκρούς και τραυματίες, ενώ των Γερμανών σε 160.000. Όλο το πολεμικό υλικό και η βιομηχανία της Γαλλίας αποτέλεσαν πολεμική λεία. Ο Χίτλερ συμφώνησε για την απόλυση του 1,3 εκατομμυρίων αιχμαλώτων με την συμφωνία ενισχύσεως του εργατικού του δυναμικού με 600.000 Γάλλους. Ο Γερμανός δικτάτορας, μετά τη κατάληψη της Πολωνίας είχε συντρίψει την νικήτρια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου Γαλλία, ενώ είχε απομονώσει την Μεγάλη Βρετανία στο νησί της. Είχε κάθε λόγο να αισθάνεται παντοδύναμος. Την 10^η Ιουνίου 1940, ο Μουσολίνι εισήλθε στον πόλεμο στο πλευρό του Χίτλερ, όταν όλα είχαν πλέον κριθεί.

Παριζιάνοι κατά την είσοδο των Γερμανών στη Γαλλική πρωτεύουσα.

Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα

Η ολοκληρωτική κατάρρευση της Γαλλίας, μετά από 45 ημέρες αγώνος, συνέβη για τους εξής λόγους:

α.    Το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας, παρακινούμενο από την ΕΣΣΔ, η οποία είχε υπογράψει σύμφωνο μη επιθέσεως με την Γερμανία, υπέσκαψε το ηθικό του στρατιωτών με τα ερωτήματα: «Γιατί; και για ποιόν; (Pourquoi? et Pour Qui?) ».

β.    Ο Γαλλικός στρατός είχε χάσει το επιθετικό του πνεύμα, επαναπαυόμενος στην ασφάλεια της αμυντικής γραμμής «Μαζινώ».

γ.    Η Γαλλική στρατιωτική ηγεσία είχε παραμείνει στις τακτικές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

δ.    Η Γερμανική στρατιωτική ηγεσία είχε υιοθετήσει το δόγμα των σύγχρονων πολεμικών επιχειρήσεων, σχετικά με την μαζική χρησιμοποίηση τεθωρακισμένων με την συνεργασία μηχανοκίνητου πεζικού και την άμεση υποστήριξη της αεροπορίας.

ε.   Ο πολλαπλασιαστής ισχύος του γερμανικού στρατού οι στρατηγοί διοικητές των σχηματισμών. 

στ.  Ο Χίτλερ είχε την ευφυΐα να αποδεχθεί το τολμηρό σχέδιο του Μανστάϊν, παρά την αντίθετη γνώμη της ηγεσίας του γερμανικού στρατού.

ζ.  Ο γερμανικός στρατός αποδείχθηκε περισσότερο αξιόμαχος στο σύνολό του.

η.  Η Γραμμή «Μαζινώ» που κατασκευάσθηκε να εξασφαλίσει τη Γαλλία, παρακάμφθηκε από το Γερμανικό Στρατό, επαληθεύοντας το κανόνα ότι «Ο επιτιθέμενος διατηρεί τη πρωτοβουλία των ενεργειών και είναι αυτός που διεξάγει το πόλεμο, ενώ ο αμυνόμενος τον υπομένει».

θ.  Δεν θα μάθουμε ποτέ όμως ποια θα ήταν η εξέλιξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εάν οι Σύμμαχοι επετίθεντο στην Γερμανία την 3^η Σεπτεμβρίου 1939, όταν της κήρυξαν τον πόλεμο. Η ιστορία όμως δεν γράφεται με τα «εάν».

Η νίκη του επί της Γαλλίας δεν σήμανε το τέλος του πολέμου, όπως προσδοκούσε ο Χίτλερ. 78 χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έχει δημιουργηθεί ο Γαλλογερμανικός άξονας, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει παραμερισθεί, ενώ η Γερμανία αποτελεί το αφεντικό της Ευρώπης.

 

Αντιστράτηγος ε.α Ιωάννης Κρασσάς

Παπάγου Μάιος 2023

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Στρατάρχης Πάουλ φον Χίντεμπουργκ [Paul Ludwig von Hindenburg (1847-1934)]. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ηγήθηκε του γερμανικού στρατού από το 1916 μέχρι το 1918. Διετέλεσε δεύτερος πρόεδρος της Γερμανίας κατά την διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης(1925-1934).

Χίτλερ και Χίντεμπουργκ

[2] Ράιχ ήταν η επίσημη ονομασία του πρώτου ενιαίου γερμανικού έθνους που ιδρύθηκε από τον Όττο Μπίσμαρκ [Otto von Bismarck(1815-1898)],  το 1871. Το Πρώτο Ράιχ αναφέρεται στην «Αγία Γερμανική Αυτοκρατορία»(962-1806), το Δεύτερο Ράιχ στην «Γερμανική Αυτοκρατορία» (1871-1918) και το Τρίτο Ράιχ στο «Γερμανικό Κράτος» (1933-1945).

[3] Στον διαμελισμό της Τσεχοσλοβακίας (Φεβρουάριος 1938) συμμετείχε και η Πολωνία.

[4] Την 23^η Αυγούστου 1939, οι υπουργοί εξωτερικών της Γερμανίας Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ(1893-1946) και της ΕΣΣΔ(Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών) Βιατσεσλάβ Μολότωφ(1890-1986) υπέγραψαν το ομώνυμο σύμφωνο μη επιθέσεως των δύο χωρών, στο οποίο περιλαμβανόταν και μυστικό άρθρο για το διαμελισμό της Πολωνίας.

Ρίμπεντροπ, Στάλιν, Μολότωφ.

[5] Η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία με 60 μεραρχίες και 6 ταξιαρχίες συνολικής δυνάμεως 1,5 εκατ. ανδρών οι οποίες διέθεταν: 2.750 άρματα μάχης, 9.000 πυροβόλα και 2.300 αεροσκάφη. Η γερμανική επίθεση εκτοξεύθηκε εκ δυσμών και από βορρά από την Ανατολική Πρωσία. Η Σλοβακία συμμετείχε στην επιχείρηση με 3 μεραρχίες, επιτεθείσα από τον νότο.

Ο Διαμελισμός της Πολωνίας το 1939.

[6] Η Γαλλική Γραμμή Αμύνης Μαζινό (Ligne Maginot), έλαβε το όνομά από τον Υπουργό Αμύνης της Γαλλίας Ανδρέα Μαζινώ(Andre Maginot[1877-1932]). Κατασκευάσθηκε κατά μήκος των συνόρων με τη Γερμανία τη δεκαετία του 1930, προκειμένου να αποτρέψει μια εισβολή από ανατολάς. Το κόστος της ξεπέρασε τα 9 δισεκατομμύρια δολάρια σε σημερινές τιμές. Εκτείνονταν σε μήκος 450 χιλιομέτρων και το βάθος κυμαινόταν από 20 έως 25 χιλιόμετρα. Περιελάβανε κέντρα επικοινωνιών, καταφύγια πεζικού, οδοφράγματα, αναδυόμενα πυροβόλα διαφόρων διαμετρημάτων, πολυβόλα, αντιαρματικά όπλα, αποθήκες ανεφοδιασμού, εγκαταστάσεις υποδομής, υπόγειο ηλεκτρικό σσιδηρόδρομο, παρατηρητήρια, συρματοπλέγματα και ναρκοπέδια. Χρησιμοποιήθηκαν 55 εκατομμύρια τόνοι οπλισμένου σκυροδέματος ικανού να αντέχει τα πυρά βαρέος πυροβολικού και επιπλέον παρείχε προστασία έναντι των πολεμικών αερίων. «Η γραμμή Maginot ήταν ένα τεχνολογικό θαύμα, μακράν το πιο εξελιγμένο και περίπλοκο σύνολο οχυρώσεων που χτίστηκε μέχρι τότε», έγραψε ο William Allcorn στο βιβλίο του 2003 The Maginot line 1928-45. Τη γραμμή επάνδρωναν μονάδες πεζικού, πυροβολικού και μηχανικού. Τα στρατεύματα πυροβολικού χειρίζονταν τα βαριά όπλα και οι μηχανικοί ήταν υπεύθυνοι για τη συντήρηση και τη λειτουργία του εξειδικευμένου εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων όλων των συστημάτων επικοινωνιών. Το προσωπικό έφερε ξεχωριστά διακριτικά στολής και θεωρείτο ότι ανήκε στην ελίτ του γαλλικού στρατού. Κατά τη διάρκεια της ειρήνης, τα οχυρά ήταν εν μέρει επανδρωμένα και συμπληρώνονταν από εφέδρους σε περίπτωση πολέμου.

Τομή των οχυρών της γραμμής "Μαζινώ". 

[7] Ο Στρατάρχης Έριχ Έντουαρντ φον Μάνσταϊν [Erich Eduard von Manstein, (1887-1973)]. Ήταν το 10^ο παιδί του Eduard von Lewinski, τον οποίο υιοθέτησε η άτεκνη αδελφή της μητέρας του Hedwig von Manstein. Η οικογένειά του ανήκε στη πρωσική στρατιωτική αριστοκρατία. Κατατάχθηκε νεαρός στο στρατό και υπηρέτησε τόσο στο Δυτικό όσο και στο Ανατολικό Μέτωπο κατά τη διάρκεια του Α΄ Πρώτου παγκοσμίου Πολέμου (1914-18), όπου τραυματίσθηκε σοβαρά. Κατά την περίοδο του μεσοπολέμου εργάσθηκε για την αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων της Γερμανίας. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο συμμετείχε σε όλες τις εκστρατείες (Πολωνία, Γαλλία, Σεβαστούπολη, Λένιγκραντ, Στάλινγκραντ, Χάρκοβο, Κουρσκ)περιβληθείς με το μανδύα του θρύλου, τόσο για τις επιτελικές του δεξιότητες, όσο και για τις διοικητικές του ικανότητες. Στις 23 Αυγούστου 1945 παραδόθηκε στους Βρεττανούς, τους οποίους πίεσαν οι Σοβιετικοί να τον εκδώσουν για να δικαστεί στην ΕΣΣΔ. Το 1949 δικάσθηκε σε 18 χρόνια φυλάκιση για εγκλήματα που διαπράχθηκαν σε περιοχές που υπάγονταν στη διοίκησή του, αλλά παρέμεινε έγκλειστος μέχρι το 1953. Ο Μάνσταϊν μετά την αποφυλάκισή του, κλήθηκε από τον τότε Καγκελάριο Κόντραντ Αντενάουερ ως Σύμβουλος Εθνικής Άμυνας για την συγκρότηση του νέου γερμανικού στρατού, επικειμένης της εντάξεως της Δυτικής Γερμανίας στο ΝΑΤΟ. Το 1955 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Νίκαι Απωλεσθείσαι (Verlorene Siege)». Ο Μάνσταϊν απεβίωσε στις 10 Ιουνίου 1973 στο Μόναχο. Του αποδόθηκαν πλήρεις στρατιωτικές τιμές, ενώ την κηδεία του παρακολούθησε πλήθος υφισταμένων του όλων των βαθμών. Στις νεκρολογίες τους οι Times έγραψαν: «Η αναγνώριση και η επιβολή του προερχόταν από τη νοητική του ισχύ και το βάθος των γνώσεών του», ενώ το περιοδικό Spiegel επισήμανε: «Βοήθησε στην πορεία προς την καταστροφή, παραπλανημένος από μια τυφλή αίσθηση του καθήκοντος». Θεωρείται από πολλούς ο ικανότερος από τους Γερμανούς Στρατηγούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

[8] Ο Χάιντς Βίλχελμ Γκουντέριαν, [Heinz Wilhelm Guderian,(1888-1954)], θεωρητικός της στρατιωτικής τέχνης και στρατηγός του γερμανικού στρατού. Θεωρείται ένας από τους ικανότερους Γερμανούς στρατηγούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ορμητικότητα και ο θυελλώδης χαρακτήρας, τού προσέδωσαν το προσωνύμιο «Der Schnelle Heinz (Ο Γρήγορος Χάιντς)». Ο στρατηγός Γκουντέριαν υπήρξε η ψυχή των Panzer και του αστραπιαίου πολέμου, που χάρισαν τις λαμπρότερες νίκες στα γερμανικά όπλα. Ο Γκουντέριαν παρότι προερχόταν από τις Διαβιβάσεις, κατανόησε ότι την σπουδαιότητα των τεθωρακισμένων, τα οποία έπρεπε να ενεργούν ανεξάρτητα, πραγματοποιώντας βαθιές διεισδύσεις παραλύοντας τις γραμμές ανεφοδιασμού του αντιπάλου και προξενώντας πανικό με κυκλωτικές κινήσεις αποκοπής από τον κύριο κορμό των αμυντικών του σχηματισμών. Παρά το ότι το Γενικό Επιτελείο δεν ήταν την εποχή εκείνη ώριμο να δεχθεί αυτές τις ριζοσπαστικές ιδέες, η επιμονή του κέρδισε έπεισε μιας πολλούς συναδέλφους του και αργότερα του ίδιο το Χίτλερ.

Ο Γκουντέριαν "έπί τῶ ἔργω".

[9] Το Βρετανικό Εκστρατευτικό Σώμα «British Expeditionary Force (BEF)» ονομάσθηκε η βρετανική δύναμη 13 μεραρχιών Πεζικού (427.000 ανδρών) υπό τη διοίκηση του Στρατηγού Τζων Βέρεκερ, που στάλθηκε στη Γαλλία το 1939, μετά τη κήρυξη του πολέμου κατά της Γερμανίας. Οι Βρετανοί εγκαταστάθηκαν στα αριστερά των Γάλλων κατά μήκος των συνόρων με το Βέλγιο. Μετά την νίκη της Γερμανίας επανήλθαν στο Ηνωμένο Βασίλειο 368.491 άνδρες. Οι απώλειες τους ανήλθαν σε 11.000 νεκρούς, 14.000 τραυματίες και 41.338 αγνοούμενους ή αιχμαλώτους, ενώ εγκατέλειψαν όλο το υλικό τους(700 άρματα μάχης, 880 πυροβόλα, 500 αντιαεροπορικά και 850 αντιαρματικά πυροβόλα).

Το γερμανικό άρμα PANZER IV, ο πρωταγωνιστής της μάχης της Γαλλίας(25 τον, 75 χιλ πυροβόλο 300 ίπποι, 5μελές πλήρωμα).

[10] Στρατάρχης Μωρίς Γκυστάβ Γκαμελέν [Maurice Gustave Gamelin, (1872-1958)]. Το 1933, ο Γκαμελέν τοποθετήθηκε Αρχηγός του Γαλλικού Στρατού και επωμίσθηκε το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του. Ως Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων κατά την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου θεωρείτο άνθρωπος υψηλού διανοητικού επιπέδου, αλλά συγχρόνως άκαμπτος και προβλέψιμος. Παρά τη φήμη του και τις αξιόλογές του υπηρεσίες κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η διοίκηση που άσκησε στις γαλλικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια εκείνων των κρίσιμων ημερών του Μαΐου του 1940 αποδείχθηκε καταστροφική. Ο Γκαμελέν χρησιμοποίησε μεθόδους του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατά το Β΄ Παγκόσμιο, αλλά με λιγότερη ενέργεια και χαμηλότερα αντανακλαστικά.

Στρατάρχης Μωρίς Γκυστάβ Γκάμελεν

[11] Αλμπέρτ Λεμπράν (Albert François Lebrun (1871-1950) Πρόεδρος της Γαλλίας από το από το 1932 έως το 1940. Ήταν ο τελευταίος πρόεδρος της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας. Στις 11 Ιουλίου, μετά την συνθηκολόγηση της Γαλλίας ο Στρατάρχης Φιλίπ Πεταίν τον διαδέχθηκε στην θέση του Προέδρου της Γαλλίας.

Αμπέρτ Λεμπράν.

[12] Εντουάρ Νταλαντιέ(Édouard Daladier),(1884-1974) διετέλεσε τρεις φορές Πρωθυπουργός της Γαλλίας και υπέγραψε, για λογαριασμό της χώρας του τη Συμφωνία του Μονάχου το 1938.

Εντουάρ Νταλαντιέ.

[13] Σχέδιο Schlieffen. Σχέδιο Επιχειρήσεων που εκπονήθηκε το 1905 από τον Στρατάρχη Άλφρεντ φον Σλίφεν[Alfred von Schlieffen(1833-1913)], (Αρχηγό του Γερμανικού Επιτελείου, από το 1891 έως το 1906 και αφορούσε τη επιτυχή διεξαγωγή διμέτωπου(Ρωσία-Γαλλία) αγώνος από το γερμανικό στρατό. Ο Schlieffen ήταν ένθερμος υποστηρικτής των υπερκερωτικών ελιγμών και των πλευρικών επιθέσεων από το σύνολο των επιτιθέμενων δυνάμεων. Το σχέδιο τροποποιήθηκε από τον διάδοχό του Στρατηγό Χέλμουτ φον Μόλτκε το νεότερο[Helmuth von Moltke younger(1848-1916)].

Στρατάρχη Άλφρεντ φον Σλίφεν.

[14] Στρατάρχης Άλμπρεχτ Φεντόρ φον Μποκ [Albrecht Fedor von Bock, (1880-1945)] πολέμησε σε όλα τα μέτωπα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Bock σκοτώθηκε στις 3 Μαΐου 1945, μαζί τη σύζυγό του, τη κόρη του και έναν φίλο, όταν το αυτοκίνητό στο οποίο επέβαιναν καταστράφηκε από πυρά βρετανικού καταδιωκτικού.

Στρατάρχης Άλμπρεχτ Φεντόρ φον Μποκ.

[15] Στρατάρχης Γκέρτ φον Ρούστεντ [Karl Rudolf Gerd von Rundstedt (1875-1953)]. Καταγόταν από τη Πρωσία από αριστοκρατική οικογένεια με μακρά στρατιωτική παράδοση. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε κυρίως σε επιτελικές θέσεις. Το 1938 αποστρατεύθηκε με το βαθμό του Συνταγματάρχου. Ανακλήθηκε στις αρχές του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου και κατά την εισβολή στη Πολωνία τοποθετήθηκε Διοικητής της «Ομάδος Στρατιών Νότου», ενώ κατά τη Μάχης της Γαλλίας διοίκησε την «Α΄ Ομάδα Στρατιών». Προήχθη στο βαθμό του Στρατάρχη το 1940. Κατά την εισβολή στην ΕΣΣΔ, διοικούσε την «Ομάδα Στρατιών Νότου», η οποία πραγματοποίησε το μεγαλύτερο υπερκερωτικό ελιγμό, κατά τη «Μάχη του Κιέβου». Απαλλάχθηκε από τη διοίκηση τον Δεκέμβριο του 1941, αλλά ανακλήθηκε το 1942 και διορίστηκε Αρχιστράτηγος στη Δύση. Απολύθηκε εκ νέου τον Ιούλιο του 1944, μετά την απόβαση των Συμμάχων στη Νορμανδία, αλλά ανακλήθηκε και πάλι ως Αρχιστράτηγος στη Δύση τον Σεπτέμβριο, κρατώντας αυτή τη θέση μέχρι την τελική απόλυσή του από τον Αδόλφο Χίτλερ τον Μάρτιο του 1945. Μετά τον πόλεμο, κατηγορήθηκε για εγκλήματα πολέμου, αλλά δεν δικάστηκε λόγω της ηλικίας του και της κακής υγείας του. Απελευθερώθηκε το 1949.

Στρατάρχης Γκέρτ φον Ρούστεντ

[16] Στρατάρχης Βίλχελμ φον Λέεμπ [Wilhelm von Leeb,(1876-1956)] πολέμησε τόσο στο Α΄ όσο και στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά την εισβολή στη Σοβιετική Ένωση συμμετείχε στη πολιορκία του Λένιγκραντ (σημερινή Αγία Πετρούπολη). Μετά το πόλεμο καταδικάσθηκε σε τριετή φυλάκιση για εγκλήματα πολέμου.

Στρατάρχης Βίλχελμ φον Λέεμπ.

[17] Τα σχετικά με την ενημέρωση του Χίτλερ από το Μανστάϊν αναφέρονται στο Κεφάλαιο V, του βιβλίου του «Νῖκαι Ἀπολεσθεῖσαι»

[18] Στρατηγός Σαρλ ντε Γκωλ [Charles de Gaulle (1890-1970)]. Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο πολέμησε ως διοικητής τεθωρακισμένης μεραρχίας με το βαθμό του Ταξίαρχου. Αρνήθηκε να αποδεχθεί την ανακωχή που η υπέγραψε η χώρα του με τη Γερμανία. Τέθηκε επικεφαλής των εξόριστων Γαλλικών δυνάμεων και ηγήθηκε της αντιστάσεως κατά των Γερμανών. Μετά την απελευθέρωση της Γαλλίας, ανέλαβε επικεφαλής της γαλλικής προσωρινής κυβέρνησης, από το 1944 έως 1946. Το 1958, ο Σαρλ ντε Γκωλ εκλέχθηκε πρώτος πρόεδρος της Ε΄ Γαλλικής Δημοκρατίας. Διατηρούσε πάντοτε την εδραία πεποίθηση ότι το μέλλον της Γαλλίας δεν βρίσκεται στη διατήρηση των αποικιών της, αλλά στη ηγετική θέση της στη νέα Ευρώπη.

 

Στρατηγός Σαρλ Ντε Γκωλ.

[19] Οι τεθωρακισμένες μεραρχίες είχαν αποκοπεί από τις ακολουθούσες του πεζικού, ενσπείροντας την ανησυχία στην γερμανική ηγεσία του κινδύνου πλευροκοπήσεως των, σε περίπτωση συμμαχικών αντεπιθέσεων, οι οποίες όμως δεν εκτοξεύτηκαν ποτέ. Την 17 Μαΐου, ο προϊστάμενος του Γκουντέριαν, Στρατηγός Πόλ φον Κλάιστ[Paul von Kleist (1881- 1954)] , διοικητής της τεθωρακισμένης Στρατιάς, αφίχθηκε στο στρατηγείο του και τον επέπληξε διότι προήλασε, χωρίς να τον ενημερώσει. Ο Γκουντέριαν ζήτησε την απομάκρυνσή του από τη διοίκηση του σώματος, την οποία δεν ενέκρινε ο Στρατάρχης Ρούστεντ, διοικητής της Α΄Ομάδος Στρατιών. 

[20] Για την έκδοση της διαταγής του Χίτλερ να σταματήσουν τα τεθωρακισμένα και να επιτρέψουν την αποχώρηση του ΒΕΣ, δόθηκαν 3 εξηγήσεις: α. Η διαφύλαξη των αρμάτων δια τη επόμενη φάση του πολέμου. β. Η επιβεβαίωση από το Αρχηγό της Αεροπορίας Χέρμαν Γκαίρινγκ[Hermann Göring (1893-1946)}, ότι η γερμανική αεροπορία θα μπορούσε να εμποδίσει τη διαφυγή των Βρετανών. γ. Αποτέλεσε μια κίνηση καλής θελήσεως από το Χίτλερ προς το Τσώρτσιλ προκειμένου να ζητήσει συνθηκολόγηση.

[21] Ο Ουίνστων Τσώρσιλ,[Sir Winston Leonard Spencer-Churchill(1874-1964)],  ανέλαβε Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου την 15^η Μαΐου 1940 και πρότεινε προς αποφυγή της παραδόσεως την ένωση της Γαλλίας με την Βρετανία. Η πρόταση απορρίφθηκε από τον Στρατάρχη Φιλίπ Πεταίν [Henri-Philippe Pétain(1856-1951)], ο οποίος είχε αναλάβει πρωθυπουργός την 15^η Ιουνίου και καταδικάσθηκε μετά τον πόλεμο σε ισόβια, ως συνεργάτης των Γερμανών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

B.H Liddell Hart, «Η Άλλη Πλευρά του Λόφου», Εκδοτικός Οίκος Α. Τζηρίτα, Αθήνα 1950.

Έριχ φον Μανστάϊν, «Νῖκαι Απολεσθεῖσαι», Εκδόσεις ΓΕΣ, Αθήνα 1962.

Χάιντς Γκουντέριαν, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι Αναμνήσεις ενός Στρατιώτου, Εκδόσεις Καραβία-Δημητριάδη, Αθήνα 1971.

TIME LIFE BOOKS, «BLITZKRIEG WORLD WAR II» (Η Ρωσία υπό Πολιορκία), 1977 Alexandria, Virginia USA.

Αντγου Μιχαήλ Οκονομάκου «Στρατηγέ Μανστάϊν Σώσε τη Γερμανία» Εκδόσεις, ΛΟΓΧΗ, Αθήνα 2007.

 

ΤΕΛΟΣ